Кiтап iсiндегi жарнаманың рөлi

Пән: Бизнесті бағалау
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Кiрiспе

Жарнаманың да өзiндiк даму тарихы бар. Бiрақ, Бiрiншi Дүниежүзiлiк соғысқа дейiнгi Қазақстанның жарнама саласындағы қызметiн куәландыратын еш құжат табылмай отыр. Қазақстанда жарнама өнiмдерiн шығарумен айналысатын алғашқы мекеме соғыстан соң, 1951 жылы пайда болды деп тiркелген. Басында “Жарнама және сауда құрал-жабдықтары” деп аталған бұл орын, кейiннен “Қазсаудажарнама” болып өзгерген. Алғашқысында Кеңестiк Үкiметтiң басқа елдерi тәрiздi бұл қызмет орны да жалпыға бiрдей “Союзсаудажарнама” құрамына енгiзiлген. Бiрақ, 1981 жылы республикаға ғана тәуелдi ұйым ретiнде жаңадан қайта тiркелген. Дегенмен, ол заманда жарнама өз қызметiн дұрыс атқармады, яғни, оның нарықтан алған орны онша маңызды бола қоймады. Себебi, өндiрiс, сауда немесе қызмет көрсету орындары арасында бәсекелестiк, күрес дегендер болмаған. Тауар мен қызмет түрлерi еш жарнамасыз-ақ тұтынушысын бiрден табатын. Ол кезеңдегi жарнама-идеологиялық насихат пен үгiт жүргiзудiң құралы ретiнде (“Халық пен партия бiрге”, “Электр қуатын үнемдеңдер”, “Ақшалырыңды жинақ кассаларында сақтаңыздар”) және т. б. көбiрек қолданылды.

Әрине, бұл iшкi нарықтағы жағдай, ал сыртқы саудада отандық өнiмдердiң әлемнiң басқа елдерiмен бәсекеге түсе алуының барлық жақтары қарастырылумен болды.

“Қайта құру” дәуiрi жарнаманың гүлдену дәуiрi болып есте қалды. Ендi бұл iс жай ғана iскерлiктiң бiр қыры болып қана қоймай, өзiнiң негiзгi қызметтерiне бейiмделе бастады. Соның нәтижесiнде 90-жылдары елдегi жарнама агенттiктерiнiң күрт өскендiгi байқалады. Жұмысты жүргiзудiң жаңа формалары нарық пен бәсекелестiктi тудырып, жарнама бизнесiнiң дамуына әсер еттi.

Жарнама баспа маркетингiнiң сатып алушының сұранысын қалыптастыру жөнiндегi ең негiзгi құралы болып табылады. Жарнама дегенiмiз - сатып алушыны ақпараттандыратын және түрлi қарым-қатынас арналары арқылы олардың кiтапқа деген қызығушылығын тудыратын кез-келген қызмет /1/.

Ендi сәл артқа жылжып Еуропадан бастау алар болсақ, 1459 жылғы Гутебрегтiң кiтап басудағы жаңалығы жарнама үшiн аса үлкен маңызға ие болды. Алғашқы терiлген жарнамалық хабарлама 1473 жылы шыққан және ол кiтап жарнамасы едi. ХҮIII ғасыр ортасында Англияда алғашқы газеттер шығып, дереу жарнамалық мақсатта қолданыла бастады. 1920 жылы АҚШ-та радио арқылы тұңғыш коммерциялық хабарлама жасалды, ал теледидар бойынша жарнама екiншi дүниежүзiлiк соғыстың алдында көрсетiлген екен /2/.

Тарих тағылымына, халқымыздың тарихи зердесiне үңiлсек, жарнамаға сонау орта ғасырда да көңiл бөлiнген. Ұлы Жiбек жолындағы сауда-саттық әркiмдi өз тауарларын жарнамалау арқылы ұтымды бағаға сатуға итермелеген. Үлкендi-кiшiлi жәрмеңкелерде арнайы жаршылар тауардың құндылығын дәрiптеп, оған жұрттың назарын аударып отырған. Әрине, оны дәл осы күнi мәнi-мағынасындағы жарнама деп айтуға болмас едi.

Кешегi Кеңес заманында социалистiк экономикадағы монополизм бәсекелестiк пен жарнаманы қажет етпедi. Тауарға сұраныс оны өндiруден асып жатқан шақта оларды жарнамалау күлкiлi жайға ұшырауы кәдiк едi. Кейбiр тауарларда жалғыз ғана мемлекеттi сапа белгiсi болды. Елiмiз нарықтық экономикаға көшуiне байланысты жарнамаға деген сұраныс, қажеттiлiк арта түстi. Бүгiнгi күнге дейiн жарнама жасаушылар мен жарнама таратушылар тек қана Қазақ ССР-iнiң “Баспасөз және басқа бұқаралық ақпарат құралдары туралы” Заңының 22-бабын 1997 жылдың шiлде айында қабылданған “Қазақстан Республикасындағы тiлдер туралы” Заңының 21 бабын, “Тұтынушылардың құқығын қорғау туралы” заңның 11 бабын ғана басшылыққа алып келдi. Ал бұл үш бап жарнама саласының сан қырын қамтып, мәнiн, мазмұн-сырын аша алмады. Қазiргi Қазақстанның жарнама нарығын реттейтiн заңдылық негiзi шын мәнiнде қажет. Көп жағдайда осы күнгi жарнамалық қызмет тұтынушылардың, қоғам мен мемлекет мүдделерiн ескере бермейдi, сөйтiп оларға материалдық қана емес, моральдық та нұсқан келтiруде.

Республикадағы ақпарат құралдарының көбiнде жарнамалық қызмет көрсету бөлiмдерi бар. Өз алдарына жеке агенттiк ретiнде қызмет атқарғандарымен, көбiнеки БАҚ-тың құрылымдық бөлiмшелерi болып саналатын бұл агенттiктердiң бiрқатары iс жүзiнде тiркелмейдi. Бiрақ, олардың деңгейi жеке агенттiктерден кем түспейдi.

Дегенмен, дамыған елдермен салыстырғанда Қазақстандағы жарнама өнiмдерiнiң деңгейi төменгi сатыға жатқызылады. Бiзде көбiнесе шетелдiк тауарларға деген сұраныс басым. Осыған орай, жарнаманың көп бөлiгi де соған бөлiнедi. Ал, мұндай жарнама өзге елдiң тауарларына жарнама болып табылады. Отандық жарнаманың тағы бiр кемшiлiгi ретiнде оның шектеулiлiгiн атауға болады. Өйткенi, елдегi жарнама iсi негiзiнен қалалар, облыс және аудан орталықтарының (өте сирек) көлемiнде ғана жүзеге асады.

Өткенге көз тастасақ, жарнама таратудың әдiс-тәсiлдерi заман ағысымен бiрге жаңғырып, жаңарып отыр. Техника мен технология дамыған бүгiнде жарнаманың тұтынушыға жету жолдары мынадай болмақ: 1. Адамдар арасындағы қарым-қатынас. Жәрмеңкелерге қатынасу. Көрмелер. Сатушылардың түсiнiктемелерi. Тұсаукесер. Дәрiс, семинар. Конференция. Авторлармен кездесу. Клуб жұмысы т. б. 2. Баспа өнiмдерi. Газет-журнал. Парақшалар. Прайс-беттер. Кiтаптағы жарнама. Бүктемелер. Проспектiлер. Каталогтар. Тақырыптың жоспары. Плакат. Арнайы маманданған мерзiмдi басылымдар. Күнтiзбе. Буклет. Хабарландыру. 3. Көрнекi ақпараттар мен сувенирлер. Транспорттағы жарнама. Жарнамалық қалқандар. Экран. Тақырыптық витриналар. Макет. Буклет, қалам. т. б. 4. Электронды байланыс құралдары. Интернет. Iшкi радио. Телефон. Кабельдi ТВ. CD-ROM. Модем. Ағымдық жол. Теледидар. Радио. Электронды пошта. Факс. Пейджер. т. б.

Көрiп отырсыздар жарнама жолында БАҚ өзiнiң елеулi ролiн атқарып келе жатқандығын. Ендi осы бұқаралық ақпарат құралдары кiтап өнiмдерiн жарнамалау жағына келгенде қандай жұмыстар жүргiзiп келе жатқандығына тоқтала кетсек.

