Насекомдар

Пән: Биология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 5 бет
Таңдаулыға:

Қанатты насекомдар

Жоспар

І Кіріспе

Насекомдарға жалпы, сипаттама

ІІ Негізгі:

2. 1 Қанатты насекомдар класс тармағы-PTERYGOTA

2. 2 Жартылай қаттықанаттылар немесе кандалалар отряды-Hemiptera

ІІІ Қорытынды

Насекомдар немесе алтыаяқтылар класы-Insecta.

Жануарлар дүниесіндегі ең көп таралған түрлер- насекомдар. Насекомдарды жер шарының кез келген жерлерінен кездестіруге болады. Олар негізінде құрлықта тіршілік ететін буынаяқтылар, сонымен қатар теңіз сулары мен тұщы су қоймаларында, тоғандарда, топырақ қабаттарында, ауада кең тараған. Насекомдардың арасында адамға, жануарлар мен өсімдіктерге зиян келтіретін түрлері де көп.

Насекомдардың ең басты ерекшілігі-денесі айқын үш бөлімнен құралған: бас, кеуде және құрсақ, үш жұп немесе алты аяғы бар, тек қана трахея арқылы тыныс алады және көпшілігі ұшуға бейімделген. Насекомдардың тері жамылғысы барлық буынаяқтарларға тән 3 қабаттан құралған: астыңғы-өте жұқа аморфты базальді мембранадан, оның үстінде эпитемальді клеткалардан құрылған-гиподерма қабаты және нағыз кутикула қабатынан. Насекомлардың бұлшықеттері тек көлденең жолақты. Ет тамшықтарының жалпы саны 1500-ден 2000-ға дейін жетеді. Зәр шығаруын бірнеше түзінділер атқарады, олар-мальпиги түтікшілері, май денелері, перикардиальді клеткалар немесе нефроциттер және фагоцитарлық мүшелер. Насекомдардың трахея арқылы тыныс алуына байланысты, қан өзінің тыныс алу қызметін жойып, қан айналым жүйесі нашар дамыған. Ол жүрек пен арқа қалқасынан құралған. Бірнеше камераларға бөлінген, ұзын түтік тәрізді жүрегі денесінің үстіңгі жағында орналасып, перикардия қуысында жатады. Жүрек камераларының бүйірінде остиялар деп аталатын саңылаулары бар, оларды қақпашалар (клапандар) жапқан. Насекомдардың нерв жүйесі барлық буынаяқтылардікіндей жұтқыншақ үсті немесе ми, жұтқыншақ асты ганглия, жұтқыншақ маңындағы сақина коннективасы және құрсақ нерв тізбегінен құралған. Миы үш бөлімге бөлінген: алдыңғы -протоцеребрул, ортаңғы- дейтоцеребрум және артқы-тритоцеребрум.

Насекомдар дара жыныстылар және жыныс диморфизмі айқын байқалады. Онтогенезі 2 кезеңге бөлінеді: эмбриональді және постэмбриональді.

ІІ Қанатты насекомдар- PTERYGOTA

Бұл класс тармағына 30-дан аса отрядтар жатады. Қанаттары жақсы жетілген, тек қылтан құйрықтылар отрядының өкілдерінде қанаттары дамымаған, ал биттер, бүргелер, мамық жегіштер отрядтарының эктопаразиттік тіршілік етуіне байланысты қанаттары екінші реттік түрде жойылып кеткен. Ауыз бөлшектері бастың жоғарғы жағындағы ауыз тесігінің айналасында орналасқан, сырттай жақсы көрінеді. Күрделі фасеттелген көздері бар. Трахея арқылы тыныс алады.

Жартылай қаттықанаттылар немесе кандалар отряды Hemiptera

Алдыңғы қанаттары жартылай қатты, жартылай жарғақ. Артқы қанаттары мөлдір, жарғақ. Ауыз аппараты шаншыл-сорғышын тұмсыққа айналған. Тұмсығы 3-4 бунақты, тыныштық қалыпта дененің бауыр жағына қарай бүгіліп орналасқан. Шала түрленіп дамиды. Топырақта, өсімдіктерде мекендейтін түрлерінен басқа, суға көшкен түрлері де бар. Кейбіреулері омыртқалы жануарлардың және адамның паразиттері 4-нан астам түрі бар. Көптеген түрлері ауыл шаруашылық дақылдарының қауіпті зиянкестері.

Негізгі тұқымдастары: Notonectidae, Corixidae, Nepidae, Pentatomidae, Scutellaridae, Miridae, Cimicidae.

Notonectidae - су кандалары, ұзындығы 7, 5-18 мм. Денесінің үсті томпайған, асты тегіс, артқы аяғы жүзгіш, ескек тәрізді. 200 түрі бар. Тұшы, ал кейбір жағдайларда тұзды суларда тіршілік етеді. Жыртықштар насекомдарға, балық шабақтарына, гет балықтарға шабуылдйды. Кейбір түрлері балық шаруашылығына зиянды. Notonectidae- glausa- су кандалаларының ішінде ең көп тараған. Қазақстанның барлық өзендері мен көлдерінде кездеседі, денесі жұмыр қайық тәрізді, суда үнемі аяғын жоғары көтеріп, шалқасынан жүзеді.
Corixidae- ескекшілер, ұзындығы 1, 5-1, 6 мм. Алдыңғы алғы күрек тәрізді, артқы аяғы жүзгіш 600 түрі бар. Өзен, көлдер мен уақытша су қоймаларда кездеседі. Жақсы жүзіп, ұшады. Балдылармен, ұсақ жәндіктермен қоректенеді.
Nepidae-су сарышаяны, 200-ге дейін түрі бар, ұзындығы 15-50 мм, денесінің соңында тыныс алу түтігі бар. Алдыңғы аяғы ұстағыш. Нашар жүзеді.
Pentatomidae-қалқаншылар, ұзындығы 2-40 мм, сопақша денелі, қалқаншасы құрғасының 2/3 бөлігін жауып тұрады. Өсімдік жегіштер және жыртқыш.
Scutellaridae-Қалқаншалы бақашықтар, ұзындығы 10-13 мм, сопақша денелі, қалқаншасы құрсақтың үстін түгелдей жапқан. Барлық түрлері де дәнді дақылдарға аса зиянды. Қазақстанда, Орта Азияда кең таралған бақалық кандала-Eurugaster integriceps.
Cimicidae- паразит кандалар, ұзындығы 4, 8-8, 4 мм, денесі жалпақ жұмыртқа тәрізді, адамның және жылы қанды жануарлардың сыртқы паразиттері. Құстардың ұяларында, кемірушілердің індерінде, табиғатта үңгілерде де тіршілік етеді. Адамның қанын сорып, мазасыздандыратын паразит-үй кандаласы-Cimex Lectularizes, қанаттары жойылған, күндіз жасырынып, түнде адамға шабуыл жасайды. Тәулігіне 12-15 жұмыртқа салып, 4-7 күнде личинкаға айналады.