Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және орта сатысындағы сабақтастығы

Кіріспе бөлім ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 3

Негізгі бөлім
I тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және
орта сатысындағы сабақтастықтың ғылыми
теориялық негіздері ... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1.1. Оқытудағы сабақтастық және оның жүзеге асырылуының жайы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. 6
1.2. Оқу сатылары арасындағы сабақтастық ... ... ... ... ... ... ... . 10

II тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және
орта сатысындағы сабақтастықтың әдістемесі ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Есептеу тәсілдерін оқытудағы 1.4 және 5.6 сыныптар арасындағы сабақтастық ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
2.2. Математика жаңа білім мазмұнының ерекшеліктері ... ... ...20

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 22
Әдебиеттер тізімі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 24

Зерттеу көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуына 16 жыл толып, мемлекет өз экономикасын, әлеуметтік жағдайын, экологиясын, мәдениетін, білімін және мемлекеттің өркендеуіне керекті барлық жағдайларын дамытып жетілдіруде. Қазақстан Республикасы бұл 16 жыл ішінде мыңдаған елдерге танылып, үлкен белестерден көрініп, бәсекеге сай, заман талабына сай дәрежеге шығып, болашақта 50 мемлекет қатарына қосылмақта. Сондықтан да өз дәрежесін көрсету мақсатында біздің мемлекет бар күшін, бар білімін салу тиіс.
Қазақстан Республикасының ’’Білім туралы’’ Заңында ’’Білім беру жүйесінің басты міндеті –– ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; ... оқытудың жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу’’ делінген. Бұл міндеттерді шешу үшін мектеп ұжымдарының, әр мұғалімнің күнделікті ізденісі арқылы барлық жаңалықтар мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге, жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі туындайды.
Осындай міндеттерді жүзеге асыруда мектептің бастауыш және орта сатысындағы сабақтастықты назардан тыс қалдырмау тиіс. Сабақтастық байланыс мәселесі педагогикалық ғылым мен тәжірибеде өз шешімін толық таба алмай, зерттеу мен ізденуді талап етіп отырған көкейкесті қалпын сақтауда. Өйткені, қоғамның даму деңгейіне туындалған талаптарға сәйкес білім беруді жаңғыртудың кез келген мезетінде оқытудағы сабақтастық өзіндік мазмұнға ие болып әр түрлі деңгейде шешіліп келе жатыр. Дегенмен, бүгінгі таңда теориялық және тәжірибелік тұрғыдан алғанда сабақтастықтың көптеген қорлары қажетті деңгейде ескерілуде деген ағаттық болар еді. Әсіресе, мектепке дейінгі және бастауыш сыныптардың, бастауыш және орта буынның алғашқы сыныптары арасындағы пәнді оқыту ғана емес, тұлғаны тәрбиелеп қалыптастырудағы сабақтастық мәселесін жүзеге асыруда елеулі кемшіліктер орын алуда.

1. М.А.Бантова, Г.В.Бельтюкова, А.М.Полевщикова «Бастауыш кластарда математиканы оқыту методикасы». Алматы «Мектеп» 1978.
2. Т.К.Оспанов «Бастауыш кластарда математиканы оқыту» Алматы «Мектеп» 1987
3. «Бастауыш мектеп» журнал № 6, 2005. 24-26 бет
4. «Бастауыш мектеп» журнал № 1 2005. 10-12 бет
5. «Бастауыш білім» журнал № 4-2005. 9-12 бет
6. «Бастауыш сыныпта оқыту» журнал № 7-2007. 2-3 бет
7. «Бастауыш мектеп» журнал № 5 2006. 32-33 бет

Пән: Математика, Геометрия
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 22 бет
Таңдаулыға:

Жоспар
Кіріспе бөлім
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... 3

Негізгі бөлім
I тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және
орта сатысындағы сабақтастықтың ғылыми
теориялық негіздері
... ... ... ... ... ... ... ... ... 5
1. Оқытудағы сабақтастық және оның жүзеге асырылуының жайы
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... 6
2. Оқу сатылары арасындағы сабақтастық ... ... ... ... ... ... ... . 10

II тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және
орта сатысындағы сабақтастықтың әдістемесі ... ... ... ... ... ... ...13
2.1. Есептеу тәсілдерін оқытудағы 1-4 және 5-6 сыныптар арасындағы
сабақтастық
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .15
2.2. Математика жаңа білім мазмұнының ерекшеліктері ... ... ...20

Қорытынды
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... 22
Әдебиеттер тізімі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
24

Зерттеу көкейкестілігі. Қазақстан Республикасының тәуелсіздік алуына 16 жыл
толып, мемлекет өз экономикасын, әлеуметтік жағдайын, экологиясын,
мәдениетін, білімін және мемлекеттің өркендеуіне керекті барлық жағдайларын
дамытып жетілдіруде. Қазақстан Республикасы бұл 16 жыл ішінде мыңдаған
елдерге танылып, үлкен белестерден көрініп, бәсекеге сай, заман талабына
сай дәрежеге шығып, болашақта 50 мемлекет қатарына қосылмақта. Сондықтан да
өз дәрежесін көрсету мақсатында біздің мемлекет бар күшін, бар білімін салу
тиіс.
Қазақстан Республикасының ’’Білім туралы’’ Заңында ’’Білім беру
жүйесінің басты міндеті –– ұлттық және жалпы адамзаттық құндылықтар, ғылым
мен практика жетістіктері негізінде жеке адамды қалыптастыруға және кәсіби
шыңдауға бағытталған білім алу үшін қажетті жағдайлар жасау; ... оқытудың
жаңа технологияларын енгізу, білім беруді ақпараттандыру, халықаралық
ғаламдық коммуникациялық желілерге шығу’’ делінген. Бұл міндеттерді шешу
үшін мектеп ұжымдарының, әр мұғалімнің күнделікті ізденісі арқылы барлық
жаңалықтар мен қайта құру, өзгерістерге батыл жол ашарлық жаңа тәжірибеге,
жаңа қарым-қатынасқа өту қажеттігі туындайды.
Осындай міндеттерді жүзеге асыруда мектептің бастауыш және орта
сатысындағы сабақтастықты назардан тыс қалдырмау тиіс. Сабақтастық байланыс
мәселесі педагогикалық ғылым мен тәжірибеде өз шешімін толық таба алмай,
зерттеу мен ізденуді талап етіп отырған көкейкесті қалпын сақтауда.
Өйткені, қоғамның даму деңгейіне туындалған талаптарға сәйкес білім беруді
жаңғыртудың кез келген мезетінде оқытудағы сабақтастық өзіндік мазмұнға ие
болып әр түрлі деңгейде шешіліп келе жатыр. Дегенмен, бүгінгі таңда
теориялық және тәжірибелік тұрғыдан алғанда сабақтастықтың көптеген қорлары
қажетті деңгейде ескерілуде деген ағаттық болар еді. Әсіресе, мектепке
дейінгі және бастауыш сыныптардың, бастауыш және орта буынның алғашқы
сыныптары арасындағы пәнді оқыту ғана емес, тұлғаны тәрбиелеп
қалыптастырудағы сабақтастық мәселесін жүзеге асыруда елеулі кемшіліктер
орын алуда.

Жалпы білім беретін мектеп оқушыларының базалық математиканың білім
мазмұнындағы мектептің бастауыш және орта сатысындағы сабақтастықты ТМД
елдерінің ғалымдары зерттеді. Олар оқушылардың жалпы білімдік деңгейін
арттыру, математикалық дайындығын жетілдіру және оқушылардың логикалық
ойлауын дамыту мәселелерін шешуді әр түрлі концепциялар негізінде жүзеге
асырылған. Мысалы, оқушылардың бастауыш мектептегі математикадан білімімен
орта буындағы білімімен байланыстыра оқыту мәселелерін Л.С.Выготский,
Л.В.Занков, Д.Б.Эльконин, В.В.Давыдов, И.С.Якиманская, В.С.Аванесов,
С.Н.Лысикова, В.Ф.Шаталов, А.Е.Әбілқасымова, Ә.К.Қағазбаева, И.Б.Бекбоев
т.б. ізденулерінде зерттелген.
Б.А.Тұрғынбаева диссертациялық жұмысында сабақтастық кезеңдерін
топтастырса, Ә.Ә.Сағынбаева сабақтастықты қалыптастыруға кері әсер ететін
кедергілерді топтастырады. Яғни оқушылардың бастауыш мектепте және орта
буындағы сабақтастығы туралы зерттеу жұмыстары баршылық. Дегенмен,
мектептегі мұғалімдер сабақтастықты назардан тыс қалдырып отыр. Оны жүзеге
асыруда білім мазмұыныдағы өзгерістерге назар аударылмай, оның өзгеруіндегі
ерекшеліктеріне байланысты сабақтастықты жүзеге асырудың жаңа жолдары
қалыптастыруға назар аударылмауда. Бұл қарама-қайшылықты шешудің жолдарын
іздестіру зерттеу мәселелерінің көкейкестілігін айқындайды. Сол себептен,
мен курстық жұмысымның тақырыбын ’’МАТЕМАТИКАНЫҢ БІЛІМ МАЗМҰНЫНДАҒЫ
МЕКТЕПТІҢ БАСТАУЫШ ЖӘНЕ ОРТА САТЫСЫНДАҒЫ САБАҚТАСТЫҚ’’ деп таңдауды жөн
көрдім.

I тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және орта сатысындағы
сабақтастықтың ғылыми
теориялық негіздері
Сабақтастық дегеніміз біріншіден, екі буын аралығындағы ортақ мақсат
–– міндеттер, ортақ мазмұндық жүйе, баланы жүйелі сатылы дамыту, бір
буыннан екінші буынға неғұрлым сәтті өтуге бағыттау, екіншіден білім
берудің әдістемелік жүйесінің әр бір компоненттерінің үйлесімділігі.
Сөйтіп сабақтысытық байланысының негізгі философиялық тұрғысынан
дамудың объективті заңдылығы ретінде қарастырылады. Сабақтастық дамудың
заңдылығы ретінде ескіні толықтыру және одан әрі дамыту. Мақсатымен өткен
кезеңнің жаңа кезеңге ауысуы жолымен үздіксіздікті қамтамасыз етеді.
Сабақтастық байланыс мәселесі педагогикалық ғылым мен тәжірибеде өз
шешімін толық таба алмай, зерттеу мен ізденуді талап етіп отырған
көкейкесті қалпын сақтауда. Өйткені, қоғамның даму деңгейіне туындалған
талаптарға сәйкес білім беруді жаңғыртудың кез келген мезетінде оқытудағы
сабақтастық өзіндік мазмұнға ие болып әр түрлі деңгейде шешіліп келе жатыр.
Дегенмен, бүгінгі таңда теориялық және тәжірибелік тұрғыдан алғанда
сабақтастықтың көптеген қорлары қажетті деңгейде ескерілуде деген ағаттық
болар еді. Әсіресе, мектепке дейінгі және бастауыш сыныптардың, бастауыш
және орта буынның алғашқы сыныптары арасындағы пәнді оқыту ғана емес,
тұлғаны тәрбиелеп қалыптастырудағы сабақтастық мәселесін жүзеге асыруда
елеулі кемшіліктер орын алуда.
Жалпы алғанда оқытудағы сабақтастық ұғымы педагогикалық әдебиеттерге
жүйелілік принципінің тармағы ретінде қарастырылады. Әдіснамалық тұрғыдан
алғанда сабақтастық оқу-тәрбие процесіндегі өзіндік көрінісін сипаттайды,
яғни ескінің жаңамен алмасуын, жаңаның құрамында ескінің қолданыс табуын
және оның жақсы жақтарын сақтай отырып, үйлесімді дамуынан, ілесе жалғасуын
білдіреді. Сондықтан да оқытудағы сабақтастықтың оқыту процесінің
құрамаларының бәріне тән, атап, айтқанда, оқытудың мақсаттары мен
міндеттерінің, мазмұны мен әдістерінің, құралдары мен ұйымдастыру формалар
арасындағы қажетті байланыстарды білдіреді.

1.1 Оқытудағы сабақтастық және оның жүзеге асырылуының жайы
Сабақтастық байланыс мәселесі педагогикалық ғылым мен тәжірибеде өз
шешімін толық таба алмай, зерттеу мен ізденуді талап етіп отырған
көкейкесті қалпын сақтауда. Өйткені, қоғамның даму деңгейіне туындалған
талаптарға сәйкес білім беруді жаңғыртудың кез келген мезетінде оқытудағы
сабақтастық өзіндік мазмұнға ие болып әр түрлі деңгейде шешіліп келе жатыр.
Дегенмен, бүгінгі таңда теориялық және тәжірибелік тұрғыдан алғанда
сабақтастықтың көптеген қорлары қажетті деңгейде ескерілуде деген ағаттық
болар еді. Әсіресе, мектепке дейінгі және бастауыш сыныптардың, бастауыш
және орта буынның алғашқы сыныптары арасындағы пәнді оқыту ғана емес,
тұлғаны тәрбиелеп қалыптастырудағы сабақтастық мәселесін жүзеге асыруда
елеулі кемшіліктер орын алуда.
Жалпы алғанда оқытудағы сабақтастық ұғымы педагогикалық әдебиеттерге
жүйелілік принципінің тармағы ретінде қарастырылады. Әдіснамалық тұрғыдан
алғанда сабақтастық оқу-тәрбие процесіндегі өзіндік көрінісін сипаттайды,
яғни ескінің жаңамен алмасуын, жаңаның құрамында ескінің қолданыс табуын
және оның жақсы жақтарын сақтай отырып, үйлесімді дамуынан, ілесе жалғасуын
білдіреді. Сондықтан да оқытудағы сабақтастықтың оқыту процесінің
құрамаларының бәріне тән, атап, айтқанда, оқытудың мақсаттары мен
міндеттерінің, мазмұны мен әдістерінің, құралдары мен ұйымдастыру формалар
арасындағы қажетті байланыстарды білдіреді. Сонымен бірге сабақтастық
байланыстардың түрлері де ажыратылады. Олардың қатарында: мектепке дейінгі
тәрбие мекемелері мен 1сынып арасындағы байланыстар, бастауыш және орта
буындағы пәндерді оқытудағы сабақтастық байланыстар, пәншілік және
пәнаралық сабақтастық байланыстар, тақырып немесе тарау материалдарының
арасындағы байланыстар және т.б.
Сабақтастық байланыс –– екі жақты құбылыс, яғни бұл мәселені төменнен
жоғары бағытта қарастырса, ілгері жылжуды, дамуды және алдағы мақсат пен
міндеттерге бағдарлануды, ал жоғарыдан төменгі бағытта қарастырса,
оқушылардың игерген тәжірибесін әр алуан іс-әркеттерге тиімді және орынды
қолдануды сипаттайды.
Келесі бір ескеретін жай пәнді оқытудағы сабақтастық байланыстар
мемлекеттік білім стандартында, оқу бағдарламаларында, оқу және әдістемелік
құралдарда шешімін табуы тиіс. Бұл –– оқу әдістемелік кешенді әзірлейтін
авторлар тобының құзырында.
Өкінішке орай, бастауыш және орта буын сыныптарына арналған нақты пән
бойынша дүниеге келген оқу-әдістемелік кешендерді әр түрлі авторлар тобы
дайындағандықтан, сабақтастық байланыстар әрдайым үйлесімін таба алмай
жататындығы белгілі. Осындай байланыстардың жоспарлануы және жобалануы
сабақтастықты жүзеге асырудың алғышарты іспеттес. Ал, оқу-әдістемелік
кешендерде анықталған сабақтастық байланыстардың оңтайлы жүзеге асырылуы,
мұғалімдердің теориялық және әдістемелік дайындық деңгейіне, сондай-ақ
шығармашылық ізденісте жеке кәсіби шеберлігіне тәуелді, сонымен бірге
мектеп ішілік әр алуан іс-шаралардың орынды және тиімді жүзеге асырылуына
орай анықталады.
Жоғарыда қарастырылған қағидалар тұрғысынан бастауыш және орта буын
арасындағы сабақтастықты әр пәнді оқытуға байланысты саралай, тиімді пікір
айту –– мамандардың міндеті. Дегенмен, ұзақ жылдар бойы жүргізіліп келе
жатқан курстық жұмыстардың және мектеп тәжірибесімен танысу және зерттеу
барысындағы іс-шаралардың нәтижесіне сүйеніп, математиканы оқытудағы
сабақтастық іске асырлуы жайлы ой-пікірлер көптеген. Мұнда екі бағыттағы
тұжырымдар қалыптасқан: біріншісі –– оқу-әдістемелік кешенімен жан-жақты
танысудан туындаған, ал екіншісі –– пәнді оқыту тәжірибесін байқау және
талдау барысында жинақталған нәтижелерге сүйеніп жасалған қорытындыларға
негізделген. Оқытудағы сабақтастық жүзеге асырудың бастауы нормативтік
құқықтық және ресми құжаттарда (білім стандарты және оқу бағдарламалары),
оқыту құралдарында (оқулықтар, дидактикалық материалдар, оқу-әдістемелік
құралдар) жоспарланған байланыстар жобасынан алады. Сонда тәжірибеде іске
асырылатын қажетті және тиісті сабақтастық байланыстардың объективті
алғышарттары түзіледі. Осы тұрғыдан алғанда бастауыш анықталып, білімдік,
тәрбиелік, дамытушылық пен практикалық (қолданбалы) бағыттар бойынша
тиянақты тұжырымдалған, ал орта буынға қатысты осылар жайында ештеңе
айтылмаған. Осының өзі бастауыш және орта мұғалімдердің арақатынасының
түсінуге ұласуға кедергі келтіреді. Мұның бәрін өзара әсерлесуі пәнді оқыту
технологиясының моделін анықтауға себепші болады. Шындығында, бастауыш
мектептегі сабақтар әр алуан психикалық және интелектуалдық қасиеттер мен
сапаларға ие оқушы тұлғасын қалыптастыратындай оқу танымдық өзіндік іс-
әрекеті ұйымдастыруға бағдарлама жүргізілсе, орта буында көпшілік
жағдайларда осындай мәселелер ескерусіз қалатындығын тәжірибе көрсетуде.
Тәжірибеде өте жиі кездесетін оқу жылының бастапқы сабақтарында 5
сыныпта математика және т.б. пәндерден де тексеру, яғни бақылау жұмыстарын
өткізу және соның нәтижесіне сүйеніп, әр түрлі жаңсақ пікірлер айту сияқты
әдеттен оралатын уақыт жетті. Керісінше, оқушының дайындық деңгейін бағалау
мақсатында емес, біртекті тапсырмалардан (есептеулер жүргізуге берілген
тапсырмалардан тұратын, есеп шығарумен байланысты, алгебра және геометрия
элементтеріне байланысты) құрастырылған қандай да бір мәселелердің жазғы
ұзақ демалыста ұмытыла бастағанын және оларды еске түсіріп, қайтадан
жаңғырту, сондай-ақ байқалған кемшіліктер мен олқылықтарды жою бағытындағы
жұмысты оңтайлы және тиімді ұйымдастыру мақсатында өзіндік жұмыстар
жүргізуі орынды. Сонда мұғалімнің қолында есептеулер жүргізуге қатысты
білік пен дағдылар есеп шығару, алгебра мен геометрия элементтерін игеру
деңгейін анықтайтын нақты деректер жинақталады.
Сонымен жоғарыда бастауыш және орта буын сыныптары арасындағы
сабақтасатықты математиканы оқыту барысында жүзеге асырудың жайына қарасты
кейбір мәселелер қарастырылды. Ал осы мәселенің оң шешілуі әдіскер-
ғалымдар, мұғалімдермен мектеп басшыларының ізденіс нәтижесіне тәуелді. Ең
алдымен мектептің тәжірибесінде анықталған сабақтастықты жүзеге асыруда
объективті қиыншылықтар жан-жақты зерттелуі тиіс те, ғылыми-педагогикалық
негіздерге орай оларды жоюдың жолдары анықталуы қажет. Осы тұрғыдан
нормативті құжаттарға ( стандарт, бағдарлама), оқыту құралдарына (
оқулықтар, дидактикалық материалдар, әдістемелік құралдар) өзгерістер
енгізілуі керек. Оқытудағы сабақтастықты жүзеге асыруда тәжірибеде орын
алып отырған кемшіліктер субъективті көзқарастан немесе түсініспеушіліктен
туындап отыр. Сондықтан осы мәселе бойынша мектеп басшыларының, бастауыш
және орта буын мұғалімдерінің, әдістемелік бірлестіктерінің жұмысын
жандандырып және жаңғыртып, қажетті ұйымдастыру шараларын жүзеге асыру
нәтижесінде осы мәселенің тәжірибесі қойылып жандандыруға болады.
Өткізілген жұмыстар барысында мектептегі бастауыш сыныпты бітірген
оқушының 5-ке сыныпқа көшкенде, яғни жаңа жағдайға қалыптасу үшін төмендегі
жағдайларды ерекше ескеруі қажет:
-10-12 жастағы баланың психологиялық ерекшелігімен санасу;
Негізгі мектепте жаңа қабылданған пән мұғаліміне, жоғары сынып
оқушыларымен салыстырғанда бұл оқушыларда білім деңгейі төмен болып
көрінеді.
Сол себепті мұғалім өз оқыту тәсілімен өзгертіп, жоғарғы сынып
оқушыларының ықпалын кіші оқушыларға бағыттау формасын таңдау керек.
Осы жағдайларды ескере отырып, оқу ісін жаңа мазмұнда ұйымдастырудың
жаңа тәсілдерін біртіндеп енгізу қажет. Мысалы, пән мұғалімдерінің
байқауынша, бастауыш мектепті бітірушілердің әлсіздігі олардың мәтінмен
жұмыс істеу қабілетінен көрінеді.
Бастауыш мектепте негізінен ауызша, кең көлемді қолданылатын
диалогтарға сүйенетін жалпы сыныптық оқулықпен жұмыс атқарылады. Негізгі
мектепте тек қана ақпаратты суреттеп қана қоймай талдау, жіктеу, шешім
қабылдау, анализ жасап сараптау, қорыту сияқты талаптар қойылады.

1.2. Оқу сатылары арасындағы сабақтастық
Математика мұғалімдері оқытудың әр сатысында белгілі қиындықтармен
кездеседі. Оларды тек оқу сатыларының арасындағы сабақтастықта сақтау
арқылы ғана жоюға болады.
5-6 сынып оқушыларының оқитын алғашқы геометриялық ұғымдары –– кесінді,
нүкте, түзу, кесіндінің ұзындығы. Бұлардың кейбіреуімен оқушылар бастауыш
курсында да кездеседі. Ендеше, мұндай есептердің 5 сыныптың басында
міндетті түрде қайталауы керек. Алайда, оқулықтарға мұндай жаттығулар өте
аз. Осы себеппен бірнеше ұсыныс жасалған.
1. Егер де нүктелер мен түзулердің өзара орналасуына арналған
есептердің жеткілікті санын ұсынылса, онда келешекте планиметрия курсында
Кез келген екі нүкте арқылы бір түзу жүргізуге болады , қандай түзу
болсын осы түзудің бойында жатпайтын да нүктелер болады деген аксиомаларды
жалпылауға мүмкіндік беретін оқушылардың тәжірибесін жинақтауға мүмкіндік
пайда болады. Мұндай жаттығуларды қайталау бөлімдерінде кем дегенде әр
параграфта екі-үш есептен беруге болады;
2. Кесінді тақырыбының жаттығулар жүйесінің құрамына сызғыш,
циркульдің көмегімен кесінділер салу есептерін жайлы арасында жатыр,
тиісті сияқты қатыстармен амалдар жасау іскерліктерін қалыптастыратын
есептердің мүмкіндігінше ұсынған дұрыс.
Геометрия курсын оқудың алғашқы кезеңде оқушылар фигуралардың
қасиеттерін, заңдылықтары көре алатындай тәжірибесі бар деп есептелінеді.
3. Сонымен бірге 5-6 математика курсында мәтіндік есептерді шешудің
алгебралық әдістерін қамтитын жаттығуларды да ұсынуға болады.
Осы тұстан бастап оқушыларды геометриялық есептерді әскездеудің
тәсілдеріне үйрете беру қажет. Чертеж есепті шешуге көмек беретін жұмыс
құралы болатынын түсіндіруге бастауы қажет.
4. Бұрыштарды өлшеу және салу туралы аксиомалардың пропедевтикасының
маңызды қоры болатын есептерге де көңіл аудару қажет. Қазіргі оқулықта
мұндай есептер де өте аз орын алып отыр, көбінесе 5 сыныпта қарастырылып, 6
сыныпта олар қайталанбайды. Ендеше 5 сыныпта әсіресе 6 сыныптың қайталау
бөлімдері ретінде екі-үш есептен беріп отырған дұрыс. Осындай істер
оқушылардың іскерлігін 6 сыныптың соңында дейін үзіліссіз дамыта беруге
жағдай жасайды.
Сонымен бірге жаттығулар жинағын оқушылардың кеңістік ой-өрісін
дамытуға әсер ететін есептер мен толықтыруға жағдай туады.
Мұндай есептер бұрыштарды әр түрлі комбинацияда көре білу іскерлігін
дамытады, оқушылардың негізгі геометриялық конфигурациялармен таныстырады.
5. Оқушылар бұрыштардың түрлері мен танысқанда чертеждік бұрышты жиі
қолданғаны дұрыс. Осы мақсатпен қосымша сұрақтар қойылған дұрыс. Мысалы,
бұрыштың түрін суретке қарап анықта деген есептерді, бұрышпен өлшеп
анықта деген қосымша талаптармен толықтырған дұрыс. Осымен қатар, әдетте
қабырғаларын дәптердің шетіне параллель болып салынатын тікбұрышты, енді
оқушылар, тік бұрышты бұрыштың көмегімен әр түрлі қалыпта салғаны дұрыс.
Осылай бұрыштардың басқа да түрлерін бейнелеу үшін олардың жазықтықтағы әр
түрлі орналасуын ескеру керек. Есептерді доғал бұрыштың тік бұрышпен, тік
бұрыштың жазық бұрышпен болатын комбинацияларына арналған мысалдармен
түрлендіруге болады.
Мұндай есептер мәтіндік геометриялық есептердің шартын түсіну үшін де
қажет, өйткені дәл осындай есептер бар оқулықтарда аз орын алады. Сонымен
қатар бұрыштың градустық өлшемі оның қабырғаларының арасынан өтетін кез
келген сәуле арқылы бөлінетін бұрыштардың градустық өлшемдерінің
қосындысына тең деген аксиоманың иллюстрациясы болатын есептерді көбірек
шығаруға баса көңіл аудару қажет.
6. Есептердің тиматикасын өзгертуге бұрыштың биссектрисасы, сыбайлас
бұрыш ұғымдары қолайлы және олар оқулықтардың есептік материалдарын
біршама байытуға көп мүмкіндік береді. Мұндай есептердің мазмұны мен
берілуі сыбайлас бұрыштарды, биссектрисаларды оқу үшін дәстүрлі түрде
беріледі.
Осындай нұсқаулар іске асса, планиметрия курсының есептік мазмұнын
бірталай қысқартуға мүмкіндік туады. Онда тек теңдеу құрастырып, шығаруға
болатын есептерді қалдыруға болады және 7 сыныптың геометриясынеда есептің
шешімін негіздеуде тек сыбайлас бұрыштардың қосындысы туралы теореманы
сілтеме ретінде қолданса жеткілікті.
Кесінділер мен бұрыштарды өлшеу және салу есептердің логикалық
жалғасы,жалпылауы ретінде үш бұрыштарды салуға арналған екі есепті беруге
болады: екі қабырғасы және олардың арасындағы бұрыш арқылы; бір қабырғасы
және екі іргелес жатқан бұрышы бойынша.
Геометриялық материалдың бір бөлігін өткеннен кейін ағымдық бақылау
жұмысын өткізіп отыру керек. Осы мақсатпен өздік және бақылау жұмыстарымен
қатар ауызша тақырыптық сынақ жұмыстарын жүргізген ыңғайлы.
Ауызша сынақтың мазмұны осы курстағы математкалық материалдың өзіндік
ерекшелігіне байланысты. Өйткені кесінділер мен бұрыштарды өлшеу және салу
есептерін шығару іскерліктерін, сонымен қатар чертеждік аспаптарды қолдану
машықтарын тексеруде ауызша сынақ пайдалы.
Сабақтастық талабы жүзеге асыру оқытудың түсініктігінің және
қиындылықты жою қажеттігінің орындалуын талап етеді. Ал, бұл оқу
материалының оқушылар үшін түсінікті баяндалуын білдіреді. Түсінікті болу
талабы оқушылардың даму деңгейіне, олардың білімділік дайындығына және
практикалық тәжірибесіне сәйкес болу қажеттігін білдіреді.

II тарау
Математиканың білім мазмұнындағы мектептің бастауыш және орта сатысындағы
сабақтастықтың жүзеге асырылуы
Сабақтастық байланыс –– екі жақты құбылыс, яғни бұл мәселені төменнен
жоғары бағытта қарастырса, ілгері жылжуды, дамуды және алдағы мақсат пен
міндеттерге бағдарлануды, ал жоғарыдан төменгі бағытта қарастырса,
оқушылардың игерген тәжірибесін әр алуан іс-әркеттерге тиімді және орынды
қолдануды сипаттайды.
Келесі бір ескеретін жай пәнді оқытудағы сабақтастық байланыстар
мемлекеттік білім стандартында, оқу бағдарламаларында, оқу және әдістемелік
құралдарда шешімін табуы тиіс. Бұл –– оқу әдістемелік кешенді әзірлейтін
авторлар тобының құзырында.
Өкінішке орай, бастауыш және орта буын сыныптарына арналған нақты пән
бойынша дүниеге келген оқу-әдістемелік кешендерді әр түрлі авторлар тобы
дайындағандықтан, сабақтастық байланыстар әрдайым үйлесімін таба алмай
жататындығы белгілі. Осындай байланыстардың жоспарлануы және жобалануы
сабақтастықты жүзеге асырудың алғышарты іспеттес. Ал, оқу-әдістемелік
кешендерде анықталған сабақтастық байланыстардың оңтайлы жүзеге асырылуы,
мұғалімдердің теориялық және әдістемелік дайындық деңгейіне, ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.