Әкімшілік –құқықтың қатынастардың құрылымы және субъектілері

Кәсіпорындар мен мекемелер де әкімшілік құқық субъектілері болып табылады. Шаруашылық –коммерциялық қызметі жүзеге асырушы ұйымдар кәсіпорынға жатады, олардың басты мақсаты- табыс алу.
Кәсіпорындарға қарағанда мекемелердің айырмашылығы, олар әкімшілік-саяси, ғылыми, мәдени -әлеуметтік және басқа өрістердегі функцияларды табыс таппай орындайды, шаруашылық-коммерциялық қызмет оларға тән емес, тек қосымша болуы мүмкін. Бұл- кәсіпорын мен мекемелерді әкімшілік құқық субъектілері ретінде бірінен бірін бөліп қараудың негізгі себептері.
Кәсіпорындар мен мекемелердің қызыметінің нормативтік-құқықтық негізін ҚР Азаматтық кодексі, заңнама мен заң күші бар актілер құрайды.
Кәсіпорындар мен мекемелердің әкімшілік-құқықтық мәртебесі олардың түріне байланысты. Ұйымдарды мына белгілеріне қарай топтастыруға болады:
-Меншік формалары бойынша: мемлекеттік; заңды жне жеке тұлғалардың жеке меншігіне негізделген дара; аралас;
- Қызметтің негізгі түрі бойынша: өнеркәсіптік, ауыл шаруашылық, сауда, көлік, банк, сақтандыру, құрылыс.т.б.
- Денсаулық сақтау, білім беру, мәдени, ғылыми, спорт, және т.б. мекемелері.,
Ұйымдар өз кезегінде ұйымдық – құқықтық формаларына қарай кооперативтер; шаруашылық серіктестері, оның ішінде, акцанерлік қоғам; қоғамдық және діни бірлестіктер; мемлекеттік; концерндер; корпарациялар, консорциумдар, холдинг компаниялары, фирмалары, т.б. болып бөлінеді.
Ұйымдар басқа негіздемелер бойынша да топтастырылуы мүмкін, мысалы, шетел капиталының қатысуына байланысты.ү
Ұйымдардың мүліктің меншік иелері немесе уәкілетті органдар құрады. Мемлекеттік ұйымдардың құрылуы басқарудың құқықтың актілерін шығаруды қарастырады. Олар бар ұйымды қайта ұйымдастырудың, оның ішінде монополияға қарсы органдардың шешімі бойынша мәжбүрлеп қайта ұйымдастыру нәтижесінде де құрылуы мүмкін.