Қашықтықтан оқыту жүйесі және электронды оқулықтар
Кіріспе
1. Қашықтықтан оқыту жүйесі және электронды оқулықтар туралы
1.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
1.2. Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
1.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
1.4. Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім алудың түрлері
1.5. Білім беру ұйымдарында қашықтық нысаны бойынша оқытуды ұйымдастыру ережесі және оқу материалдарына қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
2. Қашықтықтан оқыту жүйесін құру қағидалары
2.1 Қашықтықтан оқыту технологиясына байланысты негізгі үғымдар
2.2 Қашықтықтан оқыту . білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру жолы
2.3 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру кезінде қолданылған бағдарлама
2.4 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру әдістемесі
Қорытынды
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
1. Қашықтықтан оқыту жүйесі және электронды оқулықтар туралы
1.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
1.2. Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
1.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
1.4. Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім алудың түрлері
1.5. Білім беру ұйымдарында қашықтық нысаны бойынша оқытуды ұйымдастыру ережесі және оқу материалдарына қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
2. Қашықтықтан оқыту жүйесін құру қағидалары
2.1 Қашықтықтан оқыту технологиясына байланысты негізгі үғымдар
2.2 Қашықтықтан оқыту . білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру жолы
2.3 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру кезінде қолданылған бағдарлама
2.4 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру әдістемесі
Қорытынды
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауларында атап өтілгендей, қоғамымыздың басты міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы халықтың компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты.
Қоғамның ақпараттануы бүкіл дүние жүзінде шексіз ақпараттық кеңістік қалыптастыра отырып, өндірісті, білім беруді және адамдардың тұрмыс- тіршілігін түбегейлі өзгертуде. Бүгінде әлемнің 200-ден астам елі электрондық үкімет қалыптастырып отыр. Қазақстан Республикасында электрондық үкіметтің пайда болуы ашық құқықтық қоғамның, азаматтар мен мемлекеттік органдар арасындағы екі жақты қатынасты талап ететін интерактивті қызметтер көрсетудің тәжірибелік механизмі болып табылады.
Білім берудің кез келген саласында электронды оқулықтарды пайдалану студенттердің немесе оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлауын тереңдетуге шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды. Осы уақытқа дейін білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе тек оқулықты пайдалану заман талаптарына сай келмейді. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында электронды оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі.
Электронды оқулық дегеніміз - мультимедиялық оқулық, сондықтан электронды оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.
Қоғамның ақпараттануы бүкіл дүние жүзінде шексіз ақпараттық кеңістік қалыптастыра отырып, өндірісті, білім беруді және адамдардың тұрмыс- тіршілігін түбегейлі өзгертуде. Бүгінде әлемнің 200-ден астам елі электрондық үкімет қалыптастырып отыр. Қазақстан Республикасында электрондық үкіметтің пайда болуы ашық құқықтық қоғамның, азаматтар мен мемлекеттік органдар арасындағы екі жақты қатынасты талап ететін интерактивті қызметтер көрсетудің тәжірибелік механизмі болып табылады.
Білім берудің кез келген саласында электронды оқулықтарды пайдалану студенттердің немесе оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлауын тереңдетуге шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды. Осы уақытқа дейін білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе тек оқулықты пайдалану заман талаптарына сай келмейді. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында электронды оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі.
Электронды оқулық дегеніміз - мультимедиялық оқулық, сондықтан электронды оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.
1. Андреев А.А. Дидактические основы дистанционного обучения в высших учебных заведениях. -М.: МИЭП, 2000,76с.
2. В.Дранов «Macromedia Flash МХ Экспресс-курс», Санкт-Петербург, БХВ- Петербург, 2003 г.
3. Вакулюк В., Мультимедийные технологии в учебном процессе. /Высшее образование в России, 2003, №2
4. Возчиков В.А. Введение в медиаобразование. Учебное пособие.- Бийск: НИЦ БиГПИ, 1999 – 64 с.
5. Воронина Т.П., Кашицин В.П., Молчанова О.П. Образование в эпоху новых ин¬формационных технологий. - М.: Информатика, 1995. -220 с.
6. Вяткин Л. Г., Железовский Г. И. Опыт развития самостоятельности студентов. -М.:Педагогика, 1993. №1.- 61-66с.
7. Гаврилова Т.А., Зудилова Е.В., Ильясов М.З. Интеллектуальные и обу¬чающие сис¬темы. Учебное пособие. - СПб: Петербургский гос. техн. ун-т, 1996. - 109 с.
8. Дәстүрлі және электрондық оқытуды кірістіру. Қазақстан мектебі, №7,8 - 2006ж.
9. Дистанционное обучение: Учеб. Пособие / Под ред. Е.С. Полат. - М.: Гуманит. Изд. Центр ВЛАДОС, 1998. - 192 с.
10. Долгушин С. Мультимедиа. Информационные технологии в му¬зыке: Учебно-методическое пособие. – Омск: Мир музыки, 2004 – 187 с.
11. Донец (Каруна) И.А. Педагогические технологии в сфере медиаобразова¬ния//Школьные технологии. – 2002, № 1. – С. 47-50.
12. Дузбаева Р.М. Интерактивное обучение и мультимедийные технологии при изучении информатики в КБТУ. //Состояние и перспективы совершенствования методики преподавания естественно научных дисциплин. Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 75-летию АГУ им. Абая.–Алматы: АГУ им. Абая, 2003
13. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі. Г.Бейсенова, Қазақстан мектебі, №6 - 2006ж.
14. Жаңа формациядағы ұстаз, оның кәсіби мәдениеті. Н.Мұратәлиева, Мектеп директоры №3 - 2006ж. және т.б.
15. Журнал «Информатика и образование».
16. Иваненко А.Е., Лапина Е. Н. Аппаратные средства для создания мультимедиа-продуктов. Компоненты и устройства мультимедиа, Изв. вузов. Геодезия и аэрофотосъемка, 1997, №5-6
17. Ингенблек В. Все о мультимедиа. – Киев: BHV, 1996. – 352 с.
18. Интернет-образование: не миф, а реальность XXI века / Под общ. ред. В.П. Тихо¬мирова. М.: Изд-во МЭСИ, 2000
19. Информационные технологии в образовании и науке. Научно-технический отчет (УДК 378, ГРНТИ 14.35.07, 14.01.85.Шифр П.И.516). Томск, 1998
20. Козлов О.А., Солодова Е.А., Холодов Е.Н. Некоторые аспекты создания и приме¬нения компьютеризированного учебника // Информатика и образование. - 1995. - №3. - С. 97-99.
21. Қазақстан және ТМД елдеріндегі білім беруді ақпараттандырудың IV Халықаралық форумының ғылыми мақалалар жинағы (18-19 бет. 38-39 бет. 118-119 бет. 460-461 бет).
22. Қашықтан оқытуды ұйымдастыру негізгі ережелері. ҚР МЖМБС 5.03.004 - 2006.
23. М.Бурлаков. Маегошеёіа Ғіазһ МХ 20047 Сборка видеоклипов. Санк- Петербург. «БХВ- Петербург».,2004
24. Талызина Н.Ф. Методика составления обучающих программ.-М.: МГУ, 1980.-47 с.
25. Цевенков Ю.М., Семенова Е.Ю. Эффективность компьютерного обучения.- М.,1991. С.84.-(Новые информационные технологии в образовании:Обзор инф./НИВО; Вып.6) С.52-74.
26. Электронды оқулықтарды пайдалану. А.Абубаева, Информатика негіздері, №4 - 2006.
2. В.Дранов «Macromedia Flash МХ Экспресс-курс», Санкт-Петербург, БХВ- Петербург, 2003 г.
3. Вакулюк В., Мультимедийные технологии в учебном процессе. /Высшее образование в России, 2003, №2
4. Возчиков В.А. Введение в медиаобразование. Учебное пособие.- Бийск: НИЦ БиГПИ, 1999 – 64 с.
5. Воронина Т.П., Кашицин В.П., Молчанова О.П. Образование в эпоху новых ин¬формационных технологий. - М.: Информатика, 1995. -220 с.
6. Вяткин Л. Г., Железовский Г. И. Опыт развития самостоятельности студентов. -М.:Педагогика, 1993. №1.- 61-66с.
7. Гаврилова Т.А., Зудилова Е.В., Ильясов М.З. Интеллектуальные и обу¬чающие сис¬темы. Учебное пособие. - СПб: Петербургский гос. техн. ун-т, 1996. - 109 с.
8. Дәстүрлі және электрондық оқытуды кірістіру. Қазақстан мектебі, №7,8 - 2006ж.
9. Дистанционное обучение: Учеб. Пособие / Под ред. Е.С. Полат. - М.: Гуманит. Изд. Центр ВЛАДОС, 1998. - 192 с.
10. Долгушин С. Мультимедиа. Информационные технологии в му¬зыке: Учебно-методическое пособие. – Омск: Мир музыки, 2004 – 187 с.
11. Донец (Каруна) И.А. Педагогические технологии в сфере медиаобразова¬ния//Школьные технологии. – 2002, № 1. – С. 47-50.
12. Дузбаева Р.М. Интерактивное обучение и мультимедийные технологии при изучении информатики в КБТУ. //Состояние и перспективы совершенствования методики преподавания естественно научных дисциплин. Материалы международной научно-практической конференции, посвященной 75-летию АГУ им. Абая.–Алматы: АГУ им. Абая, 2003
13. Жаңа ақпараттық технологиялардың тиімділігі. Г.Бейсенова, Қазақстан мектебі, №6 - 2006ж.
14. Жаңа формациядағы ұстаз, оның кәсіби мәдениеті. Н.Мұратәлиева, Мектеп директоры №3 - 2006ж. және т.б.
15. Журнал «Информатика и образование».
16. Иваненко А.Е., Лапина Е. Н. Аппаратные средства для создания мультимедиа-продуктов. Компоненты и устройства мультимедиа, Изв. вузов. Геодезия и аэрофотосъемка, 1997, №5-6
17. Ингенблек В. Все о мультимедиа. – Киев: BHV, 1996. – 352 с.
18. Интернет-образование: не миф, а реальность XXI века / Под общ. ред. В.П. Тихо¬мирова. М.: Изд-во МЭСИ, 2000
19. Информационные технологии в образовании и науке. Научно-технический отчет (УДК 378, ГРНТИ 14.35.07, 14.01.85.Шифр П.И.516). Томск, 1998
20. Козлов О.А., Солодова Е.А., Холодов Е.Н. Некоторые аспекты создания и приме¬нения компьютеризированного учебника // Информатика и образование. - 1995. - №3. - С. 97-99.
21. Қазақстан және ТМД елдеріндегі білім беруді ақпараттандырудың IV Халықаралық форумының ғылыми мақалалар жинағы (18-19 бет. 38-39 бет. 118-119 бет. 460-461 бет).
22. Қашықтан оқытуды ұйымдастыру негізгі ережелері. ҚР МЖМБС 5.03.004 - 2006.
23. М.Бурлаков. Маегошеёіа Ғіазһ МХ 20047 Сборка видеоклипов. Санк- Петербург. «БХВ- Петербург».,2004
24. Талызина Н.Ф. Методика составления обучающих программ.-М.: МГУ, 1980.-47 с.
25. Цевенков Ю.М., Семенова Е.Ю. Эффективность компьютерного обучения.- М.,1991. С.84.-(Новые информационные технологии в образовании:Обзор инф./НИВО; Вып.6) С.52-74.
26. Электронды оқулықтарды пайдалану. А.Абубаева, Информатика негіздері, №4 - 2006.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 64 бет
Таңдаулыға:
МАЗМҰНЫ
Кіріспе
1. Қашықтықтан оқыту жүйесі және электронды оқулықтар туралы
0.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
0.2. Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
0.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
0.4. Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім алудың түрлері
0.5. Білім беру ұйымдарында қашықтық нысаны бойынша оқытуды ұйымдастыру ережесі және оқу материалдарына қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
2. Қашықтықтан оқыту жүйесін құру қағидалары
0.1 Қашықтықтан оқыту технологиясына байланысты негізгі үғымдар
0.2 Қашықтықтан оқыту - білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру жолы
0.3 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру кезінде қолданылған бағдарлама
0.4 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру әдістемесі
Қорытынды
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауларында атап өтілгендей, қоғамымыздың басты міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы халықтың компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты.
Қоғамның ақпараттануы бүкіл дүние жүзінде шексіз ақпараттық кеңістік қалыптастыра отырып, өндірісті, білім беруді және адамдардың тұрмыс- тіршілігін түбегейлі өзгертуде. Бүгінде әлемнің 200-ден астам елі электрондық үкімет қалыптастырып отыр. Қазақстан Республикасында электрондық үкіметтің пайда болуы ашық құқықтық қоғамның, азаматтар мен мемлекеттік органдар арасындағы екі жақты қатынасты талап ететін интерактивті қызметтер көрсетудің тәжірибелік механизмі болып табылады.
Білім берудің кез келген саласында электронды оқулықтарды пайдалану студенттердің немесе оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлауын тереңдетуге шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды. Осы уақытқа дейін білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе тек оқулықты пайдалану заман талаптарына сай келмейді. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында электронды оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі.
Электронды оқулық дегеніміз - мультимедиялық оқулық, сондықтан электронды оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.
1. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАР ТУРАЛЫ
1.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Тіпті бірқатар дамыған елдерде бұл идея ұлттық қағидаға айналған. Сондықтан халықаралық ұйымдар әлем елдерінің бәсекеге қабілеттілігінің рейтингін анықтауға кірісті. Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында Білім беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі деп атап көрсетті.
Қай заманда да болмасын өркениеттің дамуы интеллектуалдық шығармашылық қабілеттіліктің негізінде жасалынған, әлі де солай болып келеді. Шығармашылық адам санасының жасампаздығын және іс-әрекетінің биік белсенділігін көрсетеді. Адам қабілетінің дәрежесі, оның кәсіби іскерлік шеберлігі, бизнес пен кәсіпкерліктің нәтижелілігі, жаңалық ашуы тұлғаның шығармашылық ойлауына қатысты анықталады.
Мұғалім жеке көзқарасы бар, соны қорғай білетін жігерлі тұлға, зерттеушілік, ойшылдық қасиеті бар маман, білімді де білікті, көп оқитын, көп тоқитын, білімін күнделікті ісіне шебер қолдана білетін, өзінің оқушысын өз бетінше білім алуға үйрете алатын болуы керек. Бұл - өмір талабы. Мұғалімде ұйымдастырушылық, құрылымдық, бейімділік, сараптамалық қабілеті болуы шарт. Ол сонымен қоса ұлттық құндылықтарды, яғни этнопедагогика, этнопсихология негіздерін меңгеру қажет. Ғаламдасуға байланысты интернет жүйесін жетік меңгерген, әлемдік білімге сай, мәдениеті жоғары, жеке тұлға тәрбиелей алатын ұстаз болуы қажет. Осыған қарап, ХХІ ғасырда мұғалімге қойылатын талаптар зор екенін көреміз.
ХХІ ғасыр - бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Бүгінгі білім мазмұны мұғалім мен оқушының арасындағы байланысты субъективті деңгейде көтерудегі демократиялық бастамалардың барлығы мұғалімдер арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі мұғалімге тек пән мұғалімі ретінде қабылдау олқылық көрсетеді. Мұғалім қоғам айнасы.
Ертеңгі күнімізге аттамас бұрын бүгінгі ұстаздың кім екендігіне баға беріп көрейік. Бүгінгі мұғалім ата-ана, бала бағбаны, қоғам қайраткері. Мұғалім - оқытушы, мұғалім - ұстаз, мұғалім - оқулық авторы, мұғалім - технолог, мұғалім - жаңалықты дәріптеуші, таратушы.
Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық білім беруге, меңгертуге кепілдік бермейтіндігін мектеп тәжірибесі көрсетіп отыр. Сондықтан жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту процесінде іске асу үшін оны технологияландыру қажеттілігі туады.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру - жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Жаңа ақпараттық технологияларға (ЖАТ) ғалымдар әр түрлі анықтама беріп отыр. Мысалы, Н.Макарова ЖАТ - қысқаша компьютер негізіндегі технология деп тұжырымдайды. М.И.Жильдак бұл терминнің неғұрлым кеңірек анықтамасын береді. Ол ЖАТ - адамдардың білімін кеңейтіп, олардың техникалық және әлеуметтік үрдістерді басқару мүмкіндігін дамытатын, ақпаратты жинау, ұйымдастыру, сақтау, өңдеу, тасымалдау және жеткізудің техникалық құралдары мен әдістерінің жиынтығы дейді.
Біз жоғарыдағы анықтамаларды өз іс-тәжірибемізге қолдану бағытында оларды негізге ала отырып жұмыс істеп жатырмыз. Әсіресе ақпаратты оқушыға компьютер арқылы әзірлеу мен тарату үрдісіне ерекше мән беріп отырамыз. Себебі әр түрлі зерттеулерге қарағанда дәстүрлі оқыту кезінде кез келген жақсы оқитын оқушы информатика заңдылықтарын тұжырымдайды, мысалдар келтіреді. Оқушылардың көпшілігі алған білімдерін практикада қолдана алады. Бұл оқушылардың оқу материалын формальды жағынан да жақсы білетінін көрсетеді. Кез келген сабақта электронды оқулықты пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды.
Электронды оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту.
Компьютерлік оқыту үрдісінің құрылымдық сызбасын қарастырайық.
Сызба 1. Компьютерлік оқыту үрдісінің құрылымдық сызбасы
Оның құраушы элементтері мұғалім, оқушы, дидактикалық материалдар мен дербес компьютер (Сызба 1.1). Осы элементтердің барлығы да бір-біріне өзара әсер ететін ақпараттар ағынымен байланысқан. Осы құрылымда алғашқы маңызды аспект ролін мұғалім мен оқушының компьютерлік сауаттылығын қамтамасыз етуі, яғни олардың компьютермен және оның сыртқы құрылымдарымен жұмыс істей білу деңгейлері, компьютердің жалпы қызмет ету принциптерін түсінуі, осы жүйенің жалпы мүмкіндіктерін ұғынуы саналады.
Дәстүрлі оқыту меңгерудің 4 деңгейінің (репродуктивтік, алгоритмдік, эвристикалық, шығармашылық) тек алғашқы екеуін ғана қамтиды, нәтижесінде материалдар жеткілікті дәреже меңгерілмейді, білімнің жүйелілігі, беріктілігі қалыптаспайды. Компьютердің көмегімен тақырыпты оқу, зерттеу негізінде меңгеруді эвристикалық және шығармашылық деңгейге жатқызуға болады. Оқушылар электронды оқулықтан оқығанын, көргенін елестете отырып тақырыпқа берілген тест сұрақтарын шешеді. Ал электронды оқулықта тест сұрақтары күрделенген тест және жеңілдетілген тест түрінде болады. Қорыта айтқанда, компьютерді сабақта қолдану барысында оқушылар:
қарастырылып отырған тақырыптың мағынасын терең түсінеді;
оқушы жұмысты орындау барысында ғылыми зерттеу жұмысына тартылады, оның бойында зерттеушілік қабілет пен ынта қалыптаса бастайды.
Кез келген пән мұғалімін компьютерлік кабинетке тартып отырған не? Ең бірінші кезекте сабақты түрлендіру және оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру. Компьютерлік сыныпта өткен сабақта үйреншікті тыныштық жоқ. Сабақ кезінде оқушылар проблемаларды талқылайды, сабақтың барысын қызығушылықпен бақылайды. Бұл кезде мұғалім - оқушы арақашықтығын ұстау болмайды.
Енді электронды оқулықты пайдаланудың тиімді және тиімсіз жақтарына тоқталайық:
Тиімді жақтары
Тиімсіз жақтары
оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалын іздеп отырмайды;
оқушы оқулықты қажет етпей-ақ информатика негіздерінен кез келген мәліметті алып, оқып үйренуіне болады;
тақырыптың үлкен, қиын бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар, клиптер, аудиохабарларды пайдаланады;
таңдап алған хабарды көшіруге мүмкіндік бар;
сарамандық жұмыстар жылдам түсіндіріледі;
бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қамтамасыз етілген;
көрнекілік құралдарға деген мұқтаждықты азайтады;
мұғалімге әр оқушымен дербес
психология-педагогикалық талаптардың жоқтығы;
пән аралық байланыстың аздығы;
көрнекілік материалдарда бірыңғай таңдау;
оқып үйренудегі мамандық бойынша бағыты ескерілмеген.
материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару;
оқушының жеке ерекшелігі, денсаулық жағдайы ескерілмеген;
берілген материалдағы санитарлық-гигиеналық нормалардың сақталмауы;
компьютердің графикалық мүмкіншілігінің қолданылуының нашарлығы және әлсіздігі;
оқушының тіл мәдениетінің төмендеуі, тірі қарым-қатынасқа
жеке жұмыс жүргізуіне мүмкіндік
түсе алмауы.
туғызады;
:: оқушының ой өрісін,
дүниетанымын кеңейтуге, тану
үрдісіне ықпал етеді;
:: зерттеушілік қабілеті бар тұлға
қалыптасады;
:: YenБТ-ға даярлаудағы тиімділігі
жоғары.
Кесте 1. Электронды оқулықты пайдаланудың тиімді және тиімсіз жақтары.
Жоғарыда айтылған тиімсіз жақтарды болдырмау үшін төмендегідей ұсыныс жасауға болады:
компьютерді сабақтың белгілі бір кезеңдерінде ғана пайдалану;
компьютерді пайдалану уақытын сақтау;
компьютерді пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау;
дәстүрлі және электронды оқытуды кірістіру арқылы жүргізу. Себебі электронды оқыту - оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, модельдеу, тестілеу т.б. бағдарламалар жиынтығы. Электронды оқулық жай оқулықтарға өте тиімді қосымша мүмкіндіктер береді. Атап айтқанда:
кері байланысты іс жүзінде тез арада қамтамасыз етеді;
жай оқулықтағы кездеспейтін қосымша материалдарды электронды оқулықтардан қысқа уақытта табуға болады;
гипермәтінді түсіндірмелерге өту барысында уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Кез келген пән бойынша ең бастысы электронды оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы болуы керек.
Осыған байланысты электронды оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескерген жөн:
белгілі бір пәнге байланысты дайындалған оқулықтың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс конспектісін қамтитын негізгі сарамандық және тәжірибелік тапсырмаларды орындауға арналған қосымша материалдарға анықтама, библиографиялық көмекші, аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест материалдарды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмау.
Түрлі сабақтарда электронды оқулықпен жұмыс нәтижелерін бағалау үшін түрлі диагностикалық зерттеу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік бар:
білім мониторингісі;
сауалнамалар;
түрліше тестілік бақылаулар;
жеке оқушылармен әңгіме, пікір алмасу т.б.;
оқушыларды сырттай бақылау.
Электронды оқулықтарды қолдану барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығын жоғарыда айттық. Сондай-ақ мұғалімдер де өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан қолдана алады.
Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электронды оқулықтарды информатика сабағында пайдалану - оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады. Ой өрісі дамыған шетелдік білім жүйесінен қалыспайтын жас ұрпаққа білім беру жолындағы ортақ міндетті өз мәнінде жүргізу қажет деп ойлаймыз.
Электронды оқулықтың негізгі қасиеттері:
жинақтылық;
жүйелілік;
эстетикалық көркемділігі;
жылдамдылығы және т.б.
Электронды оқулықтың құрылымы:
материалдың мәтін, сурет, график, кескін, кесте және т.б. түрде баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді;
материалдың кескін түрінде баяндалуы - оқулық мазмұнының графиктік- мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік түрде бейнелеу;
өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен тапсырмалар беріледі.
Электронды оқулықтың құрылымдық элементтері:
сыртқы беті;
титулдық экран;
мазмұны;
аннотация;
оқу материалының толық баяндалуы;
оқу материалының қысқаша мазмұны;
қосымша әдебиеттер;
өзіндік білімді тексеру жүйесі;
өзіндік бақылау жүйесі;
мәтіндік үзінділерді іздеу функциясы;
авторлар тізімі;
терминдік сөздер;
оқулықтың элементтерін басқару бойынша анықтамалық жүйе;
оқулықпен жұмысты басқару жүйесі.
Электронды оқулыққа қойылатын талаптар:
жан-жақтылығы;
ізгіліктілік;
бейімділігі;
модульдік;
экономикалық тиімділігі;
тұтынушыға бағдарлау.
Электронды оқулықты құрастыру алгоритмі:
оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау;
үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру;
оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу;
глоссарий дайындау;
лекциялар конспектісін дайындау;
тест материалын дайындау;
материалдарды электрондық түрде дайындау;
өзіндік және практикалық сабақтардың материалын дайындау.
Электронды оқулықтың құрамы:
аннотация;
пән туралы қысқаша ақпарат;
жұмыс бағдарламалары;
электрондық оқулықпен және оның бөліктерімен жұмыс жасау туралы әдістемелік нұсқаулар;
ұсынылатын білім беру бағдарламалары;
теориялық материалдар (лекция конспектілері);
теориялық материалдарға негізделген оқу құралы;
практикалық жұмыстарды орындауға негізделген әдістемелік құрал;
практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тізімі;
бақылау тапсырмалары;
лабораториялық жұмыстардың әдістемелік нұсқалары;
білімді бағалау критерийлерін айқындайтын тапсырмалар;
бақылау тестілерінің жинағы;
телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация
түрлері мен графигі;
глоссарий;
әдебиеттер тізімі және интернеттің ақпараттық ресурстарына сілтемелер;
озат мұғалімдердің жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
үйренушінің жұмыс папкасы;
мұғалімнің жұмыс папкасы.
Электрондық оқулықтардың маңыздылығы
Бүгінгі таңда адамзат әртүрлі сферада жаңа ақпараттық технология кұралдарын қолданып, соның ішінде білім беру саласында көптеген өзекті маңыздылыққа қол жеткізуде. Отандық және шетелдік оқу процесіндегі компьютерлендіру туралы кез-келген басылымда, кез-келген пәнді оқытудың маңызды жақтарын қарастырған. Қазіргі қоғамда көріп отырғанымыздай ақпараттық технологияның дамуы, білім берудегі интеграциялық процесстің дамуы, ақпараттандырылған қоғамда қол жеткізілген нәтижесінің бірі болып білім беруде қашықтан (дистанциялық) оқыту формасының ортаға шығуы және оның дүниежүзіне жайылуын ортаға алып келіп отыр.
Жаңа ақпараттық технология арқылы білім беруде: ең жоғары университет және институттарға ғылыми жетістіктерді және тәжірибелі ұстаздардың білімін игеруге, жан-жақты білім алушылардың санын көбейтеді. Қазіргі таңда шетелдерде кез-келген тақырып бойынша мәліметтерді алу үшін Интернетті пайдалануда өте бай тәжірибеге қол жеткізген.
Білім беру мақсатындағы ақпаратты ресурстардың шарты белгілері мыналар:
Электронды (мулътимедиялыц) оқулық, қашықтан оқыту курсы;
Анықтама мәліметтері (сөздік, энциклопедия, карта, деректер
базасы);
Электронды кітапханалар: тексттік, графикалық, дыбыстық, және
бейне ақпараттары;
Виртуалдық мұражай, көрмелер және т. б. көрнекі материалдар;
Оқытушылар үшін методикалық мәліметтер.
Енді мультимедиа сөзіне тоқталсақ: мультимедиа ағылшын тілінде шиііішеёіа латыншадан шиііиш-көп және шеёіа, шеёіиш-жинақ яғни электрондық ақпаратты тасушы, құрамына бірнеше түрде текст, сурет, бейне, анимация және т. б. топтаушы.
Мультимедиа біздің түсінігіміз бойынша мыналарды білдіреді: компьютер технологиясы, ақпаратты ұсынуды қолдану тек қана текст емес, сонымен бірге графика, түс, дыбыс, анимация, бейне көріністер. Яғни мультимедиалық оқулық - компьютерлік мультимедиа технологиясын пайдалану арқылы берілетін дыбыс, графика, анимация және т. б.. Бұл анықтама оқыту бағдарламасы және электронды оқулық терминдерімен қарама- қарсылық тудырмайды. Бірақ электрондық оқулық мультимедиалық болмауы да мүмкін (бұл дегеніміз оқулық тек қана текстік тұрғыда болса).
Мультимедиялық оқулықтардың көпшілігі гипертексттік технологиясын қолдану арқылы ұйымдасқан (технология, тексттік массивте берілген тақырыпты іздеуді қамтамасыз етеді. Мұндағы іздеу текстердегі арнайы көрсеткіштер (гипертекстік сілтеме) құжаттағы сөз немесе сөйлем болып, оқушының таңдауымен басқа құжатқа өтіп оны экран бетіне шығару).
Мұндай гипертексті қолдану арқылы жасалған мультимедиалық оқулықтың дәстүрлі қағаз бетіндегі оқулыққа қарағанда артықшылығы басым болады.
Мулътимедиалъщ мүмкіншіліктерді қолдану: музыкалық немесе дикторлық дайындау, анимация, графикалық қойылым, бейне клиптер, слайд-шоу және тағы басқа.
Гиперсілтемелердің тармақталу құрылымы (анықтама, термин, атау, түсіндіру). Гиперсілтемелер түсіндірмелер алу, анықтамалар, оқу мәліметтеріне қосымша ақпараттар, сонымен бірге тез арада негізгі текстке қайтуға мүмкіндік береді.
Бұл жүйенің басқару құрылымы - оқытушы (өз ойын, көзқарасын), өз кезегінде материалдың ұсыныуын, әртүрлі аудиторияға бір ғана оқу мәліметтерін ұсынуга мүмкіндік алады немесе анықтамалық жүйе ретінде де пайдалана алады.
Бұл жүйенің білімді бақылауымен тез арада нәтиже алуы, орындалган жаттызулардың бағалануы.
Сонымен қатар гипертекстік протокол (әдіс, компьютерлер арасындағы деректердің алмасуы) өөө стандарты арқылы (әлемдік тор) бұл оқулық жеңіл ғана глобалдық ақпараттық желіге (интернетке) және кеңінен қолданушылар тобына берілуі мүмкін.
Бүгінгі таңдағы жаратылыстану консепциясының тәртібі бойынша электрондық оқулықтардың компьютерлік әдістік нұсқауының негізгі бағыты бойынша 2-ге бөлінеді:
Интернет технология. Гипертекстік құжат болып есептелетін Интернет-технологиясы құрамының оцулыгы болуымен қатар ол желімен НТМЬ немесе өуа тілінің көмегімен таралады. (Интернет немесе интранет).
Сшв-технология. Ал Сшв-технологияның қолдануымен оқулық жеке баздарлама ретінде және қарапайым бағдарламалау тілдерінде жазылады.
Оқулықтың тұтынушыға жеткізілуі.
Қолданушыға қандайда болмасын технологиямен дайындалған мультимедиалық оқулық жеткізілуі тиіс. Оқулықты дайындау технологиясы таңдалуымен қатар оның тұтынушыға жеткізілуі де үлкен роль ойнайды. Егер дайын болған оқулық авторы глобалдық желіге арқа сүйей алмаса, яғни оның белгілі ақпараттың ресурстары интернет желісіне жалғана алмаса, және де оқулықтың өзі ойға қонымды белгілі мегабайт көлемінде болса, онда оқулықтың тұтынушыға жеткізілуін лазерлі компакт дискілермен мүмкін болар еді. Егер де оқулықтың сілтемелер жүйесі білім беру сайтына орналасқан болып, ол музейде экскурсия жүргізуші секілді болса, онда мұндай оқулықтың нақты орны интернет болар еді. Жоғарыда айтып өткеніміз бойынша мультимедиалық оқулықтарды тұтынушы қолына жеткізілуі тиіс болды делік және бұл оқулық құралының өзінің пайдаланушысына жетер жолдың 3 түрі бар болады.
Оқулықтың жеткізілу жолдары:
СӘ (лазерлі диск) да
Интернет сайтында
СӘ және оның Интернет сайтына да байланысы болу.
Қазіргі кезде заман талабына сай түрлі оқулықтар пайда болып, оларды тәжірибеде қолданылып жатыр десек артық айтпаған болар едік. Сонымен оқытушылар мен студенттер электрондық (мультимедиалық) оқулықтарға деген өздерінің ойларын түйіп, оң көзқарастар қалыптастыруда. Оқулықтардың түрлі тиімділігін пайдаланып, бұл күндері сапалы білім беруге деген құлшыныс жоғарылауда. Осылайша электрондық оқулықтарға деген түсініктерді төмендегіше тұжырымдауға болады:
Көрнекілік материалдардың ұсынылуы (мультимедиалық технология құжаттағы гиперсілтемелер, түсі, дыбыс, бейне т.б.)
Жылдам әрі тез арада қайта байланыс (құрылған тест тапсырмаларымен сол материалды қалай цабылдазанын бақылау).
Әрдайым оқулықтың жаңа деректердің шыгуымен толықтырылуы (электронды оқулық бір жерде топтастырылады, оған көптеген адамдар жалғануына болады. Егер бір файлды жаңартып немесе қосымша қосылса, онда жаңартылып толыцтырылган оқулыққа рұқсаты бар барлық адамдар әп сәтте-ақ оқулықтың толыққанды түрімен қауыша алады).
Мультимедиалық оқулықтың мүмкіншілігі:
тез арада қайта байланыс орнату;
қажетті ақпаратты табу;
текст қысқа әрі нұсқалы болса да, оны көрсетіп, айқындау;
схемалар, моделдеу;
анимациялармен безендіру және т.б.
Мультимедиялық оқулыққа қойылатын талаптар:
Курс бойынша ақпарат құрылымы өте жақсы болуы керек.
Текстік ақпарат бейне-лекциямен үндесуі керек.
Мультимедиялық оқулыққа көптерезелі интерфейс қолданылып, әр терезеде ақпараттар бір-біріне сілтемелермен байланыста болуы қажет.
Жай көріністе қиынға түсетін бөлімдер бейнекөріністер мен анимация арқылы толықтырылуы керек.
Яғни, жоғарыда айтылған сөздерге қарай отырып электрондық оқулықтар дайындау үшін мультимедианың барлық мүмкіндігін пайдалану қажет:
слайд-шоу;
мульти-анимация;
дыбыстық бейне фильмдер.
Мультимедианың негізгі ерекшелігі жаңа оқулық материалын тек қана көрумен ғана емес, сонымен бірге текстке, түске, статикалық бейне немесе көрініске, бейнефильмге және анимацияға, дыбысқа мән бере отырып материалдың жан-жақтылығы мен сапасын жоғарылатады. Осылайша электрондық оқулықтарға сипаттама беріледі.
1.2 Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
Еліміздің қазіргі кездегі әлеуметтік-экономикалық жағдайы оқу-ағарту жүйесінің алдына көпшілікті сапалы біліммен қаруландыруды икемді тұрғыда ұйымдастыру мәселесін алдыңғы шетке шығаруда. Ол қоғамның ақпараттандырылуы негізінде ең маңызды әрі ауқымды мәселе ретінде қашықтан оқытуды қолға алу арқылы шешіледі. Өйткені, Жоғары оқу орындарында (ЖОО) арнайы білім алу мүмкіндігіне ие бола алмайтын кейбір ауыл тұрғындарына, спортпен шұғылданушыларға, вахталық жұмыс жасайтындарға, мүгедектер немесе үйден оқу мұқтаждықтағы адамдарға, сондай-ақ біліктіліктерін арттырамын деушілер үшін оқытудың осы формасын қолдану тиімді болып табылады .
Қашықтан оқыту мәселесін зерттеумен көптеген ғалымдар мен мамандар, ғылыми зерттеу орталықтары айналысып, оны дамытуға, практикаға ендіруге өз үлестерін қосуда.
Зерттеулердің көптігіне қарамастан, қашықтан оқыту жүйесін дамыту қажеттілігі келесі аспектілерден байқалады:
нарық заманына сай жоғары оқу орнында білім алуды ашық, үздіксіз түрде ұйымдастыру, яғни қашықтан оқыту түрін жоғары оқу орнында міндетті түрде енгізу қажеттілігі;
қашықтан оқыту жүйесінің теориялық - әдіснамалық негізіне сүйенген қашықтан оқытуды жүзеге асыруға қажет бағдарламалық - әдістемелік қамтамасыздықтың жеткіліксіздігі;
қашықтан оқытуды икемді тұрғыда ұйымдастыру, яғни студентке жеке дара оқу бағдарламасын, оқу мерзімін таңдау мүмкіндігін беру;
студенттің танымдық іс-әрекеттерін қашықтан оқыту жүйесіне сай ұйымдастыру жолдары мен әдістерін көрсету және т.б.
Қашықтан оқыту - ақпараттық, компьютерлік телекоммуникациялық құралдар көмегімен ғылыми тұрғыда негізделген тәсілдер арқылы білім беру түрі.
Елімізде қашықтан оқытуды дамыту үшін білім саласын басқару жүйесінің ақпараттық инфоқұрылымын жасау ұсынылған. Ол құрылымның телекоммуникациялық жобасы республикалық білім беру саласының ақпараттық ғылыми-әдістемелік орталығының, 16 облыстық, 210 аймақтық және қалалық ақпарат орталықтарының ашылуына алып келді. Жалпы орта білім беретін мектептерді ақпараттандыру Мемлекеттік бағдарламасына (1997- 2002 жж.) сәйкес Республикалық білім беруді ақпараттандыру орталықтарының көмегімен орта мектептер компьютерлермен толық жабдықталып, олар бүгінгі таңда толығымен дерлік Интернет желісіне қосылды.
Қазақстан республикасының білім жүйесіне қатысты қабылданған бірнеше нормативті құқықтық құжаттар осы саладағы жұмыстың актуальды екендігін дәлелдейді. Ол құжаттарға Қазақстан республикасының конститутциясы, білім туралы заңы, республикамыздың 2010 жылдарға дейінгі дамуының стратегиялық жоспары, Қазақстан республикасы Өкіметінің 2003-2006 жж. арналған бағдарламасы, Білім жүйесінің 2015 жылға дейінгі даму
тұжырымдамалары (12-жылдық білім беруді енгізу, кредиттік оқыту жүйесіне өту, т.б.). Бұдан басқа да білім беру жүйесінің барлық деңгейіндегі түбегейлі өзгерістер оның реформалануының, ақпараттандырылуының дәлелі.
Білім беру процесі 5 элементтен: оқытудың мақсаты, мазмұны, оқыту әдістері, оқыту құралдары мен түрлерінен тұратын біртұтас педагогикалық жүйе түрінде қарастырылатыны белгілі. Қашықтан оқыту жүйесінде келтірілген элементтерге оқу-материалдық, идентификациялық-бақылау, нормативті-құқықтық, қаржылық-экономикалық және маркетингтік түріндегі ішкіжүйелер қосылды.
Оқушы қашықтан оқыту жүйесінде көбіне тыңдаушы делінеді. Жоғары оқу сатысындағы оқу уақытының бір бөлігінде тапсырмаларды өз компьютерлерінде, үйінде немесе ол болмаған жағдайда мектептің медиатекасында өздеріне ыңғайлы уақытта орындайтын болса, бұл олардың жұмысын едәуір жеңілдетеді. Оқушы қажет кезде пошталық қызметпен кеңестер алып, тапсырманың орындалуын желі арқылы жібере алады. Олар мектепке, өз топтарына лекцияларға, семинарларға, зертханалық және практикалық жұмыстарға, топтық жоба бойынша жұмыстың барысын талқылау үшін келетін болады, мұндай жағдайда қашықтан оқыту орталықтарындағы сабақтар кестесінде 2-3 пән ғана тұруы мүмкін.
Қашықтан оқытудағы оқытушының алатын орны ерекше. Оқытушыны қашықтан оқыту жүйесінде тьютор деп атау қалыптасқан. Тьютордың негізгі қызметі тыңдаушылардың өзіндік жұмыстарын басқару, яғни пәнге деген қызығушылықты ояту; тыңдаушы алдына қол жеткізілетін мақсат пен шешілуі тиіс мәселені қоя білу; өз білімі мен тәжірибесін бере білу; ұйымдастырушылық іс-әрекеттерді орындау; тыңдаушылар арасындағы әрекеттестікті
ұйымдастыру; оқыту процесін қадағалау функцияларын орындау болып табылады.
Қашықтан оқитын оқушының алған білімдері оның ішкі жан дүниесі мен ақыл-ойының дамуына, жеке басының өсуіне алып келеді. Сондықтан оқушылардың алған білімдерін, қорытынды нәтижелерді сырттан бақылау жүйесі олардың жеке басының білімінің өсуін үздіксіз диагностикалауды жүзеге асыру қажет.
Қазақстандағы қашықтан білім беру жүйесінің мақсаттары ЮНЕСКО - ның әлемдік қауымдастықтың алдына қойған ғаламдық мақсаттарымен сәйкес айқындалады. Олар:
жекеленген, икемді бағдарламалар бойынша оқу мүмкіндіктерін берудің есебінен білім алушылардың сапалық тұрғыда жаңа академиялық ұтқырлығын қамтамасыз етуге жағдай жасау;
отандық білім берудің дәстүрлеріне, әлемдік озық педагогикалық тәжірибе мен ақпараттық технологияларды пайдалануға негізделген кешенді білім беру бағдарламасының есебінен білім берудің жоғары сапасы мен стандарттарын сақтай отырып, дамыту;
Қазақстан жоғары мектептерінің білім қорларын жинақтауға, сақтауға және көбейтуге, телекоммуникациялық технологияларды қолдану арқылы оларды өзгерту, жаңалау және тарату;
Қазақстанды әлемдік білім беру кеңістігінде орнықтыру;
дене кемістіктері бар немесе білім беру процесінің дәстүрлі нысандарының шеңберінде оқуға мүмкіндігі жоқ адамдардың білім алуына мүмкіндік жасау;
жоғары оқу орындарының Қазақстан территориясында біркелкі орналаспауына байланысты туындайтын әлеуметтік проблемаларды шеше отырып, азаматтарға тұрғылықты жерінде тұрып, өндірістен қол үзбей білім алу мүмкіндігін беру;
білім беру қызметін экспорттау есебінен дамыту;
- экономиканың басым салаларын білікті кадрлармен қамтамасыз ету үшін мамандарды кең көлемде, әрі сапалы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік біліктіліктерін арттыруды жүзеге асыру.
Оқытудың мазмұнын әлеуметтік сұраныстың педагогикалық моделі түрінде анықтауға болады. Оқыту процесі, әдістері мен ұйымдастыру түрлері оқыту мазмұнына тәуелді. Қашықтан оқытудың мазмұнын сұрыптау қағидалары мен ұсыныстар бірнеше еңбектерде келтірілген.
И.Я.Лернер оқытудың жалпы дидактикалық әдістерінің бес түрін: ақпаратты-рецептивті; репродуктивті; проблемалық; эвристикалық; шығармашылық деп көрсетті. Біз қашықтан оқыту жүйесінде ақпараттық технологиялар қолданылған кез-келген тәсіл И.Я.Лернер анықтаған бес әдістің бірінің құрамына кіретінін байқадық және оқыту тәсілдерінің ішінен қашықтан оқыту жүйесінде жиі қолданылатын түрлері: демонстрация, иллюстрация, түсіндіру, әңгімелеу, тапсырмаларды орындау, есептер шығару, жазба жұмыстары, қайталау.
Қашықтан оқыту жүйесінде негізінен келесі оқыту құралдары қолданылады:
кітаптар (дәстүрлі және электронды нұсқадағы);
желілік оқу материалдары;
компьютерлік оқыту жүйелерінің қарапайым және мультимедиялық нұсқалары;
аудио оқу-ақпараттық материалдары;
видео оқу-ақпараттық материалдары;
қашықтағы лабораториялық практикумдар;
тренажерлар;
берілгендер және білім қорлары;
электронды кітапханалар;
эксперттік оқыту жүйелері негізіндегі дидактикалық материалдар;
геоақпараттық жүйелер негізіндегі дидактикалық материалдар.
Қашықтан оқыту процесінің ақпараттық - техникалық жабдықталуы
маңызды мәселенің бірі. Ол техникалық тұрғыда негізінен телекоммуникациялық технологиялар көмегімен шешілсе, бағдарламалық тұрғыда веб-сайттар мен электронды оқулықтардың болуын талап етеді.
Оқытудың әдістемелері және құралдары дидактикалық процестің негізгі қозғаушы күші. Олар, егер де бұл процес үшін материалдық- техникалық база болса, ал оқытушыға оқытуды ұйымдастыру жағынан, демек сабақ түрлерін анықтауда таңдау құқығын берсе, оқытуда көздеген мақсатқа жетуді қамтамасыз етуге болады.
Қашықтан оқытуда білім беру процесі үздіксіз байланыстағы түрде және үздіксіз емес байланыста ұйымдастырыла береді. Байланыстағы қашықтан оқытуда байланысу уақыттары мен ұзақтығы әртүрлі болады. Кейбір сәттерде оқыту процесі кезінде байланысу тіпті аз болуы мүмкін.
Педогогикада лекция, семинар, лабораториялық сабақ, бақылау жұмысы, сынақ, емтихан, кеңес беру, өзіндік жұмыс және т.б. белгілі оқыту түрлері қалыптасқан. Қашықтан оқыту жүйелерінде олар үздіксіз байланыстағы және үздіксіз емес байланыстағы оқыту орталықтарында орындалады.
Қашықтан оқытудың ұйымдастыру-әдістемелік негізіне келсек, оның көпдеңгейлілігін техникалық жағынан да, әкімшілік ұйымдастыру бағытынан да көруге болады.
Маркетингтік ішкі жүйеге тоқталайық. Маркетинг - нарықтық қатынастағы кәсіпкердің стратегиясы мен тактикасы ретінде белгілі. Оқыту процесіндегі маркетингті білім беру қызметі, мемлекет қана емес, тапсырыс беруші мен тұтынушы да анықтайды. Қашықтан оқытудағы маркетингтік ішкі жүйе өндірістік мекемеге тән дәстүрлі маркетингтік функциялардың бәрін орындайды. Мысалы, өндірісті және сұранысқа сай өнімді өткізуді басқару жүйесінің функциялары. Бұл ішкі жүйедегі тауар - білім беру қызметі. Әрине, мұнда мемлекеттік стандарт талаптарына сай оқыту және нормативтік құжаттар дұрыс жолға қойылуы тиіс. Қашықтан оқытуға маркетингті қолдану біріншіден үлкен сұранысқа ие қызмет түрін көрсету үшін, екіншіден ЖОО арасындағы бәсекелестікті жеңу үшін қажет.
Оқу-материалдық ішкі жүйе. Оқытуда әдетте оқу- әдістемелік базаға оқыту құралдары, оқып-үйрену объектілері, яғни материалды және техникалық құралдар жиынтығы таңдалған мамандық бағытындағы бекітілген оқыту бағдарламасы қамтылады. Сонымен қатар оқу корпустарын жабдықтауда лабораториялық құралдар, оқытудың техникалық құралдары, оқулықтар, оқу құралдары мен басқа оқу-әдістемелік құралдар жиынтығы қамтылады.
Қашықтан оқытуда тыңдаушыға оқу-әдістемелік құралдар кешені беріледі (кейс). Кейс құрамына пәнге қатысты келесі материалдар жинақталады:
оқу бағдарламасы;
әдебиеттер тізімі;
курсты оқып-үйренудің әдістемелік нұсқауы;
оқу құралдары (тірек конспектілері, лекция конспектілерінің жоспары);
тестік сұрақтар (кіріс, аралық, иденфикациялық, қорытынды);
аудио кассеталар;
видео кассеталар (тағайындау немесе шолу лекциялары, т.б.);
қарапайым және мультимедиалық компьютерлік оқыту бағдармалары;
жұмыс дәптерлері (практикалық тапсырмаларды орындау үлгілері, өзіндік жұмыстар, т.б.);
Хрестоматиялар немесе оқу материалдарының ксерокөшірмелері;
Тыңдаушының өзіндік жұмыстары жоспарының кестесі, өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруға арналған нұсқаулар.
Жаратылыстану- ғылыми пәндер үшін виртуалды лабороториялар мен практикум материалдары қосылады.
Қаржылық-экономикалық ішкі жүйе. Техника араласқан кез-келген сала талдау және жобалау жұмыстарын талап етеді, сондықтан оны қаржылық- экономикалық тұрғыда бағалау қажет.
Қашықтан оқыту жүйесіндегі кез-келген пәнге қатысты техникалық- педагогикалық құралдарды құрастыру қанша уақыт алады және бұл оқытудың қаржылық шығыны қалай екендігін алдын-ала шешу тың мәселе.
Бұл жүйенің тиімділігін педагогикалық, әлеуметтік және экономикалық аспектілермен ашуға болады. Мысалы, адамның сұранысын қанағаттандыру, оның мүмкіндіктерін байыту мен шығармашылық потенциалын арттыру т.б. арқылы әлеуметтік және экономикалық өзгерістермен қамтамасыз ету.
Идентификациялық-бақылау ішкі жүйесі. Оқып- үйренуде тұлғаның өзбетінше тапсырмаларды орындауын, оқу - іс-әрекеттерін жүргізуін қадағалау үшін идентификациялау қолданылады. Ол оқу ұйымдастырудағы қауіпсіздік шаралардың бірі. Әсіресе тестерді тапсыру, рефератты орындау, басқа да іс- шаралардың орындалуын идентификациялау үшін әртүрлі техникалық құралдар қолданылады. Мысалы, емтихан тапсырушы тұлғаны идентификациялауды видеоконференция көмегімен жүзеге асыруға болады.
Қорыта келе, Қазақстанда қашықтан оқытуды дамыту жоғарыда келтірілген қашықтан оқыту элементтерін жүйелі тұрғыда, әрі мемлекет тарапынан қадағалау арқылы ұйымдастыру нәтижесінде өз шешімін табады деп есептейміз.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың теориялық негіздері
Қашықтықтан оқыту (ҚО) - білім, білік дағдыларды алу үрдісі, бұл кезде оқыту процедураларының тұтас немесе белгілі бір бөлігі оқытушы мен студенттің территориялық алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.
Қашықтықтан оқыту технологиясының кейс және желілік технология деген түрлерін ерекшелеп көрсетуге болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуына интернеттің әсерін бағалау қиын. Ол ара қашықтықтықты қысқартумен қатар, оқытушы мен студентке анағұрлым көп еркіндік береді. Енді тыңдаушы немесе студент тапсырмалар және тестпен өзіне ыңғайлы уақытта айналыса алады. Оқытушы материал мазмұнын жедел түрде өзгерте алады. Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуы - біздің білім беру жүйесінің болашағы болып табылады. Шетелде күндізгі немесе қашықтықтан білім берудің қайсысының дұрыстығы жөнінде сөз де болмайды. Өйткені, басты орынды қашан да сапалы білім алады.
Қашықтықтан оқытуда өз бетінше жүргізілетін жұмысты сөзжұмбақтар, шарада немесе тапсырмалар арқылы ұйымдастыру, жаңа тақырыптарды меңгеру үшін өте ыңғайлы. Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі. Жаңа тақырыпты бұлай баяндау кезінде сабақтың басты элементі форум немесе чат болып табылады. Мұндай баяндаулар алдын ала жоспарланып, алдын ала даярланған сценарий бойынша жүргізіледі. Қашықтықтан оқытуда жаңа материалды баяндаудың тағы бір нұсқасы виртуалды шебер. Әдетте оқу материалын баяндау және талқылау бір мезгілде жүргізіледі.
Қашықтықтан оқыту жүйесін әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден тұратын үш компоненттің жиыны ретінде қарастыруға болады. Олар:
дидактикалық жүйе;
технологиялық жүйе;
қамтамасыз ету жүйелері.
Қашықтықтан оқыту үшін оқытудың жалпы дидактикалық бес әдісін қолдануға болады:
ақпараттық-рецептивті;
репродуктивті;
мәселелік мазмұндау;
эвристикалық;
зерттеу;
1.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты XXI ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру бағыты жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, қашықтықтан оқыту, дара тұлғаға бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.
Қашықтықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ, бұл - тыңдаушылар мен оқытушылардың бір-бірінен кеңістікте алыстатылған оқу формасы. Ал, тармағынадағы қашықтықтан оқу ұғымы тындаушылар мен оқытушылар арасындағы, сонымен қатар тыңдаушылардың өзара белсенді ақпаратпен алмасуын қарастыратын және жоғарғы дәрежедегі қазіргі жаңа ақпараттық технологияларды (аудио-визуальды құралдар, дербес компьютерлер, телекоммуникация құралдары, т.б.) пайдаланатын белгілі бір тақырыптар, оқу пәндері бойынша ұйымдастырылатын оқу процесі.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары бар:
Кейс-технология - оқытушылардың дәстүрлі және қашықтықтан консультацияларды ұйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген. Кейс технологиясы (ағылшынның сазе - портфель) оқытуда жасалынған әдістемелік материалдармен іске асырылады.
Кейс-технологияға арналған материалдар түрлері мыналар:
әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға оқу жоспарындағы пәндер бойынша электрондық тасымалдауышта (СБ- КӨМ) оқу-әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай әдістер тыңдаушылардың белсенділігін арттырады, шығармашылық қабілеттерін белсендіреді.
жұмыс дәптері.
анықтама.
оқу, аудио, бейне материалдары.
бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
пайдаланушыға ыңғайлы құрылым - мұғалім материалды беру реті мен бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру мүмкіндігі бар;
кейстің құрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған документтер мен дыбыс, анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады;
оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады;
оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады (интернет, СБ-КӨМ);
оқулыққа кірістірілген білімді тексеру жүйесі бар;
оқулық бетінен интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
Желілік-технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік құралдармен жабдықталуын қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген; Оқытудың желілік-технологиясына жатады:
интернет желісін пайдалану;
электронды поштаны пайдалану;
телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
мультимедиамен жабдықталған, интернетке шығу мүмкіндігі бар желілік компьютерлік класс;
Электронды пошта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды пошта арқылы ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып табылады:
туындайтын мәселелерді қарастыру;
мақсат пен міндеттерді қою;
білім, тәжірибелерді беру;
ұйымдастыру қызметі;
білім алушылардың арасында өзара байланысты ұйымдастыру;
оқу процесін бақылау.
Тыңдаушылар қашықтықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы орында, тиімді темптегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар өз бетінше жұмыстың техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту - адамның білім алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі ретінде мамандардың негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді.
1.4 Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім
алудың түрлері
Компьютерлік оқулық мен компьютерлік оқыту жүйесі нәтижелі түрде қайта өңдеп пайдалану үшін, компьютерлік білім алу мүмкіндіктерін және мінездемелерін білу қажет. Олармен танысуды сыныптық компьютерлік білім алу анықтамасынан бастайық. Бұл бөлімде компьютерлік білім алудың санатталуы және олардың түрлерінің ерекшеліктері қысқаша суреттеледі. Негізгі көлемде қарастырудың компьютерлік оқулық және компьютерлік оқыту жүйесіне қатысты пайдасының түсінігі екі сәттен тұрады. Біріншіден, өндірістік тәжірибеде компьютерлік білім алудың әр түрлері бір топта қолданылады, бұл дегеніміз олардың байланыстары білімінің мүмкіншіліктерін және бірге қолданылуын талап етеді. Екіншіден, көптеген компьютерлік оқулық мен компьютерлік оқыту жүйесі құрылымдарының әдістемелік және технологиялық аспектілері барлық компьютерлік білім алу сыныптарына жалпылық болып табылады.
Әр түрлі компьютерлік білім алу түрлері араларында тақ шекаралар жатады. Біз оларды компьютерлік білім алу негізгі түрлеріне анықтама бере отырып белгілеуге тырысамыз. Сонымен бірге біз терминологиялық мәселелер қиын және оңай шешілмейтіндер қатарына жататындарын білеміз. Компьютерлік білім алудың терминологиясын жүйелеудің көптеген талпыныстары бар. Бірақ өкінішке орай бүгінгі күнде мамандар арасында компьютерлік білім алу санаттаудың және олардың түрлері атауының жүйелерінің бірдей көзқарасы қалыптасқан жоқ. Өзіміздің анықтамамызды ұсына отырып, біздің осы көзқарасымыз түпкілікті және шешілмеген мәселенің шешуші соңғы нүктесі демейміз. Біздің мақсатымыз қандай терминде болмасын оқушыларға түсіндіре білу.
Компьютерлік білім алу (КБА) анықтамасынан бастайық. Компьютерлік білім алу- бұл бағдарламалық амал (бағдарламалық топтама) немесе заттық мағынадан тұратын және оқытылушымен бағытты қатынастан тұратын, белгілі бір педогогикалық тапысрмаларды шешуге арналған бағдарламадық- техникалық топтама.
Келтірілген анықтама компьютерлік білім алудың педгогикалық тапсырмаларды шешуге арналған арнайы құрылған түрі екенін көрсетеді, яғни оқу барысында қоладылуы- оның ең басты міндеті. Оқыту кезінде қолданылатын, бірақ басқа негізді иемденетін және педогогикалық функцияларды қамтымайтын түрлері КБА-ға жатпайды. Оқу барысында қолданылатын, компьютерлік білім алу сыныптарына кез келген бағдарламалық жүйелерді кіргіізеді деген сияқты дұрыс емес көзқарастар кең тарап кетекендіктен, жоғарыда көрсетілген ескертпелер маңызды болып табылады. Бұдан шығар мағына бұл, компьютерлік білім алуға тексттік және графикалық редакторлар, компиляторлар және бағдарламалау жүйелері, автоматты жобалау жүйелері (АЖЖ), эксперттік жүйелер, басқа сөзбен айтқанда - барлық білім алу құралы сияқты қарастырылатын немесе білім алу тапысрмаларын шешудегі құралдар ретінде қарастырылатын компьютерлік амалдар жатқызылуы мүмкін.
Компьютерлік білім алу белгілі бір заттық аудан (тәртібіне, курсына, бөліміне, тақырыбына) байланысты оқу материалын қосу керек деген заттық мағына талабын білдіреді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе
1. Қашықтықтан оқыту жүйесі және электронды оқулықтар туралы
0.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
0.2. Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
0.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
0.4. Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім алудың түрлері
0.5. Білім беру ұйымдарында қашықтық нысаны бойынша оқытуды ұйымдастыру ережесі және оқу материалдарына қойылатын дидактикалық шарттар мен оқыту тәсілдері
2. Қашықтықтан оқыту жүйесін құру қағидалары
0.1 Қашықтықтан оқыту технологиясына байланысты негізгі үғымдар
0.2 Қашықтықтан оқыту - білім саласындағы нарықтық қатынастарды жетілдіру жолы
0.3 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру кезінде қолданылған бағдарлама
0.4 Қашықтықтан білім беруге арналған электронды оқулықты құру әдістемесі
Қорытынды
Пайдалынған әдебиеттер тізімі
Кіріспе
Қазақстан Республикасының бәсекеге қабілетті ел ретінде даму стратегиясы ҚР Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына Жолдауларында атап өтілгендей, қоғамымыздың басты міндеттерінің бірінің жүзеге асырылуы халықтың компьютерлік сауаттылығын қалыптастырумен байланысты.
Қоғамның ақпараттануы бүкіл дүние жүзінде шексіз ақпараттық кеңістік қалыптастыра отырып, өндірісті, білім беруді және адамдардың тұрмыс- тіршілігін түбегейлі өзгертуде. Бүгінде әлемнің 200-ден астам елі электрондық үкімет қалыптастырып отыр. Қазақстан Республикасында электрондық үкіметтің пайда болуы ашық құқықтық қоғамның, азаматтар мен мемлекеттік органдар арасындағы екі жақты қатынасты талап ететін интерактивті қызметтер көрсетудің тәжірибелік механизмі болып табылады.
Білім берудің кез келген саласында электронды оқулықтарды пайдалану студенттердің немесе оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлауын тереңдетуге шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды. Осы уақытқа дейін білім беру саласында тек мұғалімнің айтқандарын немесе тек оқулықты пайдалану заман талаптарына сай келмейді. Сондықтан қазіргі ақпараттандыру қоғамында электронды оқулықтарды пайдаланбай алға жылжу мүмкін емес.
Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі.
Электронды оқулық дегеніміз - мультимедиялық оқулық, сондықтан электронды оқулықтың құрылымы сапалы жаңа деңгейде болуға тиіс. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Себебі, оқушының өзіне көрнекілік қолданған тиімді қажет элементінің жанында жазуы болады.
1. ҚАШЫҚТЫҚТАН ОҚЫТУ ЖҮЙЕСІ ЖӘНЕ ЭЛЕКТРОНДЫ ОҚУЛЫҚТАР ТУРАЛЫ
1.1. Электронды оқулықтардың негізгі түсініктері
Қазіргі кездегі шапшаң жүріп жатқан жаһандану үрдісі әлемдік бәсекелестікті күшейте түсуде. Тіпті бірқатар дамыған елдерде бұл идея ұлттық қағидаға айналған. Сондықтан халықаралық ұйымдар әлем елдерінің бәсекеге қабілеттілігінің рейтингін анықтауға кірісті. Елбасы Қазақстанның әлемдегі бәсекеге қабілетті 50 елдің қатарына кіру стратегиясы атты жолдауында Білім беру реформасы - Қазақстанның бәсекеге нақтылы қабілеттілігін қамтамасыз етуге мүмкіндік беретін аса маңызды құралдарының бірі деп атап көрсетті.
Қай заманда да болмасын өркениеттің дамуы интеллектуалдық шығармашылық қабілеттіліктің негізінде жасалынған, әлі де солай болып келеді. Шығармашылық адам санасының жасампаздығын және іс-әрекетінің биік белсенділігін көрсетеді. Адам қабілетінің дәрежесі, оның кәсіби іскерлік шеберлігі, бизнес пен кәсіпкерліктің нәтижелілігі, жаңалық ашуы тұлғаның шығармашылық ойлауына қатысты анықталады.
Мұғалім жеке көзқарасы бар, соны қорғай білетін жігерлі тұлға, зерттеушілік, ойшылдық қасиеті бар маман, білімді де білікті, көп оқитын, көп тоқитын, білімін күнделікті ісіне шебер қолдана білетін, өзінің оқушысын өз бетінше білім алуға үйрете алатын болуы керек. Бұл - өмір талабы. Мұғалімде ұйымдастырушылық, құрылымдық, бейімділік, сараптамалық қабілеті болуы шарт. Ол сонымен қоса ұлттық құндылықтарды, яғни этнопедагогика, этнопсихология негіздерін меңгеру қажет. Ғаламдасуға байланысты интернет жүйесін жетік меңгерген, әлемдік білімге сай, мәдениеті жоғары, жеке тұлға тәрбиелей алатын ұстаз болуы қажет. Осыған қарап, ХХІ ғасырда мұғалімге қойылатын талаптар зор екенін көреміз.
ХХІ ғасыр - бұл ақпараттық қоғам дәуірі, технологиялық мәдениет дәуірі, айналадағы дүниеге, адамның денсаулығына, кәсіби мәдениеттілігіне мұқият қарайтын дәуір. Бүгінгі білім мазмұны мұғалім мен оқушының арасындағы байланысты субъективті деңгейде көтерудегі демократиялық бастамалардың барлығы мұғалімдер арқылы жүзеге асырылады. Бүгінгі мұғалімге тек пән мұғалімі ретінде қабылдау олқылық көрсетеді. Мұғалім қоғам айнасы.
Ертеңгі күнімізге аттамас бұрын бүгінгі ұстаздың кім екендігіне баға беріп көрейік. Бүгінгі мұғалім ата-ана, бала бағбаны, қоғам қайраткері. Мұғалім - оқытушы, мұғалім - ұстаз, мұғалім - оқулық авторы, мұғалім - технолог, мұғалім - жаңалықты дәріптеуші, таратушы.
Қазіргі таңда дәстүрлі оқыту әдістемесінің заман талабына сай толық білім беруге, меңгертуге кепілдік бермейтіндігін мектеп тәжірибесі көрсетіп отыр. Сондықтан жаңартылған әдістемелік жүйенің оқыту процесінде іске асу үшін оны технологияландыру қажеттілігі туады.
Білім беру үрдісін ақпараттандыру - жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, дара тұлғаны бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарлатуды көздейді.
Жаңа ақпараттық технологияларға (ЖАТ) ғалымдар әр түрлі анықтама беріп отыр. Мысалы, Н.Макарова ЖАТ - қысқаша компьютер негізіндегі технология деп тұжырымдайды. М.И.Жильдак бұл терминнің неғұрлым кеңірек анықтамасын береді. Ол ЖАТ - адамдардың білімін кеңейтіп, олардың техникалық және әлеуметтік үрдістерді басқару мүмкіндігін дамытатын, ақпаратты жинау, ұйымдастыру, сақтау, өңдеу, тасымалдау және жеткізудің техникалық құралдары мен әдістерінің жиынтығы дейді.
Біз жоғарыдағы анықтамаларды өз іс-тәжірибемізге қолдану бағытында оларды негізге ала отырып жұмыс істеп жатырмыз. Әсіресе ақпаратты оқушыға компьютер арқылы әзірлеу мен тарату үрдісіне ерекше мән беріп отырамыз. Себебі әр түрлі зерттеулерге қарағанда дәстүрлі оқыту кезінде кез келген жақсы оқитын оқушы информатика заңдылықтарын тұжырымдайды, мысалдар келтіреді. Оқушылардың көпшілігі алған білімдерін практикада қолдана алады. Бұл оқушылардың оқу материалын формальды жағынан да жақсы білетінін көрсетеді. Кез келген сабақта электронды оқулықты пайдалану оқушылардың танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға, шығармашылықпен еңбек етуге жағдай жасайды.
Электронды оқулықпен оқытудың негізгі мақсаты: Оқыту үрдісін үздіксіз және толық деңгейде бақылау, сонымен қатар ақпараттық ізденіс қабілетін дамыту.
Компьютерлік оқыту үрдісінің құрылымдық сызбасын қарастырайық.
Сызба 1. Компьютерлік оқыту үрдісінің құрылымдық сызбасы
Оның құраушы элементтері мұғалім, оқушы, дидактикалық материалдар мен дербес компьютер (Сызба 1.1). Осы элементтердің барлығы да бір-біріне өзара әсер ететін ақпараттар ағынымен байланысқан. Осы құрылымда алғашқы маңызды аспект ролін мұғалім мен оқушының компьютерлік сауаттылығын қамтамасыз етуі, яғни олардың компьютермен және оның сыртқы құрылымдарымен жұмыс істей білу деңгейлері, компьютердің жалпы қызмет ету принциптерін түсінуі, осы жүйенің жалпы мүмкіндіктерін ұғынуы саналады.
Дәстүрлі оқыту меңгерудің 4 деңгейінің (репродуктивтік, алгоритмдік, эвристикалық, шығармашылық) тек алғашқы екеуін ғана қамтиды, нәтижесінде материалдар жеткілікті дәреже меңгерілмейді, білімнің жүйелілігі, беріктілігі қалыптаспайды. Компьютердің көмегімен тақырыпты оқу, зерттеу негізінде меңгеруді эвристикалық және шығармашылық деңгейге жатқызуға болады. Оқушылар электронды оқулықтан оқығанын, көргенін елестете отырып тақырыпқа берілген тест сұрақтарын шешеді. Ал электронды оқулықта тест сұрақтары күрделенген тест және жеңілдетілген тест түрінде болады. Қорыта айтқанда, компьютерді сабақта қолдану барысында оқушылар:
қарастырылып отырған тақырыптың мағынасын терең түсінеді;
оқушы жұмысты орындау барысында ғылыми зерттеу жұмысына тартылады, оның бойында зерттеушілік қабілет пен ынта қалыптаса бастайды.
Кез келген пән мұғалімін компьютерлік кабинетке тартып отырған не? Ең бірінші кезекте сабақты түрлендіру және оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру. Компьютерлік сыныпта өткен сабақта үйреншікті тыныштық жоқ. Сабақ кезінде оқушылар проблемаларды талқылайды, сабақтың барысын қызығушылықпен бақылайды. Бұл кезде мұғалім - оқушы арақашықтығын ұстау болмайды.
Енді электронды оқулықты пайдаланудың тиімді және тиімсіз жақтарына тоқталайық:
Тиімді жақтары
Тиімсіз жақтары
оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалын іздеп отырмайды;
оқушы оқулықты қажет етпей-ақ информатика негіздерінен кез келген мәліметті алып, оқып үйренуіне болады;
тақырыптың үлкен, қиын бөліктерін өткенде қосымша бейнехабар, клиптер, аудиохабарларды пайдаланады;
таңдап алған хабарды көшіруге мүмкіндік бар;
сарамандық жұмыстар жылдам түсіндіріледі;
бағдарламаны меңгеруге арналған тест сұрақтарымен қамтамасыз етілген;
көрнекілік құралдарға деген мұқтаждықты азайтады;
мұғалімге әр оқушымен дербес
психология-педагогикалық талаптардың жоқтығы;
пән аралық байланыстың аздығы;
көрнекілік материалдарда бірыңғай таңдау;
оқып үйренудегі мамандық бойынша бағыты ескерілмеген.
материалды толық қамтуы немесе оқулықтарды толық аудару;
оқушының жеке ерекшелігі, денсаулық жағдайы ескерілмеген;
берілген материалдағы санитарлық-гигиеналық нормалардың сақталмауы;
компьютердің графикалық мүмкіншілігінің қолданылуының нашарлығы және әлсіздігі;
оқушының тіл мәдениетінің төмендеуі, тірі қарым-қатынасқа
жеке жұмыс жүргізуіне мүмкіндік
түсе алмауы.
туғызады;
:: оқушының ой өрісін,
дүниетанымын кеңейтуге, тану
үрдісіне ықпал етеді;
:: зерттеушілік қабілеті бар тұлға
қалыптасады;
:: YenБТ-ға даярлаудағы тиімділігі
жоғары.
Кесте 1. Электронды оқулықты пайдаланудың тиімді және тиімсіз жақтары.
Жоғарыда айтылған тиімсіз жақтарды болдырмау үшін төмендегідей ұсыныс жасауға болады:
компьютерді сабақтың белгілі бір кезеңдерінде ғана пайдалану;
компьютерді пайдалану уақытын сақтау;
компьютерді пайдалануда қауіпсіздік ережесін сақтау;
дәстүрлі және электронды оқытуды кірістіру арқылы жүргізу. Себебі электронды оқыту - оқу пәнінің негізгі ғылыми мазмұнын қамтитын компьютерлік технологияға негізделген оқыту, бақылау, модельдеу, тестілеу т.б. бағдарламалар жиынтығы. Электронды оқулық жай оқулықтарға өте тиімді қосымша мүмкіндіктер береді. Атап айтқанда:
кері байланысты іс жүзінде тез арада қамтамасыз етеді;
жай оқулықтағы кездеспейтін қосымша материалдарды электронды оқулықтардан қысқа уақытта табуға болады;
гипермәтінді түсіндірмелерге өту барысында уақытты үнемдеуге көмектеседі.
Кез келген пән бойынша ең бастысы электронды оқулықтарды дайындаудың бір жүйеге келтірілген заңдылығы болуы керек.
Осыған байланысты электронды оқулықтарды дайындауда мынадай дидактикалық шарттарды ескерген жөн:
белгілі бір пәнге байланысты дайындалған оқулықтың сол пәннің типтік бағдарламасына сәйкес болуы;
электрондық оқулықтар курста оқытылатын тараулар мен тақырыптарға қатысты дәріс конспектісін қамтитын негізгі сарамандық және тәжірибелік тапсырмаларды орындауға арналған қосымша материалдарға анықтама, библиографиялық көмекші, аралық және қорытынды бақылау сұрақтарынан тұратын тест материалдарды дайындауда пайдаланылған әдебиеттер тізімдері бөлімдерін қамтуы;
белгілі бір тақырыпқа қатысты материал 2-3 экрандық беттен артық болмау.
Түрлі сабақтарда электронды оқулықпен жұмыс нәтижелерін бағалау үшін түрлі диагностикалық зерттеу жұмыстарын жүргізуге мүмкіндік бар:
білім мониторингісі;
сауалнамалар;
түрліше тестілік бақылаулар;
жеке оқушылармен әңгіме, пікір алмасу т.б.;
оқушыларды сырттай бақылау.
Электронды оқулықтарды қолдану барысында оқушылардың сабаққа деген қызығушылығының күрт артқандығын жоғарыда айттық. Сондай-ақ мұғалімдер де өздеріне қажетті әдістемелік, дидактикалық көмекші құралдарды молынан қолдана алады.
Заман талабына сай жас ұрпаққа сапалы білім беруде электронды оқулықтарды информатика сабағында пайдалану - оқытудың жаңа технологиясының бір түрі ретінде қарастыруға болады. Ой өрісі дамыған шетелдік білім жүйесінен қалыспайтын жас ұрпаққа білім беру жолындағы ортақ міндетті өз мәнінде жүргізу қажет деп ойлаймыз.
Электронды оқулықтың негізгі қасиеттері:
жинақтылық;
жүйелілік;
эстетикалық көркемділігі;
жылдамдылығы және т.б.
Электронды оқулықтың құрылымы:
материалдың мәтін, сурет, график, кескін, кесте және т.б. түрде баяндалуы. Ол оның дәстүрлі оқулықтан ерекшелігін көрсетеді;
материалдың кескін түрінде баяндалуы - оқулық мазмұнының графиктік- мәтіндік түрде бейнеленуі. Онда оқу материалының негізгі идеясын айқындайтын үзінділерін оқушының меңгеруіне ыңғайлы етіп, графиктік түрде бейнелеу;
өзіндік тексерудің (өзіндік бақылаудың) тестілік жүйесі. Онда оқу материалын қаншалықты деңгейде меңгергенін айқындайтын сұрақтар мен тапсырмалар беріледі.
Электронды оқулықтың құрылымдық элементтері:
сыртқы беті;
титулдық экран;
мазмұны;
аннотация;
оқу материалының толық баяндалуы;
оқу материалының қысқаша мазмұны;
қосымша әдебиеттер;
өзіндік білімді тексеру жүйесі;
өзіндік бақылау жүйесі;
мәтіндік үзінділерді іздеу функциясы;
авторлар тізімі;
терминдік сөздер;
оқулықтың элементтерін басқару бойынша анықтамалық жүйе;
оқулықпен жұмысты басқару жүйесі.
Электронды оқулыққа қойылатын талаптар:
жан-жақтылығы;
ізгіліктілік;
бейімділігі;
модульдік;
экономикалық тиімділігі;
тұтынушыға бағдарлау.
Электронды оқулықты құрастыру алгоритмі:
оқу пәнінің мазмұндық көлемін бағалау;
үйренушінің білімділік, икемділік дағдыларын қалыптастыру;
оқу материалын өзіндік білім алу деңгейіне бөлу;
глоссарий дайындау;
лекциялар конспектісін дайындау;
тест материалын дайындау;
материалдарды электрондық түрде дайындау;
өзіндік және практикалық сабақтардың материалын дайындау.
Электронды оқулықтың құрамы:
аннотация;
пән туралы қысқаша ақпарат;
жұмыс бағдарламалары;
электрондық оқулықпен және оның бөліктерімен жұмыс жасау туралы әдістемелік нұсқаулар;
ұсынылатын білім беру бағдарламалары;
теориялық материалдар (лекция конспектілері);
теориялық материалдарға негізделген оқу құралы;
практикалық жұмыстарды орындауға негізделген әдістемелік құрал;
практикалық жұмыс пен бақылау жұмыстарының тапсырмаларының тізімі;
бақылау тапсырмалары;
лабораториялық жұмыстардың әдістемелік нұсқалары;
білімді бағалау критерийлерін айқындайтын тапсырмалар;
бақылау тестілерінің жинағы;
телекоммуникациялық құрылғыларды қолдану арқылы консультация
түрлері мен графигі;
глоссарий;
әдебиеттер тізімі және интернеттің ақпараттық ресурстарына сілтемелер;
озат мұғалімдердің жасақтаған қосымша авторлық материалдары;
үйренушінің жұмыс папкасы;
мұғалімнің жұмыс папкасы.
Электрондық оқулықтардың маңыздылығы
Бүгінгі таңда адамзат әртүрлі сферада жаңа ақпараттық технология кұралдарын қолданып, соның ішінде білім беру саласында көптеген өзекті маңыздылыққа қол жеткізуде. Отандық және шетелдік оқу процесіндегі компьютерлендіру туралы кез-келген басылымда, кез-келген пәнді оқытудың маңызды жақтарын қарастырған. Қазіргі қоғамда көріп отырғанымыздай ақпараттық технологияның дамуы, білім берудегі интеграциялық процесстің дамуы, ақпараттандырылған қоғамда қол жеткізілген нәтижесінің бірі болып білім беруде қашықтан (дистанциялық) оқыту формасының ортаға шығуы және оның дүниежүзіне жайылуын ортаға алып келіп отыр.
Жаңа ақпараттық технология арқылы білім беруде: ең жоғары университет және институттарға ғылыми жетістіктерді және тәжірибелі ұстаздардың білімін игеруге, жан-жақты білім алушылардың санын көбейтеді. Қазіргі таңда шетелдерде кез-келген тақырып бойынша мәліметтерді алу үшін Интернетті пайдалануда өте бай тәжірибеге қол жеткізген.
Білім беру мақсатындағы ақпаратты ресурстардың шарты белгілері мыналар:
Электронды (мулътимедиялыц) оқулық, қашықтан оқыту курсы;
Анықтама мәліметтері (сөздік, энциклопедия, карта, деректер
базасы);
Электронды кітапханалар: тексттік, графикалық, дыбыстық, және
бейне ақпараттары;
Виртуалдық мұражай, көрмелер және т. б. көрнекі материалдар;
Оқытушылар үшін методикалық мәліметтер.
Енді мультимедиа сөзіне тоқталсақ: мультимедиа ағылшын тілінде шиііішеёіа латыншадан шиііиш-көп және шеёіа, шеёіиш-жинақ яғни электрондық ақпаратты тасушы, құрамына бірнеше түрде текст, сурет, бейне, анимация және т. б. топтаушы.
Мультимедиа біздің түсінігіміз бойынша мыналарды білдіреді: компьютер технологиясы, ақпаратты ұсынуды қолдану тек қана текст емес, сонымен бірге графика, түс, дыбыс, анимация, бейне көріністер. Яғни мультимедиалық оқулық - компьютерлік мультимедиа технологиясын пайдалану арқылы берілетін дыбыс, графика, анимация және т. б.. Бұл анықтама оқыту бағдарламасы және электронды оқулық терминдерімен қарама- қарсылық тудырмайды. Бірақ электрондық оқулық мультимедиалық болмауы да мүмкін (бұл дегеніміз оқулық тек қана текстік тұрғыда болса).
Мультимедиялық оқулықтардың көпшілігі гипертексттік технологиясын қолдану арқылы ұйымдасқан (технология, тексттік массивте берілген тақырыпты іздеуді қамтамасыз етеді. Мұндағы іздеу текстердегі арнайы көрсеткіштер (гипертекстік сілтеме) құжаттағы сөз немесе сөйлем болып, оқушының таңдауымен басқа құжатқа өтіп оны экран бетіне шығару).
Мұндай гипертексті қолдану арқылы жасалған мультимедиалық оқулықтың дәстүрлі қағаз бетіндегі оқулыққа қарағанда артықшылығы басым болады.
Мулътимедиалъщ мүмкіншіліктерді қолдану: музыкалық немесе дикторлық дайындау, анимация, графикалық қойылым, бейне клиптер, слайд-шоу және тағы басқа.
Гиперсілтемелердің тармақталу құрылымы (анықтама, термин, атау, түсіндіру). Гиперсілтемелер түсіндірмелер алу, анықтамалар, оқу мәліметтеріне қосымша ақпараттар, сонымен бірге тез арада негізгі текстке қайтуға мүмкіндік береді.
Бұл жүйенің басқару құрылымы - оқытушы (өз ойын, көзқарасын), өз кезегінде материалдың ұсыныуын, әртүрлі аудиторияға бір ғана оқу мәліметтерін ұсынуга мүмкіндік алады немесе анықтамалық жүйе ретінде де пайдалана алады.
Бұл жүйенің білімді бақылауымен тез арада нәтиже алуы, орындалган жаттызулардың бағалануы.
Сонымен қатар гипертекстік протокол (әдіс, компьютерлер арасындағы деректердің алмасуы) өөө стандарты арқылы (әлемдік тор) бұл оқулық жеңіл ғана глобалдық ақпараттық желіге (интернетке) және кеңінен қолданушылар тобына берілуі мүмкін.
Бүгінгі таңдағы жаратылыстану консепциясының тәртібі бойынша электрондық оқулықтардың компьютерлік әдістік нұсқауының негізгі бағыты бойынша 2-ге бөлінеді:
Интернет технология. Гипертекстік құжат болып есептелетін Интернет-технологиясы құрамының оцулыгы болуымен қатар ол желімен НТМЬ немесе өуа тілінің көмегімен таралады. (Интернет немесе интранет).
Сшв-технология. Ал Сшв-технологияның қолдануымен оқулық жеке баздарлама ретінде және қарапайым бағдарламалау тілдерінде жазылады.
Оқулықтың тұтынушыға жеткізілуі.
Қолданушыға қандайда болмасын технологиямен дайындалған мультимедиалық оқулық жеткізілуі тиіс. Оқулықты дайындау технологиясы таңдалуымен қатар оның тұтынушыға жеткізілуі де үлкен роль ойнайды. Егер дайын болған оқулық авторы глобалдық желіге арқа сүйей алмаса, яғни оның белгілі ақпараттың ресурстары интернет желісіне жалғана алмаса, және де оқулықтың өзі ойға қонымды белгілі мегабайт көлемінде болса, онда оқулықтың тұтынушыға жеткізілуін лазерлі компакт дискілермен мүмкін болар еді. Егер де оқулықтың сілтемелер жүйесі білім беру сайтына орналасқан болып, ол музейде экскурсия жүргізуші секілді болса, онда мұндай оқулықтың нақты орны интернет болар еді. Жоғарыда айтып өткеніміз бойынша мультимедиалық оқулықтарды тұтынушы қолына жеткізілуі тиіс болды делік және бұл оқулық құралының өзінің пайдаланушысына жетер жолдың 3 түрі бар болады.
Оқулықтың жеткізілу жолдары:
СӘ (лазерлі диск) да
Интернет сайтында
СӘ және оның Интернет сайтына да байланысы болу.
Қазіргі кезде заман талабына сай түрлі оқулықтар пайда болып, оларды тәжірибеде қолданылып жатыр десек артық айтпаған болар едік. Сонымен оқытушылар мен студенттер электрондық (мультимедиалық) оқулықтарға деген өздерінің ойларын түйіп, оң көзқарастар қалыптастыруда. Оқулықтардың түрлі тиімділігін пайдаланып, бұл күндері сапалы білім беруге деген құлшыныс жоғарылауда. Осылайша электрондық оқулықтарға деген түсініктерді төмендегіше тұжырымдауға болады:
Көрнекілік материалдардың ұсынылуы (мультимедиалық технология құжаттағы гиперсілтемелер, түсі, дыбыс, бейне т.б.)
Жылдам әрі тез арада қайта байланыс (құрылған тест тапсырмаларымен сол материалды қалай цабылдазанын бақылау).
Әрдайым оқулықтың жаңа деректердің шыгуымен толықтырылуы (электронды оқулық бір жерде топтастырылады, оған көптеген адамдар жалғануына болады. Егер бір файлды жаңартып немесе қосымша қосылса, онда жаңартылып толыцтырылган оқулыққа рұқсаты бар барлық адамдар әп сәтте-ақ оқулықтың толыққанды түрімен қауыша алады).
Мультимедиалық оқулықтың мүмкіншілігі:
тез арада қайта байланыс орнату;
қажетті ақпаратты табу;
текст қысқа әрі нұсқалы болса да, оны көрсетіп, айқындау;
схемалар, моделдеу;
анимациялармен безендіру және т.б.
Мультимедиялық оқулыққа қойылатын талаптар:
Курс бойынша ақпарат құрылымы өте жақсы болуы керек.
Текстік ақпарат бейне-лекциямен үндесуі керек.
Мультимедиялық оқулыққа көптерезелі интерфейс қолданылып, әр терезеде ақпараттар бір-біріне сілтемелермен байланыста болуы қажет.
Жай көріністе қиынға түсетін бөлімдер бейнекөріністер мен анимация арқылы толықтырылуы керек.
Яғни, жоғарыда айтылған сөздерге қарай отырып электрондық оқулықтар дайындау үшін мультимедианың барлық мүмкіндігін пайдалану қажет:
слайд-шоу;
мульти-анимация;
дыбыстық бейне фильмдер.
Мультимедианың негізгі ерекшелігі жаңа оқулық материалын тек қана көрумен ғана емес, сонымен бірге текстке, түске, статикалық бейне немесе көрініске, бейнефильмге және анимацияға, дыбысқа мән бере отырып материалдың жан-жақтылығы мен сапасын жоғарылатады. Осылайша электрондық оқулықтарға сипаттама беріледі.
1.2 Қашықтан оқыту жүйесін дамыту жолдары
Еліміздің қазіргі кездегі әлеуметтік-экономикалық жағдайы оқу-ағарту жүйесінің алдына көпшілікті сапалы біліммен қаруландыруды икемді тұрғыда ұйымдастыру мәселесін алдыңғы шетке шығаруда. Ол қоғамның ақпараттандырылуы негізінде ең маңызды әрі ауқымды мәселе ретінде қашықтан оқытуды қолға алу арқылы шешіледі. Өйткені, Жоғары оқу орындарында (ЖОО) арнайы білім алу мүмкіндігіне ие бола алмайтын кейбір ауыл тұрғындарына, спортпен шұғылданушыларға, вахталық жұмыс жасайтындарға, мүгедектер немесе үйден оқу мұқтаждықтағы адамдарға, сондай-ақ біліктіліктерін арттырамын деушілер үшін оқытудың осы формасын қолдану тиімді болып табылады .
Қашықтан оқыту мәселесін зерттеумен көптеген ғалымдар мен мамандар, ғылыми зерттеу орталықтары айналысып, оны дамытуға, практикаға ендіруге өз үлестерін қосуда.
Зерттеулердің көптігіне қарамастан, қашықтан оқыту жүйесін дамыту қажеттілігі келесі аспектілерден байқалады:
нарық заманына сай жоғары оқу орнында білім алуды ашық, үздіксіз түрде ұйымдастыру, яғни қашықтан оқыту түрін жоғары оқу орнында міндетті түрде енгізу қажеттілігі;
қашықтан оқыту жүйесінің теориялық - әдіснамалық негізіне сүйенген қашықтан оқытуды жүзеге асыруға қажет бағдарламалық - әдістемелік қамтамасыздықтың жеткіліксіздігі;
қашықтан оқытуды икемді тұрғыда ұйымдастыру, яғни студентке жеке дара оқу бағдарламасын, оқу мерзімін таңдау мүмкіндігін беру;
студенттің танымдық іс-әрекеттерін қашықтан оқыту жүйесіне сай ұйымдастыру жолдары мен әдістерін көрсету және т.б.
Қашықтан оқыту - ақпараттық, компьютерлік телекоммуникациялық құралдар көмегімен ғылыми тұрғыда негізделген тәсілдер арқылы білім беру түрі.
Елімізде қашықтан оқытуды дамыту үшін білім саласын басқару жүйесінің ақпараттық инфоқұрылымын жасау ұсынылған. Ол құрылымның телекоммуникациялық жобасы республикалық білім беру саласының ақпараттық ғылыми-әдістемелік орталығының, 16 облыстық, 210 аймақтық және қалалық ақпарат орталықтарының ашылуына алып келді. Жалпы орта білім беретін мектептерді ақпараттандыру Мемлекеттік бағдарламасына (1997- 2002 жж.) сәйкес Республикалық білім беруді ақпараттандыру орталықтарының көмегімен орта мектептер компьютерлермен толық жабдықталып, олар бүгінгі таңда толығымен дерлік Интернет желісіне қосылды.
Қазақстан республикасының білім жүйесіне қатысты қабылданған бірнеше нормативті құқықтық құжаттар осы саладағы жұмыстың актуальды екендігін дәлелдейді. Ол құжаттарға Қазақстан республикасының конститутциясы, білім туралы заңы, республикамыздың 2010 жылдарға дейінгі дамуының стратегиялық жоспары, Қазақстан республикасы Өкіметінің 2003-2006 жж. арналған бағдарламасы, Білім жүйесінің 2015 жылға дейінгі даму
тұжырымдамалары (12-жылдық білім беруді енгізу, кредиттік оқыту жүйесіне өту, т.б.). Бұдан басқа да білім беру жүйесінің барлық деңгейіндегі түбегейлі өзгерістер оның реформалануының, ақпараттандырылуының дәлелі.
Білім беру процесі 5 элементтен: оқытудың мақсаты, мазмұны, оқыту әдістері, оқыту құралдары мен түрлерінен тұратын біртұтас педагогикалық жүйе түрінде қарастырылатыны белгілі. Қашықтан оқыту жүйесінде келтірілген элементтерге оқу-материалдық, идентификациялық-бақылау, нормативті-құқықтық, қаржылық-экономикалық және маркетингтік түріндегі ішкіжүйелер қосылды.
Оқушы қашықтан оқыту жүйесінде көбіне тыңдаушы делінеді. Жоғары оқу сатысындағы оқу уақытының бір бөлігінде тапсырмаларды өз компьютерлерінде, үйінде немесе ол болмаған жағдайда мектептің медиатекасында өздеріне ыңғайлы уақытта орындайтын болса, бұл олардың жұмысын едәуір жеңілдетеді. Оқушы қажет кезде пошталық қызметпен кеңестер алып, тапсырманың орындалуын желі арқылы жібере алады. Олар мектепке, өз топтарына лекцияларға, семинарларға, зертханалық және практикалық жұмыстарға, топтық жоба бойынша жұмыстың барысын талқылау үшін келетін болады, мұндай жағдайда қашықтан оқыту орталықтарындағы сабақтар кестесінде 2-3 пән ғана тұруы мүмкін.
Қашықтан оқытудағы оқытушының алатын орны ерекше. Оқытушыны қашықтан оқыту жүйесінде тьютор деп атау қалыптасқан. Тьютордың негізгі қызметі тыңдаушылардың өзіндік жұмыстарын басқару, яғни пәнге деген қызығушылықты ояту; тыңдаушы алдына қол жеткізілетін мақсат пен шешілуі тиіс мәселені қоя білу; өз білімі мен тәжірибесін бере білу; ұйымдастырушылық іс-әрекеттерді орындау; тыңдаушылар арасындағы әрекеттестікті
ұйымдастыру; оқыту процесін қадағалау функцияларын орындау болып табылады.
Қашықтан оқитын оқушының алған білімдері оның ішкі жан дүниесі мен ақыл-ойының дамуына, жеке басының өсуіне алып келеді. Сондықтан оқушылардың алған білімдерін, қорытынды нәтижелерді сырттан бақылау жүйесі олардың жеке басының білімінің өсуін үздіксіз диагностикалауды жүзеге асыру қажет.
Қазақстандағы қашықтан білім беру жүйесінің мақсаттары ЮНЕСКО - ның әлемдік қауымдастықтың алдына қойған ғаламдық мақсаттарымен сәйкес айқындалады. Олар:
жекеленген, икемді бағдарламалар бойынша оқу мүмкіндіктерін берудің есебінен білім алушылардың сапалық тұрғыда жаңа академиялық ұтқырлығын қамтамасыз етуге жағдай жасау;
отандық білім берудің дәстүрлеріне, әлемдік озық педагогикалық тәжірибе мен ақпараттық технологияларды пайдалануға негізделген кешенді білім беру бағдарламасының есебінен білім берудің жоғары сапасы мен стандарттарын сақтай отырып, дамыту;
Қазақстан жоғары мектептерінің білім қорларын жинақтауға, сақтауға және көбейтуге, телекоммуникациялық технологияларды қолдану арқылы оларды өзгерту, жаңалау және тарату;
Қазақстанды әлемдік білім беру кеңістігінде орнықтыру;
дене кемістіктері бар немесе білім беру процесінің дәстүрлі нысандарының шеңберінде оқуға мүмкіндігі жоқ адамдардың білім алуына мүмкіндік жасау;
жоғары оқу орындарының Қазақстан территориясында біркелкі орналаспауына байланысты туындайтын әлеуметтік проблемаларды шеше отырып, азаматтарға тұрғылықты жерінде тұрып, өндірістен қол үзбей білім алу мүмкіндігін беру;
білім беру қызметін экспорттау есебінен дамыту;
- экономиканың басым салаларын білікті кадрлармен қамтамасыз ету үшін мамандарды кең көлемде, әрі сапалы даярлау, қайта даярлау және кәсіптік біліктіліктерін арттыруды жүзеге асыру.
Оқытудың мазмұнын әлеуметтік сұраныстың педагогикалық моделі түрінде анықтауға болады. Оқыту процесі, әдістері мен ұйымдастыру түрлері оқыту мазмұнына тәуелді. Қашықтан оқытудың мазмұнын сұрыптау қағидалары мен ұсыныстар бірнеше еңбектерде келтірілген.
И.Я.Лернер оқытудың жалпы дидактикалық әдістерінің бес түрін: ақпаратты-рецептивті; репродуктивті; проблемалық; эвристикалық; шығармашылық деп көрсетті. Біз қашықтан оқыту жүйесінде ақпараттық технологиялар қолданылған кез-келген тәсіл И.Я.Лернер анықтаған бес әдістің бірінің құрамына кіретінін байқадық және оқыту тәсілдерінің ішінен қашықтан оқыту жүйесінде жиі қолданылатын түрлері: демонстрация, иллюстрация, түсіндіру, әңгімелеу, тапсырмаларды орындау, есептер шығару, жазба жұмыстары, қайталау.
Қашықтан оқыту жүйесінде негізінен келесі оқыту құралдары қолданылады:
кітаптар (дәстүрлі және электронды нұсқадағы);
желілік оқу материалдары;
компьютерлік оқыту жүйелерінің қарапайым және мультимедиялық нұсқалары;
аудио оқу-ақпараттық материалдары;
видео оқу-ақпараттық материалдары;
қашықтағы лабораториялық практикумдар;
тренажерлар;
берілгендер және білім қорлары;
электронды кітапханалар;
эксперттік оқыту жүйелері негізіндегі дидактикалық материалдар;
геоақпараттық жүйелер негізіндегі дидактикалық материалдар.
Қашықтан оқыту процесінің ақпараттық - техникалық жабдықталуы
маңызды мәселенің бірі. Ол техникалық тұрғыда негізінен телекоммуникациялық технологиялар көмегімен шешілсе, бағдарламалық тұрғыда веб-сайттар мен электронды оқулықтардың болуын талап етеді.
Оқытудың әдістемелері және құралдары дидактикалық процестің негізгі қозғаушы күші. Олар, егер де бұл процес үшін материалдық- техникалық база болса, ал оқытушыға оқытуды ұйымдастыру жағынан, демек сабақ түрлерін анықтауда таңдау құқығын берсе, оқытуда көздеген мақсатқа жетуді қамтамасыз етуге болады.
Қашықтан оқытуда білім беру процесі үздіксіз байланыстағы түрде және үздіксіз емес байланыста ұйымдастырыла береді. Байланыстағы қашықтан оқытуда байланысу уақыттары мен ұзақтығы әртүрлі болады. Кейбір сәттерде оқыту процесі кезінде байланысу тіпті аз болуы мүмкін.
Педогогикада лекция, семинар, лабораториялық сабақ, бақылау жұмысы, сынақ, емтихан, кеңес беру, өзіндік жұмыс және т.б. белгілі оқыту түрлері қалыптасқан. Қашықтан оқыту жүйелерінде олар үздіксіз байланыстағы және үздіксіз емес байланыстағы оқыту орталықтарында орындалады.
Қашықтан оқытудың ұйымдастыру-әдістемелік негізіне келсек, оның көпдеңгейлілігін техникалық жағынан да, әкімшілік ұйымдастыру бағытынан да көруге болады.
Маркетингтік ішкі жүйеге тоқталайық. Маркетинг - нарықтық қатынастағы кәсіпкердің стратегиясы мен тактикасы ретінде белгілі. Оқыту процесіндегі маркетингті білім беру қызметі, мемлекет қана емес, тапсырыс беруші мен тұтынушы да анықтайды. Қашықтан оқытудағы маркетингтік ішкі жүйе өндірістік мекемеге тән дәстүрлі маркетингтік функциялардың бәрін орындайды. Мысалы, өндірісті және сұранысқа сай өнімді өткізуді басқару жүйесінің функциялары. Бұл ішкі жүйедегі тауар - білім беру қызметі. Әрине, мұнда мемлекеттік стандарт талаптарына сай оқыту және нормативтік құжаттар дұрыс жолға қойылуы тиіс. Қашықтан оқытуға маркетингті қолдану біріншіден үлкен сұранысқа ие қызмет түрін көрсету үшін, екіншіден ЖОО арасындағы бәсекелестікті жеңу үшін қажет.
Оқу-материалдық ішкі жүйе. Оқытуда әдетте оқу- әдістемелік базаға оқыту құралдары, оқып-үйрену объектілері, яғни материалды және техникалық құралдар жиынтығы таңдалған мамандық бағытындағы бекітілген оқыту бағдарламасы қамтылады. Сонымен қатар оқу корпустарын жабдықтауда лабораториялық құралдар, оқытудың техникалық құралдары, оқулықтар, оқу құралдары мен басқа оқу-әдістемелік құралдар жиынтығы қамтылады.
Қашықтан оқытуда тыңдаушыға оқу-әдістемелік құралдар кешені беріледі (кейс). Кейс құрамына пәнге қатысты келесі материалдар жинақталады:
оқу бағдарламасы;
әдебиеттер тізімі;
курсты оқып-үйренудің әдістемелік нұсқауы;
оқу құралдары (тірек конспектілері, лекция конспектілерінің жоспары);
тестік сұрақтар (кіріс, аралық, иденфикациялық, қорытынды);
аудио кассеталар;
видео кассеталар (тағайындау немесе шолу лекциялары, т.б.);
қарапайым және мультимедиалық компьютерлік оқыту бағдармалары;
жұмыс дәптерлері (практикалық тапсырмаларды орындау үлгілері, өзіндік жұмыстар, т.б.);
Хрестоматиялар немесе оқу материалдарының ксерокөшірмелері;
Тыңдаушының өзіндік жұмыстары жоспарының кестесі, өзіндік жұмыстарды ұйымдастыруға арналған нұсқаулар.
Жаратылыстану- ғылыми пәндер үшін виртуалды лабороториялар мен практикум материалдары қосылады.
Қаржылық-экономикалық ішкі жүйе. Техника араласқан кез-келген сала талдау және жобалау жұмыстарын талап етеді, сондықтан оны қаржылық- экономикалық тұрғыда бағалау қажет.
Қашықтан оқыту жүйесіндегі кез-келген пәнге қатысты техникалық- педагогикалық құралдарды құрастыру қанша уақыт алады және бұл оқытудың қаржылық шығыны қалай екендігін алдын-ала шешу тың мәселе.
Бұл жүйенің тиімділігін педагогикалық, әлеуметтік және экономикалық аспектілермен ашуға болады. Мысалы, адамның сұранысын қанағаттандыру, оның мүмкіндіктерін байыту мен шығармашылық потенциалын арттыру т.б. арқылы әлеуметтік және экономикалық өзгерістермен қамтамасыз ету.
Идентификациялық-бақылау ішкі жүйесі. Оқып- үйренуде тұлғаның өзбетінше тапсырмаларды орындауын, оқу - іс-әрекеттерін жүргізуін қадағалау үшін идентификациялау қолданылады. Ол оқу ұйымдастырудағы қауіпсіздік шаралардың бірі. Әсіресе тестерді тапсыру, рефератты орындау, басқа да іс- шаралардың орындалуын идентификациялау үшін әртүрлі техникалық құралдар қолданылады. Мысалы, емтихан тапсырушы тұлғаны идентификациялауды видеоконференция көмегімен жүзеге асыруға болады.
Қорыта келе, Қазақстанда қашықтан оқытуды дамыту жоғарыда келтірілген қашықтан оқыту элементтерін жүйелі тұрғыда, әрі мемлекет тарапынан қадағалау арқылы ұйымдастыру нәтижесінде өз шешімін табады деп есептейміз.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың теориялық негіздері
Қашықтықтан оқыту (ҚО) - білім, білік дағдыларды алу үрдісі, бұл кезде оқыту процедураларының тұтас немесе белгілі бір бөлігі оқытушы мен студенттің территориялық алшақтығына қарамастан жаңа ақпараттық және телекоммуникациялық технологиялардың көмегімен жүзеге асырылады.
Қашықтықтан оқыту технологиясының кейс және желілік технология деген түрлерін ерекшелеп көрсетуге болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуына интернеттің әсерін бағалау қиын. Ол ара қашықтықтықты қысқартумен қатар, оқытушы мен студентке анағұрлым көп еркіндік береді. Енді тыңдаушы немесе студент тапсырмалар және тестпен өзіне ыңғайлы уақытта айналыса алады. Оқытушы материал мазмұнын жедел түрде өзгерте алады. Қашықтықтан оқыту технологиясының дамуы - біздің білім беру жүйесінің болашағы болып табылады. Шетелде күндізгі немесе қашықтықтан білім берудің қайсысының дұрыстығы жөнінде сөз де болмайды. Өйткені, басты орынды қашан да сапалы білім алады.
Қашықтықтан оқытуда өз бетінше жүргізілетін жұмысты сөзжұмбақтар, шарада немесе тапсырмалар арқылы ұйымдастыру, жаңа тақырыптарды меңгеру үшін өте ыңғайлы. Қашықтықтан оқытудың жетістігі - оқытушының өзінің қатысуынсыз оқушылар назарын өзінен тыс қалдырмауға қабілеттілігіне байланысты болады. Жаңа тақырып бойынша берілетін материал баспаға шығарылған түрде қашықтықтан оқыту курсында электрондық түрде немесе электронды оқулық түрінде беріледі. Жаңа тақырыпты бұлай баяндау кезінде сабақтың басты элементі форум немесе чат болып табылады. Мұндай баяндаулар алдын ала жоспарланып, алдын ала даярланған сценарий бойынша жүргізіледі. Қашықтықтан оқытуда жаңа материалды баяндаудың тағы бір нұсқасы виртуалды шебер. Әдетте оқу материалын баяндау және талқылау бір мезгілде жүргізіледі.
Қашықтықтан оқыту жүйесін әрқайсысы өз кезегінде бірнеше компоненттерден тұратын үш компоненттің жиыны ретінде қарастыруға болады. Олар:
дидактикалық жүйе;
технологиялық жүйе;
қамтамасыз ету жүйелері.
Қашықтықтан оқыту үшін оқытудың жалпы дидактикалық бес әдісін қолдануға болады:
ақпараттық-рецептивті;
репродуктивті;
мәселелік мазмұндау;
эвристикалық;
зерттеу;
1.3. Қашықтықтан оқытуды ұйымдастыру технологиялары
Білім беру жүйесін ақпараттандырудың негізгі бағыты XXI ғасырдың талаптарына сәйкес қоғамды дамытудың жоғары тиімділікті технологияларына сүйенген жаңа білім стратегиясына көшу болып табылады.
Білім беру жүйесін ақпараттандыру бағыты жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы дамыта оқыту, қашықтықтан оқыту, дара тұлғаға бағыттап оқыту мақсаттарын жүзеге асыра отырып, оқу-тәрбие үрдісінің барлық деңгейлерінің тиімділігі мен сапасын жоғарылатуды көздейді.
Қашықтықтан оқыту ұғымын кең мағынада алсақ, бұл - тыңдаушылар мен оқытушылардың бір-бірінен кеңістікте алыстатылған оқу формасы. Ал, тармағынадағы қашықтықтан оқу ұғымы тындаушылар мен оқытушылар арасындағы, сонымен қатар тыңдаушылардың өзара белсенді ақпаратпен алмасуын қарастыратын және жоғарғы дәрежедегі қазіргі жаңа ақпараттық технологияларды (аудио-визуальды құралдар, дербес компьютерлер, телекоммуникация құралдары, т.б.) пайдаланатын белгілі бір тақырыптар, оқу пәндері бойынша ұйымдастырылатын оқу процесі.
Қашықтықтан оқытуды ұйымдастырудың әр түрлі технологиялары бар:
Кейс-технология - оқытушылардың дәстүрлі және қашықтықтан консультацияларды ұйымдастыру кезінде мәтіндік, аудиовизуальды және мультимедиалық оқу-әдістемелік материалдарды жинау және оларды пайдаланушылардың өз бетінше меңгеруі үшін жіберуге негізделген. Кейс технологиясы (ағылшынның сазе - портфель) оқытуда жасалынған әдістемелік материалдармен іске асырылады.
Кейс-технологияға арналған материалдар түрлері мыналар:
әдістемелік нұсқалар. Оқу құралдары мен глоссарий. Оқушыларға оқу жоспарындағы пәндер бойынша электрондық тасымалдауышта (СБ- КӨМ) оқу-әдістемелік материалдардың кешені (кейс) беріледі. Кешенді даярлауда ұжымдық әдістер, жобалау әдістері пайдаланылады. Мұндай әдістер тыңдаушылардың белсенділігін арттырады, шығармашылық қабілеттерін белсендіреді.
жұмыс дәптері.
анықтама.
оқу, аудио, бейне материалдары.
бақылау және емтихан материалдары.
Қашықтықтан оқытуға арналған кейстердің сапалық қасиеттері:
курстың терминдер мен ұғымдарына арналған гипертекстік құрылымы;
пайдаланушыға ыңғайлы құрылым - мұғалім материалды беру реті мен бейнелеудің бірнеше түрін таңдай алады. Сол арқылы бір оқу материалын әр түрлі аудитория үшін әдістемелік қажеттілік болса әр түрлі түрде беру мүмкіндігі бар;
кейстің құрамына белгілі бір нормативті талаптар жоқ. Кең таралған документтер мен дыбыс, анимация, графикалық кірістірулер, слайд-шоу пайдаланылады;
оқушы оқулықтың кез келген бетін қағазға шығара алады;
оқушы оқу материалдарына кез келген әдіспен қол жеткізе алады (интернет, СБ-КӨМ);
оқулыққа кірістірілген білімді тексеру жүйесі бар;
оқулық бетінен интернет ресурстарына қол жеткізуге болады.
Желілік-технология - білім алушы, оқытушылар, әкімшілік арасындағы интерактивті өзара әсері мен оның оқу-әдістемелік құралдармен жабдықталуын қамтамасыз етуде телекоммуникациялық желіні қолдануға негізделген; Оқытудың желілік-технологиясына жатады:
интернет желісін пайдалану;
электронды поштаны пайдалану;
телекоммуникациялық құрылғыларды пайдалану;
мультимедиамен жабдықталған, интернетке шығу мүмкіндігі бар желілік компьютерлік класс;
Электронды пошта тыңдаушыларға курстың негізгі мәселелері бойынша конфиденциалды хат жазысуға мүмкіндік береді. Электронды пошта арқылы ақпаратты жоғары жылдамдықпен жіберу мүмкіндігінің арқасында тыңдаушыға көмек дер кезіңде, сұранысты алған соң бірден көрсетіледі. Интернет көмегімен тыңдаушылармен кері байланыс орнатып қана қоймай, олардың оқу қызметін бақылауға, бағалауға болады.
Қашықтықтан оқыту технологиясы бойынша оқытушының негізгі міндеті білім алушының келесі түрдегі орындалатын өз бетінше жұмысын басқару болып табылады:
туындайтын мәселелерді қарастыру;
мақсат пен міндеттерді қою;
білім, тәжірибелерді беру;
ұйымдастыру қызметі;
білім алушылардың арасында өзара байланысты ұйымдастыру;
оқу процесін бақылау.
Тыңдаушылар қашықтықтан оқыту кезінде білім беру процесінің негізін қолайлы уақытта, ыңғайлы орында, тиімді темптегі өз бетінше жұмыс құрайды. Сондықтан тындаушылар өз бетінше жұмыстың техникасы мен әдістемесін, жоғарғы деңгейде білімді өз бетімен толықтыру негіздерін меңгеруі қажет. Сонымен бірге нәтижелі түрде оқу үшін жаңа ақпараттық технологияның кұралдарымен жұмыс істей білуі тиіс.
Сонымен, қашықтықтан оқыту - адамның білім алуға және ақпарат алуға деген құқықтарын іске асыратын үздіксіз білім беру жүйесі нысандарының бірі ретінде мамандардың негізгі қызметін атқара жүріп білімін, біліктілігін арттыруға мүмкіндік береді.
1.4 Компьютермен оқыту классификациясы және компьютрлік білім
алудың түрлері
Компьютерлік оқулық мен компьютерлік оқыту жүйесі нәтижелі түрде қайта өңдеп пайдалану үшін, компьютерлік білім алу мүмкіндіктерін және мінездемелерін білу қажет. Олармен танысуды сыныптық компьютерлік білім алу анықтамасынан бастайық. Бұл бөлімде компьютерлік білім алудың санатталуы және олардың түрлерінің ерекшеліктері қысқаша суреттеледі. Негізгі көлемде қарастырудың компьютерлік оқулық және компьютерлік оқыту жүйесіне қатысты пайдасының түсінігі екі сәттен тұрады. Біріншіден, өндірістік тәжірибеде компьютерлік білім алудың әр түрлері бір топта қолданылады, бұл дегеніміз олардың байланыстары білімінің мүмкіншіліктерін және бірге қолданылуын талап етеді. Екіншіден, көптеген компьютерлік оқулық мен компьютерлік оқыту жүйесі құрылымдарының әдістемелік және технологиялық аспектілері барлық компьютерлік білім алу сыныптарына жалпылық болып табылады.
Әр түрлі компьютерлік білім алу түрлері араларында тақ шекаралар жатады. Біз оларды компьютерлік білім алу негізгі түрлеріне анықтама бере отырып белгілеуге тырысамыз. Сонымен бірге біз терминологиялық мәселелер қиын және оңай шешілмейтіндер қатарына жататындарын білеміз. Компьютерлік білім алудың терминологиясын жүйелеудің көптеген талпыныстары бар. Бірақ өкінішке орай бүгінгі күнде мамандар арасында компьютерлік білім алу санаттаудың және олардың түрлері атауының жүйелерінің бірдей көзқарасы қалыптасқан жоқ. Өзіміздің анықтамамызды ұсына отырып, біздің осы көзқарасымыз түпкілікті және шешілмеген мәселенің шешуші соңғы нүктесі демейміз. Біздің мақсатымыз қандай терминде болмасын оқушыларға түсіндіре білу.
Компьютерлік білім алу (КБА) анықтамасынан бастайық. Компьютерлік білім алу- бұл бағдарламалық амал (бағдарламалық топтама) немесе заттық мағынадан тұратын және оқытылушымен бағытты қатынастан тұратын, белгілі бір педогогикалық тапысрмаларды шешуге арналған бағдарламадық- техникалық топтама.
Келтірілген анықтама компьютерлік білім алудың педгогикалық тапсырмаларды шешуге арналған арнайы құрылған түрі екенін көрсетеді, яғни оқу барысында қоладылуы- оның ең басты міндеті. Оқыту кезінде қолданылатын, бірақ басқа негізді иемденетін және педогогикалық функцияларды қамтымайтын түрлері КБА-ға жатпайды. Оқу барысында қолданылатын, компьютерлік білім алу сыныптарына кез келген бағдарламалық жүйелерді кіргіізеді деген сияқты дұрыс емес көзқарастар кең тарап кетекендіктен, жоғарыда көрсетілген ескертпелер маңызды болып табылады. Бұдан шығар мағына бұл, компьютерлік білім алуға тексттік және графикалық редакторлар, компиляторлар және бағдарламалау жүйелері, автоматты жобалау жүйелері (АЖЖ), эксперттік жүйелер, басқа сөзбен айтқанда - барлық білім алу құралы сияқты қарастырылатын немесе білім алу тапысрмаларын шешудегі құралдар ретінде қарастырылатын компьютерлік амалдар жатқызылуы мүмкін.
Компьютерлік білім алу белгілі бір заттық аудан (тәртібіне, курсына, бөліміне, тақырыбына) байланысты оқу материалын қосу керек деген заттық мағына талабын білдіреді. ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz