Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы туралы ақпарат
І. Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 Кәсіпкерліктің мәні, формалары және ерекшеліктері ... ... ... ... ..
1.1 Кәсіпкерліктің қызметінің субьектілерінің ішкі экономикалық қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың объективті қажеттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында қалыптасу кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1 Кәсіпкерліктің мәні, формалары және ерекшеліктері ... ... ... ... ..
1.1 Кәсіпкерліктің қызметінің субьектілерінің ішкі экономикалық қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың объективті қажеттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында қалыптасу кезеңдері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Пайдаланған әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Менің курстық жұмысымның тақырыбы «Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы ».
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады.Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард универсітетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Оның айтқан мынандай сөзін эпигроф етіп алуға болады: «Кәсіпкер болу – басқаның істегенін істемеу». Екінші жағынан жайлы француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: «Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастаратын адам». «Кәсіпкерлік» терминінің алғашқы рет ағылңшын экономисі Ричард Кантильон ендірді.Бұл ағымға ол нарықтық тәуекелділік жағдайында табыс алу мақатымен өндірісі ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызған.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымын баламалап қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен,оларды бір-бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес-табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Рас бизнес кәсіпкерлік қызметпен тығыз байланысты. Кәсіпкерлік-новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер-ол өнертапқыш. Сондықтанда бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан еш уақытта кәсіпкер бола алмайды. Экономикалық ғылымда «кәсіпкерлік қабілеттілік» ұғымда бар. Ол дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. Басқа жұрт қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдар мен тез арада байланыс жасау қабілеттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналысына басқаша көз қараспен қарауда оқшауланып тұрады.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа түрлерінен оқшауланып тұрады.Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард универсітетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Оның айтқан мынандай сөзін эпигроф етіп алуға болады: «Кәсіпкер болу – басқаның істегенін істемеу». Екінші жағынан жайлы француз экономисі Жан Батист Сэй былай деген: «Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер ауқымында ұйымдастаратын адам». «Кәсіпкерлік» терминінің алғашқы рет ағылңшын экономисі Ричард Кантильон ендірді.Бұл ағымға ол нарықтық тәуекелділік жағдайында табыс алу мақатымен өндірісі ұйымдастырудағы адам белсенділігін жатқызған.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымын баламалап қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен,оларды бір-бірімен баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес-табыс әкелетін кез келген қызметтің түрі. Рас бизнес кәсіпкерлік қызметпен тығыз байланысты. Кәсіпкерлік-новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер-ол өнертапқыш. Сондықтанда бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан еш уақытта кәсіпкер бола алмайды. Экономикалық ғылымда «кәсіпкерлік қабілеттілік» ұғымда бар. Ол дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. Басқа жұрт қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдар мен тез арада байланыс жасау қабілеттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналысына басқаша көз қараспен қарауда оқшауланып тұрады.
1. Баканов М.И., Шеремет А.Д. Теория анализа хозяйственной деятельности: Учебник.-4-е изд., перераб. И доп.-М.: Финансы и статистика, 1997.
2. Дүйсенбаев К.Ш және басқалар. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау /Оқу құралы.-Алматы: Экономика.2001-300 бет.
3. Ковалев В.В. Практикум по финансовому менеджменту. Конспект лекций с задачами.-М.:Финасы и статистика, 2004.-288с.
4. Ковалев В.В. Финансовый анализ: управление капиталом, выбор инвестиций, анализ отчетности.-М.: Финансы и статистика, 1994.
5. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия.-Мн.: ИП «Экоперспектива», 1998, с, 409-485.
6. Тулешова Г.К Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами., ч. 1./под. Общ. Ред. Академика К.А.Сагадиева-Алматы.: ТОО «Бизнес информация», 2004.-270с.
7. Финасовый менеджмент: теория и практика./ Под ред. Стояновой-М.:1998.
8. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа предприятия.-М.: ИНФРА-М, 1996, с. 72.
2. Дүйсенбаев К.Ш және басқалар. Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау /Оқу құралы.-Алматы: Экономика.2001-300 бет.
3. Ковалев В.В. Практикум по финансовому менеджменту. Конспект лекций с задачами.-М.:Финасы и статистика, 2004.-288с.
4. Ковалев В.В. Финансовый анализ: управление капиталом, выбор инвестиций, анализ отчетности.-М.: Финансы и статистика, 1994.
5. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятия.-Мн.: ИП «Экоперспектива», 1998, с, 409-485.
6. Тулешова Г.К Финансовый учет и отчетность в соответствии с международными стандартами., ч. 1./под. Общ. Ред. Академика К.А.Сагадиева-Алматы.: ТОО «Бизнес информация», 2004.-270с.
7. Финасовый менеджмент: теория и практика./ Под ред. Стояновой-М.:1998.
8. Шеремет А.Д., Сайфулин Р.С. Методика финансового анализа предприятия.-М.: ИНФРА-М, 1996, с. 72.
Мазмұны
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1 Кәсіпкерліктің мәні, формалары және ерекшеліктері ... ... ... ... ..
1.1 Кәсіпкерліктің қызметінің субьектілерінің ішкі экономикалық
қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың объективті
қажеттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.2Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында қалыптасу
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы
.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа
түрлерінен оқшауланып тұрады.Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард
универсітетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Оның айтқан
мынандай сөзін эпигроф етіп алуға болады: Кәсіпкер болу – басқаның
істегенін істемеу. Екінші жағынан жайлы француз экономисі Жан
Батист Сэй былай деген: Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер
ауқымында ұйымдастаратын адам. Кәсіпкерлік терминінің алғашқы рет
ағылңшын экономисі Ричард Кантильон ендірді.Бұл ағымға ол нарықтық
тәуекелділік жағдайында табыс алу мақатымен өндірісі ұйымдастырудағы адам
белсенділігін жатқызған.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымын баламалап
қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен,оларды бір-бірімен
баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес-табыс әкелетін кез келген
қызметтің түрі. Рас бизнес кәсіпкерлік қызметпен тығыз байланысты.
Кәсіпкерлік-новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер-ол өнертапқыш. Сондықтанда
бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан еш уақытта кәсіпкер
бола алмайды. Экономикалық ғылымда кәсіпкерлік қабілеттілік ұғымда бар.
Ол дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ
бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. Басқа жұрт
қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа
жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдар
мен тез арада байланыс жасау қабілеттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар
құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналысына басқаша көз қараспен
қарауда оқшауланып тұрады. Бизнеспендердің ішінен мұндай қабілеттілікпен
оқшауланатындар жиі кездесе қоймайды. Демек, бизнес бұл – табыс әкелетін
адамның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды
және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәуекелге бас ұрады.
Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтанда экономикалық
әдебиеттерде олар үнемі пара–пар ұғым ретінде қарастырылады. Ал егер
бизнестің новаторлық жағын қарастыратын болсақ, онда кәсіпкерлік қызмет
термині қолданылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің Шаруашылық серіктесі жайлы
және Мемлекеттік кәсіпорын жайлы жарлығына сай кәсіпкерлік қызмет
шаруашылық серіктестігінің түріне қарай жеке және ұйымдық болуы мүмкін:
- жай, ол бірлескен қызмет шартына негізделген;
- толық, барлық мүлікке ынтымақтастық жаупкершілік жүктелген;
- жауапкершілігі шектелген, салынған салым құны шеңберлігінің
жауапкершілігі жүктелген;
- коммандиттың – аралас жауапкершілік (біреудің толық мүлкімен және
басқаның салынған салымымен);
- қосымша жауапкершілікпен, өзінің салымдарымен және оған жататын
мүлікпен қосымша жауапкершілік мойнына алынады;
- өндіріс және тұтыну кооперативтері;
- консорциумдар;
- акционерлік қоғамдар.
Мемлекеттің және қазыналық кәсіпорындар. Біріншісі, шаруашылықты
жүргізу құқығына негізделсе, екіншісі – оперативті басқару құқығына
негізделген. Шын мәнінде, мұнда шаруашылық есептің екі түрі қолданылады;
таза мемлекеттік - толық шаруашылық есеп, қазыналық - толық емес
шаруашылық есеп.
Кәсіпорын кәсіпкерлік қызмет өндірістің звеносының негізі болып
табылады. Осы жерден бастап және әрі қарай кәсіпорын мен фирма ұғымын
баламалап қараймыз. Рас олардың бір – бірінен өзара айырмашылығы бар:
фирма термині жиынтық ұғым, оған бір немесе бірнеше кәсіпорын мен өндіріс
енуі мүмкін. Әдетте, кәсіпорынға бір жақты, бір өнімді өндіретін процесті
жатқызамыз. Қазіргі жаңа жағдайда нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорын
өзінің өндірістік қызметінде толық өз бетінше еркіндігін алуда. Ал барлық
халық шаруашылығы кешенінен техникалық, ұйымдық, экономикалық және құқықтық
тұрғыдан дараланған. Кәсіпорынның ұйымдық түрлері меншік түрімен
айқындалмақ . Олар мынандай түрде болуы мүмкін:
- азаматтар меншігіне негіздеоген жеке кәсіпорындар ;
1 Кәсіпкерліктің мәні , формалары мен бағыттары
1.1 Кәсіпкерлік қызметінің субъектілерінің ішкі
экономикалық қатынасы
Нарықтық экономиканың белсенді өкілдерінің бірі – к әсіпкерлер.
Кәсіпкер ұғымын алғаш рет ХVIII ғасырдың басында ағылшын экономисі
Ричард Кантильон енгізді.Одан кейінгі кезеңдерде кәсіпкерлік, кәсіпкер
ұғымдарына өзіндік түсініктерін қалыптастырып, кәсіпкерлік теориясын
өңдеуде экономикалық теориядағы кәсіпкерлік мектептің көрнекті өкілдері
А.Смит, Ж.Б.Сэй, В.Зомбарт, Й.Шумпетер тағы басқалары біршама үлес
қосты.Сондай – ақ П.Друкер, Дж.М. Кейнс, Т Питерс, П. Самуэльсон, Д.Эванс,
Ф. Хайек тәрізді бір қатар шетелдік экономистердің ғылыми еңбектерінде
кәсіпкерліктің, шағын және орта бизнестің теориялық және әдістемелік
негіздері талданып, зерттелген.
Ғылыми әдебиеттерде кәсіпкерлікті үш аспектіде қарастырады:
экономикалық категория ретінде; экономикалық ойлау типі ретінде;
шаруашылық жүргізу тәсілі ретінде.
Экономикалық категория ретіндегі кәсіпкерліктің сипаттамасы үшін
маңызды мәселе оның субъектісі мен объектісін анықтау болып табылады.
Кәсіпкерліктің объектісі жеке тұлғалардың (жеке, отбасылық, шағын және
орта бизнес өкілдері т.б.) қызметі, сондай – ақ жалдамалы жұмыс күшінің
еңбегін пайдалану арқылы қалыптасады.
Ал, кәсіпкерлік қызметінің субъектілері дегеніміз – заңмен сәйкес
тіркелген және қызмет көрсету немесе жұмыс атқару, тауар сату, мүлікті
қолданудан жүйелі пайда табудан бағытталған жеке іс- әрекетті өз тәуекеліне
бел байлап жүзеге асыратын азаматтық құқық субъектілерін айтамыз. Сонымен
қатар, жеке тұлғалар және заңды тұлғалар кәсіпкерліктің қызметтің
субъектілері болып табылады .
Жеке тұлғалар жеке кәсіпкерлік іс-әрекетті заңдастыру арқылы
кәсіпкерлікпен шұғылдана алады. Жеке тұлғалар кәсіпкерлік қызметтің
субъектілері болғандықтан, оған мысал: үй шаруашылығы, өзінің бір
ісімен айналысатын кәсіпкерлер және тағы басқалар.
Әр бір заңды тұлғаларда өздерінің заңды құқықтық базалары бар.
Мемлекеттік кәсіпорындар үшін мемлекеттік кәсіпорындар заңы
акционерлік қоғамдарға акционерлік қоғамдар туралы заңдар табылады.
Осыдан келіп серіктестіктер, кооперативтер, фирмалар, мемлекеттік
кәсіпорындарда кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің тізбегіне:
- белсенділік іс- қимылын толығымен өзінің экономикалық және заң алдында
жауапкершілігіне толық бағындыра алатын адамдар, яғни кәсіпкерлер ;
- кәсіпкерлердің ұжымы және кәсіпкерлік бірлестіктері;
- кәсіпкерлер өндірген өнімді тұтынатын жеке не ұжымдық
тұтынушылардың одақтары, не бірлестіктері;
- кәсіпкерлер өндірген өнімді тұтынатын жеке не ұжымдық тұтынушылардың
одақтары, не бірлестіктері;
-тікелей келісімге қатыстары бар мемлекеттік тапсырманы беруші, бағаны
реттеуші, мемлекеттік арнайы тапсырмасы арқылы жұмыс атқару кезеніңде
кәсіпкерлерге көрсетілетін жеңілдіктердің бағытын белгілеу жатады.
Мемлекеттік құрылым органы кәсіпкерліктің заңды барлық іс-әрекеттеріне
кепілдік көрсете алады.
Аты аталған субъектілердің бірнеше категориясына өзара іскерлік
қатынастар арқылы, жұмыс қатынастары арқылы жұмыс жүргізетін
кәсіпкерлер жатады.
Кәсіпкерлер – негізгі қызметтің субъектісі, экономикалық процесстің
орталық бейнесі . Ол қоғамдағы керекті тауарлар мен қызмет үшін, одан
пайда табу үшін, кәсіпорындарды ұйымдастырады. Бұл процесс
кәсіпкерлерден және нарықтық экономиканың басқа да субъектілерінің
іскерлік байланыс жасау арқылы іске асады.
Фирма – бұл осы кәсіпорындардағы шаруашылық қызметтерді жүргізетін
және иемденетін ұйым. Жеке фирма өзіне бір немесе бірнеше кәсіпорындарды
кіргізе алады, ал фирмалар көп кәсіпорындарды қосады, олар тік, көлбеу
немесе кагломерат бірлестіктері түрінде бола алады.
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің арасындағы жаңа
комбинацияларды орындауда, белгілі экономикалық жүйелер теориялық
бағытта бекітілуі керек. Субъектілердің ішкі қатынасы олардың сыртқы
ортамен, яғни сыртқы әлемнің әсер етуіне байланысты сынақтап өтеді.
Адамдар қоғамдарының әлеуметтік жағдайы, өндірістік жағдайы,
өндірістік кәсіпорындар, сауда фирмалары үнемі айналымдағы өзгерістерді
зерттейді (өткізу нарығы бәсекелердің тәртібі, баға динамикасы,
жеткізушілер мен серіктестердің сенімділігін) және өздерінің ұйымдарының
басқару жүйесін жетілдіреді. Осыдан біз мынандай тұжырымдарға тоқталамыз.
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің ішкі қатынасы неғұрлым өзгеріп
отыруы мүмкін және әртүрлі өзгермелі факторларды сипаттайды: ұйымдардың
қызметтерінің мақсаты мүмкін емес оның әртүлі жеке бөлімдерінің
құрылымы өзгеруі мүмкін, яғни бұл жағдайда ұйымның құрылымын бір
мақсатта, не бір бағытта өзгертуге тура келеді . Осы мәселеден жаңа
мақсаттардың туындауына байланысты, жаңа тапсырмаларды немесе
технологияларды өзгертуге алып келеді. Кез келген басқару моделінің
басты қайнар көзі болып адамдар табылады және олардың өндіріс
процессіндегі қарым қатынас.
Субъектілердің ішкі қатынастарының ішіндегі негізгі ерекше
орынды кәсіпорынның ұйымдық мәдениеті иеленеді . Ұйымдық мәдениет,
тәртіп тек қана адамдар арасындағы қатынасты анықтап қоймайды. Сыртқы
орта мен сыртқы қатынастардың белгілі түрін анықтауға мүмкіндік
береді. Сауда фирмаларының арасындағы ішкі микроклимат тыныштықта
қалыптасса, онда сатып алушылардың араларында ешқандай кері әсерлер
туындамайды. Бәсекелестік күресте қол жетпейтін әдістерді қолданбауға
тырысады.
Жоғарыда айтқандай кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің ішкі
қатынастарын жекелеп көрсетейік.
Кәсіпкер ғана кәсіпкершілік шешетін қызметтер кешенін жүзеге
асыра алады. Негізгі орындайтын қызметтері:
- инициативті тәуекелділік және шешім қабылдау;
- шығармашылық жаңа идеялар қабылдау және орындау;
- ресурстарды, материалдарды, еңбек, қаржы ресурстарын мобильдеу;
- ұйымдастырушылық көп пропорцияда ресурстарды қосу және ұтымды
пайдалану;
- жаңашылдық өнімді, технологияны, өндірісті ұйымдастыруға, басқаруға,
жаңартуға қабілеттендіру;
- қоғамдық-экономикалық игіліктегі халықтың сұранысын зерттеу оны
қанағаттандыру;
Кәсіпкерлер өздерінің қызмет ету процессінде іскерлік
қатынастарға түседі және нарық экономикасындағы басқа субъектілерімен
байланысқа түседі. Қазіргі кәсіпкерлік нарық экономикасы дамыған
елдерден айырмашылығы бұрынғы жүз жылдықта негізін салғандардың
үлгісі бойынша. Қазіргі кәсіпкерлер сағатын үштен екісін адамдармен
жұмысқа және бақылауға, мамандарды оқытуға, жаңа жағдайлардың
туындауына байланысты кәсіпорындарды қайта ұйымдастыруға кетеді.
