ҚАЗАТОМПРОМ БІРЛЕСТІГІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ, ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ САЯСИ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Пән: География
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 55 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ ҚАЗАҚ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗДАР ПЕДАГОГИКА ИНСТИТУТЫ

Жаратылыстану-география факультеті

География кафедрасы

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Тақырыбы: "ҚАЗАТОМПРОМ" БІРЛЕСТІГІНІҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ, ӘЛЕУМЕТТІК ЖӘНЕ САЯСИ ГЕОГРАФИЯЛЫҚ СИПАТТАМАСЫ

Орындаушы:

Сырттай оқу бөлімінің

3-курс студенті А. Жанпейсова

Ғылыми жетекшісі:

г. ғ. к., аға оқытушы Ә. С. Ақашева

Нормалық-тексеруші К. Ниетжанова

Кафедра мәжілісінде

талқыланып,

қорғауға жіберілді

Хаттама № 8, . 04. 07ж.

Кафедра меңгерушісі С. Қ. Қасенов

Алматы, 2007

Р Е Ф Е Р А Т

Диплом жұмысы 59 беттен, кіріспе, 2 бөлімнен, қорытынды, интернет мәліметтері мен 3 кесте және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Диплом жұмысының негізгі мақсаты Қазақстанда атом өнеркәсібінің қалыптасуы мен даму болашағы және оның қоршаған ортаға әсері мәселелерін жан-жақты қарастыру. Бұл жұмыс барысында кездесетін негізгі ұғымдар: ААҚ-ашық акционерлік қоғам, ҮМЗ -Үлбі металлургия зауыты, ДЕ-дайын ерітінді, ШЕ-шаймалау ерітінді , ЖАҚ -жабық акционерлік қоғам.

Зерттеу әдісі: статистикалық, әдеби, салыстырмалы және тарихи түрде.

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ4

1. ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АТОМ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

"Қазатомпром" ұлттық атом өнеркәсібі.
"Қазатомөнеркәсібінің" даму мәселелері. .

УРАН ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ГЕОГРАФИЯСЫ

2. 1 Уранды байыту және өңдеу өнеркәсібі. .

2. 2 Атом өнеркәсібіндегі қауіпсіздік шаралармен қатысты белгілемелері. .

УРАН ӨНДІРУДІҢ ҚАЗІРГІ ӨНДІРІС ЖАҒДАЙЫ МЕН ҚОРШАҒАН ОРТАҒА ӘСЕРІ ЖӘНЕ ТАБИҒАТТЫ ҚОРҒАУ МӘСЕЛЕЛЕРІ

3. 1 "Қазатомөнеркәсібінің" қазіргі өндіріс жағдайы. .

3. 2 Уран өнеркәсібі және табиғатты қорғау мәселесі. .

ҚОРЫТЫНДЫ

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР. .

ҚОСЫМШАЛАР

КІРІСПЕ

Қазақстан егемендік алғаннан кейінгі, алғашқы онжылдық Қазақстанның атом өнеркәсібіндегі маңызды өзгерістермен ерекшелінеді. 1997 жылдың 14-ші шілдедегі Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен «Қазақатомөнеркәсібі ұлттық атом компаниясың ЖАҚ-ы құрылды.

"Қазатомөнеркәсіп" компаниясы құрылғанша, оның құрамына кіретін кәсіпорындардың қаржылық және экономикалық жағдайы ауыр болды. Осыдан төрт-бес жыл бұрын қордаланған проблемалар бойынша еліміз дәстүрлі өнім өткізу нарқынан айырылды. Нәтижесінде өнім өндіру көлемі қысқарды. Өндіріс өнімдерінің кему салдарынан өнімнің өзіндік құны екі есеге дерлік қымбаттады.

Осындай қиындықтарды "Қазатомөнеркәсібі" жеңіп шықты.

Бүгінгі күні "" құрамында 10 мың адам еңбек етуде. Оларды қазір Үкімет те, компания да бағалап отыр. Олар басқа салаларға қарағанда жоғары жалақы алуда. Технология мен кадрлар жөнінен Қазақстан атом өнеркәсібінін бүгінгі күнгі жетістіктеріне ең дамыған елдердің өздері қызғанушылықпен қарайды.

Атом өнеркәсібінің негізгі шикізаты уранды өндіру және байыту барысында экологиялық мәселелерді сақтау айрықша маңызды жұмыста осындай мазмұндар қарастырған.

ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ АТОМ ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ МЕН ДАМУЫ

Алғашқы онжылдық Қазақстанның атом өнеркәсібіндегі маңызды өзгерістермен ерекшелінеді. 1997 жылдың 14 шілдедегі Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен «Қазақатомөнеркәсібі ұлттық атом компаниясың ЖАҚ-ы құрылды.

Компанияның жарғылық капиталына Степной, Орталық, №6 РБ мемлекеттік кен басқармаларының мемлекеттік кешені, сондай-ақ, «Үлбі металлургия зауытың, «Волков-геологияң және «КАТЭПң акционерлік қоғамдары акцияларының мемлекеттік пакеті енгізілді. «Степной кен басқармасың, «Орталық кен басқармасың, мен №6 кен басқармасың, «Қазақатомөнеркәсібің компаниясының филиалдары болып қайта құрылды.

Степной кен басқармасы (Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы, Степной кенті) Уванас және Мыңқұдық кен орындарының қойнауын пайдаланады. Жобалық қуаты - жылына 800 тонна. Өндіргіш күштерді толық іске қосқанда, кен қоры 35-40 жылға жетеді.

Орталық кен басқармасы (Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданы Таукент кенті) Қанжуған кен орны игереді. Жобалық қуаты - жылына 600 тонна. Өндіргіш күштерді толық іске қосқанда, кен қоры 20-25 жылға жетеді.

№6 кен басқармасы (Қызылорда облысы) Сырдария уранды өңірінің құрамына кіретін қабатты-инфиьтрациялықуран кен орындарын игереді

Солтүстік Қарамұрын кен орнында бірегей терен әдіс-құбыр арқылы жер асты күкірт қышқылымен сілтісіздендіру жолмен өндіріледі. Жобалық қуаты-жылына 700 тонна. Өндіргіш күштерді толық іске қосқанда 20 жыл бойы пайдалануға болады.

Өндіріс технологиясын жетілдіру саласындағы ғылыми зерттеулерге баса назар аудару. Табиғи уранды жер астында сілтісіздендіру арқылы алу әдістерінің дәстүрлі әдістерімен салыстырғанда қор үнемдеу дәрижесі де, кәсіпорын жұмысшыларына, халыққа зиян келтірмей, қоршаған ортаның ластануы мен оның зардаптарын азайтатындықтан, қауіпсіздік денгейі де әлде қайда жоғары.

10 жыл тәуелсіздік Қазақстанның атом өнеркәсібінің абыройын арттырып, халықаралық ынтымақтастыққа оң нәтижелер әкеледі. «Қазатомөнеркәсібі ұлттық атом компаниясы КОЖЕМА ядролық материялдар бас компаниясы (Франция), КАМЕКО корпарациясы (Канада), ЗАМБЕЗИЯ холдинг СА халықаралық корпарациясы (Швейцария) сияқты әлемдік маңызы бар фирмалармен бірлесіп, “КАТКО біріккен кәсіпорны” ЖШС мен “Инкай біріккен кәсіпорны” ЖШС құрды. Осы уран өндіруші кәсіпорындар 2001 жылдық өзінде-ақ өз өнімін өндіре бастаған.

“Үлбі металлургия зауыты” ААҚ (“ҮМЗ”) -дүнежүзіндегі бірегей кәсіпорын. Кәсіпорын ИСО стандарттарына сәйкес халықаралық сапаны басқару сертификациясына өтті. Береллий өндірісі қайта іске қосылды. Береллий өнімінің жоғары сапасының арқасында дүнежүзілік нарықтың 10% “ҮМЗ”-ға тиесілі, ал таяу 2-3 жыл ішінде дүнежүзілік нарықтың 30-40% иеленуге толық мүмкіндік бар.

Бүкіл әлем құрамында аса жоғары сапалы береллий бар өнімнің алуан түрлі ассортиментін өндіретін екі-ақ компания бар, олар-“ҮМЗ” мен “Бараш Веллман” (АҚШ) . Соңғысы “ҮМЗ”-ын лайықты әріптес деп танылды.

“ҮМЗ-ның” бериллий өнімін тұтынып келген Ресейдің бірнеше ондаған кәсіпорындары іскерлік әріптестікті қайта жаңғыртты. Реактор қауіпсіздігін арттыратын эрбий мен гадолинийдің күйгіш жұтқыщтары қосылған таблеткалар өндірісі басталады. Қазіргі уақытта дүнежүзінің әр 20-шы энергия блогы “ҮМЗ-де” дайындалған отынды тұтынады. АҚШ, Англия, Франция және Германия тұтынушылармен “ҮМЗ-ның” уран және бериллий өнімдерін жеткізу туралы ұзақ мерзімді келісім-шарттар жасалған.

“ҮМЗ-де” Еуразия құрылғандығы ең ірі тантал-ниобий өндірісі қайта қалыпына келтірілді. Оның өнімдері электрондық, ядролық, химиялық, мұнай-газ және металлургия өнеркәсібінде, сондай-ақ, медицинада қолданылады. Соңғы жылдары өндірісті ұлғайтып, тантал-ниобий өнімдерінің өткізілу аймағы кеңеюде.

2000 жылдың соңында өткен “ХХІ ғасырға жан-жақты сапамен” республикалық көрме байқауда “ҮМЗ” жеңімпаз атанды.

Республикадағы атом энергиясының бірегей кәсіпорыны-Маңғышылақ атом энергокомбинатындағы БН-350 жылдам нейтронды өндірістік реакторы.

БН-350 реакторы энергетикалық қуат деңгейінде 1973 жылдың шілдесінен бері жұмыс істтейді. Реактор қызыметінің жобалық мерзімі аяқталды. Экономикалық тұрғыдан БН-350 реакторын пайдалыныстан шығарып, оны 50 жылдан кейін қайтадан “іске қосуға немесе жоюға бағытталған шаралар іске асырылады.

Қазақстан Үкіметінің “Манғыстау облысының Ақтау қаласындағы БН-350 реакторын пайдаланыстан шығару туралы” 1999 жылдың 22 сәуіріндегі қаулысы бойынша, “Ақтау қаласындағы БН-350 реакторын пайдаланыстан шығару жөніндегі бірінші кезекті шаралар жоспары” бекітілді. Бағдарламаның негізгі қатысушылары болып АҚШ жағынан- Аргон ұлттық лабораториясы, Қазақстан жағынан-Энергетика және минералдық қорлар министрлігінің “Маңғышылақ атом энергокомбинаты” республикалық мемлекеттік кәсіпорны, Ядролық технология қауіпсіздігі орталығы және Ұлттық ядролық орталық бекітілді. Жоспар бойынша, жұмыс 1999 жылы шілдеде басталып, жұмыстың аяқталуы БН-350 реакторын пайдаланыстан шығару жобасы бекітілуі тиіс болған 2001 жылдың шілдесіне белгіленді. БН-350-мен жүргізілетін жұмыстарға бақылау жасауды МАГАТЭ, КЭС және басқа халықаралық ұйымдар іске асырады.

2004 жылы Қазақстанда уран өндірісі 10 пайызға өсіп, 3719 тоннаға жеткен. “Қазатомөнекәсіптің” мұндағы үлесі 3363 тонна екен. Биыл 400 тонна уран өндірілмекші. Ұлттық компанияның бас жоспары бойынша, 2010 жылы табиғи уран өндірісі 15 мың тоннаға жетіп, кәсіпорын әлемдегі №1 уран өндіруші атанбақшы.

1. 2 "Қазатомпром" ұлттық атом өнеркәсібі

Қазақстанның атом өнеркәсібі туралы мағұлматтар, тек Қазақстан тәуелсіздік алғалы ақпарат құралдары жаза бастады. Мұның бірнеше себептері болуы мүмкін. Соның басты себебі-атом өндірісінің жылдар бойы құпия түрде жүргізілу салдарынан болуы керек. Ал Қазақстанның әлемде уран өндіретін 10 елдің қатарында екенін біреу білер біреу білмес.

Осындай қиындықтарды "Қазатомөнеркәсібі" жеңіп шықты.

Қазақстан уран өндіріу көлемінің әлемдік деңгейі бойынша 13-орыннан 4-ші орынға көтерілді.

Сөйтіп, табиғи уранды экспорттау кеңейіп, өнім өткізу мәселелері түбегейлі шешілді.

Атом кешені ресми ядролық мәртебесі бар елдерде болсын (Ресей, Франция, Ұлыбритания, АҚШ, ҚХР), ядро маңындағы елдерде болсын (Израйль, Үндістан, Пәкістан), әрқашан стратегиялық басымдыққа ие болған.

Атом энергетикасы қазірдің өзінде әлемдік электр қуаты өндірісінің 25 пайызына жуығын қамтамасыз етіп отырса, Франциядан атом электр энергиясының 80 пайызын ұсынуда. Халқы көп, оның үстіне өнеркәсібі дамыған Ресеи, АҚШ, Жапония, Қытай, Корея, Үндістан, Бразилия, Франция сияқты елдер алдағы кезеңдерде атом энергетикасын дамытуға басымдық беретінін жасырмайды. Мұндай жоспарлар алдағы 10-20 жылда табиғи уранға болатын жоғары сұранысқа негіз қалайды.

2007 жылдан басталады деп күтіліп отырған жыл сайынғы 1 тоннадан астам уран тапшылығы іс жүзінде Қазақстан мен Австралияның уран өнеркәсібі ғана жұмсарта алуы мүмкін. Мұндай жағдайда негізгі уран тұтынушы елдер болашақта Қазақстандық уранды жеткізудің ұзақ мерзімді кепілдігін алуды қажет деп тапты. Канада, Франция және Ресей "Қазатомөнеркәсібі" Ұлттық атом компаниясы мен бірге Мойынқұм, Төртқұдық, Ыңғай және Заречное кен орындарында уран өндіретін біріккен кәсіпорындар құрылды.

Оңтүсттік Кореялық "KHWP" Қытайлық, "CNNC" Германиялық, "RWE Nukem GmBH" компаниялары Қазақстан ураның сатып алу жөнініндегі ұзақ мерзімді келісімдерге қол қойды. Сол сияқты Иточу және Марубени фирмалары арқылы Жапонның энергетикалық компаниялары үшін Қазақстан уранын жеткізіп беру туралы келісімдер үстінде жұмыстар жүргізілуде. Мұнымен қатар АҚШ нарығына шығуға да шектеусіз жол ашады. Сөйтіп Қазақстанда уран өндірісін шұғыл да қарқынды дамыту бағдарламасы түгелдей әлемдік нарықтағы басты ойыншылармен арадағы нақты стратегиялық келісімдерге негізделген.

Ядролық қарудан өз еркімен бас тартып, Семей ядролық сынақ алаңы жабылған соң Қазақстанда бұл саланың тек "бейбіт" құрамдас бөліктері табиғи уранды өндіретін және атом электр стансияларына арналған ядролық отын дайындайтын кәсіпорындар ғана "Қазатомөнеркәсібінің" құрамында ғана қалды.

Көп тармақты металлургия саласы ішінде уран өндірісі ғана мейлінше жоғарғы технологиялық және ғылымда көп қажет ететін буын саналып отыр. Бүгінде барланған уран қоры жөнінен бірінші және екінші орындарда Австралиямен тең бөлісетін Қазақстан уран өндірісі бойынша әлемде төртінші орында тұр. Оған қоса, аз байытылған ураннан ядролық отын өндіру көлемі жөнінен де елімізде алар орны салмақты.

Ядролық кешен жер қойнауынан уран өндіру, химиялық технологиялар көмегімен оның таза құрамаларын алу, жоғарғы қуатты газ қысымы көмегімен изотопты байыту, уран диоксидінен ұнтақ және таблетка түрінде ядролық отын дайындау, электр қуаты мен бу алу үшін атом реакторларында отын қолдану, сондай-ақ, радиоактивті қалдықтарды жабу жумыстарын жүргізу сияқты бірқатар күрделі өндірістік циклды қамтыған.

Қазақстанда ядролық-отындық цикл буындары жоқтығынан, бүгінде ол Ресей сияқты басқа да ядролық мемлекеттермен өндірістік кооперация жолымен алмастырылуда. Уранның өзінен және түпкі мақсатты металл-тутонинден басқа КСРО атом өнеркәсібі өзіне және басқа да салаларға арнап көптеген сирек өнімдер - цирконий, молибден, тантал, бериллий, литий, алтын, фтор және фторидтер, изотоптар, жоғарғы өткізгіштер, иониттер, тыңайтқыштар жасап шығарды.

Өндірістік бағдарламаға қосымша ретінде компания бірнеше бөлімнен тұратын арнайы инновациялық бағдарламаны да дайындаған. Сол құжатқа сәйкес «Қазатомөнеркәсібің. Ұлттық атом компаниясы барлық кәсіпорындарында бұрғылау және тау-кен компаниясында, Өскемен мен Степногорскідегі металлургия зауытында, Ақтаудағы «МАЭК - Қазатом өнеркәсіпң энергетикалық компаниясында технология мен қондырғыларды жаңарту, сондай-ақ, геологиялық барлау, қоршаған ортаны қорғау, жобалау және ғылыми-техникалық зерттеулерді дамыту мен жетілдіру көзделген.

Отандық атом кешені жоғарғы технологиялық бериллий мен тантал өндірісімен де ерекшеленеді. Стратегиялық тұрғыдан алғанда маңызы жоғары бұл металлдарды әлемдік ауқымда өндірудегі Қазақстанның үлесі тиісінше 29%.

Берилий және тантал өнімдерінің басты тұтынушылары негізінен Солтүстік Америка, Еуропа және Шығыс Азиядағы телекоммуникациялық жабдықтар, комьпютерлер электроника автомобиль, супербалқымалар, қорғаныс және әуе-ғарыштық техникалар шығаратын кәсіпорындар.

2004 жылға дейін бұл салалар АҚШ, Жапония, Еуроодақ елдерінде экономиканың жалпы құлдырауы мен электроника, компьютер және телекоммуникация секторындағы өнімдерге сұраныстың төмендеуіне байланысты бериллий мен танталды қолдану көлемін кеңейткенде.

2004 жылдан бұл нарық жанданып бериллий мен танталға тапсырыс ұлғая бастады. Бериллий мен тантал рыногы жоғарғы деңгейде монополизацияланған. Олай дейтініміз, дүние жүзінде бериллийді тұтас өңдірістік циклмен өндіретін үш қана кәсіпорын бар: «Қазатомөнеркәсібің ұлттық атом компаниясының еншілес кәсіпорыны, «Үлбі металлургия зауытың ААҚ. АҚШ-тың «Браш Веллманң және Қытайдың «Shuі КоІ Shanң компониялары. «Казатомөнеркәсібің Ұлттық атом компаниясының (ҰАК) құрамында бериллий бар өнім жеткізіп беруші алып компания болып қала береді.

Әлемде тантал өндіруші кәсіпорындар да «Үлбі металлургия зауытынң қоспағанда үшеу. Тантал және онымен қосарлана жүретін ниобий өндіретін толық циклды өнеркәсіпті Кавот суперметалес (АҚШ) Н. С. Starck CembHgco KG (ГФГ) Nіngxіa Onіental Tantalum іnglustru CO. LTD (ҚХР) фирмалары меңгерген. Әлемдегі тантал өнімінің 80 пайызы осы үш компания үлесінде.

Уран, бериллий және тантал саны жағынан халықаралық стандартқа сәйкес. Үлбі металлургия зауытының өнімдері бірнеше рет арнайы дипломдары мен медальдармен халықаралық және республикалық көрмеде женіп алды. Бұл өнімдер медицинада протез және спортық товарларда пайдаланады.

Сондай-ақ бүгінгі таңда уран бағасы өсе түсуде. Қазатомөнеркәсібі уран өндіруді арттыра түсуде. Жаңа алынған кен орындары арқылы және өндіріп қоймай жаңадан алынған өндірісті халықаралық кәсіпорындармен «КАТКОң бірлескен кәсіпорны «Ыңғайң Камекомен бірлесіп өндіруде.

Бұл аталған кәсіпорындармен бірге Қазатомөнеркәсібі карайтын Дала кен басқармасы, Орталық кен басқармасы, Мойынқұм кен басқармалары. Оңтүстік Қазақстан облысы Созақ ауданында орналасқан. Дала кен басқармасы: Уванас және Маңқудың кен орындарының қойнауын пайдаланады. Жобалық қуаты жылына - 800 тонна. Орталық кен басқармасы Қанжуған кен орнын игерді. Жобалық қуаты - жылына 600 тонна. 2004 жылы бұл кен басқармасының құрамына «Ақдала ң жаңа кен орны қосылды.

Қазақстанның уран кенорындары:

Шу-Сарысу уранкен провинциясы. Қазақстанның жалпы қоры мен ресурстарынан 60, 5 пайызын құрайды. Осы уақытта Ағанас, Мыңқұдық, Қанжуған және Мойынқұм кен орындарында уранды ұңғылық шаймаландыру тәсілімен жүргізілуде
Сырдария уранкен провинциясы. Провинцияда уран қоры Қазақстанның жалпы қорынан 12, 4 пайызын құрайды. Уранды өндіру ұңғылық жерасты шаймаландыру тәсілімен Солтүстік және Оңтүстік кен орындарында жүргізіледі.
Солтүстік Қазақстан провинциясы.

Провинцияның сомалық қоры Қазақстанның жалпы қорынан 16, 5 пайызын құрайды. Осы уақытта Шығыс кен орнында уранды өндіру шахталық тәсілмен жүргізілуде.

Маңғыстау провинциясының уран кендері.

Уран қоры Қазақстанның жалпы қорынан 1, 8 пайызын құрайды. Уран өндіру осы уақытта жүргізілмейді.

Кіндіктас-Шулы-Бетпақдала провинциясы немесе Балқаш маңы. Уран кен орнының негізгі түрі-құрлықтық вулкан кешендеріндегі эндогендік кен орны. Провинцияның негізгі кен орындары қазылып біткен. Қалған уран кен орны қазақстанның жалпы қорынан 0, 4 пайызын құрайды. Уран өндіру тоқталылған.
Іле уранкен провинциясы. Негізгі қоры сұркөмір қаттары төбесін топырақтың тотықтыруымен құрылған уран-көмір кен орнымен байланысты. Қоры Қазақстанның жалпы қорынан 1, 8 құрайды. Уран өндіру осы уақытта жүргізілмейді.

1. 2 “Қазатомөнеркәсібінің” даму мәселелері

Бүгінде Созақ өндіріс өнімдері жөнінен облыста үштікке кіріп отыр. Былтырғы жыл қортындысы бойынша 2669 миллион теңгенің өніміңн өндірген өңір энергетика материалдарын берудің көзіне айналған.

«Қазатомөнеркәсібің ұлттық компаниясы уран өндіруден бюджетке 250 миллион теңге кіріс кіргізіпті. Бұл қаржы ауданның 53 пайыз кіріс бөлігін құрады. Осы кен орындарында 1 адам жұмыс істейді.

Жоғарыда баян етілген бағдарламаларды өмірге енгізу үшін бірінші кезекте білікті мамандар қажет. Соңғы он жылдықта көптеген елдерде, соның ішінде Қазақстанда да, атом өнеркәсібіндегі мамандардың басқа салаға ағылу нәтижесінде, талай жылдар бойы жинақтаған технологиялық және методикалық білімдердің жоғалуы байқалды. Соған қарсы «Қазатомөнеркәсібің компаниясында іс-шаралардың екі тобы жүзеге асырылуда.

Біріншіден кең ауқымдағы арнайы компьютерлік Білім базасы құрылып, онда уран өндірісіне қатысты бар бұрыннан қордаланған және жаңадан туындап жатқан білім мен ақпараттар жинақталған.

Білім базасы компания мамандарын қажетті ақпаратпен үздіксіз әрі тез қамтамасыз етіп, олар басқару шешімдерін қабылдауда болсын, жаңа қызметкерлерді болсын кеңінен қолданылады.

Екіншіден, өнеркәсіпке қажетті негізгі техникалық мамандықтар бұрғылау, геотехнология, химиялық технология, металлургия, энергетика бойынша мамандар дайындау мен қайта дайындау ісі қанатын жая түскен. Осы мақсатта басқа іс - шаралармен қатар отандық техникалық университеттермен, бірінші кезекте Қазақ Ұлттық техникалық университетімен өзара іс-әрекеттер аясын кеңейту жүзеге асқан. «Қазатомөнеркәсібің мен оның шетелдік серіктестері «Каткоң БК, «Ыңғайң БК қолдауымен мамандандырылған. Қазақстанның ядролық университеті құрылып, ол отандық университеттермен қатар, жуырда ғана Лондонда ашылған дүние жүзілік ядролық университетпен де ынтымақтастықта жұмыс жүргізеді.

Сондай-ақ аталған кәсіпорындар Оңтүстік Қазақстан облысы, Созақ ауданының Таукент кентінен жұмысшылар дайындайтын арнайы училище ашылған. №23 Созақ кәсіптік-техникалық мектебінің Таукент поселкесіндегі филиалында оқу мерзімі 9 айлық курстар ашылған. Атап айтқанда, мына мамандықтар бойынша:

-Бақылау-өлшеу приборлары мен автоматика жөндеушісі.

-Газбен және электормен дәнекерлеуші-сантехник.

-Компрессор қондырғыларының машинисті.

-Дизель электростанцияларының машинисті.

Училищені бітірген мамандар, Ақдала, Мойынқұм, Орталық, Дала, «Каткоң, «Ыңғайң кен басқармасына орналастырады.

Сонымен бірге Қазатомөнеркәсібі тек уран өндірумен ғана шектелмей, аудан халқына әлеуметтік көмек беріп отыр. Аудан оқушылары демалатын «Марданң лагері, үш маусымда жұмыс істейді. Облыс орталығындағы «Эдельвейсң лагеріне жазға маусымда, қырық шақты оқушылар демалып қайтады.

2004 жылы «Қазатомөнеркәсібің аудан емханаларына 10 жедел-жәрдем машинасын, тұрмысы төмен отбасыларына 5 пәтер, бірнеше адамдарға ақшалай көмек көрсетті. Бір ғана Орталық кен басқармасынан 340 адам тегін медициналық емделді.

Санаториялар жолдамасының 30 пайызын кәсіпорын өз мойынына алған. Таукент кентінде 2004 жылы жаңа емхана іске қосылды. Алдағы уақытта 100 орындық балалар бақшасы, арнайы спорт комплексі іске қосылмақ. Тұрмысы төмен отбасынан шыққан жақсы оқитын балаларды Томск технологиялық немесе Қ. Сәтбаев атындағы техникалық университетке жолдама беріп тегін оқытуда. Осы өндіріс орындары ашылған жерлерде кен орындарынан тыс шағын бизнеспен бірнеше адам шұғылданады.

УРАН ӨНЕРКӘСІБІНІҢ ГЕОГРАФИЯСЫ

2. 1 Уранды байыту және өңдеу өнеркәсібі

Уран радиоактивты химиялық элемент Менделеев таблицасының ІІІ-группасына жатады. Атомдық нөмері 92 атомдық салмағы 238, 029 актиондар қатарына жатады.

Табиғатта 3 изотопты, U-238, U-234, U-235. Күйінде кездеседі. Уранды окси күйінде UO 1789 жылы М. Г Клопротом металдық күйінде Э. Пелиго 1841 жылы ашты.

Уран күміс түсті ақ жылтыр метал. Балқу температурасы 1134С, қайнау температурасы 4200С.

Уран жер бедерінің литосфера қабатында кездеседі. Басты уран минералдары ішінде настуран. Ол 4 валентті күйінде жақсы сақталған. Қышқылмен шаймалауда уран минералы жақсы араласады (НО ² ₂ ) түзеді. Қышқылдық құрамына байланысты және сульфат-ион түрінде ерітіліп, уранил-сульфат комплексін түзеді. (5) - ші формула бойынша РН <2

(5) - ші формула бойынша қышқыл ортада уран үш сульфат уранила, реакциясы жүреді. Бұл күйде анион ауыспалы сиола уранды бойына жақсы сіңіреді.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.