Қазiргi заманда БАҚ жүйесiн 6 топқа бөлiп қарастырсақ.

Баспасөз, кiтап, газеттер, апталықтар, журналдар, альманахтар.
Радиохабарлар.
Теледидар.
Ақпараттар қызметтерi, агенттiктер, баспасөз қызметi және баспасөз орталықтары.
Деректi кино өнерi.
Электронды құралдар, интернет т. б.

Ендiгi мәселе бұқаралық ақпарат құралдарының бiрi ғана емес, ең көнесi болып табылатын кiтап жарнамасының сол БАҚ-тағы көрiнiсi қандай? Бұл сұраққа жауап бермес бұрын кiтап бизнесiндегi жарнаманың қажеттiлiгiне тоқталып өтейiк. Кiтап жарнамасы а) үлкен топ оқырмандар назарын аударту; ә) авторды таныстыру; б) баспаға және кiтап сауда кәсiпорнына имидж жасау; в) атақты авторлардың еңбектерiн әдеби агенттерге таратуға мүмкiндiк беру, сауда-саттықты кеңейту т. б.

Бiтiру жұмысымның тақырыбын “Кiтап iсiндегi жарнаманың рөлi” деп алып оны екi тарауға бөлдiм. Алғашқы тарауым “Кiтап жарнамасы” оны да екi тараушағы бөлiп қарастырды. Бiрiншiсi, “Кiтап таратудағы жарнаманың психологиялық аспектiлерi”. Қазiргi таңда жарнаманың адам өмiрiнде алатын орны ерекше. Жарнамалап отырған затыңызды дұрыс талдап бере алмасаңыз, не болмаса, адамға өте орынсыз жарнамаласаңыз да ол адам психологиясына керi әсерiн тигiзуi мүмкiн. Сол себептенде жарнамаламас бұрын заттың адам психологиясына қандай жолмен жеткiзу керектiгiн ескерген жөн. Екiншi тарауша, “Мерзiмдi басылымдардағы кiтап жарнамасының орны”. Бұл тараушада бұқаралық ақпарат құралдарының (газет, журнал, теле, радио және интернет) қай жанрында салыстырмалы түрде кiтап жарнамасы тиiмдi болып жатқанын қарастырдым. Екiншi тарау “Баспагерлердiң кiтап саудасын өркендетуi” деп аталады. Бұл тарауды да екi тараушағы бөлiп қарастырдым. Бiрiншiсi “Баспалардың даму ерекшелiктерi” деп аталады. Өзiнiң аты айтып тұрғандай тараушада қазiргi егемендi елде дүниеге келiп дамып отырған жаңа жекеменшiк баспалармен бiрге, бастауың КСРО-дан алатын ескi көз байырғы баспалардың нарықтағы алатын орындарына талдау жасалынды. Осы тараудың екiншi тараушасы “Кiтап жәрмеңкелерi” деп аталады. Кiтап жәрмеңкесi дегенде ойға аты әлемге әйгiлi Франкфурттегi кiтап жәрмеңкесiнiң келетiнi рас. Сол себептен бiзде осы тараушамызда атақты жәрмеңкелердi аттап өте алмадық. Франкфурт жәрмеңкесi мен Ресей жәрмеңкесiн салыстыра отырып, Қазақстандағы жәрмеңкеге қатысқан баспаларды да атап өттiк.

I. КIТАП ЖАРНАМАСЫ

1. 1. Кiтап таратудағы жарнаманың психологиялық аспектiлерi

Бұрынғы Кеңестер Одағында социалистiк экономика негiздерiне қайшы келетiн буржуазиялық институт ретiнде жарнамаға жағымсыз көзқарас қалыптасқан. “Жақсы тауар жарнамасыз-ақ өтедi” деген сыңаржақ пiкiр салдарынан экономика мен әлеуметтiк психологияның осы бiр маңызды саласына мән берiлмедi, арнайы зерттеу жұмыстары жүргiзiлмедi. Шынтуайтына келсек, нарық қатынастары қанат жайған қазiргi кездiң өзiнде республикамызда бұл тақырыпқа жазылған еңбектер жоққа тән. Ресей, Украина, Балтық бойы мемлекеттерiнде жағдай басқаша. Бұл елдердiң жоғары оқу орындары жарнама, көпшiлiкпен жұмыс iстеу мамандықтары бойынша бiлiм бередi, iрi кәсiпорындарда, әсiресе бiлiктi фирмаларда жарнама орталықтары құрылған.

Жарнама сөзi латынның “рекламо” сөзiнен шыққан, “айқайлау” деген мағынаны бiлдiредi. Ежелгi Римде, Грецияда базарларда, алаңдарда әр түрлi тауарларды мақтап қатты айқайлаған. Жарнама - ең талантты, өз уақытының ерекше лидерлерiмен ынтымақтасу мүмкiндiгiн бередi, ол өз елiне, бүкiл әлемге белсендi әсер етедi. Сондықтан да, жарнаманы бесiншi өкiмет деп босқа айтпайды. Жарнама - информациялар беру құралы. Әлемдегi ең бiрiншi жарнамалық хабарлама жасаған “Күнделiктi оқиғалар” газетi. 1630 жылы осы газеттiң қызметiн пайдаланып Т. Ренардо деген бiреу мекен-жай және анықтама кеңесiн ашқан, содан ол жарнаманың әкесi болып саналады. Нарық экономикасына дейiн бiздiң елде жарнама мәселесiне көп көңiл бөлiнген жоқ. Ал қазiр күнделiктi өмiрiмiздiң бiр бейнесiне айналды. Бiзде жарнамаға деген психологиялық адаптацияның жоқтығынан кейде жарнамалар бiздердi кейiтедi. Сондай-ақ жарнама жоғары сапаны, жоғарғы профессионализмдi қажет етедi. Ал кiтап iсiндеге жарнамаға келетiн болсақ оған ерекше мақсатпен яғни, жарнама мәтiнiн, бейнесiн, түстi таңдауда адам психикасының ерекшелiктерiн ескерiп отырған жөн.

Кiтап тарату немесе кiтапты жарнамалауда әсiресе - зейiндi тарту, қызығу туғызу, тiлектердi ояту, интеллект пен эмоцияға жағымды әсер ету сияқты жағдайларды бiлген дұрыс. Адамға жарнаманың әсерiн - әлеуметтiк-психологиялық iшкi дайындықтың жиынтығы ретiнде түсiндiретiн негiзгi компоненттерге - когнитивтi, мiнез-құлықтық және эмоционалды компоненттердi жатқызуға болады.

Кiтапты жарнамасы мен тұтынушының мiнез-құлқының арасындағы ара-қатынасын түсiну үшiн бiрiншiден, адам мiнез-құлқының көп жақтылығын, оған әсер ететiн факторлердi, екiншiден, маркетингпен айналысатындардың мiнез-құлық тенденцияларына қарай қалай топтастыру, тұтынушыға әсер ететiн факторлерден қалай капитал жинауға болады деген сұрақтарды нақтылау керек.

Жалпы алғанда жарнама ол информация емес, әуелде солай көрiнгенiмен, ол адамдарды психологиялық программалау. Бұл жағдай өте қауiптi, ерте ме, кеш пе ол бiздi экономикалық ғана емес, өнеге сферасында да басқарады, нәтижесiнде тауардың бар екенiн бiлiп ғана қоймай, оны сатып алуымыз керек. Жарнаманы зерттеу арқылы, қоғам күйiн де анықтауға болады. Жарнама iс-әрекетi - қоғамдық сананың бiр формасы. Тұтынушының психологиясын бiлу жарнама маманына нақты өз аудиториясын дұрыс табу, психологиялық әсер ету факторларында бағдарлануға мүмкiндiк бередi.

Кiтап идеологиялық құралы ретiнде танылған КО кезеңде кеңiнен насихатталып жарнамаландық десек қателеспеймiз. Кiтап жарнамасы аудандық басылымдардан бастап орталықтанған газет-журналдарда кеңiнен басылды. Ал орталықтанған радио мен теледидар қызметi тiптен ерекше болды. Мысалы, жалпы одақтық радиода насихаттық редакциясы жұмыс iстедi. Түрлi кiтап шолулары, кiтаби радио-журнал, авторлар мен редакторлар мәлiмдемелерi, радио репортаждар, микрофон алдында түрлi кiтаптарды талқылаулар өткiзiлiп отырылды. Ұйымдастарушылық пен материалдық шығынды көптеп қажет ететiндiктен телебағдарламалар сирек шықса да, кiтап дүкендерiнен репортаж секiлдi тиiмдi формалар пайдаланылды. КО жарнама негiзiнен идеологияға қызмет еткенi белгiлi. Ал басты идеология құралды - кiтапты насихаттау кең таралды. 1966 жылдан бастап кiтап баспаларының жаңа туындыларын жарнамалайтын “Кiтап шолуы” атты газет басылып тұрды. Мұның өзi дүниеге келмеген өнiмнiң болашақта кең таралуына мүмкiндiк туғызған. Газет-журналдардағы кiтап жарнамасы хабарлама түрiнде және әдебиеттер тiзiмiнiң көрсеткiшi арқылы берiлген.

Соңғы уақытта Қазақстанда жарнама iсi-әрекетi қызу өрiстеуде. Жарнаманы өндiруде, зерттеуде әлеуметтiк, психологиялық, қабылдаудың ұлттық этикалық (әдет-ғұрып, өнеге және дiни салттар) ерекшелiктерiн, экономикалық жағдайларды ескеру қажет. Бiзде пайдаланып жүрген жарнамалар Ресей мамандарының жұмысына сүйенедi. Жарнама өнiмдерi қабылдаудың психологиялық ерекшелiктерiн ескермей жасалғандықтан, тиiмдiлiгi төмен болып жатады.

Жарнама мәселелерiне әсiресе психология, социология және журналистика ғылымдары араласады. Жарнама ол да искусство, бiрақ жартылай ғана. Қалған жартысы ғылыми негiзделген концепция - жаңа жарнаманы тұтынушылар қалай қабылдайды, сұраныс берушi фирмаға қандай нәтижелер бередi сияқты сұрақтарды ғылымилау.

Коммерциялық құрылымдар қала көшелерiнде жақсы орындарға, радио-теле эфирлерде жақсы уақыттарды иемденуге байланысты бәсекелесулердi туғызады.

Қоғамдағы әлеуметтiк-экономикалық, саяси өзгерiстер психология ғылымында жаңа бағыттың тууына әкелдi. Ең маңызды сұрақтардың бiрi - саяси жарнаманы зерттеу. Тағы бiр өзектi мәселе - шет елдiк жарнамалардың адаптация мәселесi. Зерттеулер көрсеткендей шет елдiк және отандық жарнамаларға қатынас бiр жақты емес. Ақпараттық информация құралдарының психологиялық мәдениетiнiң төмендiгi сол - жарнамаларды тұтынушыларға қажет формада емес, үлкен пайда алуды көздеп жасалады.

Теледидардағы жарнамалар көрермендердiң психологиясын ескермейдi, моральдық тұрғыдан ұнамсыз, өнегесi аз сюжеттердi толассыз бере бередi. Осы жерде тележарнама бизнес пе әлде, өнер ме дейтiн болсақ: нарық заңдылықтары бiзге жарнама ұғымын кең көлемде алға тартты. Ол көпшiлiкке нарық теңiзiнде жүзуiне, нарықтық өмiрде жөн-жобаны бiлуiне жәрдемге келдi десек те артық емес. Жарнаманы әдетте сауданың қозғаушы күшi деп те айтып жатады.

Сонымен, жарнама дегенiмiз не өзi? Жарнама - түрлi өнiмнiң тұтынушылық сапасы және қызметi туралы оған деген сұранысты зерттеу мақсатында құрылатын ақпарат /3/.

Жарнама әлемiндегi белгiлi маман Дейвид Огилви егер әлдебiреу өзiне ұнаған жарнама жайлы сөз қозғаса, ондай жарнамадан пайда болмайды деп ой түйген. Жарнаманы көрген адам жарнама жайлы емес, жарнамаланған тауар не қызмет турасында ойда қалуы тиiс көрiнедi.

Дейвид Огилви жарнама iсiнiң өзiндiк энциклопедиясы iспеттес “Қазiргi жарнама” деген кiтабында (Мэдисон университетi, Висконсин штаты) миллиондаған доллар қаржы жұмсалған ведеожарнама ауқымындағы арнайы зерттеу нәтижелерiнде мынадай негiзгi қағидаларды анықтаған: жарнама кiлтi көрермен назарын өзiне аударғанмен, өзге хабарларды көрсетуге кедергi жасамағаны жөн; сюжет желiсi өмiрдегiдей әсер етiп, көрермен өзiн оқиғаның тiкелей қатысушысы ретiнде сезiнуi керек; персонаждар тауардың нақты символы рөлiн атқарады, сондықтан олар тартымды, халық сенiмiне ие бола алатындай дәрежеде болғаны көңiлге қонады; адам арын қорлайтын көрiнiстерге жол берiлмеуi қажет. Оғаш оспадар нәрсенiң қажетi шамалы; Мазмұн адамгершiлiк тұрғыда болып, жан-жағына жалтақтамай iскерлiк идея бағытында дамуы қажет; Роликте қатып қалған көрiнiстерге қарағанда қимыл жағына көп көңiл бөлген жөн. Ой желiсi жеңiл қабылдануы керек. Сөз де, сөйлем де қысқа да нұсқа болсын. Көрермен көрiп отырған дүниенi суреттей беруге сөздi тым көп рәсуә етпегенi абзал.

Соңғы кезде хабарлар мен фильмдер жүрiп жатқанда жарнамалық роликтердi көрсетпеу жайлы мәселе жиi талқыланып жүр. Әдетте, мұндайда екi көзқарас үстем жатады. Бiр жағы жарнаманы шектеудi қалайды, өйткенi жарнама көрермендi алаңдатады, берекесiн алады деген көзқарасты көлденең тартады. Ал бұларға қарсы жақ (олардың iшiнде журналистер қауымы басым) жарнаманы тәуелсiз қаржыландыру көзi деп есептейдi, ал бұған тежеу қойылса, бұқаралық ақпарат құралдарының дамуына кесiрi тиюi мүмкiн.

Бiздiң пiкiрiмiзше, жарнама өндiрушi мен тұтынушы мiндетiн атқарады, ал онсыз өркенитеттi нарықтың болуы мүмкiн емес. Теледидар саласының зерттеушiсi Қ. Тұсынов өзiнiң “Көгiлдiр экран құпиясы” кiтабында жарнаманың газет, радио және теледидар үшiн тiршiлiк көзiне және табыс табу жолына айналғанын, олардың жарнама аудиториясын ұлғайтуға мүдделi екенiн айта келiп, жарнаманы теледидардың жанры ретiнде қарастырады /4/. “Жарнама - тұтыну қасиеттерi және қызмет көрсету түрлерi туралы хабар. Ол тапсырма берушiнiң есебiнен, бiрақ оның тiкелей қатысуынсыз бұқаралық ақпараттың әр түрлi арналары арқылы жарнама жасалынатын тауарлар мен қызмет көрсетуге сұранысты қалыптастыру мақсатымен тұтынушыға жеткiзiледi” /5/.

Десек те, кейiнгi кездерi теледидардағы жарнамалар көрермендердiң психологиясын ескермей, моралдық тұрғыдан ұнамсыз, өнегесi аз сюжеттердi толассыз бере бередi.

Жарнама мәселесiнде жарнамалық коммуникациялардың психологиялық модельдерi жасалған (жарнаманың негiзгi көзi - коммуникатор - хабарламалар комплексi - реципиент (аудитория) . Бiрақ бұл модельдерде керi байланыс жоқ. Реципиент коммуникатормен диалогқа түсе алмайды. Сол коммуникаторлармен сұхбатқа түсе алмайтын жарнаманың бiрi сайлау процесi кезiндегi жарнама жасау тәсiлi және саяси имидждi қалыптастырудағы жарнама рөлi. Шынын айту керек, сайлау кезiнде, теледидар, радио, мерзiмдi баспасөз бiр сөбен айтқанда бұқаралық ақпарат құралдары адам психологиясына керi әсер ететiн жарнамаларды беретiнi рас. Соңғы екi-үш ай iшiнде берiлiп жатқан жарнамалар адам психологиясына қалай әсер етiп жатқанын зерттеп жатқан мамандар жоқ. Осы тараушамызда саяси имиджге де тоқталып өтсем деймiн.

Саяси жарнама феноменi - Қазақстанның қоғамдық өмiрiнде маңызды орын алатын саяси институттар технологиясы. Ол - саяси процестер қызметiнiң дамуына және көпшiлiк санасына ықпал ететiн саяси коммуникациялық, сондай-ақ бұқаралық ақпарат құралдары желiсiнiң жетiлуiне, жағымды имидждi қалыптастыруға тырысатын саяси тұлға немесе партиялар қызметiнiң бiлiктiлiгiн арттыруға көмектесетiн бiрден-бiр құрал. Осы орайда саяси тактикаға негiзделген технологияларды пайдалану және оны халық санасына дәл жеткiзе алу тәсiлiнiң қажеттiгi тәжiрибелi әрi әлеуеттi қызметтi талап ететiнi сөзсiз.

Саяси жарнама - бұқаралық ақпараттар құралдары арқылы саяси тұлға немесе партия жөнiндегi белгiлi бiр имидждi қалыптастыратын коммуникациялық және маркетингтiк қатынастар жүйесiнiң элементi.

Ал Қазақстанның қоғамдық-саяси жағдайындағы институттар мен құрылымдардың саяси жарнама жасау технологиясы мен маркетингтiк тәсiлдерiнiң халық жадынан орын алуы шынайы бейненi көруге немесе қалыптасқан имидждi көпшiлiк санасына жеткiзуге дәрменсiздiк танытып отыр. Оның себебi:

Саяси имидждi жасамас бұрын, зерттеудi қажет ететiн әлеуметтiк-психологиялық сегменттердiң жүйеленген ғылыми түйiнiнiң жасалмауы;
Жарнама жасау технологиясының жетiлмеуi;
Әлеуметтiк орта, жас ерекшелiкке байланысты сұраныстарды қанағаттандырудың жалпылық сипатқа ие болуы;
Қалыптасқан әлеуметтiк база, тұрақты электораттардың болмауы;
Имидж ерекшелiгi мен оның маңызын жете түсiнбеушiлiк, т. б.

Көрiп отырғандай әр жерде де осы жарнама кезiнде адам факторы, адам психологиясы кенже қалып келе жатыр. Осы жерде жарнаманың адам денсаулығына яғни, психологиясына керi әсер етуi деген мәселеге тоқтала кетейiк.

Бүгiн жарнаманы халыққа жеткiзудiң түрлi тәсiл-амалдары бар. Жарнама әрбiр адамның өмiрiне еркiн енiп, қоғам тiршiлiгiнiң бiр құрамдас бөлiгiне айналған iспеттi. Тiптi өзiңiздiң күнделiктi өмiрiңiзден бiр күндi мысалға алып, оны шолып көрiңiзшi! Нәтижесiнде бар күнiңiз жарнамамен өткендей сезiм қалдырады. Орта есеппен алғанда, әрбiр қазақстандық таңғы 7-8-де тұрады. Таңғы асты iшiп бiткенше, теледидар тамашалайды не таңғы жаңалықтарды есту үшiн радио тыңдайды. Ал, онда жарнаманың түр-түрi мiндеттi түрде боларына сiздi сендiрудiң қажетi жоқ сияқты. Жарнама - шыға берiсте, далада, аялдамада, әйтеуiр жүрген жердiң бәрiнде жарнамадан шаршап, сырттағы тақтайшалардағы жарнамалардан да көңiлiңiз қалып, ерсiлi-қарсылы өтiп жатқан көлiктерге көз тастасаңыз, олардың да сырттарында сатылудан дәмелi небiр заттар “айқайлап” тұрады; “14 пайызға тегiн сөйлес!”, “Түгенше туралы фильмдi тек бiздiң кинотеатрдан көр!”, т. с. с. Қош, көлiктен түсiп, жұмыс орнына барғанша жарнама сiзге жан-жақтан бас салады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.