Меншікті капиталдың есебі мен аудиты
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 Бөлім. Ұйымның технико.экономикалық сипаттамасы мен есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1. Ұйымның қызметінің техникалық экономикалық сипаттамасы.
1.2. Ұйымның есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Меншікті каптиталдың мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Бөлім Меншікті капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1. Жарғылық капиталының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2. Төленбеген, қосымша төленген және төленбеген капиталдың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Резервтік капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4. Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 Бөлім. Меншікті капиталдың аудиты
3.1.Меншікті капиталды аудитінің мақсаты мен міндеттері және ақпарат көздерімен қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Меншікті капиталдың аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3. Меншікті капиталды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
1 Бөлім. Ұйымның технико.экономикалық сипаттамасы мен есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.1. Ұйымның қызметінің техникалық экономикалық сипаттамасы.
1.2. Ұйымның есеп саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
1.3. Меншікті каптиталдың мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
2 Бөлім Меншікті капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1. Жарғылық капиталының есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.2. Төленбеген, қосымша төленген және төленбеген капиталдың есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Резервтік капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.4. Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 Бөлім. Меншікті капиталдың аудиты
3.1.Меншікті капиталды аудитінің мақсаты мен міндеттері және ақпарат көздерімен қамтамасыз етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.2 Меншікті капиталдың аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3.3. Меншікті капиталды талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Жаңа Қазақстан өзінің дербес даму жолын таңдап, жылдан жылға әлемдік қоғамадастықта барған сайын зор құрмет пен беделге қол жеткізе отырып, алға қарай нық сеніммен ілгерілеп келеді. Мұның өзі Қазақстанның одан әрі дамуын тұрлаулы, осы заманғы және болашағы зор экономикалық, әлеуметтік, саяси және әкімшілік негізге қоюға мүмкіндік береді.
Елбасының 2007 жылғы Жолдауы Қазақстанды жеделдете жан-жақты жаңғырта жаңарту жолы таңдалып алынғандығын көрсетеді. Яғни, жаңа бәсекелестік артықшылықтар қалыптастыру арқылы елімізді жаһандық экономикаға кіріктіруге бағытталған мемлекеттік саясат қабылданды.
Елбасымыз басқа елдердің бәсекелес өндірістері мен салаларына, сондай-ақ нақ сол халықаралық нарықтарға қатысатын трансұлттық корпорацияларға салыстырмалы талдау жүргізіп, біздің келешегі зор өндірістерді, соның ішінде ішкі нарықты дамыту жөнінде жасалаған іс-қимылдың тиімділігіне баға беріп, олардың экспорттық әлеуетін арттыру мүмкіндігін қарастыру қажеттілігін атап көрсетті.
Сонымен қатар, Қазақстанда халықаралық бәсекеге қабілеттілік деңгейіне жете алатын, жоғары технологиялық жаңа өндірістерді дамыту қажетігі мен өнеркәсіптік құрылымды өзгертуге қабілетті, әрі ауқымды зор жобалар әзірлеу қажеттілігіне аса назар аударылды.
Шаруашылық тетіктегі өзгерістермен және нарықтық институттардың нақты жұмыс істеуімен байланыссыз бухгалтерлік есепке алудағы өзгерістерді жеделдету экономикадағы қаржылық ақпараттың сапасын төмендетуге, ХҚЕС-тың беделін түсіруге, сондай-ақ қаржылық тәртіптің әлсіреуіне әкеп соғуы мүмкін. Осылайша, қолданыстағы заңнамаға сәйкес ХҚЕС-қа көшу барлық ұйымдарға қатысты, бірақ бұл ретте неғұрлым нақты берік ұстаным қажет. Кешенділігіне және әдістемелік күрделілігіне байланысты ХҚЕС іс жүзінде шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін жарамсыз деп табылғандықтан бүгінгі күні Ұлттық қаржылық есептіліктің стандарттарын тәжірибеге пайдалануға бекітіп ұсынып отыр. Бұдан басқа, соңғы уақытта өзіміз білетін, осы күнге дейін аяқталмаған стандарттардың өздерін белсенді жетілдіру процесі жүріп жатыр (ХҚЕС-қа тұрақты түрде елеулі өзгерістер енгізілуде, оған шағын компаниялардың қадағалап отыруына жағдайы жоқ). Осыған байланысты ХҚЕС-қа сәйкес қаржылық есеп беруді ірі кәсіпкерлік субъектілері мен көпшілік мүдделі ұйымдар ғана жасағаны орынды деп табылды.
Қызметі қоғамдық мүддені білдіретін ұйымдар көпшілік мүдделі ұйымдар болып табылады, оларға мыналар жатады:
- қаржылық ұйымдар;
- акционерлік қоғамдар (коммерциялық еместерді қоспағанда);
- жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (жалпы таралған пайдалы қазбаларды өндіретін ұйымдардан басқа);
Елбасының 2007 жылғы Жолдауы Қазақстанды жеделдете жан-жақты жаңғырта жаңарту жолы таңдалып алынғандығын көрсетеді. Яғни, жаңа бәсекелестік артықшылықтар қалыптастыру арқылы елімізді жаһандық экономикаға кіріктіруге бағытталған мемлекеттік саясат қабылданды.
Елбасымыз басқа елдердің бәсекелес өндірістері мен салаларына, сондай-ақ нақ сол халықаралық нарықтарға қатысатын трансұлттық корпорацияларға салыстырмалы талдау жүргізіп, біздің келешегі зор өндірістерді, соның ішінде ішкі нарықты дамыту жөнінде жасалаған іс-қимылдың тиімділігіне баға беріп, олардың экспорттық әлеуетін арттыру мүмкіндігін қарастыру қажеттілігін атап көрсетті.
Сонымен қатар, Қазақстанда халықаралық бәсекеге қабілеттілік деңгейіне жете алатын, жоғары технологиялық жаңа өндірістерді дамыту қажетігі мен өнеркәсіптік құрылымды өзгертуге қабілетті, әрі ауқымды зор жобалар әзірлеу қажеттілігіне аса назар аударылды.
Шаруашылық тетіктегі өзгерістермен және нарықтық институттардың нақты жұмыс істеуімен байланыссыз бухгалтерлік есепке алудағы өзгерістерді жеделдету экономикадағы қаржылық ақпараттың сапасын төмендетуге, ХҚЕС-тың беделін түсіруге, сондай-ақ қаржылық тәртіптің әлсіреуіне әкеп соғуы мүмкін. Осылайша, қолданыстағы заңнамаға сәйкес ХҚЕС-қа көшу барлық ұйымдарға қатысты, бірақ бұл ретте неғұрлым нақты берік ұстаным қажет. Кешенділігіне және әдістемелік күрделілігіне байланысты ХҚЕС іс жүзінде шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін жарамсыз деп табылғандықтан бүгінгі күні Ұлттық қаржылық есептіліктің стандарттарын тәжірибеге пайдалануға бекітіп ұсынып отыр. Бұдан басқа, соңғы уақытта өзіміз білетін, осы күнге дейін аяқталмаған стандарттардың өздерін белсенді жетілдіру процесі жүріп жатыр (ХҚЕС-қа тұрақты түрде елеулі өзгерістер енгізілуде, оған шағын компаниялардың қадағалап отыруына жағдайы жоқ). Осыған байланысты ХҚЕС-қа сәйкес қаржылық есеп беруді ірі кәсіпкерлік субъектілері мен көпшілік мүдделі ұйымдар ғана жасағаны орынды деп табылды.
Қызметі қоғамдық мүддені білдіретін ұйымдар көпшілік мүдделі ұйымдар болып табылады, оларға мыналар жатады:
- қаржылық ұйымдар;
- акционерлік қоғамдар (коммерциялық еместерді қоспағанда);
- жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (жалпы таралған пайдалы қазбаларды өндіретін ұйымдардан басқа);
Меншікті капиталдың есебі мен аудиты тақырыбынадағы дипломдық
жұмыстың
ЖОСПАРЫ.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 Бөлім. Ұйымның технико-экономикалық сипаттамасы мен есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1.1. Ұйымның қызметінің техникалық экономикалық сипаттамасы.
1.2. Ұйымның есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
1.3. Меншікті каптиталдың
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 Бөлім Меншікті капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1. Жарғылық капиталының
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Төленбеген, қосымша төленген және төленбеген капиталдың
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Резервтік капитал
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..
2.4. Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Бөлім. Меншікті капиталдың аудиты
3.1.Меншікті капиталды аудитінің мақсаты мен міндеттері және ақпарат
көздерімен қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
3.2 Меншікті капиталдың
аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
3.3. Меншікті капиталды
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Жаңа Қазақстан өзінің дербес даму жолын таңдап, жылдан жылға әлемдік
қоғамадастықта барған сайын зор құрмет пен беделге қол жеткізе отырып, алға
қарай нық сеніммен ілгерілеп келеді. Мұның өзі Қазақстанның одан әрі дамуын
тұрлаулы, осы заманғы және болашағы зор экономикалық, әлеуметтік, саяси
және әкімшілік негізге қоюға мүмкіндік береді.
Елбасының 2007 жылғы Жолдауы Қазақстанды жеделдете жан-жақты жаңғырта
жаңарту жолы таңдалып алынғандығын көрсетеді. Яғни, жаңа бәсекелестік
артықшылықтар қалыптастыру арқылы елімізді жаһандық экономикаға кіріктіруге
бағытталған мемлекеттік саясат қабылданды.
Елбасымыз басқа елдердің бәсекелес өндірістері мен салаларына, сондай-
ақ нақ сол халықаралық нарықтарға қатысатын трансұлттық корпорацияларға
салыстырмалы талдау жүргізіп, біздің келешегі зор өндірістерді, соның
ішінде ішкі нарықты дамыту жөнінде жасалаған іс-қимылдың тиімділігіне баға
беріп, олардың экспорттық әлеуетін арттыру мүмкіндігін қарастыру
қажеттілігін атап көрсетті.
Сонымен қатар, Қазақстанда халықаралық бәсекеге қабілеттілік деңгейіне
жете алатын, жоғары технологиялық жаңа өндірістерді дамыту қажетігі мен
өнеркәсіптік құрылымды өзгертуге қабілетті, әрі ауқымды зор жобалар әзірлеу
қажеттілігіне аса назар аударылды.
Шаруашылық тетіктегі өзгерістермен және нарықтық институттардың нақты
жұмыс істеуімен байланыссыз бухгалтерлік есепке алудағы өзгерістерді
жеделдету экономикадағы қаржылық ақпараттың сапасын төмендетуге, ХҚЕС-тың
беделін түсіруге, сондай-ақ қаржылық тәртіптің әлсіреуіне әкеп соғуы
мүмкін. Осылайша, қолданыстағы заңнамаға сәйкес ХҚЕС-қа көшу барлық
ұйымдарға қатысты, бірақ бұл ретте неғұрлым нақты берік ұстаным қажет.
Кешенділігіне және әдістемелік күрделілігіне байланысты ХҚЕС іс жүзінде
шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін жарамсыз деп табылғандықтан
бүгінгі күні Ұлттық қаржылық есептіліктің стандарттарын тәжірибеге
пайдалануға бекітіп ұсынып отыр. Бұдан басқа, соңғы уақытта өзіміз білетін,
осы күнге дейін аяқталмаған стандарттардың өздерін белсенді жетілдіру
процесі жүріп жатыр (ХҚЕС-қа тұрақты түрде елеулі өзгерістер енгізілуде,
оған шағын компаниялардың қадағалап отыруына жағдайы жоқ). Осыған
байланысты ХҚЕС-қа сәйкес қаржылық есеп беруді ірі кәсіпкерлік
субъектілері мен көпшілік мүдделі ұйымдар ғана жасағаны орынды деп табылды.
Қызметі қоғамдық мүддені білдіретін ұйымдар көпшілік мүдделі ұйымдар
болып табылады, оларға мыналар жатады:
- қаржылық ұйымдар;
- акционерлік қоғамдар (коммерциялық еместерді қоспағанда);
- жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (жалпы таралған пайдалы қазбаларды
өндіретін ұйымдардан басқа);
- жарғылық капиталында мемлекеттің қатысуы бар ұйымдар (жедел басқару
құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындарды қоспағанда).
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің қаржылық есеп беруді
жасауды жүзеге асыру үшін былайша бөлу ұйғарылады:
1. шаруашылық қожалығын, ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер мен
оңайлатылған декларацияның негізінде жұмыс істейтін ұйымдарды қоса алғанда,
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін бухгалтерлік есепке алу барынша
оңайлатылған тиісті қаржылық есеп беру стандарты;
2. бірінші тармақта көрсетілгенді қоспағанда, шағын кәсіпкерлік
субъектілері, орта кәсіпкерлік және алдағы санатқа кірмеген коммерциялық
емес ұйымдар үшін, сондай-ақ орта кәсіпкерлік субъектілері (көпшілік
компанияларды қоспағанда) және жедел басқару құқығында негізделген
мемлекеттік кәсіпорындар үшін ХҚЕС негізінде әзірленген оңайлатылған ұлттық
қаржылық есеп беру стандартын қолдануға болады.
Шағын бизнес үшін ХҚЕС-ты қолдану күрделілігі проблемасын шағын-орта
бизнес үшін мамандандырылған стандарт әзірлеумен бірнеше жылдан бері
айналысатын ХҚЕСКҚ-да түсіндіреді. Әмбебап стандарт әзірлеу өте күрделі
жұмыс, өйткені шағын кәсіпкерлікке қатысты саясат және тиісінше оларға
қойылатын талап әр елде әрқалай. Сонымен қатар, осы стандартты ХҚЕСКҚ
қабылдағаннан кейін оның ережелерін бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
есеп берудің ұлттық жүйесіне барынша инкорпорациялауға болады.
Бүгінгі нарықтық экономиканың жағдайында бухгалтерлік есепті жүргізу
басқару жүйесінің ең маңызды және міндетті шарты болып табылады.
Бухгалтерлік есеп өндірістің хал ахуалын, экономикалық жағдайын анықтап
негізгі міндеттерді нақты сипаттайтын бірден-бір жүйе. Бүгінгі күні
өндірістік саланы алатын болсақ, ең алдыңғы қатардағы мәселелерге,
өндіретін өнім түрлеріне зор мән бере отырып , өндіруге кеткен шығындардың
ауқымын неғұрлым азайтып және өзіндік құнын дұрыс әрі дәл анықтау
міндетті шарт.
Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқадай түрімен айналысатын
шаруашылық субъектілері қайсысыларыда болса да шаруашылық қызметпен
айналысу үшін белгілі бір мөлшерде материалдық құндылықтары, ақшалай
қаражаттары, қаржылық салымдары мен алдағы уақыттарда табыс табу мақсатында
жұмсаған шығындары және алашақтары болуы қажет. Осы жоғарыда аталғандардың
ақшалай жиынтығы капитал болып саналады. Шаруашылық субъектісі алғашқы
құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасы заңында қаралған
мөлшерден кем болмауы тиіс және де ол сол субъекті құрылтайшыларының,
акционерлерінің ақшалай, заттай және басқадай түрде қоғамға қосқан
үлестерінен құралады. Кейінгі уақыттарда субъектінің капиталы өзінің
қызметі барысында тапқан таза табысы және сондай-ақ басқа да көздерден,
тегін түскен мүліктер мен ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.
Орындалып отырған дипломдық жұмыстың 1 бөлімінде зерттеліп отырған
ҚазТауҚұрылыс жауапкершілігі шектеулі серпіктестіктің техникалық-
экономикалық сипаттамасы мен есеп саясатына тоқталсақ, 2 бөлімде дипломдық
жұмыста қарастырып отырған негізгі тақырып - меншікті капиталдың құрамының,
яғни жарғылық, төленбеген, қосымша төленген және төленбеген, резервтік
капитал және бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебінің жүргізілу
тәртібімен таныстырамыз, 3 бөлімінде меншікті капиталдың аудиты және
талдауы қарастырылған.
Бөлім І. Ұйымның техникалық-экономикалық сипаттамасы мен есеп саясаты
1.1 Ұйымның қызметінің техникалық-экономикалық сипаттамасы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс Қазақстан
Республикасында 2006 жылдың 20 наурызында мемлекеттік тіркеуден өтіп, өз
қызметін атқарып келеді.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс (әрі қарай мәтін бойынша Серіктестік) Қазақстан
Республикасының 1-сәуір 2000 жылғы Азаматтық Кодексіне, 16-шілде 1999
жылғы, №436 Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы
Заңына және басқа да Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жеке
меншік негізінде құрылған.
Серіктестік меншік құқығында оқшауландырылған мүлкі бар заңды тұлға
болып табылады және осы мүлкімен өз міндеттері бойынша жауап береді, өз
атынан мүлікті және жеке мүлікті емес құқықтарын жүзеге асырады және сатып
алады, серіктестіктің дербес балансы және өз атауымен мөрі бар.
Серіктестікті басқару органы болып табылады:
жоғарғы орган – қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган – директор.
Серіктестіктің заңды мәртебесі. Серіктестік мемлекеттік тіркелу кезінен
бастап заңды тұлға құқығын иемденеді. Серіктестік жұмысшыларының орташа
жылдық саны 50 адамнан аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып
табылады.
Серіктестік өз қызметінің мақсаттарына жету үшін өз атынан келісімдерге
отырады, мүліктік және жеке мүлікті емес құқықтар алуға, міндеттерін
көтеруге, сотта талап қоюшы және жауап беруші болуға, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы территориясында және одан тыс жерлерде бөлімшелер мен
өкілдіктер құруға, басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге кіруге, сондай-ақ
басқа заңды тұлғалардың қатысушысы болуға құқылы.
Серіктестік өз міндеттемелері бойынша оған тиесілі барлық мүлкімен жауап
береді. Мемлекет серіктестіктің қарыздарына жауапты емес. Серіктестік
мемлекеттің қарыздары бойынша жауап беррмейді. Серіктестік заңда қаралған
жағдайлардан басқа жағдайда қатысушының міндеттемелері бойынша жауап
бермейді. Қатысушы серіктестіктің міндеттемелері бойынша жауап бермейді
және өзі қосқан үлес құны шамасында серіктестіктің қызметіне байланысты
шығындар тәуекелін алады.
Серіктестік қызметінің мақсаты мен мәні. Серіктестік қызметінің негізгі
мақсаты болып келесі қызмет түрлерін жүзеге асырудан табыс табу табылады:
Күрделі құрылыс жұмыстары және жөндеу жұмыстары;
Көтерме, бөлшек және комиссиялық сауда;
Азық-түлік өнімдерін сатып алу, өндіру, қайта өндіру және сату;
Сауда-саттық операциялары және делдалдық қызмет ету құқығымен ауыл
шаруашылық өнімдерін дайындау, өндіру, қайта өндіру;
Компьютерлік техника және оның құраушыларын жеткізу, жинау және
сервистік қызмет көрсету;
Программалық қамсыздандыру мен жаңа технологиялар құру және оларды
өндірістік процесске енгізу;
Сервистік-тұрмыстық орындарды құру;
Сауда орындарын құру;
Ғылыми қызмет;
Заңды және жеке тұлғалардың, соның ішінде шетел азаматтарының мүдделерін
ұсыну;
Жарнамалық қызмет;
Сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру;
Маркетингтік зерттеу ұйымдастыру, нарықты зерттеу және болжау,
ақпараттық-коммерциялық қызметті ұйымдастыру;
Жеке құрылыс-жөндеу және транспорттық инфроқұрылымдарды құру және
дамыту;
Баспа қызметін ұйымдастыру, жеке баспаны (газет-журнал, программалар
шығару);
Өз қызметін және өзінің кәсіпорындарының, бөлімшелерінің, құрылымдарының
қызметін материалды-техникалық қамсыздандыру;
Қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдениет және басқа да қоғамдық
айналымдардың әртүрлі аспектілері бойынша жеке ақпараттық база құру;
Әртүрлі жәрмеңкелер, көрмелер мен аукциондар өткізу;
Қазақстан Республикасының Заңдарымен рұқсат етілген басқа да қызмет
түрлері.
Серіктестіктің жарғылық капиталы. Өз қызметін жүзеге асыру үшін
серіктестікте қатысушының үлесімен 10 000 000 (он миллион ) теңге көлеміне
тең сомада жарғылық капитал құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталы
Қазақстан Республикасының заңдарының талаптарына сәйкес құрылады.
Серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде ақша, бағалы қағаздар,
заттар, мүліктік құқықтар, сондай-ақ интеллектуалды қызметтің объектіленген
нәтижелеріне құқықтар және басқа да мүлік бола алады. Салым құны заңға
сәйкес бағаланады. Жарғылық капиталды көбейту немесе азайту туралы шешімді
қатысушы қабылдайды. Серіктестік мүлкіндегі қатысушының үлесі тек салымы
төленіп қойған бөлігінде ғана иеліктен шығарылуы немесе кепілге берілуі
мүмкін.
Серіктестік өз қызметін Қазақстан Республикасының Заңдары шегінде жүзеге
асырады. Серіктестік тек қана лицензия негізінде жұмыс істей алады.
Серіктестік қатысушысының айрықша құзыреті. Серіктестікті басқарудың
жоғарғы органы болып қатысушы немесе оның өкілі табылады.
Серіктестік қатысушысының айрықша құзыретіне жатады:
серіктестік жарғысының өзгеруі, сондай-ақ оның жарғылық капиталының
мөлшерінің, орналасқан жері мен фирмалық атауының өзгерілуі немесе
серіктестік жарғысының жаңа редакцияда бекітілуі;
серіктестіктің атқарушы органының құрылуы және оның өкілеттігінің
мерзімнен бұрын тоқтатылуы, сондай-ақ жауапкершілігі шектеулі серіктестікті
немесе оның мүлкін сенімді басқаруға табыстау туралы шешім қабылдау және
мұндай табыстаудың шарттарын анықтау;
серіктестіктің бақылаушы кеңесін және тексеру комиссиясының сайлануы
және оның өкілеттігінің мерзімнен бұрын тоқтатылуы;
жылдық қаржылық есептіліктің бекітілуі және таза табыстың бөлінуі;
ішкі ережелерді, тіртіпті және олардың қабылдануын, сондай-ақ
серіктестіктің ішкі қызметін реттейтін құжаттардың бекітілуі;
серіктестіктің басқа шаруашылық серіктестіктерге, сондай-ақ коммерциялық
емес мекемелерге қатысуы туралы шешім;
жою комиссиясын тағайындау және жою баланстарын бекіту;
заңға сәйкес серіктестік қатысушысының үлесін мәжбүрлі түрде сатып алу
туралы шешім;
серіктестіктің барлық мүлкінің кепілдігі туралы шешім;
заңға сәйкес серіктестік мүлкіне қосымша жарна енгізу туралы шешім;
жарғы ережелеріне түсіндірме.
Серіктестік директоры. Серіктестіктің атқарушы органы болып директор
саналады. Директор тек заңды тұлға ғана бола алады. Ол серіктестіктің
қатысушысы болмауы да мүмкін. Өз қызметтерін атқару барысында, директор
серіктестіктің мүддесіне шын және дұрыс әрекет ету керек. Директор
қатысушының шешімі бойынша белгіленген мерзімге, яғни 5 жылдан аспайтын
мерзімге тағайындалады. Директор серіктестіктің ағымдағы жұмысын
ұйымдастырады және оның қызметіне жауапты болады. Директор серіктестік
қатысушысына есеп беру керек.
Серіктестік директорының құзыретіне осы жарғымен және басқа да
құжаттармен анықталған, қатысушы мен бақылаушы органдардың құзыретіне
жатпайтын серіктестіктің қызметін қамсыздандыру жайындағы барлық сұрақтар
жатады. Содай-ақ, директор:
сенімхатсыз серіктестік атынан іс-әрекет жасайды;
банктік және басқа құжаттарға өз қолын қоюға құқылы;
серіктестікті таныстыру құқығына сенімхаттар береді, сондай-ақ қайта
сенім беру құқығымен де сенімхаттар береді;
Қазақстан Республикасының және шетел банктерінде есеп айырысу, валюталық
және басқа да шоттарды ашады және жабады.
қызметтерді бекітеді және босатады, серіктестіктің қызметкерлерінің
өкілеттігін анықтайды.
серіктестіктің жұмысшыларына байланысты олардың қызметке тағайындалуы,
олардың ауытырылуы және қызметтен босатылуы туралы бұйрықтар береді, жалақы
төлеу жүйесін анықтайды, қызметкерлердің еңбекақы мөлшерін бекітеді, сыйақы
беру сұрақтарын шешеді, көтермелеу және тәртіптік жаза қолдану шараларын
қабылдайды;
серіктестіктің осы жарғысы бойынша қатысушының немесе бақылау
органдарының құзыретіне жатпайтын басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Директор (және әрі қарай, оның орынбасары) серіктестіктің Тексеруші
комиссиясының мүшесі бола алмайды. Серіктестік директорына және оның
орынбасарына серіктестікті шығынға ұшырататын немесе басқа да жағымсыз
жағдайға әкеліп соқтыратын қызметтер мен әрекеттер жасауға тыйым салынады,
соның ішінде:
серіктестік қатысушысының рұқсатынсыз өзіне немесе туыстарына мүліктік
табыс әкелетін келісімдер (сондай-ақ табыс ету, займ, қайтарымсыз қолдану,
сауда-саттық келісімдерді) жасауға;
серіктестіктен және серіктестіктің үшінші тұлғамен жасасқан келісімдері
үшін үшінші тұлғалардан комиссиондық сыйақы алуға;
серіктестікпен болған қарым-қатынастарда үшінші тұлға атынан немесе оның
мүддесіне шығуға;
серіктестіктің қызметіне бәсеке болатын кәсіпкерлік қызметпен айналысуға
тыйым салынады.
Серіктестіктің мүлкі. Серіктестіктің мүлкі қатысушының жарғылық
капиталға бастапқы жарнасы, қосымша жарналар, шаруашылық және кәсіпкерлік
қызметтен табыстар негізінде, сондай-ақ белгіленген тәртіпке сәйкес
серіктестіктің иемденген қарыз қаражаттары және басқа да мүлік негізінде,
сонымен бірге заңға қайшы келмейтін басқа да көздерден құрылады.
Серіктестік негізгі қор, айналым қаражаттары және басқа да материалды
құндылықтардан тұратын мүлікті иемдену, қолдану құқықтарын өз бетінше
жүргізеді. Жаупкершілігі шектеулі серіктестіктің мүлкі оның балансында
көрсетіледі. Салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлеуден кейін
қалған материалды қаражаттар таза табысты құрайды. Серіктестіктің табысын
бөлу қатысушының шешімі негізінде жылдық қаржылық есептілікті бекіткеннен
кейін жүзеге асырылады. Табысты төлеу осындай шешімді қабылдағаннан кейін
бір ай ішінде жүргізіледі.
ЖШС-тің 2006-2007 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштеріне
тоқталатын болсақ, неггізгі капиталдың құрамына аса назар аудару керек.Ол
үшін динамикасына талдау жасай отырып , яғни кестеге сүйене келе тұжырым
жасаймыз.
Негізгі капиталдың динамикасы мен құрамы
Кесте 1
Кәсіпорының Жыл басында Жыл соңында Өсуі
құралдары
Мың. теңге тиесілі % Мың, теңге тиесілі % Мың, теңге Тиесілі %
Негізгі құраладар 17500 58,3 25000 65,8 +7500 +7,5
Материалдық емес 2500 8,3 3000 7,9 +500 -0,4
активтер
Ұзақ мерзімді 6000 20,0 7500 19,7 +1500 -0,3
қаржылық қор
Аяқталмаған 4000 13,4 2500 6,6 -1500 -6,8
құрылыс
Барлығы 30000 100 38000 100 +8800 -
Динамикасымен құрлымы және де негізгі құралдары мен жағдайына
байланысты кәсіпорын ұзақ мерзімді активтерді қамтиды
Бұл бапта соманың өзгеруі негізіне машина санының, жабдықтар,
ғимараттардың құнының өсуіне жинақтаған қордын қайта бағалануы инфляцияға
байланысты болды.
I -ші көрссеткішке әсер ететін факторды анықтау үшін өзгерген санды
негізгі қорлардың әрқайсының базистік деңгейінің бағасына көбейтеміз.
∆НҚс = ∑(∆Сі •Біо) (1.1)
Негізгі құралдардың сомасы құны өзгеруін анықтау үшін өзгерген
бағаны i - ді негізгі құралдардың санының есептік айналымына
көбейтеміз.
∆НҚб =∑ (Сі1•∆Бі) (1.2)
Сонымен қатар негізгі құралдардың техникалық деңгейі, шығарған
өнімнің функциялық және моральді дейгейіне байланысты. Бұл үшін мынадай
көрсеткіштер есептеледі.Бұдл үшін мынадай көрсеткіштер есептелінеді
жаңартылған коэффиценттер сияқты жаңа қордың бір бөлігін сипаттайтын оның
барлық жыл соңындағы бағасы негізгі қорларды жақсарту мерзімі, шығу
коэффиценті, өсу коэффиценті, құлдырау коэффиценті, жарамды коэффицент,
орташа мерзімдегі машина және жабдықтар және басқа да, есепайырысу және
талдау методикасына сәйкес.
Талдау үрдісінде динамикадан қарастырғанымыз, инвестициялық портфел
құрамы мен құрылымы және қорытынды есеп өзгеруі, сонымен қатар кіріс
инвестициялық портфельдің толық және жеке қаржылық құралдары.
Яғни негізгі капиталдың бір бөлігін материалдық емес активтер
құрайды: патенттер, тауар маркалары және тауардың белгілірі, табиғи және
басқа ресурстары,ЭВМ программалары, жаңа технологиялық шешімдер, шаруашылық
үрдісіне пайда әкеледі. Материалдық емес активтер инвестициясы белгілі бір
уақытта ол қосымша пайдамен сатылып алынады, алынған кәсіпорынмен
қолданылады және амортизациялық шоттың шығарылуы арқылы. Нарықтық қатынас
дамыған сайын көлемі мен материалдық емес активтертердің бір бөлігі ұлғайып
кәсіпорынның негізгі капиталының көлеміне әсер етеді.
ЖШС-тің 2007 жылғы бухгалтерлік балансы
Кесте 2
мың.теңге
Активтер Жол коды Есептік кезеңнің Есептік кезеңнің
соңында басында
1 2 3 4
I. Қысқа мерзімді активтер
Ақша қаражаты және олардың 010 1300 2400
эквиваленттері
Қысқа мерзімді қаржылық 011 3000 3600
инвестициялар
Қысқа мерзімді дебиторлық 012 2500 5400
берешек
Қорлар 013 7400 14 400
Ағымдағы салықтық активтер 014
Сатуға арналған ұзақ мерзімді015
активтер
Өзге де қысқа мерзімді 016 800 1200
активтер
Қысқа мерзімді активтердің 100 15000 27 000
жиыны
II. Ұзақ мерзімді активтер
Ұзақ мерзімді қаржылық 020
инвестициялар
Ұзақ мерзімді дебиторлық 021
берешек
Үлес қосу әдісімен 022
есептелінетін инвестициялар
Инвестициялық жылжымайтын 023
мүлік
Негізгі құралдар 024 17 500 25 000
Биологиялық активтер 025
Барлау және бағалау активтері026
Материалдық емес активтер 027 2500 3000
Кейінге қалдырылған салықтық 028
активтер
Өзге де ұзақ мерзімді 029 10000 10000
активтер
Ұзақ мерзімді активтердің 200 30 000 38 000
жиыны
Баланс (100 жол + 200 жол) 45 000 65 000
Жол коды Есептік кезеңнің Есептік кезеңнің
Пассивтер соңында басында
III. Қысқа мерзімді 030
міндеттемелер
Қысқа мерзімді қаржылық 031 3000 8400
міндеттемелер
Салықтар бойынша 032 1500 2200
міндеттемелер
Басқа да міндетті және ерікті033
төлемдер бойынша
міндеттемелер
Қысқа мерзімді кредиторлық 034 2050 3800
берешек
Қысқа мерзімді бағалау 035
міндеттемелері
Өзге де қысқа мерзімді 036 1950 3000
міндеттемелер
Қысқа мерзімді 300 8500 17 400
міндеттемелердің жиыны
IV. Ұзақ мерзімді
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді қаржылық 040 5000 6000
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді кредиторлық 041
берешек
Ұзақ мерзімді бағалау 042
міндеттемелері
Кейінге қалдырылған салықтық 043
міндеттемелер
Өзге де ұзақ мерзімді 044
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді 400 5000 6000
міндеттемелердің жиыны
V. Капитал
Шығарылған капитал 050 10 000 10 000
Эмиссиялық кіріс 051
Сатып алынған жеке меншік 052
үлестік аспаптар
Резервтер 053 12 725 16 575
Бөлінбеген пайда (жабылмаған 054 7275 13 200
залал)
Аздық үлесі 055 1500 1825
Капитал жиыны 500 31 500 41 600
Баланс (300 жол + 400 жол + 45 000 65 000
)
1.2 Кәсіпорынның есеп саясаты
ҚазТауҚұрылыс жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есеп саясаты
Қазақстан Республикасының 24-маусым 2002жылғы №329-11 Бухгалтерлік есеп
және қаржылық есептілік туралы Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Есеп
саясатының құрылуына негіз болып табылады:
Бухгалтерлік есеп стандарты (БЕС) және оларға әдістемелік ұсыныстар;
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №329-11,
26.06.2002 ж. (өзгертулер және толықтырулармен, 11.06.2006 ж.)
Қаржылық есептілікті беру 30 Бухгалтерлік есеп стандарты, №14 ҚР-ның
қаржылық министрінің бұйрығы, 17.01.2003 ж.
ҚР-ның Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) №409-1, 13-бөлім Меншік құқығын
алу, 1999 ж.
Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру 24 Бухгалтерлік есеп стандарты.
Бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер ҚР-ның
кодексі (23.12.2005ж. №107-ІІІ, 122,130,131,178,179,227-баптар;
10.01.2006ж. №115-ІІІ, 501-бап; 10.01.2006ж. №116-ІІІ, 462-бап;
31.01.2006ж. №125-ІІІ, 259,260,264-баптар; 22.06.2006ж. №147-ІІІ,
17,518,550-баптар және т.б.).
Есеп саясаты Уәкілетті органдар мен серіктестіктің қатысушысы шешімімен
келісіліп тағайындалады. Бұл есеп саясатымен есеп жүргізудің негізгі
ережелері мен бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілдері анықталады. Есеп
саясатын құрудың негізіне сенімділік, дәйектілік, салыстырымдылық және
аяқтаушылық қағидалары жатады.
Жауапкершілігі шестеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс Қазақстан
Республикасының әділет министрлігінде, Алматы қаласының әділет
департаментінде 20 наурыз 2006 жылы тіркелген (тіркелу туралы куәлік
0162977 серия В, тіркелу номері 60202-1910-ЖШС). Салық төлеушінің тіркелу
номері (СТН) 600500529068. Қосылған құн бойынша 1-сәуір 2006 жылдан
бастап есепке қойылғандығы туралы куәлік серия 60305, № 0039020.
Өз қызметін жүзеге асыру үшін серіктестікте қатысушының үлесімен
10000 000 (он миллион ) теңге көлеміне тең сомада жарғылық капитал
құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталы Қазақстан Республикасының
заңдарының талаптарына сәйкес құрылады.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс өз қызметін келесідей құжаттар мен нормативтік
актілер негізінде жүзеге асырады:
ЖШС ҚазТауҚұрылыс Құрылтайшы құжаттары;
01-сәуір 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
(өзгертулерімен және толықтыруларымен);
16-шілде 1999 жылғы №436 Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі
шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы Заңы (өзгертулері және
толықтыруларымен);
Қазақстан Республикасындағы мекемелердің қаржы-шаруашылық қызметін
реттейтін басқа да заңдар, нормативтік актілер, нұсқаулықтар және
әдістемелік ұсыныстар.
Салықтық төлемдер мен есеп айырысулар Қазақстан Республикасы
Президентінің №2235, 12-сәуір 2005 жылғы Заңды күші бар Бюджетке төленетін
салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы Жарлығына және 1-ақпан
2006 жылғы Бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы
Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүргізіледі (23.12.2005ж. №107-
ІІІ, 122,130,131,178,179,227-баптар; 10.01.2006ж. №115-ІІІ, 501-бап;
10.01.2006ж. №116-ІІІ, 462-бап; 31.01.2006ж. №125-ІІІ, 259,260,264-баптар;
22.06.2006ж. №147-ІІІ, 17,518,550-баптар және т.б.).
Қызмет барысында серіктестік өзінің есеп саясатына ішкі нормативтік
құжаттарға (бұйрықтар, өкімдер және тағы басқалары) сәйкес рәсімделген
өзгертулер енгізе алады. Сондай-ақ есеп саясатына өзгертулер келесі
жағдайларда енгізілуі мүмкін:
Қазақстан Республикасының Заңнамаларының өзгеруіне байланысты;
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебін нормативті реттеу
жүйесінің өзгеруіне байланысты;
серіктестіктің бірігуіне немесе бөлінуіне және меншік иесінің ауысуына
байланысты;
шаруашылық операциялар, активтер, меншікті капиталы, міндеттемелер және
қызмет нәтижелерін көрсетудің басқа да бір тәсілін қолдану қажет болған
жағдайда.
Кәсіпорынның басқару-ұйымдастыру құрылымы.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс-тің басқару органы
болып табылады:
жоғарғы орган – қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган – директор.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс қатысушысы мен
директорының өкілеттілігінің айналымы Қазақстан Республикасының
заңнамаларымен және серіктестіктің жарғысымен анықталады.
Серіктестік директорының қол астында жұмыс істейді: директор орынбасары,
бас бухгалтер, қызметті атқарушы тұлғалар, кафе-дүкендердің
администраторлары және т.б.
Бас бухгалтер бухгалтерия жұмысына жетекшілік етеді, басшығы қаржылық
есептілікті (баланс, табыс және шығыс туралы есеп, меншік капиталындағы
өзгерістер туралы есеп) дер кезінде тапсыруға және толық, сенімді
мәліметтермен қамтамасыз етуге міндетті. Сондай-ақ ол бухгалтерия
мамандарын іріктейді, бухгалтерлік жұмыстардың компьютеризациясын және
салық есебінің жүргізілуін қадағалайды.
Кәсіпорын құрылымында келесідей бөлімдер мен қызмет көрсетулер бар:
әкімшілік-шаруашылық бөлім;
техникалық қызмет көрсету бөлімі;
сату-сатып алу бөлімі;
жеткізу-қамсыздандыру бөлімі;
кадрлар бөлімі;
көлік-транспорттық қызмет;
күзет қызметі.
Бухгалтерлік есеп және ішкі бақылау жүйесі. ЖШС ҚазТауҚұрылыс-та
бухгалтерлік есеп келесі құжаттар негізінде жүргізіледі:
24-маусым 2002 жылғы №329-11 Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік
туралы Қазақстан Республикасының Заңы (өзгертулері және толықтыруларымен);
Бухгалтерлік есеп стандарттары (өзгертулері және толықтыруларымен);
Бухгалтерлік есепке әдістемелік ұсыныстар;
18-қыркүйек 2002 жылғы №438 бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары;
Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы;
25-сәуір 2003 жылғы №405-11 Қазақстан Республикасынң Міндетті
әлеуметтік сақтандыру туралы Заңы.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс бухгалтерлік есебі мен қаржылық есептілігінің
мақсаты болып мүдделі тұлғаларды жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің
қаржылық жағдайы, ондағы өзгерістер және қызмет нәтижелері туралы толық
және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету табылады;
Серіктестіктің бухгалтерлік есебі келесі қағидаларға сәйкес
жүргізіледі: табыс болып – ол алынғанда, ал шығыс болып – шығысталғанда
есептелінеді.
Қаржылық есептілікті жасау кезеңі болып күнтізбелік жыл саналады.
Алдыңғы жылдардың қаржылық есептілігін құрған кезде кеткен қателердің
аңғарылған жағдайында, қателерді түзету сомасы келесі кезеңде таза табыс
немесе шығынды есептегенде ескеріледі (альтернативті тәсіл қолданылады).
Серіктестіктің қаржылық есептілігінің негізгі сапалық сипаттамасы болып
түсініктілік, орындылық, мәнділік, нақтылық және салыстырмалылық табылады.
Қаржылық есептілік №30 ҚБЕС-не сәйкес жасалады және оның құрамына
төмендегілер кіреді:
бухгалтерлік баланс;
пайда және зиян туралы есеп;
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп;
меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
түсініктеме хат.
Қаржылық есептілік, оған аудиторлық және тексеруші комиссияның
қорытындысы берілгеннен кейін серіктестіктің қатысушысына ұсынылады.
Бухгалтерлік құжаттама.
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар жұмыс шоттар жоспарының
классификациясына сәйкес болуы керек.
Қаржы-шаруашылық операцияларын құрудың бастапқы құжаттары болып
Қазақстан Респпубликасының Азаматтық Кодексінің талаптарына және жақтардың
келісіміне сәйкес рәсімделетін шарттар, келісімдер, бұйрықтар және т.б.
табылады. Бастапқы құжаттар 16-қараша 1994 жылғы №73 Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Статистикалық Комитетімен бекітілген бастапқы
есеп құжаттарының ведомствоаралық нысандар альбомына сәйкес рәсімделеді.
ЖШС басшысы бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға құқығы бар тұлғаларды
анықтайды және тұлғалардың қызметіне, әрекет ету айналымына және
операцияның мәніне байланысты қол қою құқығының сатылы лауазымын бекітеді.
ЖШС бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрларын қағаз түрінде
және электронды түрде, яғни комьютерлерде сақтайды, сондай-ақ қаржылық
есептілікті және есеп саясатын да Қазақстан Республикасының заңымен
бекітілген мерзім аралығында сақтайды.
Бухгалтерлік жазулардың реттілігі:
(сурет-1)
Келісімдер, шарттар, контрактілер
Бастапқы құжаттар
Жұмыс шоттар жоспары
Регистрлар, бас кітап, сынама баланс
Қаржылық есеп Өндірістік Статистикалық есеп Салықтық есеп
есеп
Қаржылық Ішкі басқаруға Статистикалық Салықтық есептілік
есептілік аналитикалық есептілік (тұрақты және уақытша
мәліметтер айырамалар
шегерімінің есебі)
Органдарды басқаратын меншік иелері
1.3. Меншікті каптиталдың мәні
Кәсіпорынның қаржылық - шаруашылық қызметін сәтті жүзеге асыру үшін
экономикалық ресурстары болуы қажет. Ұйымға тиісілі және олармен өткен
келісімдер мен басқа да жағдайлардың нәтижесі ретінде бақыланатын және
болашақта оларды пайдаланудан ұйым экономикалық пайда күтетін
экономикалық ресурстар бухгалтерлік есепте активтер деп аталады.
Қаржы-шаруашылық қызметте қызметтендірілуі мен өтеу мерзімі бойынша
активтер жіктеледі:
– ұзақ мерзімді (1 жылдан жоғары)
– ағымдағы
Ұзақ мерзімді активтеге- материалдық емес активтер, негізгі құралдар, 1
жылдан артық, мерзімге орналастыруға арналған инвестициялар, бірнеше
кезеңгеалдын-ала төленген соммалар бөліміндегі болашақ кезең шығындары
жатады.
Ағымдағы активтерге айналым құралдары жатады: дебиторлық берешек, ақша-
қаражаттары, тауарлы-материалдық қорлар, 1 жылға деінгі пайдалануға
арналған болашақ мерзім шығындар жатады.
Жоғарыда көрсетілген активтердің мәні мен мазмұны және оның есебінің
әдістемесі алдыңғы бөлімдер де толығырақ қарастырылған.
Экономикалық ресурстарның құрылымының негізгі көзі меншікті капитал мен
міндеттемелер болып табылады. Меншікті капитал – активтерден
міндеттемелерді шегеріп тастағаннан алынған сома. Меншікті капиталға
жарғылық капитал, төленбеген капитал, алынған капитал, қосымша төленген
капитал, қосымша төленбеген капитал, резервтік капитал және өткен жылдың
және есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) жатады.
Жарғылық капитал – барлық шығарылған акциялардың атаулы құны.
Акциялар жай және артықшылығы бар акциялар болып екіге бөлінеді:
Жай акциялар – акция ұстаушыға алынған табыстың көлеміне байланысты
дивиденд әкелетін, және акционерлік жиналыста дауыс беру құқығын беретін
құнды қағаздар.
Артықшылығы бар акциялар – акция ұстаушыға қызметтің нәтижесіне (пайда
немес зиян) тәуелсіз, тұрақты пайыз түрінде дививденд әкелетін құнды
қағаздар. Артықшылығы бар акцияны ұстаушылардың акционерлік жиналыста дауыс
беру құқығы жоқ.
Төленбеген капитал – жарғылық капиталды толтыру үшін құрылтайшылармен
есеп айырысулар.
Қосымша төленген капитал – акцияларды атаулы құндарынан артық сомаға
сатқанда қалыптасатын капитал.
Қосымша төленбеген капитал – активтерді қайта бағалаудың нәтижесінде
қалыптасатын капитал.
Активтерді қайта бағалаудың екі түрі болады:
1 – асыра бағалау– активтердің құнының артуы.
2 – төмен бағалау– активтердің құнының азаюы.
Резервтік капитал – негізгі құралдарды күрделі жөндеу, қызметті
кеңейту, дивидендтерді төлеу және біржолғы жәрдемақыларды төлеу мақсатында
таза табыстың есебінен құрылатын капитал.
Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) – есепті жылдың
соңында шаруашылық жүргізуші субьектілердің табыстар мен шығыстарын
салыстыра отырып анықталатын, есепті жылдағы қызметтің нәтижесі.
Өткен жылдардың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) – барлық есепті
жылдардың бөлінбеген табыстарының (жабылмаған зияны) қалдық құндарының
жиынтығы.
Жарғылық капиталдың есебіндегі бастапқы құжаттарға акционерлердің
реестрі, құрылтайшылық құжаттар және құнды қағаздар жатады. Шығарылған
жарғылық капитал тіркелген мерзімге дейін 50 пайыздық мөлшерде төленіп
қойылу керек. Акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктердің капиталдарының арасындағы ұқсастықтар немесе
кемшіліктерін төмендегі кестені құра отырып қарстырдық:
АҚ мен ЖШС арасындағы салыстырмалы көрсеткіштері
Кесте 3.
АҚ ЖШС ерекшеліктері
Жарғылық 50000 есептік 100 есептік айлық Жарғылық капиталдың
капиталдың айлық көрсеткіші көрсеткіші жарияланым мөлшері
жарияланым 50000*10168=508400100*10168=10168 00 АҚ қарағанда
мөлшері 000 тенге тенге ЖШС-тікі біршама
төмен болғандықтан
оңай құруға
ыңғайлы.
Жарғылық Мемлекеттік Мемлекеттік Жарғылық капиталдың
капиталдың тіркеуден өткен тіркеуге құжат құрылымының
жариаланған соң 30 күннің өткізген күні мерзіміне қарай
мөлшерін төлеуішінде төлеуі толық төленуі АҚ-ның 30 күнге
тиіс. тиіс. ұзартылуы
капиталдың
көлемінің
жоғарлығында
Жарғылық Ақша,бағалы Ақша,бағалы Жарғылық капиталдың
капиталдың қағаздар,заттық қағаздар,заттық құрылымының
құрылымы құқығы және құқығы және талаптары екеуінде
интелектуалды интелектуалды ұқсас
меншік меншік, жерді
пайдалану құқығы
Құрылтайшылар шектелмеген шектелмеген
саны
Басқару Басшы органы- Басшы органы- ЖШС-те орган
органдары акционерлер қатысушылар формасының түрі
жиылысы, жиылысы, жарғысы жеңілдетілген.
директорлар бойынша бақылаушы
кеңесі. Атқарушы органдар болуы
органы –директор мүмкін
немесе президенті
немесе жарғысында
көрсетілген басқа
орган болуы
мүмкін.
АҚ-дағы акция Міндетті ЖШС-тің ЖШС-тің
ұстаушылардың қатысушылары қатысушылары
тіркелімінің ның саны 100-ден ның саны 100-ден
және ЖШС-тегі асса кем болса да,
қатысушылар тізімдік тіркеу
тізімінің жүргізу өз
жүргізілуі қалауында
Құрамынан Ерікті ЖШС-тің қатысушысыЖШС-те қатысушылар
акционердің өзінің үлесін саны 100-ден кем
немесе сатуға немесе болса, құрамынан
қатысушының қалған шыққын қатысушы
шығуы қатысушыларға үшін құрылтайшылық
үлестіріп беруге құжаттарын қайта
жарғыда тіркеуден өткізу
көрсетілген болса қажает
Бағалы қағаздарАрнайы атымен Облигациялар ғана АҚ-да құнды
шығару акциялар, құнды шығаруға құқылы қағаздар мен
қағаздар, инвестиция тарду
облигациялар, мүмкіншілігі
конверттелген кеңейтілген
бағалы қағаздар
шығаруға құқылы
Қайта құрылым Азаматтық КодекскеАзаматтық КодекскеЕшқандай
немесе жйылу сәйкес АҚ қайта сәйкес ЖЩС қайта айырмашылық жоқ
жағдайында құруға немесе құруға немесе
жоюға акционерлер жоюға қатысушылар
жиналысының жиналысының
шешіміне сәйкес шешіміне сәйкес
жүргізілуі тиіс. жүргізілуі тиіс.
Құрылымының АҚ шаруашылық Жшс қайтадан АҚ Ешқандай
өзгеруі серіктестігі немесе өндірістік айырмашылық жоқ
немесе өндірістік крпоратив құрылуға
корпоратив болып құқысы бар.
құруға құқысы бар.
Жарияланған мөлшердегі шығарылған акциялар саны мен мерзімі
акцинерлердің жалпы жиналысы мен директорлар кеңесінің шешімімен
бекітіледі. Шығарылған жарғылық капиталдың көлемі шығарылған акциялардың
номиналдық құндарының қосындысын айғақтайды. Осыған байланысты жаңа кциялар
шығарылған кезде немесе жойылған кезде көлемді өзгертіп отырады.Бір назар
аударатын шарт ациялардың қосындысының номиалды құны жарияланған жарғылық
капитал құнының көлемінен кем болмау керек.
Бөлім 2. Меншікті капитал есебі
2.1 Жарғылық капиталының есебі
Жарғылық капитал – бұл құраушы құжаттарда тіркелген меншікті капиталының
бастапқы сомасы, ол негізгінен шығаруға жарияланған барлық акциялардың
жиынтық құнынан құралады, құрушылар мен олардың номиналды құнын бойынша
сатылады немесе құрушылардың (қатысушылардың) қайта құрылған ұйымның
жарғылық қызметін қамтамасыз ету үшін ақша-қаражаты немесе басқа
мүліктер (негізгі құралдар, материалдық қорлар, бағалы қағаздар, мүліктік
құқықтар, оның ішіндежерді пайдалану құқықтығы мен интелектуалды қызметінің
нәтижесіне құқық және басқа шаруашылық серіктестікке салымдары болып
табылады.
Жарғылық капиталының нақты тағайындалуы, атқаратын функциялары мен
құрылу тәртібі ең бастысы ұйымның құқықты-ұйымдастырушылық формасына
тәуелді және азаматтық кодекспен, аукциондық қоғам туралы) Қосымшы және
шектеулі жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы Қазақстан Республикасының
заңдарымен, заңды күші бар Қазақстан Республикасының Президентінің
шаруашылық серіктестіктер туралы жарғысымен реттеулі.
Қазіргі уақытта елдің экономикасын реформалаудың нәтижесінде халық
тұтынатын қоғамдар, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, салалық тұтыну
кооперативті.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен аукциондық қоғамның жарғылық
капиталы үш негізгі функцияны атқарады:
- ол бастапқы (бастаулы) капитал, яғни қоғамның қызметі үшін мүліктік
негіз болып табылады
- ол қоғамға әрбір құрылымның (аукциондық,қатысушының) салымның үлесін
анықтауға мүмкіндік береді,өйткені оған қатысушының үлесін анықтауға
дауыс беру саны мен оның табысының (дивиденттің) мөлшері сәкес келеді.
- Жарғылық капиталының көлемі үшінші тұлғалардың алдында қоғамдық
міндеттемелерді орындауға кепілдік береді, сондықтан оның минималды
мөлшері заңнамаларымен бекітілген
Жарғылық капиталдың құрылу тәртібі мен мөлшері аукциондық қоғам мен
жауапкершілігі шектеулі серіктестікте әртүрлі.
Аукциондық қоғамның құқықты-ұйымдастырушылық нысанда құрылған сауда
ұйымның жарғылық капиталы аукциондық қоғам туралы Қазақстан
Республикасының Заңында бекітілген талаптарына сәкес құрушылардың(жалғыз
құрылымының) акциясының номиналды құны бойынша және инвесторларға
акцияларды орналастыру құны бойынша сату арқылы құрылады.
Акционерлік қоғамның жарғылық капиталының минималды мөлшері сәйкесінше
қаржылық жылдың ресурстық бюджеті туралы ҚР-ң Заңымен бекітілген 50 00 –
айлық есептік көрсетукіштің мөлшерін құрайды.
Акция – бұл акционерлік қоғаммен шығаратын және қоғамды басқаруға
қатысуға, қоғамның мүлкінің тәркілеген жағдайда бөлігін және ол үшін
дивидент алуға құқықты куәландыратын бағалы қағаз.
Акцияның номиналды құны – жарғылық капиталдың құрылуына қатысатын,
акционерлік қоғамның құрушы құжаттарында анықталған, құрушылармен (жалғыз
құрушымен) төленетін акция құнының ақшалай көрінісі.
Орналастыру бағасы – бұл бағалы қағаздардың алғашқы нарығында акцияларды
орналастыру кезінде анықталатын акцияның бағасы.
Акциялар қарапайым және тартылған болып бөлінеді. Акционер құжатсыз
нысанда жиналысында, барлық сұрақтарды шешуге дауыс беру құқығымен қатысуға
және ұйымның таза табысы болған жағдай да дивидент алуға сонемен қатар,
заңнамамен бекітілген тәртіпте қоғамның мүлкін тәркіленген жағдайда оның
бөлігін алуға құқық береді,акция оның меншік акционерлерге қарапайым
акциялардың меншік – акционерлері алдында қоғамның жарғысымен
бекітілген,алдын-ала анықталған кепілдендірілген мөлшерде дивидент пен
заңнамалық тәртіпте қоғамның мүлкі тәркіленгшен жағдай да бөлігін алуға
мүліктік құқық береді.
Тартылған акция акционерлерге төмендегіден басқа жағдайларда қоғамды
басқаруға қатысу құқығын бермейді:
- қоғамның акционерлерінің жалпы жиналысы тартылған акцияларға ие
акционерлердің құқықтарын шектеуі шешімге әкелуі мүмкін сұрақты
қарастырылады. Мұндай сұрақтарға бай ланысты шешім шектеуге тұратын
акцияның жалпы санының үштен екі бөлігін аз емесі дауыс берген жағдайда
қабылданады
- қоғамның жалпы акционерлік жиналысы мүлікті қайта құру немесе тәркілеу
туралы сұрақты қарастырады
- акциялар бойынша дивидент төленеуі үшін бекітілген мерзімінен өтіп
кету күнінен үш ай мерзім ішінде толық мөлшерде төленбейді
Акцияларды мемлекеттік тіркелгеннен кейін оның құрылымдарының құрушы
орналастырылатын қоғамның жарияланған акциясының саны түрі мен орналастыру
бағасы сонымен қатар құрушылармен төленетін жарғылық капиталдың мөлшері
құрушы құжаттар (жоғарыда құрушы келісім-шартында) қойылады.
Ұйым жарияланған акцияларды шығаруды тіркеу үшін құжаттарды заңды тұлға
ркетінде мемлекеттік тіркеу күнінен бастап бір айдың ішінде немесе
жарияланған акциялардың санын көбейту туралы акционерлердің жалпы
жиналысының қабылдаған шешімінің мерзімінен бастап беруі қажет.
Акционерлік қоғам өзінің акцияларының олардың шығарылуын мемлекеттік
тіркелгеннен кейін аукциондар арқылы орналастыруға құқылы. Қоғамның
директорлар кеңесімен бекітілген орналастыру бавғасы бойынша сатиуға
болады, осы кезде акцияны орналастыру бағасы акцияны алатын барлық
тұлғаларға бірдей болуы қажет.
Құрушылармен төленетін жарғылық капиталдың мүшелері қоғамның жарғылық
капиталының минималды мүшедерінің аз емес болуы қажет және заңды тұлға
ретінде қоғамның мемлекеттік тіркелу мерзімінен бастап отыз күн ішінде
құрылушылармен толық төленуі керек.
Қоғамның жарғылық ңкапиталының көбеюі жоғарыда көрсететін заңға сәйкес
акцияларды шығару мен орналастыру арқылы акционерлерды шығару мен
орналастыру арқылы акционерлердің жалпы жиналысын немесе соттың шешімі
бойынша рұқсат етіледі.
Орналастыратын акциялардың төлеміне ақшалар, мүліктік құқықтар (соның
ішінде интеллектуалды меншік объектісінің құқығы және заңнамалық
актілерімен қарастырған басқа жағдай басқа да мүлік. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
жұмыстың
ЖОСПАРЫ.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
1 Бөлім. Ұйымның технико-экономикалық сипаттамасы мен есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ...
1.1. Ұйымның қызметінің техникалық экономикалық сипаттамасы.
1.2. Ұйымның есеп
саясаты ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ...
1.3. Меншікті каптиталдың
мәні ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 Бөлім Меншікті капитал есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2.1. Жарғылық капиталының
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.2. Төленбеген, қосымша төленген және төленбеген капиталдың
есебі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2.3. Резервтік капитал
есебі ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..
2.4. Бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
3 Бөлім. Меншікті капиталдың аудиты
3.1.Меншікті капиталды аудитінің мақсаты мен міндеттері және ақпарат
көздерімен қамтамасыз
етілуі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ..
3.2 Меншікті капиталдың
аудиті ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
.
3.3. Меншікті капиталды
талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
..
Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... .
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ..
Қосымша ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
Кіріспе
Жаңа Қазақстан өзінің дербес даму жолын таңдап, жылдан жылға әлемдік
қоғамадастықта барған сайын зор құрмет пен беделге қол жеткізе отырып, алға
қарай нық сеніммен ілгерілеп келеді. Мұның өзі Қазақстанның одан әрі дамуын
тұрлаулы, осы заманғы және болашағы зор экономикалық, әлеуметтік, саяси
және әкімшілік негізге қоюға мүмкіндік береді.
Елбасының 2007 жылғы Жолдауы Қазақстанды жеделдете жан-жақты жаңғырта
жаңарту жолы таңдалып алынғандығын көрсетеді. Яғни, жаңа бәсекелестік
артықшылықтар қалыптастыру арқылы елімізді жаһандық экономикаға кіріктіруге
бағытталған мемлекеттік саясат қабылданды.
Елбасымыз басқа елдердің бәсекелес өндірістері мен салаларына, сондай-
ақ нақ сол халықаралық нарықтарға қатысатын трансұлттық корпорацияларға
салыстырмалы талдау жүргізіп, біздің келешегі зор өндірістерді, соның
ішінде ішкі нарықты дамыту жөнінде жасалаған іс-қимылдың тиімділігіне баға
беріп, олардың экспорттық әлеуетін арттыру мүмкіндігін қарастыру
қажеттілігін атап көрсетті.
Сонымен қатар, Қазақстанда халықаралық бәсекеге қабілеттілік деңгейіне
жете алатын, жоғары технологиялық жаңа өндірістерді дамыту қажетігі мен
өнеркәсіптік құрылымды өзгертуге қабілетті, әрі ауқымды зор жобалар әзірлеу
қажеттілігіне аса назар аударылды.
Шаруашылық тетіктегі өзгерістермен және нарықтық институттардың нақты
жұмыс істеуімен байланыссыз бухгалтерлік есепке алудағы өзгерістерді
жеделдету экономикадағы қаржылық ақпараттың сапасын төмендетуге, ХҚЕС-тың
беделін түсіруге, сондай-ақ қаржылық тәртіптің әлсіреуіне әкеп соғуы
мүмкін. Осылайша, қолданыстағы заңнамаға сәйкес ХҚЕС-қа көшу барлық
ұйымдарға қатысты, бірақ бұл ретте неғұрлым нақты берік ұстаным қажет.
Кешенділігіне және әдістемелік күрделілігіне байланысты ХҚЕС іс жүзінде
шағын және орта кәсіпкерлік субъектілері үшін жарамсыз деп табылғандықтан
бүгінгі күні Ұлттық қаржылық есептіліктің стандарттарын тәжірибеге
пайдалануға бекітіп ұсынып отыр. Бұдан басқа, соңғы уақытта өзіміз білетін,
осы күнге дейін аяқталмаған стандарттардың өздерін белсенді жетілдіру
процесі жүріп жатыр (ХҚЕС-қа тұрақты түрде елеулі өзгерістер енгізілуде,
оған шағын компаниялардың қадағалап отыруына жағдайы жоқ). Осыған
байланысты ХҚЕС-қа сәйкес қаржылық есеп беруді ірі кәсіпкерлік
субъектілері мен көпшілік мүдделі ұйымдар ғана жасағаны орынды деп табылды.
Қызметі қоғамдық мүддені білдіретін ұйымдар көпшілік мүдделі ұйымдар
болып табылады, оларға мыналар жатады:
- қаржылық ұйымдар;
- акционерлік қоғамдар (коммерциялық еместерді қоспағанда);
- жер қойнауын пайдаланушы ұйымдар (жалпы таралған пайдалы қазбаларды
өндіретін ұйымдардан басқа);
- жарғылық капиталында мемлекеттің қатысуы бар ұйымдар (жедел басқару
құқығына негізделген мемлекеттік кәсіпорындарды қоспағанда).
Шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің қаржылық есеп беруді
жасауды жүзеге асыру үшін былайша бөлу ұйғарылады:
1. шаруашылық қожалығын, ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер мен
оңайлатылған декларацияның негізінде жұмыс істейтін ұйымдарды қоса алғанда,
шағын кәсіпкерлік субъектілері үшін бухгалтерлік есепке алу барынша
оңайлатылған тиісті қаржылық есеп беру стандарты;
2. бірінші тармақта көрсетілгенді қоспағанда, шағын кәсіпкерлік
субъектілері, орта кәсіпкерлік және алдағы санатқа кірмеген коммерциялық
емес ұйымдар үшін, сондай-ақ орта кәсіпкерлік субъектілері (көпшілік
компанияларды қоспағанда) және жедел басқару құқығында негізделген
мемлекеттік кәсіпорындар үшін ХҚЕС негізінде әзірленген оңайлатылған ұлттық
қаржылық есеп беру стандартын қолдануға болады.
Шағын бизнес үшін ХҚЕС-ты қолдану күрделілігі проблемасын шағын-орта
бизнес үшін мамандандырылған стандарт әзірлеумен бірнеше жылдан бері
айналысатын ХҚЕСКҚ-да түсіндіреді. Әмбебап стандарт әзірлеу өте күрделі
жұмыс, өйткені шағын кәсіпкерлікке қатысты саясат және тиісінше оларға
қойылатын талап әр елде әрқалай. Сонымен қатар, осы стандартты ХҚЕСКҚ
қабылдағаннан кейін оның ережелерін бухгалтерлік есепке алу мен қаржылық
есеп берудің ұлттық жүйесіне барынша инкорпорациялауға болады.
Бүгінгі нарықтық экономиканың жағдайында бухгалтерлік есепті жүргізу
басқару жүйесінің ең маңызды және міндетті шарты болып табылады.
Бухгалтерлік есеп өндірістің хал ахуалын, экономикалық жағдайын анықтап
негізгі міндеттерді нақты сипаттайтын бірден-бір жүйе. Бүгінгі күні
өндірістік саланы алатын болсақ, ең алдыңғы қатардағы мәселелерге,
өндіретін өнім түрлеріне зор мән бере отырып , өндіруге кеткен шығындардың
ауқымын неғұрлым азайтып және өзіндік құнын дұрыс әрі дәл анықтау
міндетті шарт.
Өндіріспен, саудамен немесе кәсіпкерліктің басқадай түрімен айналысатын
шаруашылық субъектілері қайсысыларыда болса да шаруашылық қызметпен
айналысу үшін белгілі бір мөлшерде материалдық құндылықтары, ақшалай
қаражаттары, қаржылық салымдары мен алдағы уақыттарда табыс табу мақсатында
жұмсаған шығындары және алашақтары болуы қажет. Осы жоғарыда аталғандардың
ақшалай жиынтығы капитал болып саналады. Шаруашылық субъектісі алғашқы
құрылған кезде оның капиталы Қазақстан Республикасы заңында қаралған
мөлшерден кем болмауы тиіс және де ол сол субъекті құрылтайшыларының,
акционерлерінің ақшалай, заттай және басқадай түрде қоғамға қосқан
үлестерінен құралады. Кейінгі уақыттарда субъектінің капиталы өзінің
қызметі барысында тапқан таза табысы және сондай-ақ басқа да көздерден,
тегін түскен мүліктер мен ақшалай қаржылар есебінен өсіп отырады.
Орындалып отырған дипломдық жұмыстың 1 бөлімінде зерттеліп отырған
ҚазТауҚұрылыс жауапкершілігі шектеулі серпіктестіктің техникалық-
экономикалық сипаттамасы мен есеп саясатына тоқталсақ, 2 бөлімде дипломдық
жұмыста қарастырып отырған негізгі тақырып - меншікті капиталдың құрамының,
яғни жарғылық, төленбеген, қосымша төленген және төленбеген, резервтік
капитал және бөлінбеген табыс (жабылмаған залал) есебінің жүргізілу
тәртібімен таныстырамыз, 3 бөлімінде меншікті капиталдың аудиты және
талдауы қарастырылған.
Бөлім І. Ұйымның техникалық-экономикалық сипаттамасы мен есеп саясаты
1.1 Ұйымның қызметінің техникалық-экономикалық сипаттамасы
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс Қазақстан
Республикасында 2006 жылдың 20 наурызында мемлекеттік тіркеуден өтіп, өз
қызметін атқарып келеді.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс (әрі қарай мәтін бойынша Серіктестік) Қазақстан
Республикасының 1-сәуір 2000 жылғы Азаматтық Кодексіне, 16-шілде 1999
жылғы, №436 Жауапкершілігі шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы
Заңына және басқа да Қазақстан Республикасының заң актілеріне сәйкес жеке
меншік негізінде құрылған.
Серіктестік меншік құқығында оқшауландырылған мүлкі бар заңды тұлға
болып табылады және осы мүлкімен өз міндеттері бойынша жауап береді, өз
атынан мүлікті және жеке мүлікті емес құқықтарын жүзеге асырады және сатып
алады, серіктестіктің дербес балансы және өз атауымен мөрі бар.
Серіктестікті басқару органы болып табылады:
жоғарғы орган – қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган – директор.
Серіктестіктің заңды мәртебесі. Серіктестік мемлекеттік тіркелу кезінен
бастап заңды тұлға құқығын иемденеді. Серіктестік жұмысшыларының орташа
жылдық саны 50 адамнан аспайтын шағын кәсіпкерлік субъектісі болып
табылады.
Серіктестік өз қызметінің мақсаттарына жету үшін өз атынан келісімдерге
отырады, мүліктік және жеке мүлікті емес құқықтар алуға, міндеттерін
көтеруге, сотта талап қоюшы және жауап беруші болуға, сондай-ақ Қазақстан
Республикасы территориясында және одан тыс жерлерде бөлімшелер мен
өкілдіктер құруға, басқа заңды тұлғалармен бірлестіктерге кіруге, сондай-ақ
басқа заңды тұлғалардың қатысушысы болуға құқылы.
Серіктестік өз міндеттемелері бойынша оған тиесілі барлық мүлкімен жауап
береді. Мемлекет серіктестіктің қарыздарына жауапты емес. Серіктестік
мемлекеттің қарыздары бойынша жауап беррмейді. Серіктестік заңда қаралған
жағдайлардан басқа жағдайда қатысушының міндеттемелері бойынша жауап
бермейді. Қатысушы серіктестіктің міндеттемелері бойынша жауап бермейді
және өзі қосқан үлес құны шамасында серіктестіктің қызметіне байланысты
шығындар тәуекелін алады.
Серіктестік қызметінің мақсаты мен мәні. Серіктестік қызметінің негізгі
мақсаты болып келесі қызмет түрлерін жүзеге асырудан табыс табу табылады:
Күрделі құрылыс жұмыстары және жөндеу жұмыстары;
Көтерме, бөлшек және комиссиялық сауда;
Азық-түлік өнімдерін сатып алу, өндіру, қайта өндіру және сату;
Сауда-саттық операциялары және делдалдық қызмет ету құқығымен ауыл
шаруашылық өнімдерін дайындау, өндіру, қайта өндіру;
Компьютерлік техника және оның құраушыларын жеткізу, жинау және
сервистік қызмет көрсету;
Программалық қамсыздандыру мен жаңа технологиялар құру және оларды
өндірістік процесске енгізу;
Сервистік-тұрмыстық орындарды құру;
Сауда орындарын құру;
Ғылыми қызмет;
Заңды және жеке тұлғалардың, соның ішінде шетел азаматтарының мүдделерін
ұсыну;
Жарнамалық қызмет;
Сыртқы экономикалық қызметті жүзеге асыру;
Маркетингтік зерттеу ұйымдастыру, нарықты зерттеу және болжау,
ақпараттық-коммерциялық қызметті ұйымдастыру;
Жеке құрылыс-жөндеу және транспорттық инфроқұрылымдарды құру және
дамыту;
Баспа қызметін ұйымдастыру, жеке баспаны (газет-журнал, программалар
шығару);
Өз қызметін және өзінің кәсіпорындарының, бөлімшелерінің, құрылымдарының
қызметін материалды-техникалық қамсыздандыру;
Қоғамдық-саяси, экономикалық, мәдениет және басқа да қоғамдық
айналымдардың әртүрлі аспектілері бойынша жеке ақпараттық база құру;
Әртүрлі жәрмеңкелер, көрмелер мен аукциондар өткізу;
Қазақстан Республикасының Заңдарымен рұқсат етілген басқа да қызмет
түрлері.
Серіктестіктің жарғылық капиталы. Өз қызметін жүзеге асыру үшін
серіктестікте қатысушының үлесімен 10 000 000 (он миллион ) теңге көлеміне
тең сомада жарғылық капитал құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталы
Қазақстан Республикасының заңдарының талаптарына сәйкес құрылады.
Серіктестіктің жарғылық капиталына салым ретінде ақша, бағалы қағаздар,
заттар, мүліктік құқықтар, сондай-ақ интеллектуалды қызметтің объектіленген
нәтижелеріне құқықтар және басқа да мүлік бола алады. Салым құны заңға
сәйкес бағаланады. Жарғылық капиталды көбейту немесе азайту туралы шешімді
қатысушы қабылдайды. Серіктестік мүлкіндегі қатысушының үлесі тек салымы
төленіп қойған бөлігінде ғана иеліктен шығарылуы немесе кепілге берілуі
мүмкін.
Серіктестік өз қызметін Қазақстан Республикасының Заңдары шегінде жүзеге
асырады. Серіктестік тек қана лицензия негізінде жұмыс істей алады.
Серіктестік қатысушысының айрықша құзыреті. Серіктестікті басқарудың
жоғарғы органы болып қатысушы немесе оның өкілі табылады.
Серіктестік қатысушысының айрықша құзыретіне жатады:
серіктестік жарғысының өзгеруі, сондай-ақ оның жарғылық капиталының
мөлшерінің, орналасқан жері мен фирмалық атауының өзгерілуі немесе
серіктестік жарғысының жаңа редакцияда бекітілуі;
серіктестіктің атқарушы органының құрылуы және оның өкілеттігінің
мерзімнен бұрын тоқтатылуы, сондай-ақ жауапкершілігі шектеулі серіктестікті
немесе оның мүлкін сенімді басқаруға табыстау туралы шешім қабылдау және
мұндай табыстаудың шарттарын анықтау;
серіктестіктің бақылаушы кеңесін және тексеру комиссиясының сайлануы
және оның өкілеттігінің мерзімнен бұрын тоқтатылуы;
жылдық қаржылық есептіліктің бекітілуі және таза табыстың бөлінуі;
ішкі ережелерді, тіртіпті және олардың қабылдануын, сондай-ақ
серіктестіктің ішкі қызметін реттейтін құжаттардың бекітілуі;
серіктестіктің басқа шаруашылық серіктестіктерге, сондай-ақ коммерциялық
емес мекемелерге қатысуы туралы шешім;
жою комиссиясын тағайындау және жою баланстарын бекіту;
заңға сәйкес серіктестік қатысушысының үлесін мәжбүрлі түрде сатып алу
туралы шешім;
серіктестіктің барлық мүлкінің кепілдігі туралы шешім;
заңға сәйкес серіктестік мүлкіне қосымша жарна енгізу туралы шешім;
жарғы ережелеріне түсіндірме.
Серіктестік директоры. Серіктестіктің атқарушы органы болып директор
саналады. Директор тек заңды тұлға ғана бола алады. Ол серіктестіктің
қатысушысы болмауы да мүмкін. Өз қызметтерін атқару барысында, директор
серіктестіктің мүддесіне шын және дұрыс әрекет ету керек. Директор
қатысушының шешімі бойынша белгіленген мерзімге, яғни 5 жылдан аспайтын
мерзімге тағайындалады. Директор серіктестіктің ағымдағы жұмысын
ұйымдастырады және оның қызметіне жауапты болады. Директор серіктестік
қатысушысына есеп беру керек.
Серіктестік директорының құзыретіне осы жарғымен және басқа да
құжаттармен анықталған, қатысушы мен бақылаушы органдардың құзыретіне
жатпайтын серіктестіктің қызметін қамсыздандыру жайындағы барлық сұрақтар
жатады. Содай-ақ, директор:
сенімхатсыз серіктестік атынан іс-әрекет жасайды;
банктік және басқа құжаттарға өз қолын қоюға құқылы;
серіктестікті таныстыру құқығына сенімхаттар береді, сондай-ақ қайта
сенім беру құқығымен де сенімхаттар береді;
Қазақстан Республикасының және шетел банктерінде есеп айырысу, валюталық
және басқа да шоттарды ашады және жабады.
қызметтерді бекітеді және босатады, серіктестіктің қызметкерлерінің
өкілеттігін анықтайды.
серіктестіктің жұмысшыларына байланысты олардың қызметке тағайындалуы,
олардың ауытырылуы және қызметтен босатылуы туралы бұйрықтар береді, жалақы
төлеу жүйесін анықтайды, қызметкерлердің еңбекақы мөлшерін бекітеді, сыйақы
беру сұрақтарын шешеді, көтермелеу және тәртіптік жаза қолдану шараларын
қабылдайды;
серіктестіктің осы жарғысы бойынша қатысушының немесе бақылау
органдарының құзыретіне жатпайтын басқа да өкілеттіктерді жүзеге асырады.
Директор (және әрі қарай, оның орынбасары) серіктестіктің Тексеруші
комиссиясының мүшесі бола алмайды. Серіктестік директорына және оның
орынбасарына серіктестікті шығынға ұшырататын немесе басқа да жағымсыз
жағдайға әкеліп соқтыратын қызметтер мен әрекеттер жасауға тыйым салынады,
соның ішінде:
серіктестік қатысушысының рұқсатынсыз өзіне немесе туыстарына мүліктік
табыс әкелетін келісімдер (сондай-ақ табыс ету, займ, қайтарымсыз қолдану,
сауда-саттық келісімдерді) жасауға;
серіктестіктен және серіктестіктің үшінші тұлғамен жасасқан келісімдері
үшін үшінші тұлғалардан комиссиондық сыйақы алуға;
серіктестікпен болған қарым-қатынастарда үшінші тұлға атынан немесе оның
мүддесіне шығуға;
серіктестіктің қызметіне бәсеке болатын кәсіпкерлік қызметпен айналысуға
тыйым салынады.
Серіктестіктің мүлкі. Серіктестіктің мүлкі қатысушының жарғылық
капиталға бастапқы жарнасы, қосымша жарналар, шаруашылық және кәсіпкерлік
қызметтен табыстар негізінде, сондай-ақ белгіленген тәртіпке сәйкес
серіктестіктің иемденген қарыз қаражаттары және басқа да мүлік негізінде,
сонымен бірге заңға қайшы келмейтін басқа да көздерден құрылады.
Серіктестік негізгі қор, айналым қаражаттары және басқа да материалды
құндылықтардан тұратын мүлікті иемдену, қолдану құқықтарын өз бетінше
жүргізеді. Жаупкершілігі шектеулі серіктестіктің мүлкі оның балансында
көрсетіледі. Салықтар мен басқа да міндетті төлемдерді төлеуден кейін
қалған материалды қаражаттар таза табысты құрайды. Серіктестіктің табысын
бөлу қатысушының шешімі негізінде жылдық қаржылық есептілікті бекіткеннен
кейін жүзеге асырылады. Табысты төлеу осындай шешімді қабылдағаннан кейін
бір ай ішінде жүргізіледі.
ЖШС-тің 2006-2007 жылдардағы негізгі экономикалық көрсеткіштеріне
тоқталатын болсақ, неггізгі капиталдың құрамына аса назар аудару керек.Ол
үшін динамикасына талдау жасай отырып , яғни кестеге сүйене келе тұжырым
жасаймыз.
Негізгі капиталдың динамикасы мен құрамы
Кесте 1
Кәсіпорының Жыл басында Жыл соңында Өсуі
құралдары
Мың. теңге тиесілі % Мың, теңге тиесілі % Мың, теңге Тиесілі %
Негізгі құраладар 17500 58,3 25000 65,8 +7500 +7,5
Материалдық емес 2500 8,3 3000 7,9 +500 -0,4
активтер
Ұзақ мерзімді 6000 20,0 7500 19,7 +1500 -0,3
қаржылық қор
Аяқталмаған 4000 13,4 2500 6,6 -1500 -6,8
құрылыс
Барлығы 30000 100 38000 100 +8800 -
Динамикасымен құрлымы және де негізгі құралдары мен жағдайына
байланысты кәсіпорын ұзақ мерзімді активтерді қамтиды
Бұл бапта соманың өзгеруі негізіне машина санының, жабдықтар,
ғимараттардың құнының өсуіне жинақтаған қордын қайта бағалануы инфляцияға
байланысты болды.
I -ші көрссеткішке әсер ететін факторды анықтау үшін өзгерген санды
негізгі қорлардың әрқайсының базистік деңгейінің бағасына көбейтеміз.
∆НҚс = ∑(∆Сі •Біо) (1.1)
Негізгі құралдардың сомасы құны өзгеруін анықтау үшін өзгерген
бағаны i - ді негізгі құралдардың санының есептік айналымына
көбейтеміз.
∆НҚб =∑ (Сі1•∆Бі) (1.2)
Сонымен қатар негізгі құралдардың техникалық деңгейі, шығарған
өнімнің функциялық және моральді дейгейіне байланысты. Бұл үшін мынадай
көрсеткіштер есептеледі.Бұдл үшін мынадай көрсеткіштер есептелінеді
жаңартылған коэффиценттер сияқты жаңа қордың бір бөлігін сипаттайтын оның
барлық жыл соңындағы бағасы негізгі қорларды жақсарту мерзімі, шығу
коэффиценті, өсу коэффиценті, құлдырау коэффиценті, жарамды коэффицент,
орташа мерзімдегі машина және жабдықтар және басқа да, есепайырысу және
талдау методикасына сәйкес.
Талдау үрдісінде динамикадан қарастырғанымыз, инвестициялық портфел
құрамы мен құрылымы және қорытынды есеп өзгеруі, сонымен қатар кіріс
инвестициялық портфельдің толық және жеке қаржылық құралдары.
Яғни негізгі капиталдың бір бөлігін материалдық емес активтер
құрайды: патенттер, тауар маркалары және тауардың белгілірі, табиғи және
басқа ресурстары,ЭВМ программалары, жаңа технологиялық шешімдер, шаруашылық
үрдісіне пайда әкеледі. Материалдық емес активтер инвестициясы белгілі бір
уақытта ол қосымша пайдамен сатылып алынады, алынған кәсіпорынмен
қолданылады және амортизациялық шоттың шығарылуы арқылы. Нарықтық қатынас
дамыған сайын көлемі мен материалдық емес активтертердің бір бөлігі ұлғайып
кәсіпорынның негізгі капиталының көлеміне әсер етеді.
ЖШС-тің 2007 жылғы бухгалтерлік балансы
Кесте 2
мың.теңге
Активтер Жол коды Есептік кезеңнің Есептік кезеңнің
соңында басында
1 2 3 4
I. Қысқа мерзімді активтер
Ақша қаражаты және олардың 010 1300 2400
эквиваленттері
Қысқа мерзімді қаржылық 011 3000 3600
инвестициялар
Қысқа мерзімді дебиторлық 012 2500 5400
берешек
Қорлар 013 7400 14 400
Ағымдағы салықтық активтер 014
Сатуға арналған ұзақ мерзімді015
активтер
Өзге де қысқа мерзімді 016 800 1200
активтер
Қысқа мерзімді активтердің 100 15000 27 000
жиыны
II. Ұзақ мерзімді активтер
Ұзақ мерзімді қаржылық 020
инвестициялар
Ұзақ мерзімді дебиторлық 021
берешек
Үлес қосу әдісімен 022
есептелінетін инвестициялар
Инвестициялық жылжымайтын 023
мүлік
Негізгі құралдар 024 17 500 25 000
Биологиялық активтер 025
Барлау және бағалау активтері026
Материалдық емес активтер 027 2500 3000
Кейінге қалдырылған салықтық 028
активтер
Өзге де ұзақ мерзімді 029 10000 10000
активтер
Ұзақ мерзімді активтердің 200 30 000 38 000
жиыны
Баланс (100 жол + 200 жол) 45 000 65 000
Жол коды Есептік кезеңнің Есептік кезеңнің
Пассивтер соңында басында
III. Қысқа мерзімді 030
міндеттемелер
Қысқа мерзімді қаржылық 031 3000 8400
міндеттемелер
Салықтар бойынша 032 1500 2200
міндеттемелер
Басқа да міндетті және ерікті033
төлемдер бойынша
міндеттемелер
Қысқа мерзімді кредиторлық 034 2050 3800
берешек
Қысқа мерзімді бағалау 035
міндеттемелері
Өзге де қысқа мерзімді 036 1950 3000
міндеттемелер
Қысқа мерзімді 300 8500 17 400
міндеттемелердің жиыны
IV. Ұзақ мерзімді
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді қаржылық 040 5000 6000
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді кредиторлық 041
берешек
Ұзақ мерзімді бағалау 042
міндеттемелері
Кейінге қалдырылған салықтық 043
міндеттемелер
Өзге де ұзақ мерзімді 044
міндеттемелер
Ұзақ мерзімді 400 5000 6000
міндеттемелердің жиыны
V. Капитал
Шығарылған капитал 050 10 000 10 000
Эмиссиялық кіріс 051
Сатып алынған жеке меншік 052
үлестік аспаптар
Резервтер 053 12 725 16 575
Бөлінбеген пайда (жабылмаған 054 7275 13 200
залал)
Аздық үлесі 055 1500 1825
Капитал жиыны 500 31 500 41 600
Баланс (300 жол + 400 жол + 45 000 65 000
)
1.2 Кәсіпорынның есеп саясаты
ҚазТауҚұрылыс жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің есеп саясаты
Қазақстан Республикасының 24-маусым 2002жылғы №329-11 Бухгалтерлік есеп
және қаржылық есептілік туралы Заңына сәйкес жүзеге асырылады. Есеп
саясатының құрылуына негіз болып табылады:
Бухгалтерлік есеп стандарты (БЕС) және оларға әдістемелік ұсыныстар;
Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік туралы ҚР-ның заңы, №329-11,
26.06.2002 ж. (өзгертулер және толықтырулармен, 11.06.2006 ж.)
Қаржылық есептілікті беру 30 Бухгалтерлік есеп стандарты, №14 ҚР-ның
қаржылық министрінің бұйрығы, 17.01.2003 ж.
ҚР-ның Азаматтық кодексі (Жалпы бөлім) №409-1, 13-бөлім Меншік құқығын
алу, 1999 ж.
Бухгалтерлік есепті ұйымдастыру 24 Бухгалтерлік есеп стандарты.
Бюджетке төленетін салықтар мен басқа да міндетті төлемдер ҚР-ның
кодексі (23.12.2005ж. №107-ІІІ, 122,130,131,178,179,227-баптар;
10.01.2006ж. №115-ІІІ, 501-бап; 10.01.2006ж. №116-ІІІ, 462-бап;
31.01.2006ж. №125-ІІІ, 259,260,264-баптар; 22.06.2006ж. №147-ІІІ,
17,518,550-баптар және т.б.).
Есеп саясаты Уәкілетті органдар мен серіктестіктің қатысушысы шешімімен
келісіліп тағайындалады. Бұл есеп саясатымен есеп жүргізудің негізгі
ережелері мен бухгалтерлік есепті жүргізудің тәсілдері анықталады. Есеп
саясатын құрудың негізіне сенімділік, дәйектілік, салыстырымдылық және
аяқтаушылық қағидалары жатады.
Жауапкершілігі шестеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс Қазақстан
Республикасының әділет министрлігінде, Алматы қаласының әділет
департаментінде 20 наурыз 2006 жылы тіркелген (тіркелу туралы куәлік
0162977 серия В, тіркелу номері 60202-1910-ЖШС). Салық төлеушінің тіркелу
номері (СТН) 600500529068. Қосылған құн бойынша 1-сәуір 2006 жылдан
бастап есепке қойылғандығы туралы куәлік серия 60305, № 0039020.
Өз қызметін жүзеге асыру үшін серіктестікте қатысушының үлесімен
10000 000 (он миллион ) теңге көлеміне тең сомада жарғылық капитал
құрылады. Серіктестіктің жарғылық капиталы Қазақстан Республикасының
заңдарының талаптарына сәйкес құрылады.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс өз қызметін келесідей құжаттар мен нормативтік
актілер негізінде жүзеге асырады:
ЖШС ҚазТауҚұрылыс Құрылтайшы құжаттары;
01-сәуір 2000 жылғы Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
(өзгертулерімен және толықтыруларымен);
16-шілде 1999 жылғы №436 Қазақстан Республикасының Жауапкершілігі
шектеулі және қосымша серіктестіктер туралы Заңы (өзгертулері және
толықтыруларымен);
Қазақстан Республикасындағы мекемелердің қаржы-шаруашылық қызметін
реттейтін басқа да заңдар, нормативтік актілер, нұсқаулықтар және
әдістемелік ұсыныстар.
Салықтық төлемдер мен есеп айырысулар Қазақстан Республикасы
Президентінің №2235, 12-сәуір 2005 жылғы Заңды күші бар Бюджетке төленетін
салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы Жарлығына және 1-ақпан
2006 жылғы Бюджетке салықтар және басқа да міндетті төлемдер туралы
Қазақстан Республикасының Кодексіне сәйкес жүргізіледі (23.12.2005ж. №107-
ІІІ, 122,130,131,178,179,227-баптар; 10.01.2006ж. №115-ІІІ, 501-бап;
10.01.2006ж. №116-ІІІ, 462-бап; 31.01.2006ж. №125-ІІІ, 259,260,264-баптар;
22.06.2006ж. №147-ІІІ, 17,518,550-баптар және т.б.).
Қызмет барысында серіктестік өзінің есеп саясатына ішкі нормативтік
құжаттарға (бұйрықтар, өкімдер және тағы басқалары) сәйкес рәсімделген
өзгертулер енгізе алады. Сондай-ақ есеп саясатына өзгертулер келесі
жағдайларда енгізілуі мүмкін:
Қазақстан Республикасының Заңнамаларының өзгеруіне байланысты;
Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебін нормативті реттеу
жүйесінің өзгеруіне байланысты;
серіктестіктің бірігуіне немесе бөлінуіне және меншік иесінің ауысуына
байланысты;
шаруашылық операциялар, активтер, меншікті капиталы, міндеттемелер және
қызмет нәтижелерін көрсетудің басқа да бір тәсілін қолдану қажет болған
жағдайда.
Кәсіпорынның басқару-ұйымдастыру құрылымы.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс-тің басқару органы
болып табылады:
жоғарғы орган – қатысушы немесе оның өкілі;
атқарушы орган – директор.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік ҚазТауҚұрылыс қатысушысы мен
директорының өкілеттілігінің айналымы Қазақстан Республикасының
заңнамаларымен және серіктестіктің жарғысымен анықталады.
Серіктестік директорының қол астында жұмыс істейді: директор орынбасары,
бас бухгалтер, қызметті атқарушы тұлғалар, кафе-дүкендердің
администраторлары және т.б.
Бас бухгалтер бухгалтерия жұмысына жетекшілік етеді, басшығы қаржылық
есептілікті (баланс, табыс және шығыс туралы есеп, меншік капиталындағы
өзгерістер туралы есеп) дер кезінде тапсыруға және толық, сенімді
мәліметтермен қамтамасыз етуге міндетті. Сондай-ақ ол бухгалтерия
мамандарын іріктейді, бухгалтерлік жұмыстардың компьютеризациясын және
салық есебінің жүргізілуін қадағалайды.
Кәсіпорын құрылымында келесідей бөлімдер мен қызмет көрсетулер бар:
әкімшілік-шаруашылық бөлім;
техникалық қызмет көрсету бөлімі;
сату-сатып алу бөлімі;
жеткізу-қамсыздандыру бөлімі;
кадрлар бөлімі;
көлік-транспорттық қызмет;
күзет қызметі.
Бухгалтерлік есеп және ішкі бақылау жүйесі. ЖШС ҚазТауҚұрылыс-та
бухгалтерлік есеп келесі құжаттар негізінде жүргізіледі:
24-маусым 2002 жылғы №329-11 Бухгалтерлік есеп және қаржылық есептілік
туралы Қазақстан Республикасының Заңы (өзгертулері және толықтыруларымен);
Бухгалтерлік есеп стандарттары (өзгертулері және толықтыруларымен);
Бухгалтерлік есепке әдістемелік ұсыныстар;
18-қыркүйек 2002 жылғы №438 бухгалтерлік есептің типтік шоттар жоспары;
Қазақстан Республикасында зейнетақымен қамсыздандыру туралы Заңы;
25-сәуір 2003 жылғы №405-11 Қазақстан Республикасынң Міндетті
әлеуметтік сақтандыру туралы Заңы.
ЖШС ҚазТауҚұрылыс бухгалтерлік есебі мен қаржылық есептілігінің
мақсаты болып мүдделі тұлғаларды жауапкершілігі шектеулі серіктестіктің
қаржылық жағдайы, ондағы өзгерістер және қызмет нәтижелері туралы толық
және сенімді ақпаратпен қамтамасыз ету табылады;
Серіктестіктің бухгалтерлік есебі келесі қағидаларға сәйкес
жүргізіледі: табыс болып – ол алынғанда, ал шығыс болып – шығысталғанда
есептелінеді.
Қаржылық есептілікті жасау кезеңі болып күнтізбелік жыл саналады.
Алдыңғы жылдардың қаржылық есептілігін құрған кезде кеткен қателердің
аңғарылған жағдайында, қателерді түзету сомасы келесі кезеңде таза табыс
немесе шығынды есептегенде ескеріледі (альтернативті тәсіл қолданылады).
Серіктестіктің қаржылық есептілігінің негізгі сапалық сипаттамасы болып
түсініктілік, орындылық, мәнділік, нақтылық және салыстырмалылық табылады.
Қаржылық есептілік №30 ҚБЕС-не сәйкес жасалады және оның құрамына
төмендегілер кіреді:
бухгалтерлік баланс;
пайда және зиян туралы есеп;
ақша қаражаттарының қозғалысы туралы есеп;
меншікті капиталдағы өзгерістер туралы есеп;
түсініктеме хат.
Қаржылық есептілік, оған аудиторлық және тексеруші комиссияның
қорытындысы берілгеннен кейін серіктестіктің қатысушысына ұсынылады.
Бухгалтерлік құжаттама.
Бухгалтерлік есеп жүйесіндегі барлық жазулар жұмыс шоттар жоспарының
классификациясына сәйкес болуы керек.
Қаржы-шаруашылық операцияларын құрудың бастапқы құжаттары болып
Қазақстан Респпубликасының Азаматтық Кодексінің талаптарына және жақтардың
келісіміне сәйкес рәсімделетін шарттар, келісімдер, бұйрықтар және т.б.
табылады. Бастапқы құжаттар 16-қараша 1994 жылғы №73 Қазақстан
Республикасының Мемлекеттік Статистикалық Комитетімен бекітілген бастапқы
есеп құжаттарының ведомствоаралық нысандар альбомына сәйкес рәсімделеді.
ЖШС басшысы бухгалтерлік құжаттарға қол қоюға құқығы бар тұлғаларды
анықтайды және тұлғалардың қызметіне, әрекет ету айналымына және
операцияның мәніне байланысты қол қою құқығының сатылы лауазымын бекітеді.
ЖШС бастапқы құжаттарды, бухгалтерлік есеп регистрларын қағаз түрінде
және электронды түрде, яғни комьютерлерде сақтайды, сондай-ақ қаржылық
есептілікті және есеп саясатын да Қазақстан Республикасының заңымен
бекітілген мерзім аралығында сақтайды.
Бухгалтерлік жазулардың реттілігі:
(сурет-1)
Келісімдер, шарттар, контрактілер
Бастапқы құжаттар
Жұмыс шоттар жоспары
Регистрлар, бас кітап, сынама баланс
Қаржылық есеп Өндірістік Статистикалық есеп Салықтық есеп
есеп
Қаржылық Ішкі басқаруға Статистикалық Салықтық есептілік
есептілік аналитикалық есептілік (тұрақты және уақытша
мәліметтер айырамалар
шегерімінің есебі)
Органдарды басқаратын меншік иелері
1.3. Меншікті каптиталдың мәні
Кәсіпорынның қаржылық - шаруашылық қызметін сәтті жүзеге асыру үшін
экономикалық ресурстары болуы қажет. Ұйымға тиісілі және олармен өткен
келісімдер мен басқа да жағдайлардың нәтижесі ретінде бақыланатын және
болашақта оларды пайдаланудан ұйым экономикалық пайда күтетін
экономикалық ресурстар бухгалтерлік есепте активтер деп аталады.
Қаржы-шаруашылық қызметте қызметтендірілуі мен өтеу мерзімі бойынша
активтер жіктеледі:
– ұзақ мерзімді (1 жылдан жоғары)
– ағымдағы
Ұзақ мерзімді активтеге- материалдық емес активтер, негізгі құралдар, 1
жылдан артық, мерзімге орналастыруға арналған инвестициялар, бірнеше
кезеңгеалдын-ала төленген соммалар бөліміндегі болашақ кезең шығындары
жатады.
Ағымдағы активтерге айналым құралдары жатады: дебиторлық берешек, ақша-
қаражаттары, тауарлы-материалдық қорлар, 1 жылға деінгі пайдалануға
арналған болашақ мерзім шығындар жатады.
Жоғарыда көрсетілген активтердің мәні мен мазмұны және оның есебінің
әдістемесі алдыңғы бөлімдер де толығырақ қарастырылған.
Экономикалық ресурстарның құрылымының негізгі көзі меншікті капитал мен
міндеттемелер болып табылады. Меншікті капитал – активтерден
міндеттемелерді шегеріп тастағаннан алынған сома. Меншікті капиталға
жарғылық капитал, төленбеген капитал, алынған капитал, қосымша төленген
капитал, қосымша төленбеген капитал, резервтік капитал және өткен жылдың
және есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) жатады.
Жарғылық капитал – барлық шығарылған акциялардың атаулы құны.
Акциялар жай және артықшылығы бар акциялар болып екіге бөлінеді:
Жай акциялар – акция ұстаушыға алынған табыстың көлеміне байланысты
дивиденд әкелетін, және акционерлік жиналыста дауыс беру құқығын беретін
құнды қағаздар.
Артықшылығы бар акциялар – акция ұстаушыға қызметтің нәтижесіне (пайда
немес зиян) тәуелсіз, тұрақты пайыз түрінде дививденд әкелетін құнды
қағаздар. Артықшылығы бар акцияны ұстаушылардың акционерлік жиналыста дауыс
беру құқығы жоқ.
Төленбеген капитал – жарғылық капиталды толтыру үшін құрылтайшылармен
есеп айырысулар.
Қосымша төленген капитал – акцияларды атаулы құндарынан артық сомаға
сатқанда қалыптасатын капитал.
Қосымша төленбеген капитал – активтерді қайта бағалаудың нәтижесінде
қалыптасатын капитал.
Активтерді қайта бағалаудың екі түрі болады:
1 – асыра бағалау– активтердің құнының артуы.
2 – төмен бағалау– активтердің құнының азаюы.
Резервтік капитал – негізгі құралдарды күрделі жөндеу, қызметті
кеңейту, дивидендтерді төлеу және біржолғы жәрдемақыларды төлеу мақсатында
таза табыстың есебінен құрылатын капитал.
Есепті жылдың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) – есепті жылдың
соңында шаруашылық жүргізуші субьектілердің табыстар мен шығыстарын
салыстыра отырып анықталатын, есепті жылдағы қызметтің нәтижесі.
Өткен жылдардың бөлінбеген табысы (жабылмаған зияны) – барлық есепті
жылдардың бөлінбеген табыстарының (жабылмаған зияны) қалдық құндарының
жиынтығы.
Жарғылық капиталдың есебіндегі бастапқы құжаттарға акционерлердің
реестрі, құрылтайшылық құжаттар және құнды қағаздар жатады. Шығарылған
жарғылық капитал тіркелген мерзімге дейін 50 пайыздық мөлшерде төленіп
қойылу керек. Акционерлік қоғамдар мен жауапкершілігі шектеулі
серіктестіктердің капиталдарының арасындағы ұқсастықтар немесе
кемшіліктерін төмендегі кестені құра отырып қарстырдық:
АҚ мен ЖШС арасындағы салыстырмалы көрсеткіштері
Кесте 3.
АҚ ЖШС ерекшеліктері
Жарғылық 50000 есептік 100 есептік айлық Жарғылық капиталдың
капиталдың айлық көрсеткіші көрсеткіші жарияланым мөлшері
жарияланым 50000*10168=508400100*10168=10168 00 АҚ қарағанда
мөлшері 000 тенге тенге ЖШС-тікі біршама
төмен болғандықтан
оңай құруға
ыңғайлы.
Жарғылық Мемлекеттік Мемлекеттік Жарғылық капиталдың
капиталдың тіркеуден өткен тіркеуге құжат құрылымының
жариаланған соң 30 күннің өткізген күні мерзіміне қарай
мөлшерін төлеуішінде төлеуі толық төленуі АҚ-ның 30 күнге
тиіс. тиіс. ұзартылуы
капиталдың
көлемінің
жоғарлығында
Жарғылық Ақша,бағалы Ақша,бағалы Жарғылық капиталдың
капиталдың қағаздар,заттық қағаздар,заттық құрылымының
құрылымы құқығы және құқығы және талаптары екеуінде
интелектуалды интелектуалды ұқсас
меншік меншік, жерді
пайдалану құқығы
Құрылтайшылар шектелмеген шектелмеген
саны
Басқару Басшы органы- Басшы органы- ЖШС-те орган
органдары акционерлер қатысушылар формасының түрі
жиылысы, жиылысы, жарғысы жеңілдетілген.
директорлар бойынша бақылаушы
кеңесі. Атқарушы органдар болуы
органы –директор мүмкін
немесе президенті
немесе жарғысында
көрсетілген басқа
орган болуы
мүмкін.
АҚ-дағы акция Міндетті ЖШС-тің ЖШС-тің
ұстаушылардың қатысушылары қатысушылары
тіркелімінің ның саны 100-ден ның саны 100-ден
және ЖШС-тегі асса кем болса да,
қатысушылар тізімдік тіркеу
тізімінің жүргізу өз
жүргізілуі қалауында
Құрамынан Ерікті ЖШС-тің қатысушысыЖШС-те қатысушылар
акционердің өзінің үлесін саны 100-ден кем
немесе сатуға немесе болса, құрамынан
қатысушының қалған шыққын қатысушы
шығуы қатысушыларға үшін құрылтайшылық
үлестіріп беруге құжаттарын қайта
жарғыда тіркеуден өткізу
көрсетілген болса қажает
Бағалы қағаздарАрнайы атымен Облигациялар ғана АҚ-да құнды
шығару акциялар, құнды шығаруға құқылы қағаздар мен
қағаздар, инвестиция тарду
облигациялар, мүмкіншілігі
конверттелген кеңейтілген
бағалы қағаздар
шығаруға құқылы
Қайта құрылым Азаматтық КодекскеАзаматтық КодекскеЕшқандай
немесе жйылу сәйкес АҚ қайта сәйкес ЖЩС қайта айырмашылық жоқ
жағдайында құруға немесе құруға немесе
жоюға акционерлер жоюға қатысушылар
жиналысының жиналысының
шешіміне сәйкес шешіміне сәйкес
жүргізілуі тиіс. жүргізілуі тиіс.
Құрылымының АҚ шаруашылық Жшс қайтадан АҚ Ешқандай
өзгеруі серіктестігі немесе өндірістік айырмашылық жоқ
немесе өндірістік крпоратив құрылуға
корпоратив болып құқысы бар.
құруға құқысы бар.
Жарияланған мөлшердегі шығарылған акциялар саны мен мерзімі
акцинерлердің жалпы жиналысы мен директорлар кеңесінің шешімімен
бекітіледі. Шығарылған жарғылық капиталдың көлемі шығарылған акциялардың
номиналдық құндарының қосындысын айғақтайды. Осыған байланысты жаңа кциялар
шығарылған кезде немесе жойылған кезде көлемді өзгертіп отырады.Бір назар
аударатын шарт ациялардың қосындысының номиалды құны жарияланған жарғылық
капитал құнының көлемінен кем болмау керек.
Бөлім 2. Меншікті капитал есебі
2.1 Жарғылық капиталының есебі
Жарғылық капитал – бұл құраушы құжаттарда тіркелген меншікті капиталының
бастапқы сомасы, ол негізгінен шығаруға жарияланған барлық акциялардың
жиынтық құнынан құралады, құрушылар мен олардың номиналды құнын бойынша
сатылады немесе құрушылардың (қатысушылардың) қайта құрылған ұйымның
жарғылық қызметін қамтамасыз ету үшін ақша-қаражаты немесе басқа
мүліктер (негізгі құралдар, материалдық қорлар, бағалы қағаздар, мүліктік
құқықтар, оның ішіндежерді пайдалану құқықтығы мен интелектуалды қызметінің
нәтижесіне құқық және басқа шаруашылық серіктестікке салымдары болып
табылады.
Жарғылық капиталының нақты тағайындалуы, атқаратын функциялары мен
құрылу тәртібі ең бастысы ұйымның құқықты-ұйымдастырушылық формасына
тәуелді және азаматтық кодекспен, аукциондық қоғам туралы) Қосымшы және
шектеулі жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы Қазақстан Республикасының
заңдарымен, заңды күші бар Қазақстан Республикасының Президентінің
шаруашылық серіктестіктер туралы жарғысымен реттеулі.
Қазіргі уақытта елдің экономикасын реформалаудың нәтижесінде халық
тұтынатын қоғамдар, жауапкершілігі шектеулі серіктестік, салалық тұтыну
кооперативті.
Жауапкершілігі шектеулі серіктестік пен аукциондық қоғамның жарғылық
капиталы үш негізгі функцияны атқарады:
- ол бастапқы (бастаулы) капитал, яғни қоғамның қызметі үшін мүліктік
негіз болып табылады
- ол қоғамға әрбір құрылымның (аукциондық,қатысушының) салымның үлесін
анықтауға мүмкіндік береді,өйткені оған қатысушының үлесін анықтауға
дауыс беру саны мен оның табысының (дивиденттің) мөлшері сәкес келеді.
- Жарғылық капиталының көлемі үшінші тұлғалардың алдында қоғамдық
міндеттемелерді орындауға кепілдік береді, сондықтан оның минималды
мөлшері заңнамаларымен бекітілген
Жарғылық капиталдың құрылу тәртібі мен мөлшері аукциондық қоғам мен
жауапкершілігі шектеулі серіктестікте әртүрлі.
Аукциондық қоғамның құқықты-ұйымдастырушылық нысанда құрылған сауда
ұйымның жарғылық капиталы аукциондық қоғам туралы Қазақстан
Республикасының Заңында бекітілген талаптарына сәкес құрушылардың(жалғыз
құрылымының) акциясының номиналды құны бойынша және инвесторларға
акцияларды орналастыру құны бойынша сату арқылы құрылады.
Акционерлік қоғамның жарғылық капиталының минималды мөлшері сәйкесінше
қаржылық жылдың ресурстық бюджеті туралы ҚР-ң Заңымен бекітілген 50 00 –
айлық есептік көрсетукіштің мөлшерін құрайды.
Акция – бұл акционерлік қоғаммен шығаратын және қоғамды басқаруға
қатысуға, қоғамның мүлкінің тәркілеген жағдайда бөлігін және ол үшін
дивидент алуға құқықты куәландыратын бағалы қағаз.
Акцияның номиналды құны – жарғылық капиталдың құрылуына қатысатын,
акционерлік қоғамның құрушы құжаттарында анықталған, құрушылармен (жалғыз
құрушымен) төленетін акция құнының ақшалай көрінісі.
Орналастыру бағасы – бұл бағалы қағаздардың алғашқы нарығында акцияларды
орналастыру кезінде анықталатын акцияның бағасы.
Акциялар қарапайым және тартылған болып бөлінеді. Акционер құжатсыз
нысанда жиналысында, барлық сұрақтарды шешуге дауыс беру құқығымен қатысуға
және ұйымның таза табысы болған жағдай да дивидент алуға сонемен қатар,
заңнамамен бекітілген тәртіпте қоғамның мүлкін тәркіленген жағдайда оның
бөлігін алуға құқық береді,акция оның меншік акционерлерге қарапайым
акциялардың меншік – акционерлері алдында қоғамның жарғысымен
бекітілген,алдын-ала анықталған кепілдендірілген мөлшерде дивидент пен
заңнамалық тәртіпте қоғамның мүлкі тәркіленгшен жағдай да бөлігін алуға
мүліктік құқық береді.
Тартылған акция акционерлерге төмендегіден басқа жағдайларда қоғамды
басқаруға қатысу құқығын бермейді:
- қоғамның акционерлерінің жалпы жиналысы тартылған акцияларға ие
акционерлердің құқықтарын шектеуі шешімге әкелуі мүмкін сұрақты
қарастырылады. Мұндай сұрақтарға бай ланысты шешім шектеуге тұратын
акцияның жалпы санының үштен екі бөлігін аз емесі дауыс берген жағдайда
қабылданады
- қоғамның жалпы акционерлік жиналысы мүлікті қайта құру немесе тәркілеу
туралы сұрақты қарастырады
- акциялар бойынша дивидент төленеуі үшін бекітілген мерзімінен өтіп
кету күнінен үш ай мерзім ішінде толық мөлшерде төленбейді
Акцияларды мемлекеттік тіркелгеннен кейін оның құрылымдарының құрушы
орналастырылатын қоғамның жарияланған акциясының саны түрі мен орналастыру
бағасы сонымен қатар құрушылармен төленетін жарғылық капиталдың мөлшері
құрушы құжаттар (жоғарыда құрушы келісім-шартында) қойылады.
Ұйым жарияланған акцияларды шығаруды тіркеу үшін құжаттарды заңды тұлға
ркетінде мемлекеттік тіркеу күнінен бастап бір айдың ішінде немесе
жарияланған акциялардың санын көбейту туралы акционерлердің жалпы
жиналысының қабылдаған шешімінің мерзімінен бастап беруі қажет.
Акционерлік қоғам өзінің акцияларының олардың шығарылуын мемлекеттік
тіркелгеннен кейін аукциондар арқылы орналастыруға құқылы. Қоғамның
директорлар кеңесімен бекітілген орналастыру бавғасы бойынша сатиуға
болады, осы кезде акцияны орналастыру бағасы акцияны алатын барлық
тұлғаларға бірдей болуы қажет.
Құрушылармен төленетін жарғылық капиталдың мүшелері қоғамның жарғылық
капиталының минималды мүшедерінің аз емес болуы қажет және заңды тұлға
ретінде қоғамның мемлекеттік тіркелу мерзімінен бастап отыз күн ішінде
құрылушылармен толық төленуі керек.
Қоғамның жарғылық ңкапиталының көбеюі жоғарыда көрсететін заңға сәйкес
акцияларды шығару мен орналастыру арқылы акционерлерды шығару мен
орналастыру арқылы акционерлердің жалпы жиналысын немесе соттың шешімі
бойынша рұқсат етіледі.
Орналастыратын акциялардың төлеміне ақшалар, мүліктік құқықтар (соның
ішінде интеллектуалды меншік объектісінің құқығы және заңнамалық
актілерімен қарастырған басқа жағдай басқа да мүлік. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz