Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамыту

Жоспар
Кіріспе

Кiрiспе
1. Қазақстан Республикасы саласының осы заманғы жай.күйiн талдау, проблемалар
Техникалық база
Рынок құрылымы
Қаржылық жай.күйi
Проблемалар
2. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi
Әлеуметтік.саяси мiндеттер
Техника.технологиялық мiндеттер
Экономикалық мiндеттер
3. Бағдарламаның негізгі бағыттары және iске асыру тетiктерi
4. Қажеттi ресурстар және Бағдарламаны қаржыландыpу көздерi
5. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер
6. Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамытудың 2003.2005 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс.шаралар жоспары
1. Нормативтік құқықтық базаны құру және жетілдіру
2. Әмбебап қол жеткізуді қамтамасыз ету тетігін құру
3. Телекоммуникациялар саласындағы тарифтік реттеу тетіктерін жетілдіру
4. Телекоммуникациялар саласын ырықтандыру жағдайларын жасау жөніндегі іс.шаралар
5. Радиожиілік реттеуді реформалау
6. Телекоммуникациялар қызметтерін стандарттау, сертификаттау, сапасын жақсарту жөніндегі іс.шаралар
7. Кадрлар даярлауды және қайта даярлауды ұйымдастыру жөніндегі іс.шаралар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамытудың 2003-2005 жылдарға арналған бағдарламасы Қазақстан Республикасы Yкiметінің 2002 жылғы 24 сәуiрдегi N 470 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы Үкiметiнің 2002-2004 жылдарға арналған Бағдарламасын iске асыру жөніндегi iс-шаралар жоспарына сәйкес, Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2001 жылғы 4 желтоқсандағы N 1564 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамытудың 2001-2005 жылдар кезеңiне арналған тұжырымдамасының ережелерiн ескере отырып әзiрлендi.
Бағдарламаның негізгi мақсатына қол жеткiзуге бағытталған саланы дамыту стратегиясы мемлекеттік саясаттың мынадай қағидаттарына сүйенедi:
телекоммуникациялар саласын дамытудың тұтастай алғанда, ел экономикасының дамуымен өзара байланыстылығы;
Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгi, егемендiгi және қорғаныс қабiлеттiлігі мүдделерiн қамтамасыз ету;
телекоммуникациялар рыногын дамытуға ықпал ететiн нормативтік база;
тиiмдi мемлекеттiк саясат жүргiзу мүмкiндiгiн қамтамасыз ету мемлекеттің стратегиялық салалардағы рөлiн күшейту;
телекоммуникациялардың жалпыға бірдей қол жеткiзетiн
қызметтерiне республика азаматтарының әмбебап қол жеткiзуiн қамтамасыз ету;
телекоммуникациялар рыногының барлық қатысушылары үшiн еркiн және тең құқықты бәсекелестiктi ынталандыру және қамтамасыз ету;
инвестицияларды ынталандыру және көтермелеу;
жаңа жұмыс орындарын құруды ынталандыру және көтермелеу;
желiлерде бiрыңғай техникалық стандарттар қолдану және саланың субъектілері үшiн халықаралық сапа стандарттарын енгiзу.

Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 30 бет
Таңдаулыға:

Тақырып: Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамыту

Мазмұны

Кiрiспе
1. Қазақстан Республикасы саласының осы заманғы жай-күйiн талдау,
проблемалар
Техникалық база
Рынок құрылымы
Қаржылық жай-күйi
Проблемалар
2. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi ... .ытындыта даяр...002 СТ талап.
Әлеуметтік-саяси мiндеттер
Техника-технологиялық мiндеттер
Экономикалық мiндеттер
3. Бағдарламаның негізгі бағыттары және iске асыру тетiктерi
4. Қажеттi ресурстар және Бағдарламаны қаржыландыpу көздерi
5. Бағдарламаны iске асырудан күтiлетiн нәтижелер
6. Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамытудың 2003-
2005 жылдарға арналған бағдарламасын іске асыру жөніндегі іс-шаралар
жоспары
1. Нормативтік құқықтық базаны құру және жетілдіру
2. Әмбебап қол жеткізуді қамтамасыз ету тетігін құру
3. Телекоммуникациялар саласындағы тарифтік реттеу тетіктерін
жетілдіру
4. Телекоммуникациялар саласын ырықтандыру жағдайларын жасау жөніндегі
іс-шаралар
5. Радиожиілік реттеуді реформалау
6. Телекоммуникациялар қызметтерін стандарттау, сертификаттау, сапасын
жақсарту жөніндегі іс-шаралар
7. Кадрлар даярлауды және қайта даярлауды ұйымдастыру жөніндегі іс-шаралар
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тізімі
Кiрiспе
Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамытудың 2003-
2005 жылдарға арналған бағдарламасы Қазақстан Республикасы Yкiметінің 2002
жылғы 24 сәуiрдегi N 470 қаулысымен бекiтiлген Қазақстан Республикасы
Үкiметiнің 2002-2004 жылдарға арналған Бағдарламасын iске асыру жөніндегi
iс-шаралар жоспарына сәйкес, Қазақстан Республикасы Үкiметінің 2001 жылғы
4 желтоқсандағы N 1564 қаулысымен мақұлданған Қазақстан Республикасының
телекоммуникациялар саласын дамытудың 2001-2005 жылдар кезеңiне арналған
тұжырымдамасының ережелерiн ескере отырып әзiрлендi.
Бағдарламаның негізгi мақсатына қол жеткiзуге бағытталған саланы
дамыту стратегиясы мемлекеттік саясаттың мынадай қағидаттарына сүйенедi:
телекоммуникациялар саласын дамытудың тұтастай алғанда, ел
экономикасының дамуымен өзара байланыстылығы;
Қазақстан Республикасының ұлттық қауiпсiздiгi, егемендiгi және
қорғаныс қабiлеттiлігі мүдделерiн қамтамасыз ету;
телекоммуникациялар рыногын дамытуға ықпал ететiн нормативтік база;
тиiмдi мемлекеттiк саясат жүргiзу мүмкiндiгiн қамтамасыз ету
мемлекеттің стратегиялық салалардағы рөлiн күшейту;
телекоммуникациялардың жалпыға бірдей қол жеткiзетiн
қызметтерiне республика азаматтарының әмбебап қол жеткiзуiн қамтамасыз ету;
телекоммуникациялар рыногының барлық қатысушылары үшiн еркiн және тең
құқықты бәсекелестiктi ынталандыру және қамтамасыз ету;
инвестицияларды ынталандыру және көтермелеу;
жаңа жұмыс орындарын құруды ынталандыру және көтермелеу;
желiлерде бiрыңғай техникалық стандарттар қолдану және саланың
субъектілері үшiн халықаралық сапа стандарттарын енгiзу.
Қазақстан Республикасының телекоммуникациялар саласын дамыту
1. Қазақстан Республикасы саласының осы заманғы жай-күйiн талдау,
проблемалар
Телекоммуникациялар, көрсетiлетiн қызмет көлемi тұрақты өсiп отыратын,
экономиканың серпiндi дамушы саласы болып табылады.
Қазақстан Республикасында телекоммуникациялар желiлерiнің ағымдағы
жай-күйiн мынадай негiзгi цифрлармен сипаттауға болады:
2002 жылдың басында Қазақстанда орташа телефон тығыздығы елдiң 100
тұрғынына шаққанда 14,4-тi, оның iшiнде қалаларда - 21,7-нi, ауылдық
жерлерде - 5,2 телефонды құрады. Негiзгi телефон аппараттарының тығыздығы
100 отбасына шаққанда 50,9-ды құрады, оның iшiнде қалаларда - 69,2-нi,
ауылдық жерлерде - 21,8-дi құрады;
телекоммуникациялардың жергіліктi желiсi 3000-нан аса станциялардан
тұрады, олардың тек алтыдан бiр бөлiгi ғана қалаларда орналасқан. Тек
"Қазақтелеком" ААҚ-та станциялардың жалпы құрастырылған сыйымдылығы 2,4
млн. нөмiрдi құрайды, iске қосылғаны - 2 млн нөмiр. Цифрландыру деңгейi 34
пайызды құрайды.
Қалааралық арналардың ұзақтығы 246 599 221 арн.км, олардың ішінде
таратудың цифрлық жүйелерiмен құрылған арналар ұзақтығы - 202 612 351
арн.км құрайды (телефон арналарының жалпы ұзақтығының 82%-ы), оның iшiнде
оптикалық кабельдi қолдана отырып - 186 650 031 арн.км (телефон арналарының
жалпы ұзақтығының 75,7-ы).
Техникалық база.
Жаңғырту процесi ұлттық телекоммуникациялар желiсiнiң барлық
деңгейлерi мен құрамдас элементтерiн қамтыды. Соңғы үш жылда желiнi толық
ауқымды жаңарту мен кеңейтудің негiзiн салған елеулi өзгерiстер болды:
Қазақстан Республикасының аумағы бойынша ұзақтығы 1750 км Транс-Азия-
Европалық талшықты-оптикалық байланыс желiсi (бұдан әpi - TAE), ұзақтығы
137 км Петропавл - Кормиловка (Ресей) Солтүстік талшықты-оптикалық байланыс
желiсi (бұдан әрi - ТОБЖ), Алматы - Астана - Петропавл - Ресей радиалдық
тармағы бойынша Ресейге цифрлық шығу қамтамасыз етiлген, Орталық Азия -
Ресей транзит арналарын жаңа сапалы деңгейде ұйымдастыруға мүмкiндiк
беретiн ұзақтығы 1140 км Алматы - Қарағанды цифрлық радиорелелiк желiсi
салынды; Астана - Өскемен - Алматы ұқсас радиорелелiк желiсi бойынша Алматы
және Астана қалаларының цифрлық телефон станцияларын қосу үшiн, транзиттiк
трафиктің цифрлық арналары бойынша өткiзу үшiн және GSМ стандартты ұялы
байланыстың мұқтаждары үшiн 34 Мбитс цифрлық ағыны ұйымдастырылды;
Ұлттық ақпараттық супер магистральдың (бұдан әрі - ҰАСМ) Батыс тармағының
құрылысы (ұзақтығы 864 км Қызылорда - Ақтөбе - Қандыағаш - Атырау -
Ганюшкино - Ресей шекарасы), ҰАСМ Шығыс тармағын (Петропавл - Астана -
Өскемен - Талдықорған) салуға арналған жобалау-іздестіру жұмыстары
аяқталды, сондай-ақ Шығыс тармағын салу үшiн берушіні таңдауға арналған
тендер өткiзiлдi. Шығыс ТОБЖ құрылысы басталды;
Алматы қаласындағы "Орбита" спутниктiк станциясын қайта құру
жүргiзiлдi, сондай-ақ Алматы, Ақтау, Атырау қалаларында Интелсат
халықаралық спутник жүйесінің станциясы орнатылды, олардың арасында
спутниктік байланыстың магистралдық арналары ұйымдастырылды және
Германияға, Ұлыбританияға, Швейцарияға, Ресейге, Бiрiккен Apaб
Эмираттарына, Канадаға және басқа елдерге жаңа бағыттар ашылды;
республиканың баруы қиын және халқы аз қоныстанған аудандарында
байланысты қамтамасыз ететін ауылдық байланыстың спутниктік желiсiнiң
құрылысы жүргiзiлуде. 2001 жылғы 31 желтоқсандағы деректер бойынша 1998
жылдан бастап 207 ДАМА (арналарды талап бойынша беру жүйесi) цифрлық
спутниктiк станциялары, оның iшiнде осындай аудандардың елдi мекендерiнде
184, 2002 жылғы тоғыз айда - 29 станция пайдалануға берiлді;
Алматы қаласы Халықаралық коммутациялар орталығының (бұдан әрі - ХКО)
және Орал, Тараз, Ақтөбе қалаларындағы автоматты қалааралық телефон
станцияларының (бұдан әрі - АҚТС) жабдығын жаңғырту аяқталды, Астана
қаласының АҚТС базасында екiншi XKO салынды. Қалааралық цифрлық
телекоммуникациялар желiсiн құру аяқталды. Бүгiнгi күнге 100% АҚТС -
цифрлық, желiде 2 ХКО жұмыс iстейдi.
Рынок құрылымы
Республиканың телекоммуникациялық қызмет көрсетулер рыногы жыл сайын
аса серпінді әрi бәсекелес болып келедi. Байланыс операторларының саны
едәуiр өсуде, жаңа технологиялар енгiзiлуде, ұсынылатын қызметтер спектрi
ұлғаюда.
Рынок сыйымдылығы 1998 жылғы 350 млн. АҚШ долларынан 2001 жылы 500
млн. долларға дейiн өстi, бұл ретте ұлттық байланыс операторының үлесi
негiзiнен ұтқыр байланыс операторларының қарқынды өсу есебiнен 90%-дан 68%-
ға дейiн қысқарды. Соңғы 4 жылда олардың рыноктағы үлесi 2,8%-дан 26,1%-ға
дейiн артты.
2002 жылдың 1 мамырына Қазақстан Республикасының Көлiк және
коммуникациялар министрлiгi телекоммуникациялар қызмет көрсетулерiн ұсыну
жөнiндегi кәсіпкерлік қызметпен - базалық қызмет көрсетулерден бастап ұялы
байланыс пен зияткерлiк желiлер (аудиомәтін) қызмет көрсетулерімен
айналысуға 770 лицензия бердi. Олардың 237 лицензиясы
телекоммуникациялардың жергіліктi желiлерi және олармен байланысты қызмет
көрсетулерге, 146 - жылжымалы радиобайланыс пен пейджинг қызмет
көрсетулерiне, 125 - радиохабар мен теледидарға, 36 - бөлiнген спутниктiк
байланыс желiлерiнiң қызмет көрсетулерiне және арналарды жалға алуға
берiлдi. Деректер беру рыногы мен Интернет аса шапшаң дамушы болып
табылады, қазiргi уақытта операторларға бұл қызмет түрiмен айналысуға 131
лицензия берiлдi.
Рыноктың жартысын қалааралық, халықаралық байланыс қызмет көрсетулері
алады, және де рыноктың 25%-ын қалааралық байланыс қызмет көрсетулерi
қалыптастырады. ТМД елдерiне және алыс шет елдерге халықаралық телефондама
қызмет көрсетулерін сату көлемiнiң үлес салмағы бiрдей.
Ұялы байланыс телекоммуникациялық қызметтер көрсету рыногының
төрттен бiрiнен астамын алады, мұның өзi тiптi қалааралық байланыс рыногы
көлемiнен артық. Соңғы жылдары әлемде жылжымалы байланыс қызметін
көрсетулер рыногында байқалатын өткір бәсекелестiктiң салдарынан, барлық
негiзгi үш технологиялар эволюциясы, атап айтқанда: GSM, D-АМРS, CDMA
мынадай негiзгi бағыттар бойынша жүзеге асырылады: қосымша қызмет
көрсетулер санын арттыру, желi сыйымдылығын және асып түсу алаңын ұлғайту,
радиоинтерфейстiң құнын кемiту және өткiзу жолағын кеңейту. Қазақстанда GSM
және AMPS - D-AMPS стандарттарының ұялы байланыс қызмет көрсетулерiн 4
байланыс операторлары ұсынады, пайдаланушылар саны 800-мыңдық белгiге
жақындап келедi.
Жергiлiктi телефон байланысы қызмет көрсетулері бүкiл рыноктың 14%-ын
қалыптастырады. Деректер беру және Интернет қызмет көрсетулерiнiң көлемi
екі есе кем.
Қазiр деректер беру қызмет көрсетулерi, Интернет, ұтқыр радиобайланыс,
корпоративті клиенттер үшiн телекоммуникациялар қызмет көрсетулерi
рыногында жоғары дәрежелi бәсекелестiк орын алып отыр.
Жалпы пайдаланыстағы телекоммуникациялар желiсi (бұдан әрі - ЖПТЖ)
үшiн тек халықаралық және қалааралық байланыс рыногы ресми түрде
"Қазақтелеком" ААҚ-ның монополиясы болып табылады, алайда онда іс жүзінде
АР-телефондама операторлары ретiнде халықаралық және қалааралық трафигін
қолданыстағы нормативтiк кесiмдерде көзделгеннен басқа жолмен өткiзетiн
операторлар жұмыс iстейдi.
Сонымен бiр мезгiлде, ресми түрде толығымен ашық сектор болып
табылатын жергiлiктi байланыс рыногында бәсекелестiктiң дамуы бiр жағынан
жергiлiктi байланысқа мемлекет реттейтін төмен тарифтердiң болуымен, ал
екiншi жағынан ЖПТЖ-ға бiрiгуi және қалааралық әрі халықаралық трафик
транзитіне "Қазақтелеком" ААҚ ұлттық операторының жоғары тарифтерiмен
шектеледі.
Қаржылық жай-күйi.
Байланыс операторларының 2000 жылғы жиынтық кiрiстерi 45,1 млрд.
теңгенi, 2001 жылы - 63,44 млрд теңгенi, оның iшiнде ұлттық оператордiкi -
тиiсiнше 38,3 млрд. теңге мен 45,8 млрд. теңгенi құрады.
Рыноктың орташа рентабельдiлiгiн 15%-ға бағалауға болады.
2001 жылы телекоммуникациялар саласын инвестициялау көлемi 15,06 млрд.
теңгенi құрады және де ұлттық оператор 11,03 млрд. теңге инвестициялады,
2002 жылы "Қазақтелеком" ААҚ 14,187 млрд. теңге сомасына жобаларды
қаржыландыруды көздеп отыр.
Проблемалар.
Сонымен бiрге сыртқы да (тұтастай алғанда ел экономикасының дамуы),
iшкi салалық та көптеген проблемалар шешiмiн таппай отыр. Солардың
негiзгілерi мыналар болып табылады:
Телекоммуникациялар саласындағы қоғамдық қатынастарды және теңгерiмдi
техникалық саясатты реттейтiн нормативтiк базаның саланың даму қарқынынан
қалып қоюы.
Нашар ғылыми негізделген әдiснамалық негiз салдарынан жүйелi көзқарас
жоқ. Байланыс саласындағы бүкiл арнайы ғылыми-техникалық және жобалық база
iс жүзінде дәстүрлі түрде Ресейде орналасқан. Жобалауға, маркетингтік және
ғылыми зерттеулерге, ғылыми-әдiстемелiк базаны әзiрлеуге мамандандырылған
отандық ұйымдарды құру және оларға мемлекеттік қолдау көрсетудi қамтамасыз
ету проблемасы өткiр тұр. Қолданылып жүрген заңнамада сала дамуының қазiргi
кезеңiндегi қатынастарды реттеу үшiн қажетті және перспективада оның дамуын
қамтамасыз ететiн көптеген нормалар жоқ. Байланыс операторларының, қызмет
көрсету провайдерлерiнiң, рынок реттеушiсiнiң, тұтынушылардың арасындағы
өзара қатынастарды реттейтiн нормативтiк кесiмдердi әзiрлеу және жетiлдiру
талап етiледi.
Проблеманы шешу үшiн бiрқатар нормативтiк құқықтық кесiмдердi әзiрлеу
және көбейту жоспарланып отыр.
Экономиканың дамуы мен телефон тығыздығының өсуi арасындағы
алшақтық. Елдегi байланыстың даму деңгейi тұтастай алғанда экономиканың
даму деңгейiнен бiршама кейiн қалып отыр. Сонымен бiрге, Қазақстанның
біртіндеп урбанизациялануы нәтижесiнде аймақтардың арасындағы да сол сияқты
қала мен ауыл арасындағы да халық тығыздығының қайта бөлiнуi жүруде. Бір
мезгiлде байланыс қызмет көрсетулерiне төлемге қабiлеттi сұраныс көлемi
артуда. Мұндай жағдайда саланың кiрiсiн арттыру стратегиясы тек iске
қосылған телефон желiлерi санының артуына ғана емес, сонымен бiрге ең
алдымен экономикалық тұрғыдан алғанда ең перспективалы аудандардағы
жергiлiктi телекоммуникациялар желiлерiн жаңғыртуға, трафиктiң табиғи
өсуiне, қызмет көрсетудiң жаңа түрлерiн, оның iшiнде қосылған құны бар
қызмет көрсетулердi енгiзуге сүйенуi тиiс.       Осы факторды ескере
отырып, бағдарламаны iске асыру процесiнде қолда бар желi сыйымдылығын және
телефон тығыздығы деңгейiн кемiтудi болдырмау және тұтынушылардың төлемге
қабiлетті сұранысын барынша қанағаттандыратын оның өсiмiн қамтамасыз ету
мақсатына бағдарлану қажет.
Жалпы пайдаланыстағы телекоммуникациялар желiсiндегi монополия. ЖПТЖ-
дағы монополия тарихи себептерге қарай туындады, ал оның қазiргi кезде
сақталуына әлеуметтік маңызды қызмет көрсетулерге арналған дәстүрлi
қалыптасқан тарифтердi реттеу практикасы бүгiнгi күнге дейiн салада қызмет
көрсетулер арасында (шығынды қызмет көрсетулер жоғары кiрiстердің есебiнен
ұсталады), сол сияқты пайдаланушылар санаттары арасында да (бiрдей қызмет
көрсету түрлерiне пайдаланушының мәртебесiне байланысты бiрнеше тарифтер
белгiленген) тоғыспалы субсидиялау тетiгiн пайдалану да үлкен ықпал етедi.
Реттелетiн тарифтердiң көпшiлiгiнде аймақтарға (экономикасы дамыған,
тоқыраған және т.с.с.) байланысты пайдалану шығындары деңгейінің айырмасы
да көрсетiлмейдi. Мұндай тарифтер оларды өндiруге және ұсынуға жұмсаған
байланыс операторларының негiзделген шығындарының орнын толтыра алмайды.
2001 жылы "Қазақтелеком" ААҚ "Андерсен Менеджмент Интернэшнл" (Дания)"
консалтингтік фирмасымен бiрлесiп жергiлiктi телефон байланысы қызмет
көрсетулерiнiң (жалпыға бiрдей қол жеткiзiлiмнiң бiреуiне) өзiндiк құнына
алдын ала талдау жүргiзген болатын, оның нәтижелерi шығындарды жабу үшiн
телекоммуникациялар саласына жыл сайын кем дегенде 2 млрд. теңге жұмсалуы
қажет екендiгiн көрсетті. Алайда тарифтердi қажеттi қайта теңгерiмдеудi
монополист көптеген параметрлер бойынша шығындарды бөлек есепке алуды
енгiзгеннен кейiн ғана байыпты жүзеге асыру мүмкiн болады.
Телекоммуникациялық рыноктағы жағдайды өзгерту үшiн тарифтiк реттеудi
жетілдiру жөнiндегi iс-шараларды жүргiзу, Телекоммуникациялардың реттелетiн
қызмет көрсетулерiне тарифтердi қайта теңгерiмдеу жоспарын әзiрлеу және
iске асыру жоспарлануда.
Шығындарды бөлектеп есепке алу тетiгiнiң болмауы.
Телекоммуникациялар қызмет көрсетулерiнiң өзiндiк құны тек жекелеген қызмет
көрсетулер үшiн ғана емес, сонымен бiрге елдiң түрлi аймақтары үшiн де
әртүрлi. Желi элементтерi бойынша және жекелеген қызмет көрсетулер бойынша
шығындарды бөлектеп есепке алу тетігінің болмауы экономикалық негiзделген
тарифтердi есептеуге ықпал етпейдi, бұл өз кезегiнде кiрiстердi толық
алмауға және соның салдарынан негiзгi қорлардың орны толмас тозуына әкеп
соғады.
Проблеманы шешу үшiн тиiстi Ереже мен әдiстеме әзiрленедi.
Ескiрген техникалық база. Телекоммуникациялардың ұлттық желiсiн
жаңғырту және дамыту үшiн негiзгi қаржыландыру көзi ұсынылатын қызмет
көрсетулерден алынатын кiрiстер болып табылады. Тарифтердiң
теңгерiмсiздігін ескерсек, жаңғырту қарқыны жеткiлiктi жоғары емес. Бүгiнгi
уақытқа дейiн жалпы пайдаланыстағы телекоммуникациялар желiсiнде табиғи
және моральдық тозған жабдықтардың үлкен көлемi пайдаланылады. әсiресе
телекоммуникациялардың жергiлiктi желiлерiнiң қол жеткiзу желiлерiнде тозу
пайызы жоғары. Жоғары пайдалану шығындары әрi тағы да
телекоммуникациялардың жаңа қызмет көрсетулерiн ұсынудан түсетiн
кiрiстердi толық алмау цифрландырудың
жеткiлiксiз жоғары деңгейінің салдары болып болып табылады.
2005 жылдың соңына дейiн ЖПТЖ-ға арналған цифрлық жабдық деңгейiн
жалпы сыйымдылықтың 50-60%-на дейiн жеткiзу талшық-оптикалық кабельдердi
пайдалана отырып байланыс желiлерiнің құрылысын жалғастыру жоспарланып
отыр.
Радиожиілік спектрінің жеткіліксіздігі. Қазақстанда жақын
перспективада IМТ-2000 (W-CDМА, СDМА-2000) жылжымалы байланыстың үшiншi
буыны стандарттарын таңдау және енгізу жөнiндегi жұмыс басталады, олар 5
МГц бiр арнада тарату жылдамдығы 8 кбитс бастап 2 Мбитс дейiнгi шектерде
жатқан бiрнеше түрлi қызметтердi ұйымдастыруға мүмкiндiк бередi. Бұдан
басқа, тек бiр терминалға сөздi және деректердi берудi талап ететiн нақты
мультимедиялы ақпаратты бepу қамтамасыз ете отырып, пакеттер коммутациясы
қызметтерiнен бiр ғана арнада белгiлер берiлуi мүмкiн. Қазiргi уақытта
Халықаралық электр байланысы одағы (бұдан әрi - ХЭО) барлық елдер
мүддесiнде бұл байланыс жүйелерiне қажеттi радиожиілік ресурсын бекiту
мәселелерiн шешуде. Қазiрдiң өзiнде Қазақстанда 3-буынға өтпелi
стандарттарды (2,5 стандарттаp деп аталатындар) енгiзу мүмкiндiгi
қарастырылып отырғанына қарамастан, жиiлiктердiң қажетті өрiстерiн бөлу
проблемалары өте баяу шешiлуде.
Тiркелген байланыс желiлерiнде сымсыз жүйелердi пайдалану мәселесi бос
радиожиіліктердiң болмауына байланысты өткiр күйiнде қалып отыр. Мұндай
жағдай, әсiресе ЖПТЖ операторлары үшiн тиiмсiз, себебi ол ауылдық
байланыстың дамуын және ауылдық елдi мекендерде соңғы мильдi (желi
жабдығынан абоненттік құрылғыға дейінгі қол жеткiзУ желiсi) ұйымдастыруға
жұмсалатын шығындарды арзандату процесiн тежейдi.
Байланыс операторлары мен әлуеттiк ведомстволар пайдаланатын
радиожиiлiктердi келiсу баяу және еңбектi көп жұмсау арқылы жүргiзiледi.
Радиожиiлiк спектрiн пайдалану жөнiндегi өкiлеттіктердi шектеулердiң,
келiсу жүргiзудiң реттелген тәртiбiнiң болмауы көп жағдайда негiзсiз бас
тартуларға әкеп соғады.
Бұдан басқа, радиожиiлiк спектрiн пайдаланғаны үшiн өндiрiп алынатын
ақы мөлшерiн белгiлеудiң экономикалық негізделген әдiстемесi жоқ.
Радиожиiлiк спектрiн негiзгi пайдаланушылар көпшiлiк бөлігінде әлуеттiк
ведомстволары болып табылатындықтан, ал спектрдi ауыстыру бағдарламасының
болмауына байланысты жаңа технологияларды енгiзу тежелiп отыр.
Бағдарламада көтерiлiп отырған проблемаларды шешуге бағытталған
бiрқатар iс-шараларды орындау көзделіп отыр.
Бiрқатар бағыттар бойынша жоғары бiлiктi мамандардың болмауы.
Телекоммуникациялар саласы кадрларын оқыту процесi желiлердi жаңғырту және
дамыту жоспарларымен келiсусiз жүргiзiледi, мамандарды қайта даярлау өз
уақытында жүргiзiлмейдi, мұның өзi кадрлар даярлаудың саланың даму
қарқынынан едәуiр артта қалуымен түсiндiрiледi. Өндiрiстiң радиоэлектроника
және телекоммуникациялар бағыты бойынша жоғары бiлiктi инженерлер мен
мамандар даярлауды жүргiзетiн жоғары оқу орындарымен (магистратура және
аспирантура) байланысы нашар екендігін айта кету керек.
Сала мамандарын даярлау және қайта даярлау проблемасы Қазақстанның
жоғары оқу орындарымен өзара iс-қимыл, сондай-ақ XЭО-мен ынтымақтастық
арқылы шешiледi.
Стандарттау мен сертификаттаудың салалық жүйелерiнiң болмауы. Ағымдағы
сәтте салада стандарттау және сертификаттау саласындағы жұмыс iс жүзiнде
жүргiзiлмейдi. Салада техникалық сәйкестiкке сертификаттаудан өтпеген
жабдықты пайдалануға тыйым салу нормативтік бекiтiлмеген. Осындай
техникалық құралдарды немесе тек қауiпсiздiк параметрлерi бойынша
сертификатталған құралдарды пайдалану, салада сапасы төмен жабдықтарды
пайдалануға әкeп соғады.
Проблемаларды шешу үшiн телекоммуникациялар саласындағы стандарттау
және сертификаттау жөнiндегi жұмыстар жандандырылатын болады.

2. Бағдарламаның мақсаты мен мiндеттерi

Телекоммуникациялар саласын дамыту бағдарламасының негiзгі мақсаты
Қазақстан экономикасының ғаламдық ақпараттық инфрақұрылымға бәсекелi
бiрiктiрiлген телекоммуникациялық секторын әрi қарай дамытуға бағытталған
тетiктердi қалыптастыру мен жағдайлар жасау болып табылады. Ақпараттық
қоғамға өтудi қамтамасыз ету үшiн мемлекеттiк саясаттың мынадай үш негiзгi
бағыты атап көрсетiледi:
әлеуметтік-саяси, техникалық-технологиялық және экономикалық.
Бағыттардың әрқайсысы бойынша бiрқатар бiрiншi кезектегi міндеттерді шешу
қажет.
Әлеуметтік-саяси мiндеттер:
жеке және заңды тұлғалардың жер-жерде жұрттың қолы жетер
телекоммуникациялар қызмет көрсетулерiне әмбебап қол жеткiзулерiн
қамтамасыз ету;
халықтың және дамып отырған экономиканың, сондай-ақ мемлекеттiк
органдардың, оның iшiнде, қауiпсiздiктi, қорғанысты және құқықтық тәртiптi
қамтамасыз ететiн органдардың телекоммуникациялардың түрлi қызмет
көрсетулерiне өсiп отырған қажеттiлiгін қанағаттандыру;
тұтынушылардың ақпараттық технологиялардың соңғы жетiстiктерiне және
ғаламдық ақпараттық ресурстарға қол жеткiзуiне жағдайлар жасау;
ұлттық ақпараттық қауiпсiздiктi қамтамасыз ету;
Техника-технологиялық мiндеттер:
бiрыңғай ұйымдастырушылық және техникалық идеология негiзiнде жұмыс
iстейтiн, жоғары сапалы iшкi және халықаралық ақпараттық алмасуды,
телекоммуникациялар қызмет көрсетулерiнiң барлық түрлерiн дамыту үшiн
қуатты базаны қамтамасыз ететiн осы заманғы ұлттық телекоммуникациялық
инфрақұрылымды жедел дамыту;
стандарттаудың және сертификаттаудың әлемдiк деңгейге сәйкес келетiн
салалық жүйесiн дамыту;
мынадай ұлттық ресурстарды: радиожиiлiк ресурсын және нөмiрлеу
ресурсын орталықтандырылған басқаруды қамтамасыз ету.
Экономикалық мiндеттер:
телекоммуникациялық инфрақұрылымды пайдалану тиiмділігiн және саланың
инвестициялық тартымдылығын арттыру;
Қазақстанның транзиттiк әлеуетінің мүмкiндiктерiн барынша iске асыру;
телекоммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын дамытуға және байланыс
операторларының тиiмдi жұмысы үшiн жағдайлар жасауға, телекоммуникациялар
рыногының барлық субъектiлерiнiң тұрақты және серпiндi дамуына бағытталған
мемлекеттiк реттеу тетігін жетілдiру;
байланыс қызметтерi рыногында адал бәсекелестiк ортаны дамыту және
барлық байланыс операторлары үшiн тең құқықты қамтамасыз ету.

3. Бағдарламаның негізгі бағыттары және iске асыру тетiктерi.

Телекоммуникациялық саланы дамыту, саланың техникалық және
технологиялық жақтарын үнемi жетiлдiру реттеу тетiктерiн үнемi түзетіп
отыруға әкеп соғады.
Телекоммуникациялық ортаның халықаралық экономикалық бiрігуіне қарай,
байланыс рыноктарындағы қатынастарды реттеудiң жалпы үлгілерi әзiрленуде
және белгiленуде. Халықаралық ақпараттық-телекоммуникациялық орта тек
халықаралық экономикалық бiрiгудiң салдары ғана емес, бiрақ едәуiр дәрежеде
оның себептерi де бола отырып, байланыс саласын экономиканың басқа да
секторларынан бұрын байланыс ұйымдары қызметiнiң экономикалық тиімділігін
арттыруға бағытталған және жалпы реттейтін тілді iздестiруде бiлдiрiлетiн
қатынастарды реттеудiң жалпы әлемдiк, ұлттан тыс (шет елдiк) үрдiстерге
көңiл бөлуге мәжбүр етедi.
Телекоммуникацияларды мемлекеттiк реттеудің аса тиiмдi тетіктерiн
қолдану телекоммуникацияларды реттеудiң шетелдiк тәжiрибесiнде туындайтын
проблемалар мен коллизиялар туралы, сондай-ақ Қазақстанда қолданыстағы
құқықтық нормаларды iске асырудың осы заманғы проблемалары туралы
түсініктердің болмауы жағдайында мүмкiн емес. Осыған байланысты, тек
мәселелердiң барлық спектрiн жан-жақты есепке алу телекоммуникациялық
саладағы қатынастарды реттеудiң оңтайлы әдiсiн жасауға мүмкiндiк бередi.
Осы Бағдарлама шеңберiнде мынадай негiзгi бағыттар бойынша тұтас
бiрқатар iс-шараларды iске асыру қажет:
1. Телекоммуникациялар саласындағы уәкiлеттi органның, байланыс
операторларының және тұтынушылардың өзара iс-қимылын жаңа деңгейде
реттейтiн заңнамалық және нормативтiк құқықтық базаны құру және жетiлдiру.
Телекоммуникациялар саласында құқықтық қатынастардың болуы мүмкiн
өзгерiсiн уақтылы есепке алуды көзделген құқықтық реттеудiң аса икемдi
жүйесiн белгілеу үшiн оған өзгерiстер мен толықтырулар енгiзу қажет
"Байланыс туралы" Қазақстан Республикасының Заңы негіз қалаушы нормативтiк
құқықтық кесiм болып табылады.
Телекоммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын құқықтық реттеудің
қолданыстағы жүйесiне нормативтiк құқықтық кесiмдер мен техникалық және
технологиялық нормаларды, ережелер мен стандарттарды (нормативтiк-
техникалық кесімдер) қамтитын нормативтiк кесiмдер кiредi. Бұл кесiмдердiң
жиынтығы телекоммуникациялық қызмет көрсетулер рыногын қалыптастыру және
дамыту процесстерiн, рынокқа қатысушылардың қызметiн реттейдi, сондай-ақ
мемлекеттiк peттеудің тиiстi нысандарын белгілейдi.
Заңға енгiзетiн өзгерістер мен толықтырулар телекоммуникациялық саланы
құқықтық реттеудiң теориясы мен практикасын, сондай-ақ әлемдік тәжiрибенiң
оң нәтижелерiн ескеретiн болады.
Бұдан басқа, байланыстың өзара байланысты желiсiнiң толық және сенiмдi
жұмыс iстеуiн, көрсетiлетiн қызметтiң сапасын, олардың қол жеткізiмдiлігiн,
мемлекеттiк мүдделер мен тұтынушыларды қорғауды, рынокқа қатысушылардың
теңдігiн қамтамасыз ететiн нормалар, талаптар мен ережелер әзірленетiн және
қабылданатын болады.
Мынадай негізгі нормативтiк-құқықтық және нормативтiк-техникалық
кесiмдер:
өзара байланысты желiнiң технологиялық тұтастығын, телекоммуникациялар
желілерінің сыйымдылығы мен бiрiктiрілу тәртібiн реттейтiн;
телекоммуникациялар рыногында өз қызметiн жүзеге асыратын байланыс
операторларының өзара iс-қимылын, олардың арасында желiлiк ресурстарды
өзара пайдаланғаны және трафик өткiзгенi үшiн өзара есеп айырысулар
тәртiбiн реттейтін;
байланыс саласындағы лицензиялау мәселелерiнде қазiргi заманды
үрдiстердi ескеретiн;
әмбебап қол жеткiзудi ұйымдастыруды және ұсынуды, әмбебап қол жеткiзу
операторы түсiнігін реттейтiн;
байланыс операторлары мен пайдаланушылардың өзара қарым-қатынасын
реттейтiн;
мемлекетке тиесілi шектелген ресурстарды (радиожиілiк спектрiн,
нөмiрлеудi және басқа) пайдалану тәртiбiн реттейтiн;
байланыстың желiлерi мен жүйелерiн техникалық пайдалану тәртiбiн
белгілейтiн;
телекоммуникациялар құралдарын, қызмет көрсетулерi мен жүйелерiн
стандарттау және сертификаттаудың салалық жүйелерiн құру және қолдау
тетiгін реттейтiн құжаттарды қамтиды.
Тұтастай алғанда, телекоммуникациялар рыногы субъектiлерiнiң қызметін
және желілер мен жүйелердi техникалық пайдалануды peттеуге қатысты жиырма
шақты нормативтiк құқықтық және нормативтiк-техникалық кесiмдердi әзiрлеу
және бекiту жоспарланып отыр.
2. Саланы мемлекеттiк реттеудi жетiлдiру.
Телекоммуникациялар саласындағы мемлекеттiк саясатты iске асыру үшiн
олардың реттеу функцияларының бiр бөлiгiн жаңа мемлекеттік органға
(Реттеушi) бере отырып, байланыс саласын реттейтін қазiрде бар мемлекеттiк
органдарды өзгерту көзделiп отыр.
Әлемдiк практика көрсеткенiндей, дәл осындай Реттеушiлер неғұрлым
жоғары дәрежеде пәрмендi реттеуші тетiктердi әзiрлеудi қамтамасыз етедi
және барлық байланыс операторларының мүдделерiне оларды әдiл, тең құқықты
және ашық пайдалануына кепiл бола алады.
Реттеушi тәуелсiздiгiнiң кепiлi үшiн оның барлық байланыс
операторларынан функционалды тәуелсiз болуы қажет. Мемлекет жұмыс iстеп
тұрған байланыс операторларына ("Қазақтелеком" ААҚ, "Қазпочта" ААҚ және
басқа) қатысты иелігін немесе едәуiр бақылау дәрежесiн сақтаған жерде,
мемлекеттiк реттеу функциясын иеленумен немесе жұмыс iстеп тұрған
операторларды бақылаумен байланысты қызметтен тиiмдi құрылымдық бөлiнуi
орын алуы тиiс.
Реттеушi сондай-ақ, оның функцияларын орындау үшiн қажеттi ақпаратты
алуға мүмкiндiк беретiн өкiлеттiк бередi.
Тиiстi жылға арналған республикалық бюджетте көзделген қаражат шегінде
қаржыландыруды ескере отырып, толық ырықтандыру басталғанға дейiн 2004 жылы
осындай Реттеушiнi құру мүмкiндiгi қарастырылады.
3. Қосып алу қызмет көрсетулерiнiң қағидаттарын жетiлдiру.
Халықаралық тәжiрибенi, сондай-ақ ХЭО ұсынымдарын ескере отырып,
байланыс операторларының қосып алу қызметiн көрсетулерi жөніндегі қызметін
мемлекеттік реттеу тетiгінің негiзiне мынадай базалық қағидаттарды
кепiлдiкке алу жоспарлануда:
желілерге қосылу міндеттілiгi;
кемсiтушiлiктің болмауы;
қосып алу қызметiнің бағаларына есеп айырысудың ашықтығы, өзiндiк
құнға және рентабельділіктiң нормативтiк деңгейiне бағдарлау.
4. Телекоммуникациялардың қызмет көрсетулерiне әмбебап қол жеткiзудi
қамтамасыз ету.
Халықтың телекоммуникациялық қызмет көрсетулерге әмбебап қол жеткiзуiн
жер-жерде қамтамасыз ету мақсатында әмбебап қол жеткiзудiң өлшемдерi мен
көлемiн анықтау, әмбебап қол жеткiзумен қамтамасыз ету жөнiндегi iс-
шараларды әзiрлеу және iске асыру әмбебап қол жеткiзудi қаржыландыру
тетіктерiн әзiрлеу қажет.
Әмбебап қол жеткiзу - бұл Қазақстанның телекоммуникациялық желілерiнің
әлеуметтiк қажеттi (жалпыға бiрдей) қызмет көрсетулерiне кез келген
пайдаланушының құқығын iске асыруда кез келген сәтте өтініш жасауының
техникалық және бағалық мүмкiндiгi.
Халықты әмбебап қол жеткiзумен қамтамасыз ету жөнiндегi iс-шаралар
мынадай қағидаттарға негiзделетiн болады:
әмбебап қол жеткiзудi қамтамасыз етудiң тиiстi кепiлдiгiн беретiн
операторлардың рынокқа кiруi үшiн кедергiлердi барынша азайту;
кез келген әкiмшiлiк жүктемелер мен шығындарды барынша азайту;
әмбебап қол жеткiзудi беру шеңберiнен тыс шаруашылық жүргiзушi
субъектiлердiң iшкi iсiне қол сұқпау;
объективтi, ашық, үйлесiмдi және кемсiтпеушiлiксiз рәсiмге негiздеу;
уақыт өте келе әмбебап қол жеткiзуге жұмсалатын шығынды азайтуды
қамтамасыз ету үшін тиімділiк пен технологиялылықты арттыруды
ынталандыратын орта құру;
әмбебап қол жеткiзуге қауiпсiздiктi, қорғанысты және құқық тәртiбiн
қамтамасыз ететiн мемлекеттiк органдарға және құрылымдарға басымдық беру.
Әмбебап қол жеткiзудi қаржыландыру тетiгi рынокты iшкi тоғыспалы
cубсидиялаудан барлық операторлардың және мемлекеттiң қаржылық ынтымақтаса
қатысуының жалпы ұлттық тетiгiн құрғанға дейiнгi ырықтандыру барысында
өзгеретiн болады.
Халықты жалпыға бiрдей қол жетiмдi қызмет көрсетулерiмен қамтамасыз
етудің соңғы нысаны мемлекеттiк реттеудiң мынадай тетiктерiне негiзделетiн
болады:
халықтың барлық топтары үшiн қол жетiмдi қызмет көрсетулердiң ең аз
базалық пакетiн техникалық және құн көрсеткiштерiнде нормативтік айқындау;
әмбебап қол жеткiзуi ұйымдастыру және қаржыландыру мәселелерi
құзыретiне кiретiн уәкiлеттi органды айқындау;
мемлекет реттейтiн қол жеткiзiмдi тарифтерге қолдау көрсету;
рентабельділіксiз қызмет көрсетулердi беретiн операторлардың
шығындарына өтемақы төлеу;
жалпы пайдаланудағы телекоммуникациялар желiсi байланыс
операторларының қызмет түрлерi мен аймақтар бойынша шығындарды бөлек есепке
алуы;
әмбебап қол жеткiзу операторларын таңдауға бәсекелестiк көзқарас;
телекоммуникациялар рыногының барлық қатысушылары арасында не
мемлекеттiк бюджет есебiнен қаржылық жүктеменi бөлу.
Әмбебап қол жеткiзудi iске асыру үшiн Қазақстан Республикасының әрбiр
аймағында жалпыға қол жеткiзiмдi қызметтер көрсететiн байланыс операторы
(операторлары) айқындалуы тиiс. Жалпыға қол жеткізімді қызметтер көрсетуге
уәкілеттi жалпы пайдаланыстағы байланыс желiсiнiң операторы барлық тiлек
бiлдiрушi тұлғаларға байланыстың тиiстi желiсi арқылы белгiленген аумақта
бұл
қызмет көрсетулердi ұсынуды қамтамасыз eтугe міндеттi.
Әмбебап қол жеткiзудi жүзеге асыру құқығы жалпы пайдаланымдағы
телекоммуникациялар желiлерiнің операторлары арасындағы конкурс нәтижелерi
бойынша берiлетiн болады. Белгiлi бiр аумақтағы байланыс саласындағы
жалпыға бiрдей қол жетiмдi қызметтердi көрсетуге ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.