Сондықтан кәсіпкер өзінің дайындығында белсенді әдістерді, іскерлі
ойындарды компьютердің көмегімен, жаңа үлгілерді қорғау және өңдеуді
ескергені жөн.
Кәсіпкерлік қызмет экономикалық мүдде мен шарт қатынастары
бойынша өзара байланысты тұлғалар тобы арқылы жүзеге асырылады.
Сонымен бірге, кәсіпкерлік субъектісі акционерлік қоғамдар,
коперативтер, жекелеген жағдайларда мемлекеттің сәйкес органдары да
болуы мүмкін. Кәсіпкер тұтынушыға беймәлім жаңа игіліктерді дайындау
мақсатымен ресурстарды үлестіреді; өткізу нарығының жаңасын игереді.
Сонымен қатар нарықтағы жағдайда сұраныс пен ұсыныс динамикасына,
баға деңгейіне, жалпы тауар – ақша қатынастары жүйесіндегі
қалыптасқан жағдайларға тәуелді болып келеді. Осы тұста кәсіпкерлік
қызметтің тура серігі-тәуекелділік, қауіп-қатер туралы айтпай кетуге
болмайды. Өйткені тәуекелділік, жүргізі болжам мен есептің өзі
күтпеген жағдайдың алдын ала алмайды.
Экономикалық ойлаудың ерекше типі ретінде кәсіпкерлік
практикалық қызметте жүзеге асырылатын шешімдерді қабылдауға қажет
көзқарастар мен пікірлердің жиынтығын сипаттайды.
Жекелеген ғылыми әдебиеттерде кәсіпкерлікті шаруашылық өнері,
табыс табу барысында тәуекелге бел буу, өндірісті ұйымдастыру мен
басқару шеберлігі ретінде көрсетеді. Демек кәсіпкерлікті жұмыс түрі
ретінде ғана емес, тұлғаның ақылы мен қасиетінің қоры, ерік-жігері,
жеңіске жетуге деген ынтасы еңбегінің ерекше шығармашылық сипаты
тұрғысынан да қараған абзал.
Шаруашылық жүргізу тәсілі ретіндегі кәсіпкерлік үшін басты
шарт-шаруашылық тұлғалардың тәуелсіздігі, дербестігі. Сондай-ақ
кәсіпкероік қызмет түрін таңдау; бизнес жоспар құру, қаржыландыру
және оны жүзеге асыру. Өнім өндіру оған баға белгілеу және оны
өткізу; пайданы қолдану тәрізді еркіндік пен құқықтың белгілі бір
жиынтығының болғаны дұрыс.
Жалпы нарық процессінде басты тұлғалар кәсіпкерлер десек, ол
өз кезегінде қарамағындағы мүліктерді заңды негізде пайдалану
жөнінде өзінің бастамасымен барлық шешімдерді қабылдауға және кез
келген әрекет жасауға құқықты заңды тұлға және жеке азамат. Бірақ
ол шешімдер қолданылып жүрген заңнамалық құжаттарға қайшы келмеуге
әрі белгіленген мүліктік немесе басқа да жауапкершілік пен
қамтамасыз етілуге тиісті.
Кәсіпкердің талабы мен ұмтылысы жемісті болу үшін:
- тәуекелге бел буа білу;
- нарықтағы кезігетін кез келген жағдайларға дайын болуы;
- ұйымдастыру барысы технология жаңалықтарын енгізе отырып, жаңа
жолдар мен әдістер жасау;
Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму
кезеңдері
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың
объективті
қажеттілігі
Кәсіпкерлік дамуының әлеуметтік саладағы бағыттары халықтың
тауарлар мен қызметтер жөніндегі қажеттіліктерін қанағаттандыру және
халықты жұмыспен қамту, табиғатты ұтымды пайдалану және табиғатты
қорғауды қамтамасыз ету болып табылады. Яғни, кәсіпкерлік қызметі
халықтың бір бөлігін жұмыспен қамтамасыз етеді. Ендеше бұл
кәсіпкерлікті еңбек ететін жұмысшылардың және кәсіпкерлердің қызметі
олардың өмір сүру құралы болып табылады.
Кәсіпкерлік бірнеше нышандардан тұрады, нақты айтсақ, тұлға
кәсіпкерлігі және бірлескен кәсіпкерлік. Өз тарапынан бірлескен
кәсіпкерліктің екі түрі бар: отбасы меншігіне негізделген кәсіпорын
және бірнеше жеке тұлғалардың алға мақсаттарына жетуіне байланысты
жәй серіктестік құрып бірігуі.
Кәсіпкерліктің тұлға кәсіпкерлігі нышанын жүзеге асырушы адам
іскерлікті өз атынан жүргізеді және бизнесті өзі басқарады, барлық
материалдық шығындармен өзі жабдықтайды және барлық жауапкершілікті
өзі мойнына алады. Ал бірлескен кәсіпкерлік нышанын жүзеге
асырушылар ортақ-үлестік меншікке, яғни отбасы мүшелерінің үлестік
меншігіне және жеке серіктестіктің үлестік қоры арқылы құрылған
меншікке негізделеді.
Отбасы меншігіне негізделіп құрылған отбасы бизнесі қазіргі
таңда, шет елдердің тәжірибесінен көріп отырғанымыздай, ел
экономикасының дауына айтарлықтай дәрежеде өз үлестерін қосып отыр .
Айталық, Ұлыбританиядағы барлық әрекет ететін фирмалардың 75 % - ын
отбасылық бизнес және де отбасылық бизнестегі еңбек ресурсы елдегі
тұрғындардың жартысын құрайды. Еуропалық Одақтастыққа кіретін елдердін
отбасылық фирмалары барлық әрекет ететін кәсіпорынның 85 % - ын, ал
АҚШ – та бұл көрсеткіш 90 % -ын құрайды. Отбасы бизнесі, көбіне бөлшек
сауда, қоғамдық тамақтандыру орындарында, шаруашылық қожалықтарында,
қызмет көрсету саласында жүзеге асырылады.
Кәсіпкерліктің қайсы бір нышаны болмасын олардың қалыптасып
дамуы рынокты экономикалық ортаның маңызды факторы болып табылады.
Кәсіпкер өзінің табысын жоғарылату арқылы қоғамға қажетті тауарлар
өндіреді және қызметтер ұсынады. Сонымен қатар кәсіпкер басқа
кәсіпорындардың өзіне қажетті тауарлары мен қызметтерін пайдаланып,
олардың да дамуына мүмкіндік жасайды. Және де барлық кәсіпкерлер
салық төлеу арқылы бюджетке өз үлестерін қосады. Жұмыс орындарының осы
салада көбеюі салық салу объектілерінің көбеюімен бара-бар. Ал салық –
бюджет саласында еңбек ететіндердің жалақысының негізгі көзі болып
табылатындығы өзімізге белгілі. Сонымен қатар әлеуметтік бағдарламаларды
қаржыландыру да осы бюджет арқылы орындалады. Салықтардың бюджетке
келіп түсу деңгейі үкіметтің басқару тиімділігін көрсетеді. Демек, меншік
негізінде жүзеге асырылатын кәсіпкерліктің дамуы қоғам ... жалғасы
І.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1 Кәсіпкерліктің мәні, формалары және ерекшеліктері ... ... ... ... ..
1.1 Кәсіпкерліктің қызметінің субьектілерінің ішкі экономикалық
қатынасы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2 Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ..
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың объективті
қажеттілігі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
2.2Кәсіпкерліктің Қазақстан Республикасында қалыптасу
кезеңдері ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ...
Пайдаланған әдебиеттер
тізімі ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ...
Кіріспе
Менің курстық жұмысымның тақырыбы Қазақстанда кәсіпкерліктің дамуы
.
Кәсіпкерлік – адам қызметінің ерекше саласы және ол еңбектің басқа
түрлерінен оқшауланып тұрады.Бұған кезінде атақты неміс экономисі Гарвард
универсітетінің профессоры Иозеф Алиоз Шумпетер мән берген. Оның айтқан
мынандай сөзін эпигроф етіп алуға болады: Кәсіпкер болу – басқаның
істегенін істемеу. Екінші жағынан жайлы француз экономисі Жан
Батист Сэй былай деген: Кәсіпкер – адамдарды өндірістік шеңбер
ауқымында ұйымдастаратын адам. Кәсіпкерлік терминінің алғашқы рет
ағылңшын экономисі Ричард Кантильон ендірді.Бұл ағымға ол нарықтық
тәуекелділік жағдайында табыс алу мақатымен өндірісі ұйымдастырудағы адам
белсенділігін жатқызған.
Экономикалық әдебиеттерде кәсіпкерлік пен бизнес ұғымын баламалап
қарастыру жиі кездеседі.
Бизнес пен кәсіпкерлік жақын ұғымдар болғанымен,оларды бір-бірімен
баламалап, теңестіріп қарауға болмайды. Бизнес-табыс әкелетін кез келген
қызметтің түрі. Рас бизнес кәсіпкерлік қызметпен тығыз байланысты.
Кәсіпкерлік-новаторлық іс. Нағыз кәсіпкер-ол өнертапқыш. Сондықтанда
бизнеспен айналысатын адамдар, осы көзқарас тұрғысынан еш уақытта кәсіпкер
бола алмайды. Экономикалық ғылымда кәсіпкерлік қабілеттілік ұғымда бар.
Ол дегеніміз адамның бизнесте жаңалықты аша білу қабілеттілігі, бірақ
бизнеске қатысатындардың барлығының қолынан бұл келе бермейді. Басқа жұрт
қалғып, қыдырып, той-думан жасағанда, барлық күш қуатын барынша жұмысқа
жұмсап, новаторлықпен, мақсаттылықпен, коммуникабельділікпен, яғни адамдар
мен тез арада байланыс жасау қабілеттілігі, олармен өзара жақсы қатынастар
құра білу, бәсекелестеріне қарағанда айналысына басқаша көз қараспен
қарауда оқшауланып тұрады. Бизнеспендердің ішінен мұндай қабілеттілікпен
оқшауланатындар жиі кездесе қоймайды. Демек, бизнес бұл – табыс әкелетін
адамның экономикалық қызметі, бірақ бұл қызметті жаңа ізденіске бағыттайды
және осы жаңалықты жүзеге асыру үшін тәуекелге бас ұрады.
Кәсіпкерлік бизнес саласында жүзеге асады, сондықтанда экономикалық
әдебиеттерде олар үнемі пара–пар ұғым ретінде қарастырылады. Ал егер
бизнестің новаторлық жағын қарастыратын болсақ, онда кәсіпкерлік қызмет
термині қолданылады.
Қазақстан Республикасы Президентінің Шаруашылық серіктесі жайлы
және Мемлекеттік кәсіпорын жайлы жарлығына сай кәсіпкерлік қызмет
шаруашылық серіктестігінің түріне қарай жеке және ұйымдық болуы мүмкін:
- жай, ол бірлескен қызмет шартына негізделген;
- толық, барлық мүлікке ынтымақтастық жаупкершілік жүктелген;
- жауапкершілігі шектелген, салынған салым құны шеңберлігінің
жауапкершілігі жүктелген;
- коммандиттың – аралас жауапкершілік (біреудің толық мүлкімен және
басқаның салынған салымымен);
- қосымша жауапкершілікпен, өзінің салымдарымен және оған жататын
мүлікпен қосымша жауапкершілік мойнына алынады;
- өндіріс және тұтыну кооперативтері;
- консорциумдар;
- акционерлік қоғамдар.
Мемлекеттің және қазыналық кәсіпорындар. Біріншісі, шаруашылықты
жүргізу құқығына негізделсе, екіншісі – оперативті басқару құқығына
негізделген. Шын мәнінде, мұнда шаруашылық есептің екі түрі қолданылады;
таза мемлекеттік - толық шаруашылық есеп, қазыналық - толық емес
шаруашылық есеп.
Кәсіпорын кәсіпкерлік қызмет өндірістің звеносының негізі болып
табылады. Осы жерден бастап және әрі қарай кәсіпорын мен фирма ұғымын
баламалап қараймыз. Рас олардың бір – бірінен өзара айырмашылығы бар:
фирма термині жиынтық ұғым, оған бір немесе бірнеше кәсіпорын мен өндіріс
енуі мүмкін. Әдетте, кәсіпорынға бір жақты, бір өнімді өндіретін процесті
жатқызамыз. Қазіргі жаңа жағдайда нарықтық қатынастар жағдайында кәсіпорын
өзінің өндірістік қызметінде толық өз бетінше еркіндігін алуда. Ал барлық
халық шаруашылығы кешенінен техникалық, ұйымдық, экономикалық және құқықтық
тұрғыдан дараланған. Кәсіпорынның ұйымдық түрлері меншік түрімен
айқындалмақ . Олар мынандай түрде болуы мүмкін:
- азаматтар меншігіне негіздеоген жеке кәсіпорындар ;
1 Кәсіпкерліктің мәні , формалары мен бағыттары
1.1 Кәсіпкерлік қызметінің субъектілерінің ішкі
экономикалық қатынасы
Нарықтық экономиканың белсенді өкілдерінің бірі – к әсіпкерлер.
Кәсіпкер ұғымын алғаш рет ХVIII ғасырдың басында ағылшын экономисі
Ричард Кантильон енгізді.Одан кейінгі кезеңдерде кәсіпкерлік, кәсіпкер
ұғымдарына өзіндік түсініктерін қалыптастырып, кәсіпкерлік теориясын
өңдеуде экономикалық теориядағы кәсіпкерлік мектептің көрнекті өкілдері
А.Смит, Ж.Б.Сэй, В.Зомбарт, Й.Шумпетер тағы басқалары біршама үлес
қосты.Сондай – ақ П.Друкер, Дж.М. Кейнс, Т Питерс, П. Самуэльсон, Д.Эванс,
Ф. Хайек тәрізді бір қатар шетелдік экономистердің ғылыми еңбектерінде
кәсіпкерліктің, шағын және орта бизнестің теориялық және әдістемелік
негіздері талданып, зерттелген.
Ғылыми әдебиеттерде кәсіпкерлікті үш аспектіде қарастырады:
экономикалық категория ретінде; экономикалық ойлау типі ретінде;
шаруашылық жүргізу тәсілі ретінде.
Экономикалық категория ретіндегі кәсіпкерліктің сипаттамасы үшін
маңызды мәселе оның субъектісі мен объектісін анықтау болып табылады.
Кәсіпкерліктің объектісі жеке тұлғалардың (жеке, отбасылық, шағын және
орта бизнес өкілдері т.б.) қызметі, сондай – ақ жалдамалы жұмыс күшінің
еңбегін пайдалану арқылы қалыптасады.
Ал, кәсіпкерлік қызметінің субъектілері дегеніміз – заңмен сәйкес
тіркелген және қызмет көрсету немесе жұмыс атқару, тауар сату, мүлікті
қолданудан жүйелі пайда табудан бағытталған жеке іс- әрекетті өз тәуекеліне
бел байлап жүзеге асыратын азаматтық құқық субъектілерін айтамыз. Сонымен
қатар, жеке тұлғалар және заңды тұлғалар кәсіпкерліктің қызметтің
субъектілері болып табылады .
Жеке тұлғалар жеке кәсіпкерлік іс-әрекетті заңдастыру арқылы
кәсіпкерлікпен шұғылдана алады. Жеке тұлғалар кәсіпкерлік қызметтің
субъектілері болғандықтан, оған мысал: үй шаруашылығы, өзінің бір
ісімен айналысатын кәсіпкерлер және тағы басқалар.
Әр бір заңды тұлғаларда өздерінің заңды құқықтық базалары бар.
Мемлекеттік кәсіпорындар үшін мемлекеттік кәсіпорындар заңы
акционерлік қоғамдарға акционерлік қоғамдар туралы заңдар табылады.
Осыдан келіп серіктестіктер, кооперативтер, фирмалар, мемлекеттік
кәсіпорындарда кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің тізбегіне:
- белсенділік іс- қимылын толығымен өзінің экономикалық және заң алдында
жауапкершілігіне толық бағындыра алатын адамдар, яғни кәсіпкерлер ;
- кәсіпкерлердің ұжымы және кәсіпкерлік бірлестіктері;
- кәсіпкерлер өндірген өнімді тұтынатын жеке не ұжымдық
тұтынушылардың одақтары, не бірлестіктері;
- кәсіпкерлер өндірген өнімді тұтынатын жеке не ұжымдық тұтынушылардың
одақтары, не бірлестіктері;
-тікелей келісімге қатыстары бар мемлекеттік тапсырманы беруші, бағаны
реттеуші, мемлекеттік арнайы тапсырмасы арқылы жұмыс атқару кезеніңде
кәсіпкерлерге көрсетілетін жеңілдіктердің бағытын белгілеу жатады.
Мемлекеттік құрылым органы кәсіпкерліктің заңды барлық іс-әрекеттеріне
кепілдік көрсете алады.
Аты аталған субъектілердің бірнеше категориясына өзара іскерлік
қатынастар арқылы, жұмыс қатынастары арқылы жұмыс жүргізетін
кәсіпкерлер жатады.
Кәсіпкерлер – негізгі қызметтің субъектісі, экономикалық процесстің
орталық бейнесі . Ол қоғамдағы керекті тауарлар мен қызмет үшін, одан
пайда табу үшін, кәсіпорындарды ұйымдастырады. Бұл процесс
кәсіпкерлерден және нарықтық экономиканың басқа да субъектілерінің
іскерлік байланыс жасау арқылы іске асады.
Фирма – бұл осы кәсіпорындардағы шаруашылық қызметтерді жүргізетін
және иемденетін ұйым. Жеке фирма өзіне бір немесе бірнеше кәсіпорындарды
кіргізе алады, ал фирмалар көп кәсіпорындарды қосады, олар тік, көлбеу
немесе кагломерат бірлестіктері түрінде бола алады.
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің арасындағы жаңа
комбинацияларды орындауда, белгілі экономикалық жүйелер теориялық
бағытта бекітілуі керек. Субъектілердің ішкі қатынасы олардың сыртқы
ортамен, яғни сыртқы әлемнің әсер етуіне байланысты сынақтап өтеді.
Адамдар қоғамдарының әлеуметтік жағдайы, өндірістік жағдайы,
өндірістік кәсіпорындар, сауда фирмалары үнемі айналымдағы өзгерістерді
зерттейді (өткізу нарығы бәсекелердің тәртібі, баға динамикасы,
жеткізушілер мен серіктестердің сенімділігін) және өздерінің ұйымдарының
басқару жүйесін жетілдіреді. Осыдан біз мынандай тұжырымдарға тоқталамыз.
Кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің ішкі қатынасы неғұрлым өзгеріп
отыруы мүмкін және әртүрлі өзгермелі факторларды сипаттайды: ұйымдардың
қызметтерінің мақсаты мүмкін емес оның әртүлі жеке бөлімдерінің
құрылымы өзгеруі мүмкін, яғни бұл жағдайда ұйымның құрылымын бір
мақсатта, не бір бағытта өзгертуге тура келеді . Осы мәселеден жаңа
мақсаттардың туындауына байланысты, жаңа тапсырмаларды немесе
технологияларды өзгертуге алып келеді. Кез келген басқару моделінің
басты қайнар көзі болып адамдар табылады және олардың өндіріс
процессіндегі қарым қатынас.
Субъектілердің ішкі қатынастарының ішіндегі негізгі ерекше
орынды кәсіпорынның ұйымдық мәдениеті иеленеді . Ұйымдық мәдениет,
тәртіп тек қана адамдар арасындағы қатынасты анықтап қоймайды. Сыртқы
орта мен сыртқы қатынастардың белгілі түрін анықтауға мүмкіндік
береді. Сауда фирмаларының арасындағы ішкі микроклимат тыныштықта
қалыптасса, онда сатып алушылардың араларында ешқандай кері әсерлер
туындамайды. Бәсекелестік күресте қол жетпейтін әдістерді қолданбауға
тырысады.
Жоғарыда айтқандай кәсіпкерлік қызметтің субъектілерінің ішкі
қатынастарын жекелеп көрсетейік.
Кәсіпкер ғана кәсіпкершілік шешетін қызметтер кешенін жүзеге
асыра алады. Негізгі орындайтын қызметтері:
- инициативті тәуекелділік және шешім қабылдау;
- шығармашылық жаңа идеялар қабылдау және орындау;
- ресурстарды, материалдарды, еңбек, қаржы ресурстарын мобильдеу;
- ұйымдастырушылық көп пропорцияда ресурстарды қосу және ұтымды
пайдалану;
- жаңашылдық өнімді, технологияны, өндірісті ұйымдастыруға, басқаруға,
жаңартуға қабілеттендіру;
- қоғамдық-экономикалық игіліктегі халықтың сұранысын зерттеу оны
қанағаттандыру;
Кәсіпкерлер өздерінің қызмет ету процессінде іскерлік
қатынастарға түседі және нарық экономикасындағы басқа субъектілерімен
байланысқа түседі. Қазіргі кәсіпкерлік нарық экономикасы дамыған
елдерден айырмашылығы бұрынғы жүз жылдықта негізін салғандардың
үлгісі бойынша. Қазіргі кәсіпкерлер сағатын үштен екісін адамдармен
жұмысқа және бақылауға, мамандарды оқытуға, жаңа жағдайлардың
туындауына байланысты кәсіпорындарды қайта ұйымдастыруға кетеді.
Сондықтан кәсіпкер өзінің дайындығында белсенді әдістерді, іскерлі
ойындарды компьютердің көмегімен, жаңа үлгілерді қорғау және өңдеуді
ескергені жөн.
Кәсіпкерлік қызмет экономикалық мүдде мен шарт қатынастары
бойынша өзара байланысты тұлғалар тобы арқылы жүзеге асырылады.
Сонымен бірге, кәсіпкерлік субъектісі акционерлік қоғамдар,
коперативтер, жекелеген жағдайларда мемлекеттің сәйкес органдары да
болуы мүмкін. Кәсіпкер тұтынушыға беймәлім жаңа игіліктерді дайындау
мақсатымен ресурстарды үлестіреді; өткізу нарығының жаңасын игереді.
Сонымен қатар нарықтағы жағдайда сұраныс пен ұсыныс динамикасына,
баға деңгейіне, жалпы тауар – ақша қатынастары жүйесіндегі
қалыптасқан жағдайларға тәуелді болып келеді. Осы тұста кәсіпкерлік
қызметтің тура серігі-тәуекелділік, қауіп-қатер туралы айтпай кетуге
болмайды. Өйткені тәуекелділік, жүргізі болжам мен есептің өзі
күтпеген жағдайдың алдын ала алмайды.
Экономикалық ойлаудың ерекше типі ретінде кәсіпкерлік
практикалық қызметте жүзеге асырылатын шешімдерді қабылдауға қажет
көзқарастар мен пікірлердің жиынтығын сипаттайды.
Жекелеген ғылыми әдебиеттерде кәсіпкерлікті шаруашылық өнері,
табыс табу барысында тәуекелге бел буу, өндірісті ұйымдастыру мен
басқару шеберлігі ретінде көрсетеді. Демек кәсіпкерлікті жұмыс түрі
ретінде ғана емес, тұлғаның ақылы мен қасиетінің қоры, ерік-жігері,
жеңіске жетуге деген ынтасы еңбегінің ерекше шығармашылық сипаты
тұрғысынан да қараған абзал.
Шаруашылық жүргізу тәсілі ретіндегі кәсіпкерлік үшін басты
шарт-шаруашылық тұлғалардың тәуелсіздігі, дербестігі. Сондай-ақ
кәсіпкероік қызмет түрін таңдау; бизнес жоспар құру, қаржыландыру
және оны жүзеге асыру. Өнім өндіру оған баға белгілеу және оны
өткізу; пайданы қолдану тәрізді еркіндік пен құқықтың белгілі бір
жиынтығының болғаны дұрыс.
Жалпы нарық процессінде басты тұлғалар кәсіпкерлер десек, ол
өз кезегінде қарамағындағы мүліктерді заңды негізде пайдалану
жөнінде өзінің бастамасымен барлық шешімдерді қабылдауға және кез
келген әрекет жасауға құқықты заңды тұлға және жеке азамат. Бірақ
ол шешімдер қолданылып жүрген заңнамалық құжаттарға қайшы келмеуге
әрі белгіленген мүліктік немесе басқа да жауапкершілік пен
қамтамасыз етілуге тиісті.
Кәсіпкердің талабы мен ұмтылысы жемісті болу үшін:
- тәуекелге бел буа білу;
- нарықтағы кезігетін кез келген жағдайларға дайын болуы;
- ұйымдастыру барысы технология жаңалықтарын енгізе отырып, жаңа
жолдар мен әдістер жасау;
Қазақстан Республикасында кәсіпкерліктің қалыптасуы және даму
кезеңдері
2.1 Қазақстанда кәсіпкерлікті қалыптастырудың
объективті
қажеттілігі
Кәсіпкерлік дамуының әлеуметтік саладағы бағыттары халықтың
тауарлар мен қызметтер жөніндегі қажеттіліктерін қанағаттандыру және
халықты жұмыспен қамту, табиғатты ұтымды пайдалану және табиғатты
қорғауды қамтамасыз ету болып табылады. Яғни, кәсіпкерлік қызметі
халықтың бір бөлігін жұмыспен қамтамасыз етеді. Ендеше бұл
кәсіпкерлікті еңбек ететін жұмысшылардың және кәсіпкерлердің қызметі
олардың өмір сүру құралы болып табылады.
Кәсіпкерлік бірнеше нышандардан тұрады, нақты айтсақ, тұлға
кәсіпкерлігі және бірлескен кәсіпкерлік. Өз тарапынан бірлескен
кәсіпкерліктің екі түрі бар: отбасы меншігіне негізделген кәсіпорын
және бірнеше жеке тұлғалардың алға мақсаттарына жетуіне байланысты
жәй серіктестік құрып бірігуі.
Кәсіпкерліктің тұлға кәсіпкерлігі нышанын жүзеге асырушы адам
іскерлікті өз атынан жүргізеді және бизнесті өзі басқарады, барлық
материалдық шығындармен өзі жабдықтайды және барлық жауапкершілікті
өзі мойнына алады. Ал бірлескен кәсіпкерлік нышанын жүзеге
асырушылар ортақ-үлестік меншікке, яғни отбасы мүшелерінің үлестік
меншігіне және жеке серіктестіктің үлестік қоры арқылы құрылған
меншікке негізделеді.
Отбасы меншігіне негізделіп құрылған отбасы бизнесі қазіргі
таңда, шет елдердің тәжірибесінен көріп отырғанымыздай, ел
экономикасының дауына айтарлықтай дәрежеде өз үлестерін қосып отыр .
Айталық, Ұлыбританиядағы барлық әрекет ететін фирмалардың 75 % - ын
отбасылық бизнес және де отбасылық бизнестегі еңбек ресурсы елдегі
тұрғындардың жартысын құрайды. Еуропалық Одақтастыққа кіретін елдердін
отбасылық фирмалары барлық әрекет ететін кәсіпорынның 85 % - ын, ал
АҚШ – та бұл көрсеткіш 90 % -ын құрайды. Отбасы бизнесі, көбіне бөлшек
сауда, қоғамдық тамақтандыру орындарында, шаруашылық қожалықтарында,
қызмет көрсету саласында жүзеге асырылады.
Кәсіпкерліктің қайсы бір нышаны болмасын олардың қалыптасып
дамуы рынокты экономикалық ортаның маңызды факторы болып табылады.
Кәсіпкер өзінің табысын жоғарылату арқылы қоғамға қажетті тауарлар
өндіреді және қызметтер ұсынады. Сонымен қатар кәсіпкер басқа
кәсіпорындардың өзіне қажетті тауарлары мен қызметтерін пайдаланып,
олардың да дамуына мүмкіндік жасайды. Және де барлық кәсіпкерлер
салық төлеу арқылы бюджетке өз үлестерін қосады. Жұмыс орындарының осы
салада көбеюі салық салу объектілерінің көбеюімен бара-бар. Ал салық –
бюджет саласында еңбек ететіндердің жалақысының негізгі көзі болып
табылатындығы өзімізге белгілі. Сонымен қатар әлеуметтік бағдарламаларды
қаржыландыру да осы бюджет арқылы орындалады. Салықтардың бюджетке
келіп түсу деңгейі үкіметтің басқару тиімділігін көрсетеді. Демек, меншік
негізінде жүзеге асырылатын кәсіпкерліктің дамуы қоғам ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz