Ислам және өркениет

Ислам және өркениет мәселесі қазіргі кезде өзекті мәселелердің бірі. Ол әлі бір ізге түспеген проблема. Өркениет ұғымын екі жақты қарастыруға болады. Біріншіден, ол қоғамның даму сатысы. Екіншіден, дамыған елдердің, мемлекеттердің деңгейі. Өркениетті біз дамыған елдердің көрсеткіші деп түсінеміз. Өркениет ғасырлар бойы қалыптасып, қоғамдық қатынастарды реттеп отыратын рухани және материалдық дүниелердің жиынтығы.
Өркениет сөзін кейде қазақтың өркендеу немесе даму сөзі деп түсініп, байланыстырып жатады. Яғни өркениет қоғамның мәдениеттің өркендеуі, дамуы болып табылады. Мәдениет пен өркениет халықтың дәстүрлері мен этномәдени және діни құндылықтарымен тығыз байланысып, мемлекетте адамгершілік қоғамның құрылуына ықпал етеді.
Өркениетте бүгінгі таңда мәдениеттану, антропология, және социология саласының теоретиктері дінді мәдениеттің ең маңызды құрамдас бөлігі деп санайды. Дінсіз қоғам, мәдениет және өркениет те болмас еді. Дін әлеуметтік құбылыс, қоғамды қалыптастыратын ұйытқы ретінде адамзат өмірінде аса маңызды рөл атқарады. Бүгінгі күні дүние жүзінде орын алып жатқан саяси, әлеуметтік, мәдени, экономикалық уақиқиғалардың негізінде діни факторлардың бар екенін айтып кету жөн. Дін осы салаларға бағыт бағдар беретін күштің бірі.
Дін өркениетті қалыптастырушы басты күш. Біздің өтпелі кезеңімізде азаматтардың өзін-өзі танып білуі, ортақ ұлттық мұраны қалыптастыруы және ХХІ ғасырдағы халқымыздың өсіп өркендеуінің басты құралы болып табылады.
Ислам діні мен өркениет мәселесін Иранның Президенті, философ Сеийд Мұхаммед Хатами “Түрлі этномәдени ареалы және тарихи қалыптасқан өркениеттер диалогы” концепциясында: “Бір де бір өркениет өзінің даму барысында, басқа мәдениеттерден, өркениеттерден дербес дамыған емес, керісінше олар бір-бірін толықтырып, байытып отырды. Әсіресе, бір-бірімен келісімге келген өркениеттер дами келе, тұрақты бейбітшіліктің кепілі бола алады”,- деген.
Мәдениет және өркениет халықтың дәстүрі мен этномәдени және діни құндылықтарымен тығыз байланысып, мемлекетте адамгершілік қоғамның құрылуына ықпал етеді.
Сеийд Мұхаммед Хатами концепциясында “диалогты мұсылмандықтардың ұсынуы, олардың ислам әлеміне және мұсылмандық елдердің өзіне деген сенімін көрсетіп отыр”,- деген. Мұсылмандық диалогқа шақырған мұсылмандықтар өздері бай мәдениетті және өркениетті ел болып табылады. Өркениеттер диалогына даналықты құрметтеген жан ғана келеді. Ол тарих және дін аясындағы сана мен түсіністік болған кезде ғана өркениеттер диалогы орнайды.

1. Хатами С. М. Диалог цивилизаций: путь к взаимопониманию. Алматы 2002
2. Жаһандану контексіндегі Қазақстандық өркениет және мәдени айқындалу жолдарындағы ізденіс. Халықаралық ғылыми конференция материалдары. Алматы;, әл-Фараби атындағы КазҰУ 2003 ж.
3. Ислам және Қазақстан мәдениеті. Алматы 2003ж.
4. Назарбаев Н. Ә. Сындарлы он жыл. Алматы., Атамұра 2003ж.