Материалдық емес активтердің аудиті мен талдауы

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 44 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

КІРІСПЕ

1. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Бухгалтерлік есеп, оның мәні және экономиканы басқару жүйесінде алатын орны

1. 2 Есеп саясаты

1. 3 Материалдық емес активтердің түсінігі және анықтамалары

2. . Материалдық емес активтердің есебі және олардың амортизациясы

2. 1. Материалдық емес активтерді бағалау

2. 2. Материалдық емес активтердің түсу және шығу есебі

2. 3. Материалдық емес активтердің инвентаризациясы

2. 4. Еесеп берудегі материалдық емес активтердің ашылуы

КӘСІПОРЫННЫҢ ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ АКТИВТЕРІН ТАЛДАУ ЖӘНЕ АУДИТТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЖОЛДАРЫҚаржылық жағдайдың мәні және оны талдаудың мақсаты

3. 2 Аудит мәліметінің көздері

ҚОРЫТЫНДЫ

Қосымша

Қолданылған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Қазақстан Республикасында нарықтық экономика кең құлаш жаюда. Оған қоса, шаруашылық процесінің реттеуші механизмінің негізі болып табылатын бәсекелестік те дами түсуде. Қазіргі экономикалық жағдайда әрбір шаруашылық субъектісінің қызметі, оның қызмет ету нәтижелеріне қызығушылық танытатын нарықтық қатынастарға қатысушылардың кең шеңберінің назарын аударып отыр. Ал оны, нарықтық қатынастарға қатысушылар мекемелердің шаруашылық қызметіне талдау жасай отырып және қаржылық талдау көмегімен бағалайды.

Қазіргі таңда кез келген кәсіпорынды басқару жүйесінде бухгалтерлік есеп маңызды роль атқарады. Ол кәсіпорынның қаржылық жағдайын сипаттап және басқарушылық шешімді қабылдау үшін негіз бола отырып, тұтынуды, таратуды, айналысты және басқа да өндіріс процесін шынайы көрсетіп береді. Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есебі бухгалтерлік есеп Стандарттарында және субъектілердің қаржылық-шаруашылық қызметіндегі бухгалтерлік есеп шоттарының Бас есеп жоспарында бекітілген жалпы қағидалары мен ережелерінің негізінде құрылды және ол бүкіл алынған ақпараттарды пайдаланушылардың талабына, қызметтің құрылымына, ұйымның нысанына, айрықша ерекшелігіне есептің сәйкес келуін қамтамасыз етеді.

Шаруашылық жүргізудің қазіргі жағдайында шаруашылық жүргізуші субъектілерінің күрделі экономикалық тетігін нақты, жақсы жолға қоймайынша, сондай-ақ толық, сенімді ақпаратсыз басқару жүйесін іс жүзінде жүзеге асыру мүмкін емес.

Экономиканың барлық саласындағы кәсіпорындардың иелері мен еңбек ұжымдары шикізат пен материалдарды ұқыпты жұмсауға, өндіріс қалдықтарын азайтуға, ысырапты жоюға, бәсекеге жарамды өнімдерін өндіруге (ұлғайтуға), оның сапасын көтеруге, өнімнің өзіндік құнын төмендетуге, қоршаған ортаны сақтауға мүдделі. Бұл орайда, шаруаға қырсыздыққа, кәсіпорынның материалдық құндылықтарын, ақша қаражаттарын және басқа да ресурстарын заңсыз және тиімсіз жұмсауға және тонауға қарсы күресте бухгалтерлік есептің маңызы мен мәнін бағаламай кетпеуге болмайды.

Есепке алынған ақпараттардың көмегімен шаруашылық жүргізуші субъектілердің және олардың құрылымдық бөлімшелерінің қызметін жедел басқару үшін, экономикалық болжамдар мен ағымдық жоспарлар жасау үшін, сөйтіп, ел экономикасының даму заңдылықтарын зерделеу және зерттеу экономикалық тетіктің бірі ретінде пайдалынады.

Экономиканың саласындағы мамандар, оның ішінде, бірінші кезекте, бухгалтерия қызметкерлері есепке алудың және есеп берудің жүйесін жақсы білулері, оларды оңайлатуды қарастыру қажет, субъект қызметін бухгалтерлік және салықтық есепке алуды ұйымдастырудың ережелерін, нұсқауларын және басқа нормативтік актілерін, қатаң сақтаулары керек.

Бухгалтерлік есепте материалдық емес активтерге негізгі құрамына берілетін анықтама жатады, яғни ұзақ мерзім ішінде пайдалану үшін алынды және қызмет процестерінде сату үшін арналмайды. Материалдық емес активтердің бас айырмашылығы, олар сезілмейді.

Талдау (“analisis” грек сөзінен) - зерттеліп отырған субъектіні, оларды зерттеу және түрлі факторлар ықпалынан өзгеру тенденцияларын айқындау мақсатымен, бөлшекті түрде мүшелендіру, берілген объектіге тән субъектіні элементтерге, бөліктерге бөлу.

Талдау процесі, соның ішінде қаржылық талдау, мекеменің өндірісті- шаруашылық қызметін аналитико-синтетикалық үш кезеңдік зерттеумен негізделген:

Өндірістің нәтижелілігін анықтайтын маңызды факторлар жүйесін бақылау мен тіркеу кезеңі;
Математикалық, графикалық, матрицалық үлгі түріндегі маңызды факторлар арасындағы өзара байланысты сипаттауға, табуға және олардың даму заңдылықтарын анықтауға мүмкіндік беретін зерттеліп отырған жүйені абстракциялық үлгілеу кезеңі;
Айтарлықтай экономикалық жолмен көзделген мақсаттарға жетуге мүмкіндік беретін басқарушылық рационалды шешімдерді жетілдіру кезеңі.

Дипломдық жұмысты орындау үшін менімен “ Материалдық емес активтердің аудиті мен талдауы” тақырыбы таңдалды.

Диплом жұмысы үш негізгі бөлімнен, кіріспеден, қорытындыдан және әдебиеттер тізімінен тұрады.

1. БУХГАЛТЕРЛІК ЕСЕПТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ

Бухгалтерлік есеп, оның мәні және экономиканы басқару жүйесінде алатын орны

Шаруашылық есептің нарық экономикасы жағдайындағы мақсаты мен

міндеттері.

Экономиканы басқарудың жетіле түсуі, нарықтық қатынастардың қалыптасуы. меншіктің әр гүрлі нысандарын пай-далану, шетелдік әріптестердің қатысуымен бірлескен кәсіпорындарды құру, халықаралық стандарттарға қарай бағыт алу бухгалтерлік есептің атқаратын рөлі мен мәнінің алдағы уақытта да арта тусетінін білдіреді.

Шаруашылық есептің жүйесі есептің өзара байланысгы уш түрінен: жедел, бухгалтерлік және статистикэлық есеп терден тұрады.

Жедел (немесе жедел-техникалық) есеп шаруашылық процестері мен құбылыстарына оларды тікелей жүзегө асыру барысында бақылау жасауға арналған.

Оның ерекшелігі - басшылық пен басқарманы деректермен қамтамасыз етудің жылдамдығы, жеделдігі. Жедел есептің көмегімен басқару қызметкерлеріне кәсіпорындағы материалдық ресурстардың қозғалысы туралы, шығарылған өнімнің көлемі, оның тиеп-жөнелтілуі және сатылуы жайында, ендірістік қорлардың қолда бары, шарттың тәртібін жеткізушілер мен сатып алушылардың сақтауы туралы және т. с. с. ақпараттар келіп түседі.

Бұл есептің басқаларына қарағанда (техникасы жағынан) ең қарапайым түрі.

Жедел есеп әртүрлі процестер мен қубылыстарды әртурлі елшеуіштердің - натуралды, ақшалай және еңбектік өлшеуіштердің көмегімен көрсетеді.

Оны бөлім, цех, қойма сияқты бөлімшелердің қызмет-керлері жүргізеді.

Оның деректері міндетті түрде құжаттарда тіркелмейді, оларды ауызша, телефонмен, телеграфпен және т. б. беруге болады. Жекелеген жағдайларда жедел есеп ушін арнайы құжат нысандары жасалады, мысалы: жұмысқа шығу мен жумыс уақытын пайдалану табелі.

Жедел-техникалық есеп уақыты бойынша бөлінуі мүмкін және оған деген сұраныс қажеітілігіне қарай туындайды.

Сонымен, жедел есеп шаруашылық операциялары мен процесгерін олар жасалып жатқан кезде қадағалауға және бақылауға арналған

Статистикалық есеп немесе статистика экономика, мәдениет, білім беру және т. б. салалардағы көпшілік сипаттағы құбылыстарды зерттейді.

Статистика экономиканың жағдайы, оның дамуының урдістері. жумыс күшінің қозғалысы, тауарлар, багалы қағаздар, халықтың саны мен құрамы туралы ақпараттарды қогамның әлеуметтік-экономикалық дамуына талдау және жорамал жасау мақсатында әзірлейді және жинақтайды.

Халық шаруашылығы есебінің жуйесйндегі статистика -бухгалтерлік есеп пен жедел есепті біріктіретін қорытынды есеп түрі.

Бухгалтерлік есеп шаруашылық құбылыстарының сандық жағын сапалық жағымен байланыстыра отырып, заттық көрсеткіштермен, сондайақ ақшалай түрде шаруашылық фәктілерін жалпылама, үздіксіз, құжатты негізделген және өзара байланыстыра тіркеу жолымен зерттейді.

Шаруашылық қызметін жалпылама көрсету деп барлық мүлікті. өндірістік қорлардың барлық түрін, шығындарды, өнімдерді, ақша қаражаттарын, қорларды, кәсіпорынның берешектерін және т. с. с. міндетті түрде есепке алуды түсінуге болады.

Уақыты жағынан уздіксіз материалдық құндылықтардың, ақша қаражаттарының, есеп айырысулардың, қорлардың, несиелердің және т. б. қозғалысы туралы кәсіпорында жасалып жатқан фактілерді қадағалауды және қужаттарда жазуды талап етеді.

Әрбір шаруашылық фактісі құжатпен немесе бастапқы қағаз қужатпен немесе құқықтық негізі бар ақпараттық машиналық тасығыштармен ресімделеді, яғни соған сәйкес орындалатын шаруашылық операциясы үшін жауапкершілік белгіленеді, демек құжат заңдьіқ күшке ие болады.

Бухгалтерлік есептің аталып өткен ерекшеліктері оны есептің жедел-техникалық және статистикалық түрлерінен айырықшаландырады. Бірақ есептің барлық уш түрінің ақпараттарын, яғни шаруашылық есепті бутін жүйе ретінде пай-далану сана кәсіпорындарға шаруашылық қызметін неғұрлым тиімді басқаруға, өнімді тұтынушылардың сұранысын қанағаттандыруға. жұмыстар орындауға және қызметтер көрсетуге, кәсіпорынның нарықтағы жағдайын бағалаукз мүмкіндік бермек. Есептің әрбір түрі бірін-бірі толықтыры отырады.

Нарықтық экономиканы басқару мен құруға, әртүрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеуге және қабылдауға, кәсіпорынның нарықтағы тәртібін анықтауға және бөсекелес кәсіпорындардың жағдайын айқындауға және т. с. с. қажетті, кәсіпорынның қаржы және шаруашылық қызметі туралы сапалы әрі уақтылы ақпарат қалыптастыру шаруашылық есептің негізгі мақсаты болып табылады.

Шаруашылық есеп - бүл ең алдымен бақылау мақсатында шаруашылық процестерін сан жағынан көрсету және өлшеу.

Алайда шаруашылық қызметі өзінің сипаты мен мағынасы бойынша алуан түрлі болатыны соншалық. тіпті оны сан жағынан көрсету және бақылау үшін әртүрлі өлшеуіштер қажет. Ол үшін өлшеуіштердің үш түрі: натуралды, еңбектік. ақшалай өлшеуіштер қолданылады.

Натуралды елшеуіштер еселте бір тектес обьектілерді керсету үшін пайдаланылады. Олар санымен (дана), салмағымен (кг, тн), үзындығымен (м, см), көлемімен (л, м) және т. б. белгіленеді, өлшем бірлігін таңдау ескеріпетін заттардың қасиетіне тәуелді.

Натуралды өлшеуіштер материапдық қундылық (шикізаттар мен материалдар, негізгі қуралдар, дайын өнімдер) обьектілерінің қозғалысын, сондай-ақ орындалган қүрылыс жұмыстарын шаршы және текше метрлермен, автокөлікпен (т. км) есепке алу үшін қажет. Бүл өлшеуіштерді материалдық құндылықтарды әртүрлі сүрыптар мен атаулар бойынша есепке алу қолдану осы қүндылықтардың сандық көрсеткіштері мен сапалық сипаттарын бір мезгілде алуға мүмкіндік береді. Алайда натуралды өлшеуіштерді пайдалану шектелген, өйткені опарды біріктіру мүмкін емес.

Еңбектік өлшеуіштерді уақыт бірлігіне жүмсалған еңбек санын өлшеу үшін пайдаланады. Бүл әдетте жұмыс уақыты-ның бірлігі (жұмыс құні, сағат, минут) . Бірақ көптеген жағдайларда еңбектік өлшеуіштерді өндірім нормаларын, еңбек өнімділік есепке алу үшін натуралды өлшеуіштермен үштастыра қолданды. Жалақыны - дүрыс есептеу үшін бүлардың маңызы зор болмақ.

Ақшалай өлшеуіш ескерілетін обьектілерді бірыңғай қүндық бағада (ақшалай өлшемде - теңгемен немесе басқа вялютамен) көрсетуге және жинақтауға қызмет етеді.

Ол әртектес шаруашылық құралдарын жинақтауға мүмкіндік береді. Оның көмегімен кәсіпорынның мүліктік қүқықтарының көлемі. бұрын натуралды және еңбектік өлшеуіш-ермен вліиенген шыкындары анықтапады, сметалар, өндіріс-пк тапсырмалар мен қаржы есептемесі жасалады.

Өлшеуіштерді әртүрлі үйлесімдермен де алады: натуралды өлшеуіштерді қундылықпен (санды-сомалық есеп), ақшалай еңбекпен біріктіру және т. с. с.

Бухгалтерлік осеп - басқарудың аса маңызды функция-ларының бірі. Нсірықтық экономикасы дамыған елдерде оны бизнеспң, кәсіпкерліктің ісі деп санайды.

Бухгалгерлік есеп оның алдына койған міндеттерді орындай алатындай больт ұйымдастырылуы керек.

ҚР Министрлер Кабинетінің 22. 12. 99 ж. № 1063 қаулысымен бекітілген Қазақстан Республикасындағы бухгалтерлік есеп пен осеп беру туралы Ережеге сәйкес:

- жедел басшылық ету мен басқаруға, сондай-ақ инвесторлардың, жеткізушілердің, сатып алушылардың. кредиторлардың, салық және банк органдарының пайдалануынз қажетті шаруашылық процестері мен кәсіпорындәрдың, мекемелердің қызмет нәтижелері турәлы толық және шынайы ақпараттарды қалыптастыру;

- мүліктердің қолда бары мен қозғалысына, материалдық, еңбектік және қаржылық ресурсгардың бекітілген нормаларға, нормативтерге, сметаларға сәйкес жүмсалуына бақылауды қамтамасыз ету;

- қаржы-шаруашыпық қызметіндегі жағымсыз қүбыпыстар жайында мерзімді ескертулер жасау. Ішкі шаруашылық резервтерді анықтау және жұмылдыру бухгалтерлік есептің басты міндеттері болып табылады.

Бухгалтерлік есептің алдына қойылған міндеттерді орындау үшін ол мынадай талаптарка сай болуы тиіс:

1. Ақпаратты берудің мерзімділігі шаруашылық қызметіне жедел басшылық етуге, міндеттерді орындауға, ағымдағы жұмыстың кемшіліктерін, ресурстар шығынының нормадан ауытқуын анықтауға бақылауды жүзеге асыруға және т. б. ушін қажет. Бұл талапты жүзеге асырған кезде есептік ақпәратты өңдеу және алу үшін есептегіш техниканы пайдаланудың маңызы зор.

2. Есептік (нақты) көрсеткіштердің жоспар (тапсырма) көрсеткіштерімен салыстырымдылығы белгіленген керсеткіштердің есеп деректерімен байланысын қамтамасыз етеді және осы көрсеткіштердің орындалуынә мерзімді бақылау жасауды қамтамасыз етеді.

3. Дәлдік, объективтілік және қатаң негізді болу ескерілген барлық деректер дүрыс, дәл есептелген, тиісті қужаттармен негізделген болу керектігін аңғартады. Олар жумыстагы жетістіктерді ғана емес, сондай-ақ, кемшіліктерді де дұрыс көрсетіп беруге тиіс.

4. Толықтық. Есеп кәсіпорынның шаруашылық қызметіне толық сипат беруге тиісті. Сонда гана шаруашылықты бзсқару кезінде оның деректерін қолданудан пайда болмақ.

5. Үнемділік. Бухгалтерлік есеп басқару мен басшылық етуге қажетті барлық көрсеткіштерді аз шығын жұмсау жолымен алуды қамтамасыз етуі тиіс. Бұған есептің қарапайымдылығы, оның үнемі жетілуі, қол еңбегін машиналыққа ауыс-тыру және есеп қызметкерлерінің іскерлік біліктілігін арттыру мүмкіндік жасайды. Мүның барлығы басқару аппаратын қысқартуға бағытталған.

6. Есептің қарапайымдылығы мен қолайлы болуы алынған ақпараттың мәнін үжымның әрбір мүшесінің түсінуіне, басқару үшін есептің деректерін пайдалану мүмкіндігіне, резервтерді іздеуге, қаржы жағдайын нығайту жөніндегі ұсыныстар әзірлеуге себепкер болады.

1. 2 Есеп саясаты.

Қазакстанның бухгалтерлік есеп стандартгарында және ол бойынша жасалған әдістемелік ұсыныстарында баскдрушылык пен кдржылык есебін жүргізудің қоғамдық тұрғысынан танылған тәсілдері мен әдістері, ережелері мен кдғидалары белгіленген, онда әрбір кәсіпорындардың техникалықбазасына, олардың шешетін мівдетгемелерінің күрделілі гіне, басқарушы карап нақтыланған.

Кәсіпорынның бастапқы бақылауын жүзеге асыру үшін таңдап алынған тәсілдер жиынтығы, құндык. өлшемдері, ағымдағы топтастыруы және бухгалтерлік есептегі шаруашылық қызметіне жасалған корытынды шолу фактілері кәсіпорыннын есептік саясатында көрініс табуы тиіс. Басқаша айтқанда, есептік саясат - бұл бухгалтерлік есептің әдісін жүзеге асыратын тетігі.

Бухгалтерлік есеп жүйесін жүргізудің жалпы қағидасы мен ережесі нормативтік-күқықтык құжаттарда белгіленген.

Оларды жүзеге асыру барысында нақты кәсіпорынның есептік саясаты келесідей жорамалдардан алынғаны жөн:

- кәсіпорын өз мүлкімен өзімен-өзі болушылығы (кәсіпорын өз балансында тек заң бойынша танылған мүліктерді ғана көрсетеді, ал калған барлық құндылықтар мен міндеттемелер баланстан тыс шоттарда есепке алынады) ;

- толассыз қызметі (есеп саясатының мәселесі бойынша қандай да бір кабылданатын шешім, кәсіпорын өз қызметін болашақ кезеңде тоқтатпайтындығы немесе қызмет масштабын қысқартпайтындығы басшылықка алынуы керек) ;

- есеп саясатын пайдаланудың жүйелілігі (шаруашылық операциясын көрсету әдісінің тұрактылығы, есеп беру жылының барысында міндеттеме мен мүлікті бағалау, сондай-ақ бір есептік жылдан басқасына еткен кезде де) ;

- шаруашылық қызметіндегі фактілердің мерзімділік анықтылығы (әр фактілердің түскен немесе төленген кезіне карамастан, олар өзінің орындалған немесе орын алған кезеңіне жатқызылуы керек) .

Пайдаланатын есеп саясатынын, басты міндеті мен негізгі арналымы - кәсіпорынның қызметін барынша пара-пар көрсету, іс мүддесі үшін осы қызметтің тиімділігін реттеу мақсатында толық, объективті және шынайы ақпаратпен каптастыру.

Ол есеп қамтуы керек: әдістемелік, техникалык, ұйымдық жақтарын.

Әдістемелік аспектісі деп кәсіпорында енімнің өзіндік құнын есептеу, амортизацияны шығару, міндеттеме мен мүлікті бағалау үшін пайдаланатын әдістерін айтады; техникалык деп осы әдістердің синтетикалык шоттарында көрсету сызбасы, есеп регистрлерінде осы әдістің калай жүзеге асқандығын айтады; ұйымдық деп осы әдістердің бухгалтерлік қызмет түрғысынан жүзеге асқандығын, оның кәсіпорынды басқару қүрылымындағы алатын орнын айтады.

Есеп саясатының әдістемелік бөлігі нақты шаруашылықахуалынан, олардың қолдану тәртібінде белгіленген және бухгалтерлік есеп Стандартының біршама рүқсатымен бухгалтерлік есепті жүргізудің белгілі бір әдістерінен тандап алу жолымен қалыптасады. Егер де стандартты бухгалтерлік есепті жүргізудің кейбір объектілері көрсетілмесе, онда бухгалтерлік есеп бойынша нормативтік актілер мен заң талаптарына сәйкес, кәсіпорыннын, өзі есеп жүргізудің процедурасын дербес әзірлей алады.

Кәсіпорын бухгалтерлік есептің келесідей ережелерін өз бетінше шешуіне болады:

- келіп түскен негізгі құралдар объектісін бағалау - бухгалтерлік есептің №6- шы "Негізгі құралдардың есебінің" стандарттарындағы әдістемелік ұсынысына сәйкес, пайдалануға берілген және кәсіпорынның сатып алуға төлеген нақты шығындар негізінде, негізгі кұралдар объектісінің бастапқы құны анықталады; құрылтайшылардың берген объектілері - олардың өзара келісімі бойынша; тегін берілген объектілер - эксперттік жолмен немесе алыс-беріс актілерінің мәліметі бойынша; ал кәсіпорынның өзі дайындаған объектілерін - нақты өзіндік құны бойынша; айырбас нәтижесіде алынған объектілер - ағымдағы бағалары бойынша анықталады;

- негізгі қуралдың амортизациясы - бухгалтерлік есептің №6-шы "Негізгі құралдардың есебінің" стандарттарындағы әдістемелік ұсынысына сәйкес, амортизацияны есептеудің келесідей тәсілдерінің бірін немесе бірнешеуін пайдалануына болады: кұнын есептен шығарудың бірқалыпты (түзу сызықты) әдісі; құнын есептен шығару үшін орындалған жұмыстардың пропорционалды түрде есептелінетін әдісі (өндірістік әдіс) ; кұнын есептен шығарудың сандық сомасы бойынша есептелінетін әдісі (кумулятитівтік әдіс) ; қалдық құнын азайтатын әдісі. Екі және одан да көп әдісті пайдаланған кезде, амортизацияны есептейтін тәсілін және негізгі құралдың қандай түрі бойынша пайдаланатындығын көрсету керек. Негізгі құралдың бір түрі бойынша амортизацияны есептеудің бір ғана әдісі пайдаланады; негізгі құралдың бір түрі бойынша амортизациялаудың әртүрлі әдісін пайдалануға болмайды; пайдалы қызмет ету мерзімі-кезеңі, негізгі құралды пайдаланудан алынатын экономикалық олжаны жобалау кезеңі; жою құны - есептен шығарылуымен байланысты шығындары, негізгі құралды жою барысында алынған запас бөлшектердің, қайтып пайдалануға жарайтын құндылықтардың құнын алып тастағаннан шығады;

- негізгі қуралдарды жөндеу - жөндеу жұмысын жүргізудің кезеңдігі мен жөндеу жұмысының мерзімі; негізгі құралды жөдеуге арналған резерв қорларын жасауы; жөндеуді жүргізудің тәсілі туралы мәселені кәсіпорынның өзі шешеді;

- материалдық емес активтердің амортизациясы - әрбір материалдық емес активтердің әрбір түрінің пайдалануына қарап пайдалы мерзімі және амортизацияны есептеу әдісін әрбір кәсіпорын өз бетінше анықтай алады;

- болашақ кезеңнің шыгыстары - кезеңдері нақты анықталмаған жағдайда, кезең барысында ол енімнің (жұмыстың, қызметгің) өзіндік құнына жатқызынуы мүмкін, немесе басқа да кездерінің есебінен (тау-кен дайындық жұмыстарына кеткен шығыңдарына, жаңа өнім түрін игеруге кеткен шығыстарына, жерді игеруге кеткен шығындарына) есептен шығарылуы мүмкін, бірақ аталған жағдайлардың

_ барлығы да, яғни олардың кезеңін және есептеп шығару тәртібін кәсіпорынның өзі анықтайды;

- алдагы шыгыстар мен төлем резервтері - кәсіпорын қандай резервтерді және кдндай көлемде құруды және олардың пайдадану тәртібін анықтап өзі шешеді (кезекті демалысқа ақы телеу резервтері, кеп жылғы сіңірген еңбегі үшін марапаттау шығыстары, маусымдык, салаларда дайындык жұмыстарын жүргізуге кеткен өндірістік шығындары және басқалары) ;

- күмәнді қарыздар бойынша резервтері - кәсіпорын түгендеу мәліметтерінің негізінде дебиторлық қарыздардың қандайы күмәнді болып табылмайтындығын, резервтерді құрудың әдісін және резервтеуге жататын шығындарын өзі тандай алады;

- Қаржылық, инвестиция - кәсіпорын ұзақ мерзімді қаржылық инвестицияны есепке алудың жолдарын өзі қарастырады: қайта бағаланатын құнын ескере отырып, сатып алу құны бойынша немесе ағымдағы мен сатып алу құңцарынан алынған ең кіші бағасы бойынша; ұзақ мерзімді инвестицияның қайта бағаланған сомасын қалай көрсетудің мәселесін шешеді: демек ол табыс ретінде де, немесе таратылмаған табыс ретінде болуы мүмкін.

Еншілес, тәуелді және бірлесіп бақыланатын шаруашылық серіктестіктерінің инвестициясын есептеудің әдісін кәсіпорынның өзі тандайды: үлестік қатынасу әдісін немесе құндық әдісін.

- табысты тану - №5 "Табыс" деп аталатын бухгалтерлік есеп стандартына сәйкес (БЕС) табыстар келесідей жағдайларды сақтаған кезде танылады: табыс сомасы барынша дәлденген деңгейі бойынша бағаланады; экономикалық, олжа жасалған мәмілемен байланысты, сондықтан оны алу ықтималдығы бар болса ғана, оны субъекті алады. Жалпы қағидасымен қатар, кейбір операциялары бойынша, табысты танудың қосымша жағдайлары қарастырылуы мүмкін:

- тауарды сату бойынша - субъектінің сатып алушыға меншік қүқығын беру; мәміле бойынша күтілетін немесе нақты шығыстар, барынша дәлденген деңгейде бағалануы мүмкін;

- көрсеткен қызметі бойынша - есептік құнге жасалған мәміленің біту сатысын барынша дәлденген деңгейде анықталады; мәмілені жүргізу кезіндегі жасалган және мәмілені аяқтау үшін қажет шығыстары барынша дәлденген деңгейде анықталады;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.