Каучук және резеңке

1. Резеңке материалдары
2. Резеңке бұйымдарының жасалу технологиясы.
3. Резеңкенің негізгі түрлері мен қолданылуы
4. Қолданылған әдебиеттер:

Каучук пен европалықтар алғаш рет ХV ғасырдың аяғында танысқан. 1493 жылы Христофор Колумб екінші саяхатында Оңтүстік Америкадағы Гаити аралының тұрғындарының ойнайтын добы мен хош иісті шайнайтын сағызына назар аудырыды. Бұл зат каучук еді. Х.Колумб саяхатында кездескен бұйымдармен бірге каучукты да европаға ала келді. Бірақ ХVIII ғ. дейін европада каучуктың сырын ешкім біле алмады. Каучуктың сырын 1735 ж. француз оқысымтысы Шарль Де Ля Кандалин ашты. Париж академиясы жер меридианының доғасын өлшеу үшін Оңтүстік Америкаға географиялық экспедиция жібереді. Кандалин өз жұмысын орындай жүріп. Каучукты да зерттеп, европаға келгеннен соң каучутың касиеттері туралы еңбек жазады.
Осы еңбек арқылы европалықтар каучукты алу жолы және оның қасиеттерімен танысады. Каучук деген сөз Бразилияның “као - очу” ағаштың көзі жасы деген сөзінен шыққан. Каучук өсімдіктері Оңтүстік Америка, Африка, Малая сияқты экватордың тропикалық аймақтарында өседі. Каучуктың ең көп беретін биіктігі қырық бес метр.
Қазіргі кезде каучуктен халық шаруашылығының әртүрлі салаларында қолданылытын резеңке түріндегі көптеген конструкциялық бұйымдар жасалады. Резеңке – майға, әртүрлі агрессивті орталарға, үйкеліске берік, созылғыш изолятор, тербелісті тұту қабілеті күшті, беріктік шегі жоғары органикалық зат. Сондықтан резеңке басқа материалдармен салыстырғанда құндыматериал болып табылады.
Жасанды каучук алу. Каучук жасанды және табиғи каучук болып екіге бөлінеді. Табиғи каучук алу жолы жоғарыда айтылды. Табиғи каучук өскелең өндіріс мұқтажын қанағаттандыра алмайды. Себебі, табиғи каучук алынатын өсмдіктер каучукты аз береді және олар жер шарының барлық жерінде өсе бермейді. Жасанды каучук алу мақсатымен 1826 ж. ағылшын физигі М.Фарадей каучуктың молекулалық құрылысын анықтады.
Жасанды каучук, этил, метил спирті, мұнай, табиғи газ, бутадиен, стирол, изобутилин сияқты органикалық заттарды полимерлеу арқылы алады.
Елімізде жасанды каучукты көбінесе дивинилден алынады. Дивинил торф, ағаш сияқты органикалық заттардан алынатын спирттерден өндіріледі. Техникада жасанда каучуктың мына түрлері жиі қолдланылады – хлоропенді каучук, натрий бутадиен каучугі, силиконды каучук.
Резеңке алу. Каучуктың физика – механикалық қасиеттері нашар болғандықтан одан тікелей бұйымдар жасауға болмайды. Каучукке әртүрлі қасиеттер беретін ингредиенттер қосып вулканизациялау арқылы оны резеңкеге айналдырады. Резеңке – ингредиенттер қосылып,

вулканизацияланған каучук. Резеңке жасау үшін каучукке мынандай заттар қосылады.

1. Материалтану және конструкциялық материалдар технологиясы
Самсаев М.Б., Деграф Ф.А., Сыздықов О.
2. Конструкциялық материалдар технолгиясы
О. Сыздықов, Б. Оразбаев, Е. Нысанбаев