Қазіргі замандағы халықаралық қатынастардағы интерполдың рөлі
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .3
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАҢДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы ... ... ... ... ..10
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы ... ... ... 12
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ПОЛИЦИЯ ҰЙЫМЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Интерполың қызметінің негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2 Интерполдың халықаралық iздестiру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
2.2 Интеполдың қылмыскерді ұстап беру (Экстрадиция) қызметі ... ... ... ... ..31
2.3 Интерполдың басқа халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығы ... ... ...33
3. ИНТЕРПОЛ. ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҚ БЮРОСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАР ҚЫЗМЕТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ҰЙЛЕСТІРУДЕГІ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3.1 Құқықтық көмек ретінде Қазақстан Республикасының конвенциялары және халықаралық келісімдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40
3.2 Қазақстан Республикасыныңдағы Интерпол Ұлттық Орталық Бюросының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...59
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАҢДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу тарихы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы ... ... ... ... ..10
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы ... ... ... 12
2 ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚЫЛМЫСТЫҚ ПОЛИЦИЯ ҰЙЫМЫНЫҢ ҚЫЗМЕТІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Интерполың қызметінің негізгі бағыттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...20
2.2 Интерполдың халықаралық iздестiру қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..26
2.2 Интеполдың қылмыскерді ұстап беру (Экстрадиция) қызметі ... ... ... ... ..31
2.3 Интерполдың басқа халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығы ... ... ...33
3. ИНТЕРПОЛ. ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҚ БЮРОСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ ҚОРҒАУ ОРГАНДАР ҚЫЗМЕТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ҰЙЛЕСТІРУДЕГІ РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... .40
3.1 Құқықтық көмек ретінде Қазақстан Республикасының конвенциялары және халықаралық келісімдер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 40
3.2 Қазақстан Республикасыныңдағы Интерпол Ұлттық Орталық Бюросының қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...59
ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...63
Бітіру жұмысының өзектілігі. Қылмыстылық жағынан әлемдік қоғамдастыққа шақыру қуатты бола бастағаны сонша, ол енді өзін қабылданып жатқан қылмысқақарсы шаралар нәтижесімен қанағаттандырылғандай сезіне алмайды.
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік бекітілген сәттен бастап, достастықтың көп мемлекеттеріндегідей өтпелі кезең ескерту әрекетімен қоса, барлығына жалпы бейбітшілікпен және қауіпсіздікпен қамтамасыз ету облысында өзара әрекеттеріндегі позитивті, сондай-ақ негативті үрдістердің дамуымен түйіндес. Бұл үрдістердің зерттеу тарапынан объективтікті және бейтараптықты қажет етеді. Мұндай зерттеу Қазақстан Республикасындағы терроризмге қарсы күрес білімін кеңейту үшін қажет.
Тарихтың барлық кезеңінде адам бейбітшілікті аңсады. Нағыз ақылдылылар осы мәселеге өз еңбектерін арнады. Бірақ барлығына жалпы бейбітшілікпен қамтамасыз етудің шынайы болашағын ашушы шарттар қазіргі уақытта толық жетілді. Халықаралық қылмыстық құқықтың нормаларын бұзу нақты тұлғалармен жүзеге асырылады, сол себепті де олардың ауыр қылмыстар үшін қылмыстқ жауаптылығын белгілеу бейбішілік пен құқықтық тәртіп орнату үшін қажет.
Сондай–ақ құқықтың халықаралық қылмыстық құқық сияқты саласына ерекше көңіл бөлу керек. Бұл құқық саласының арқасында жасаған қылмысы үшін жауапқа тартқан мемлекеттің басшылары мен лауазымды тұлғалары қылмыстық қудалауға жатады.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Әлемдік деп есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын бүкіл континенттерге тартады.Қазақстансдық заңгер М.А. Сарсембаев дұрыс көрсеткендей «Интерпол бұл қылмыскерлерді тіркейтін және іздестуді қамтамасыз ететін халықарлық орталық»/1, 258 бет /.
Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп жазған: «Интерпол аса жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің керемет құрылымына, құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына байланысты өте мұқият және рационалды түрде халықаралық полиция ынтымақтастығын қадағалайды» /2/.
Қазақстан республикасының елбасшысы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында «Қазақстан алдағы уақытта да халықаралық лаңкестік пен діни экстремизге қарсы жөніндегі халықаралық коалицияның белсенді мүшесі ретіндгі ұстанымын жан-жақты нығайта беруге ниеттт»
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік бекітілген сәттен бастап, достастықтың көп мемлекеттеріндегідей өтпелі кезең ескерту әрекетімен қоса, барлығына жалпы бейбітшілікпен және қауіпсіздікпен қамтамасыз ету облысында өзара әрекеттеріндегі позитивті, сондай-ақ негативті үрдістердің дамуымен түйіндес. Бұл үрдістердің зерттеу тарапынан объективтікті және бейтараптықты қажет етеді. Мұндай зерттеу Қазақстан Республикасындағы терроризмге қарсы күрес білімін кеңейту үшін қажет.
Тарихтың барлық кезеңінде адам бейбітшілікті аңсады. Нағыз ақылдылылар осы мәселеге өз еңбектерін арнады. Бірақ барлығына жалпы бейбітшілікпен қамтамасыз етудің шынайы болашағын ашушы шарттар қазіргі уақытта толық жетілді. Халықаралық қылмыстық құқықтың нормаларын бұзу нақты тұлғалармен жүзеге асырылады, сол себепті де олардың ауыр қылмыстар үшін қылмыстқ жауаптылығын белгілеу бейбішілік пен құқықтық тәртіп орнату үшін қажет.
Сондай–ақ құқықтың халықаралық қылмыстық құқық сияқты саласына ерекше көңіл бөлу керек. Бұл құқық саласының арқасында жасаған қылмысы үшін жауапқа тартқан мемлекеттің басшылары мен лауазымды тұлғалары қылмыстық қудалауға жатады.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Әлемдік деп есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын бүкіл континенттерге тартады.Қазақстансдық заңгер М.А. Сарсембаев дұрыс көрсеткендей «Интерпол бұл қылмыскерлерді тіркейтін және іздестуді қамтамасыз ететін халықарлық орталық»/1, 258 бет /.
Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп жазған: «Интерпол аса жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің керемет құрылымына, құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына байланысты өте мұқият және рационалды түрде халықаралық полиция ынтымақтастығын қадағалайды» /2/.
Қазақстан республикасының елбасшысы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына жолдауында «Қазақстан алдағы уақытта да халықаралық лаңкестік пен діни экстремизге қарсы жөніндегі халықаралық коалицияның белсенді мүшесі ретіндгі ұстанымын жан-жақты нығайта беруге ниеттт»
1. Нормативтік – құқықтық актілер
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж.
3. Қазақстан республубликасынынң Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы «Әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты». – Алматы, 2008
4. Устав Международной организации уголовной полиции 1956 г.
5. Декларация тысячелетия Организации Объединенных Наций от 8 сентября 2000 года.
2. Библиография
6. Сарсембаев М.А. Международное право. - Алматы: Жет! Жаргы, 1996.
7. Джангильдин Т.М. О правовых основах деятельности Национального центрального бюро Интерпола в Республике Казахстан. // Фемида. 2001, № 10.
8. М.Б. Кудайбергенов. Международное уголовное право. – Алматы, 1999
9. Овчинский В.С. Интерпол в вопросах и ответах. - М., 2001.
10. Бабушкин А.А. К вопросу об определении международно-правого статуса Интерпола. Материалы Алматинской межвузовской научной конференции. «Актуальные проблемы современного международного права»- Алматы. 16 мая 2006
11. Родионов К.С. Интерпол: вчера, сегодня, завтра. - М., Международные отношения, 1990.
12. Родионов К.С. Правовая природа и статус Интерпола. - М., 1991.
13. Интерпол - Международной организации уголовной полиции» В.И. Самарин. Питер. Санкт-Петербург, 2004 г.
14. Құлпыбаева Ж. Халықаралық жария құқық. – Алматы, 1998
15. Галенская Л.Н. Правовые проблемы сотрудничества государств в борьбе с преступностью. Л., 1978.
16. Богатырев А.Г. Международное сотрудничество государств по борьбе с преступностью. М., 1989.
17. Уголовная юстиция: проблемы международного сотрудничества, - Москва, издательство 1995
18. Бельсон Я.М. Интерпол в борьбе с уголовной преступностью. М., Наука, 1989.
19. Бахрейн И.В. Региональное сотрудничество государств в борьбе с преступностью. - Киев 1997.
20. Родионов К.С. Интерпол: миф и действительность. - М., 1992.
21. Родионов К.С. деятельность Интерпола в борьбе с международной преступностью. М., 1995.
22. Колосов Ю.М. Международное право. – М., 2005
23. Самарин В.И. Интерпол. Международная организация уголовной полиции. -2004.
24. Международная пресупность» Карпец И.И. Наука. - Москва, 1988 г
25. Валеев Р.М. Выдача преступников в современном международном праве. – казань. 1976.
26. Звирубуль В.К., Шупилов В.П. Выдача уголовных преступников. – М., 1974.
27. Карпец И.И. Международная борьба с преступностью. - М.: Наука, 1988.
28. Панов В.П. Международное уголовное право. – М., 1997
29. Панов В.П. Сотрудничество государств в борьбе с международными уголовными преступлениями. – М., 1993
30. Всемирный антикриминальный и антитеррористический форум .Родионов Константин Семенович - старший научный сотрудник Института Государства и права РАН, к.ю.н., профессор. Участие Интерпола в борьбе с терроризмом.- М., 2006
31. Ляхов Е.Т. Терроризм и международное сотрудничество государств. -М.: Бек, 1991.
32. Галимжанов Н.М., Кудайбергенов М.Б. Методы работы Интерпола. Учебник. - Алматы: Данекер, 2001.
33. Карикболов Б.С. Нормативные акты Интерпола. - Алматы, 1998.
3 Периодикалық басылымдар
1. Джангильдин Т.М. О правовых основах деятельности Национального центрального бюро Интерпола в Республике Казахстан. // Фемида. 2001, № 10.
2. Интерпол в Республике Казахстан. Интервью с Начальником НЦБ Интерпола в Республике Казахстан Б.С. Карикболовым. Журанл «Мысль», № 12, 1994.
3. Карикболов Б.С. Интерпол: борьба с наркомафией // Аргументы и факты, 18.04.1996.
4. Карикболов Б.С. Интерпол в Казахстане // Аргументы и факты, 26.01.1995.
Жұмыста қолданылған интернет сайттары:
1. Интернеттегі Интерполдың ресми беті www.interpol.int
2. Қазақстан Республикасының Конституциясы 30 тамыз 1995 ж.
3. Қазақстан республубликасынынң Президенті Н.Ә. Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы «Әл-ауқатын арттыру-мемлекеттік саясаттың басты мақсаты». – Алматы, 2008
4. Устав Международной организации уголовной полиции 1956 г.
5. Декларация тысячелетия Организации Объединенных Наций от 8 сентября 2000 года.
2. Библиография
6. Сарсембаев М.А. Международное право. - Алматы: Жет! Жаргы, 1996.
7. Джангильдин Т.М. О правовых основах деятельности Национального центрального бюро Интерпола в Республике Казахстан. // Фемида. 2001, № 10.
8. М.Б. Кудайбергенов. Международное уголовное право. – Алматы, 1999
9. Овчинский В.С. Интерпол в вопросах и ответах. - М., 2001.
10. Бабушкин А.А. К вопросу об определении международно-правого статуса Интерпола. Материалы Алматинской межвузовской научной конференции. «Актуальные проблемы современного международного права»- Алматы. 16 мая 2006
11. Родионов К.С. Интерпол: вчера, сегодня, завтра. - М., Международные отношения, 1990.
12. Родионов К.С. Правовая природа и статус Интерпола. - М., 1991.
13. Интерпол - Международной организации уголовной полиции» В.И. Самарин. Питер. Санкт-Петербург, 2004 г.
14. Құлпыбаева Ж. Халықаралық жария құқық. – Алматы, 1998
15. Галенская Л.Н. Правовые проблемы сотрудничества государств в борьбе с преступностью. Л., 1978.
16. Богатырев А.Г. Международное сотрудничество государств по борьбе с преступностью. М., 1989.
17. Уголовная юстиция: проблемы международного сотрудничества, - Москва, издательство 1995
18. Бельсон Я.М. Интерпол в борьбе с уголовной преступностью. М., Наука, 1989.
19. Бахрейн И.В. Региональное сотрудничество государств в борьбе с преступностью. - Киев 1997.
20. Родионов К.С. Интерпол: миф и действительность. - М., 1992.
21. Родионов К.С. деятельность Интерпола в борьбе с международной преступностью. М., 1995.
22. Колосов Ю.М. Международное право. – М., 2005
23. Самарин В.И. Интерпол. Международная организация уголовной полиции. -2004.
24. Международная пресупность» Карпец И.И. Наука. - Москва, 1988 г
25. Валеев Р.М. Выдача преступников в современном международном праве. – казань. 1976.
26. Звирубуль В.К., Шупилов В.П. Выдача уголовных преступников. – М., 1974.
27. Карпец И.И. Международная борьба с преступностью. - М.: Наука, 1988.
28. Панов В.П. Международное уголовное право. – М., 1997
29. Панов В.П. Сотрудничество государств в борьбе с международными уголовными преступлениями. – М., 1993
30. Всемирный антикриминальный и антитеррористический форум .Родионов Константин Семенович - старший научный сотрудник Института Государства и права РАН, к.ю.н., профессор. Участие Интерпола в борьбе с терроризмом.- М., 2006
31. Ляхов Е.Т. Терроризм и международное сотрудничество государств. -М.: Бек, 1991.
32. Галимжанов Н.М., Кудайбергенов М.Б. Методы работы Интерпола. Учебник. - Алматы: Данекер, 2001.
33. Карикболов Б.С. Нормативные акты Интерпола. - Алматы, 1998.
3 Периодикалық басылымдар
1. Джангильдин Т.М. О правовых основах деятельности Национального центрального бюро Интерпола в Республике Казахстан. // Фемида. 2001, № 10.
2. Интерпол в Республике Казахстан. Интервью с Начальником НЦБ Интерпола в Республике Казахстан Б.С. Карикболовым. Журанл «Мысль», № 12, 1994.
3. Карикболов Б.С. Интерпол: борьба с наркомафией // Аргументы и факты, 18.04.1996.
4. Карикболов Б.С. Интерпол в Казахстане // Аргументы и факты, 26.01.1995.
Жұмыста қолданылған интернет сайттары:
1. Интернеттегі Интерполдың ресми беті www.interpol.int
Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 70 бет
Таңдаулыға:
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Халықаралық қатынастар және құқықтану факультеті
Халықаралық құқық мамандығы
Бітіру ЖҰМЫС
Тақырыбы:
ИНТЕРПОЛ
Орындаған
4 курс студенті
Хасанов Аскар
Ғылыми жетекші:
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісінің м.а.
з.ғ.к., доцент м.а.
Тлеужанова А.И.
_____________________________
_____ _____________ 2010 ж
Алматы, 2010 ж
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...3
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАҢДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ
РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..5
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы ... ... ... ... ..10
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы ... ... ... 12
2 халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Интерполың қызметінің негізгі
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .20
2.2 Интерполдың халықаралық iздестiру қызметі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.2 Интеполдың қылмыскерді ұстап беру (Экстрадиция)
қызметі ... ... ... ... ..31
2.3 Интерполдың басқа халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығы ... ... ...33
3. ИНТЕРПОЛ- ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ИНТЕРПОЛдың ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҚ БЮРОСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ
ҚОРҒАУ ОРГАНДАР ҚЫЗМЕТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ҰЙЛЕСТІРУДЕГІ
РӨЛі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
3.1 Құқықтық көмек ретінде Қазақстан Республикасының конвенциялары және
халықаралық
келісімдер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..40
3.2 Қазақстан Республикасыныңдағы Интерпол Ұлттық Орталық Бюросының
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 59
Қолданылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 63
КІРІСПЕ
Бітіру жұмысының өзектілігі. Қылмыстылық жағынан әлемдік
қоғамдастыққа шақыру қуатты бола бастағаны сонша, ол енді өзін қабылданып
жатқан қылмысқақарсы шаралар нәтижесімен қанағаттандырылғандай сезіне
алмайды.
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік бекітілген сәттен бастап,
достастықтың көп мемлекеттеріндегідей өтпелі кезең ескерту әрекетімен қоса,
барлығына жалпы бейбітшілікпен және қауіпсіздікпен қамтамасыз ету облысында
өзара әрекеттеріндегі позитивті, сондай-ақ негативті үрдістердің дамуымен
түйіндес. Бұл үрдістердің зерттеу тарапынан объективтікті және
бейтараптықты қажет етеді. Мұндай зерттеу Қазақстан Республикасындағы
терроризмге қарсы күрес білімін кеңейту үшін қажет.
Тарихтың барлық кезеңінде адам бейбітшілікті аңсады. Нағыз
ақылдылылар осы мәселеге өз еңбектерін арнады. Бірақ барлығына жалпы
бейбітшілікпен қамтамасыз етудің шынайы болашағын ашушы шарттар қазіргі
уақытта толық жетілді. Халықаралық қылмыстық құқықтың нормаларын бұзу нақты
тұлғалармен жүзеге асырылады, сол себепті де олардың ауыр қылмыстар үшін
қылмыстқ жауаптылығын белгілеу бейбішілік пен құқықтық тәртіп орнату үшін
қажет.
Сондай–ақ құқықтың халықаралық қылмыстық құқық сияқты саласына
ерекше көңіл бөлу керек. Бұл құқық саласының арқасында жасаған қылмысы үшін
жауапқа тартқан мемлекеттің басшылары мен лауазымды тұлғалары қылмыстық
қудалауға жатады.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы
халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік
емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Әлемдік деп
есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын бүкіл континенттерге
тартады.Қазақстансдық заңгер М.А. Сарсембаев дұрыс көрсеткендей Интерпол
бұл қылмыскерлерді тіркейтін және іздестуді қамтамасыз ететін халықарлық
орталық1, 258 бет .
Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп жазған: Интерпол аса
жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің керемет құрылымына,
құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына байланысты өте мұқият
және рационалды түрде халықаралық полиция ынтымақтастығын қадағалайды
2.
Қазақстан республикасының елбасшысы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына
жолдауында Қазақстан алдағы уақытта да халықаралық лаңкестік пен діни
экстремизге қарсы жөніндегі халықаралық коалицияның белсенді мүшесі
ретіндгі ұстанымын жан-жақты нығайта беруге ниеттт[1]
Тақырыптың зерттелу жағдайы. Бұл тақырып қазақстандық және шетел
ғалымдарымен жақсы дайындаған. Бұл тақырып бойынша Большакова В.В., Бордина
С.В., Ляхова Е.Г., Гурова А.И., Родионова К.С., Малиновского В.Д., Кузьмина
С.В., Блищенко И.П.,Жданова Н.В., Абакова М.М., Токсанбаева А. Б., Самарина
В.И., Хлестова О.Н., Бахрейна Н.В., Собакина В.К., Бирюкова П.П., Моджоряна
Л.А., Карпеца И.И және т.б зерттеу жұмыстары бар.
Бітіру жұмысының мақсаты мен міндеттері: Зерттеу негізі Халықаралық
Ұйым қылмыстық полиция-Интерполдың қалыптасу тарихын, құқықтық мәртебесін
және Қазақстан Республикасының Интерполмен қатынасын зерттеу.Бұл мақсатқа
жету үшін мынадай міндеттерді алға қойдым: Біріншіден, терроризммен күресті
қадағалайтын халықаралық құқықтық құжаттарды зерттеу, екіншіден, Қазақстан
Республикасындағы терроризмге қарсы жұмыс жағдайларын түсіну үшін
Қазақстан Республикасындағы халықаралық терроризмге қарсы күрес жүргізетін
құқықтық қадағалауды ашып қарау, үшіншіден, Қазақстан Республикасының
Интерпол бағыты бойынша бүкіл әлем мен адамзат қауіпсіздігіне қарсы
қылмыстық жұмыстары мен ынтымақтастығының даму процессін бақылау
Зерттеудің объектісі мен пәні. Зерттеу негізі Халықаралық Ұйым
қылмыстық полиция-Интерполдың халықаралық терроризммен күресі және осы
салада халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық қызметі болып табылады.
Зерттеу барысында қолданылатын әдістерге: тарихи, систематикалық,
салыстырмалы, анализ т.б жатады. Осы дипломдық жұмысын жазу барысында
келісім, жарғы, конвенция іспетті халықаралық құжаттарды табуда қиындық
туындады.Бітіру жұмысындағы қолданған мәліметтерді екі топқа бөлуге болады.
Бірінші топқа, саясаткерлердің арнайы жұмыстарымен осы тақырыпқа арналған
жұмыстары жатады. Екінші топқа құқықтық нормативті актілер, конвенциялар,
келісімдер, шарттар жатады.
Бітіру жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш тарау, қорытындыдан,
пайдаланған әдебитеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. Бірінші
тарауда Интерполдың жалпы сипаттамасы көрсетілген, құрылу және қалыптасу
тарихы, Интерполдың құрылымы, басты органдарының қыщзметтері. Екінші
тарауда Интерполдың қызметінің негізгі бағыттары көрсетілген: кылмыспен
күресу шаралары, қылмыскерлерді және ұрланып кетген заттарды, іс түссіз
жоғалғандарды іздеу халықаралық іздестірдуді ұйымдастыру, қылмыскерлерді
ұстап беруді көмектесу, қылмыстық iстер, жедел материалдар бойынша сұрау
салуларды өңдеу және жiберу, бастамашылық сұрау салуларды дайындау, және
халықаралық терроризмен халықаралық күресуде көмектесуі. Үшінші тарауда
Қазақстан Республикасымен Интерполмен ынтымақтастығы көрсетілген;
Интерполдың Қазақстан Республикасындағы Ұлттық Орталық бюросының қызметі
және Интерполдың тапсырмаларын орындау процесiнде Қазақстан Республикасы
құзыреттi органдарының iс-әрекет жасасуының тәртiбi.
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ РӨЛІ
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу тарихы
Интерпол 1923 ж. орталығы Венада (Австрия) қылмыстық полицияның
халықаралық комиссиясы ретінде құрылды. Интерпол тарихы 1914 ж. сауір
айынан басаталады, ол кезде 14 елдің сарапшы-заңгерлері мен полиция
офицерлері Монакада криминалды полицияның бірінші Халықаралық
конференциясына жиналған болатын. Сөйтіп, криминалды мәліметтердің
халықаралық бөлімшесі құрылып, қылмыскерлерді ұстап беру рәсімі келісілді.
Екінші конгресте 1923 ж. халықаралық криминалды полиция Комиссиясын (ХКПК)
құру туралы қарар қабылданды, оның ресми орналасу жері Вена деп шешілді.
ХКПК екінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін әрекет етті. 1936 ж. ол
қызметін фашистік Германияның Австрияны басып алуына байланысты тоқтатты.
Ал қазіргі күйінде 1946 ж. Комиссия өз жұмысын қайта бастады. Штаб-пәтері
Парижге көшірілді. 1956 ж. Интерполың жарғысы 1956 ж. күшіне еніп, оған 177
мемлекет мүше болып кірді. ХКПК өз атауын Халықаралық қылмыстық полиция
ұйымы-Интерпол деп өзгертті. 1989 ж. бері оның штаб-пәтері Лион қаласында
(Франция) орналасқан. Еңді Интепролдың қалыптасу тарихында тоқтап
кетейік3, 227-228 бет.
Қазірге кезде Интерполдың мүшесі 186 мемлекет, Қазақстан Республикасы
1993 жылы қосылды[2]. Қазіргі кезде Интеполдың Президенті Сингапурдың өкілі
Бон Хуэй Ху (2008 жылдан бастап).2005 жылдан екінші мерзімге Бас Хатшы
болып Рональд К. Ноубл.
1905 жылы германтілдік мемлекеттердің қылмыстық халықаралық
конференциясында полицияның қылмысқа қарсы күресін біріктіруге шарт
жасалған болатын.10-шы халықаралық Гамбургте болған Ассамблеяда
криминалистер туризммен шет елге саяхат жасау өсуі жаңа халықаралық
қылмыстық п.б резолюция қабылдайды. Резолюцияда халықаралық қылмыс тууына
байланысты біріккен халылыққар акциялар дайындалу керектігі жазылады.
Ассамблея мүшелелері кездесу қорытындысында барлық полиция орталықтарында
халықаралық қылмысты алдын алуды жеңілдететін мәлімет алмасу жүйесін
құруды көздейді 5, 14 бет .
Осы іспетті халықаралық қылмысқа қатысты конференцияар мен конгрестер
мына жылдары өткізілді: 1905 ж (Буэнос-Айрес); 1909 ж (Мадрид); 1910 ж (
Буэнос-Айрес) ; 1912 (Сан-Пауло, Берлин); 1913 (Вашингтон). Бұл
халықаралық конференцияларда қатсушылар бүкіл үкіметтік және үкіметтік емес
ұйымдарға азар аударып, халықаралық қылмыспен күрес жүргізетін полиция
орталықтарын құруды негізге алды. 1914 ж 14-20 Москвада өткен бірінші
халықаралық криминалды полиция конгресіде Франция, Италия, Ресей, Австрия,
Ұлыбритания қылмыстық полиция мүшелері қатысты. Бірінші Дүниежүзілік
соғыстан соң халықаралық полиция ұйымдарының болуына сұраныс өсті. Ол
қылмыстық көбеюі, материялды қылмыс зиянының өсуімен байланыстырылды. Сол
тұста әр мемлекеттегі қылмыспен күрес жүргізу орталықтардың базасы өте
төмен болды. Ешбір мемлекет халықаралық тұста қылмысқа қарсы тұруға күші
келмеді,әсіресе, оның қауіпті түрлері: өнер туындыларын ұрлау, жалған ақша
жасау, есірткіні заңсыз тасымалдау. Сондықтан, көп елдердің халықаралық
қылмыспен күресуде күш біріктіруі өте қажет болды
1923 ж 3-6 қыркүйек аралығында Венада халықаралық полиция конгресі
өтті. Жиын бастамашысы Австрияның полицай-президенті Иоганн Шобер болды.
Діл осы Австрия үкіметінің бастамашылығы мен көмегінен Автрияда халықаралық
қылмыстық полиция комиссиясын құру шешімі қабылданды. Конгресс күн
тізбесіне келесі сұрақтар шығарылды:
1. мемлекеттер аралық қылмыстық полиция байланыстарын құру;
2. қылмыстық әрекеттермен күресті күшейту;
3. қылмыскерлерді анықтау;
4. құқық қорғау органдарында халықаралық іскер тіл дайындау;
5. криминалды ғылымды дамыту;
Вена конгесінің шешімімен мүше мемлекеттер өз мемлекеттерінде ұлттық
полиция орталықтарын құруды көздеді. Барлық делегаттар өз континенттерінен
жиналып (Австриядан басқа) үкіметтерінен еш шешім шығармау бұйрығын алса
да, дәл осы конгресте біріккен олар халықаралық қылмыстық полиция құру
шешімін қабылдайды. Яғни, 1923 жылы 6 қыркүйектен бастап Интерполдың құрылу
кезеңі болып табылады. Халықаралық полиция ұйымында қолданған комиссия
термині жеке халықаралық полиция одағын білдірмеді, ол халықаралық полиция
конгрестерінің қосымша бөлігі ретінде қолданылды.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы 1924 жылдың мамырында өте
маңызды резолюция қабылдады, меніңше, бұл оның алдынғы жылдарға бағытталған
стратегиясын белгіледі. Бұл шешімдерге:
1. халықаралық қылмыс жөніндегі фактілер жинайтын информациялық
бөлімдердің ашылуы
2. дәлелдеу жүйесін және қылмыскерлері халықаралық іздеу жасау
3. алыс қашықтықтағы адамдар туралы мәліметтерді білу
4. халықаралық полиция газетінің басылымы
5. қолдан жасалатын банкноттармен құжаттарды алдын алу бағдарламасы
Еске аларлық жәйт, ол халықаралық қылмыс полициясы 1930 жылға дейін
Австрия үкіметінің қаржылық көмегімен жұмыс жасады.1930 жылы екі қызмет
қабылданды: идентификациялық және полициялық радиосвязь. 1930 жылдан бастап
өз қаржысымен қызмет жасауын бастады6, 5 бет.
Халықаралық қылмыс полициясы басқ да конгрестері қылмыстық полиция
сұрақтарын көтере, мынадай мемлекеттерде өткізілді: Вена (1934 ж),
Копенгаген (1935 ж), Белград (1936 ж), Лондан (1937 ж), Бухарест(1938 ж),
халықаралық қылмыс полициясы тарихында теріс оқиғалар орын алған уақыт та
болған, 1940 жылдан бастап Екінші Дүниежүзілік.. соғыс аяғына дейін
Комиссия жұмысын неміс қауіпсіздік орталығы басқарды және олар қылмыстық
әрекеттеріне ахивтерді қолданды.
Екінші Дүниежүзілік соғыс аяқталған соң Батыс мемлекеттерінің
басшылары халықаралық қауіпсіздік полиция комиссияның қайта жұмысын
жандандыруды ойластырды. Халықаралық қауіпсіздік полиция комиссияның
жұмысының қайта жүзеге асу әрекеті мен инициативасын мына кісілер бастады:
Ф. Луваж (соғысқа дейін Белгия комиссиясын басқарды, сот Министерствасының
инспекторы ), Г. Содерман ( атақты швед криминалисті, соғысқа дейін
комиссияда жұмыс атқарды), Р. М. Хау (ағылшын Сколанд – Ярд басшысы ), М.
Луне Дюкло ( Сюрте насьеналь ішкі істер Министрлігінің тұсында Француз
криминальды полициясының директоры) және В. Мюллер ( Шведцарияның Бери
қаласының полиция президенті). Осылайша, 1946 жылы 3-6 маусымда Брюсселде
17 мемлекеттің полиция ведомстваларының мүшелері жиналып, 1938 жылы бастап
бірде-бір отырысы өтпеген, халықаралық қылмыстық полиция комиссия жұмысың
жандандыруын талқылады.
Көптеген мүшелері бірігіп ниет білдіргендері ол – халықаралық
қылмыстық полиция комиссиясын қайта қалпына келтіру. Осы конгресте 19
мемлекет халықаралық қылмыстық полиция комиссиясында мүше болатындығын
айтты. Одан басқа, комиссия штаб- пәтерін Париж қаласына ауыстыру шешілді
және Франция ішкі істер Министрлігі комиссия жұмысының құрылысына үлкен
көмек көрсетті.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссия 1946 жылы Уақытша жағдай
қабылдады. (1923 жылы ескі Жарғы орнына). Осы уақыт ерекшелігі тәжірибе де
Жарғы да Уақытша жағдайда қолданылады. Егер Жарғы қолданылуы комиссия
бекіткен құжат болса, алайда халықаралық қылмыстық құқық тұрғысынан актіге
сәйкес келмеседе оның үстінен қылмыспен күрес жағдайлары бар болу қажет
болса, Уақытша жағдай халықаралық қоғамдастық тұрғысынан мүлде халықаралық
құқықтық акт ретінде қабылданбады.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссия 20-шы Бас Ассамблеясында
бақылаушылар ретінде американың казначейства қызметкерлері қатысты (
алайда АҚШ 1951 жылы мүше емес еді). Бұл дегеніміз халықаралық қылмыстық
полиция комиссияда Федеральді іздеу салу бюросының орнын АҚШ қаржы
министрлігінің құпия орталығы алмастырды. Бұл қызметтің ерекшелігі ол
азаматтық қызмет құрамында жұмыс атқаратындығы болды (өзінің алдындағы
Федеральді іздеу салу бюросымен салыстырғанда). Сонымен қоса, казначейства
қызметіне құқық қорғау органдары тиісті болмаса да, оның жұмысына ақша
белгілерін қолдан жасау және құнды қағаздармен байланысты қылмыс
әрекеттерімен жұмыс істеу кірді.
1954 жылы халықаралық қылмыстық полиция 24 жылдық Стамбулда өткен
сессиясында жаңа жарғы мәтінінің түп нұсқасы жасалды. Бұл нұсқаны жасауды
шешуге итермелеген әр мемлекетте халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы
административті-құқықтық жағдайларының дұрыс бағаланбауы болды. Сонымен
қатар, комиссия сол уақытқа дейінзаңды халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
ретінде саналмай, тек ресми тіркелген халықаралық қылмыстық құқық субъекті
болып есептеледі. БҰҰ да халықаралық қылмыстық полиция комиссияда тек
мемлекеттік емес тіркелген ұйым болып саналды. Дәл сол тұста қарасақ
мемлекеттік емес ұйым халықаралық нормативті құқық өтісіне сәйкес қоғамдық
ұлттық ұйымдар бірігуі, жеке физикалық тұлға мен жеке қалаға сәйкес болуы
керек.
Алайда құқықтық формада халықаралық қылмыстық полиция комиссияда
бекітілгендей аталған қасиеттер жоқ еді. Ал халықаралық қылмыстық полиция
комиссияда мүшелік жағдайлары да көрсетілмеген еді. Осы анықтылықтың
жоқтығы халықаралық қылмыстық полиция комиссияда мемлекеттік емес ұйымға
жатқызудың себебі болды. Сонымен қоса, халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы тіркесіндей комиссия термині өз атауына қарсы келді, себебі
халықаралық тәжірибеде комиссия бұл басқа ұйымға кіретін және сонда жұмыс
атқаратын орталық болып саналады. Сондықтан да комиссия сөзі
мемлекеттердің қарым қатынасындағы копетенциясына, халықаралық статусқа,
жағдайларына сәйкес келмейді. Жоғарыда көрсетілген Жарғы жағдайлары
халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы халықаралық тұрғыдағы қылмыспен
күрес жүргізуде жібермей тұрған мәселе болды.
1956 жылы Бас Ассамблеяның Венада өткен халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясының 25 сессиясында полиция ұйымының жаңа Жарғысы қабылданды.
Жарғы жасағандар бұл нормативті құқық актісіне 1923 қосылмай дұрыс
жағдайларды енгізді. Жарғыда жартылай қабылданған ұйымға мүшелік туралы
жағдай, меніңше, үлкен маңызды болды және атқарушы құжатқа айналды. Бұл ,
құжатта ұйымның жағдайлары өте анық көрсетілді, яғни, оның мақсаттары,
принциптері, шарттары, халықаралық тұрғыдағы қылмысқа қатысудағы құрылымы,
әр орталық қызметтері, шешім қабылдау тәртіб 7, 40-41 бет.
Жаңа Жарғы ерекшелігі комиссия сөзі халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы ұйым сөзімен ауыстырылды. Жаңа Жарғыда халықаралық қылмыстық
полиция ұйымы (интерпол) бұрын халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы[3] болса, осыдан бастап халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
Интерпол болып ауысты (Интерпол қысқартқан италиандық Д. Дози еді) 8, 111
бет.
Сол тұста ресми атқарушы актінің болмауы. халықаралық қылмыстық
полиция ұйымы үкіметтік емес ұйым екендігін көрсетеді. Жаңа Жарғыдағы
Жалпы жағдайлар бөлімінде нақты көрсетілмеген тұстардың болуы оны
зерттеуді талап етеді. Мысалы, Жарғының 4-ші бөлімінде: Ұйым қызметіне
сәйкестендірілген кез келген мемлекет полициясы ұйым мүшесі ретінде шыға
алады делінген Мүшелікке қосылу сұранысы белгілі бір үкімет органына
жіберілуі тиіс 8, 112 бет.
Бұл жерден шығатын қорытынды ұйымда мүшелікті мемлекет емес, полиция
орталығы ғана аса алады. Алайда Интерпол мүше мемлекеттер тізімінде полиция
емес мемлекет атауы ғана көрсетіледі. Бұл мемлекеттің полициясының
Интерполда қызмет атқаруға берілетін жағдайларымен түсіндіріледі.
Интерполда мүше болу сұранысы үкіметтік ұйымдар жібереді. Яғни, халықаралық
сипаттағы қылмыстармен күресудегі құқық қорғау органдарының қызметін
ұйымдастыру мен реттеу бойынша халықаралық орталықтың құрылуының
бастамашылары мемлекеттер емес, полиция қызметінің үкіметтік емес ұйымдары
болды.
Айтылғандар бойынша, ұйым бағыттары туралы Интерпол мүшелерінің ұлттық
орталық бюролары туралы сұрақтар оның құрылу барысында бекітілгендігін
көрсетеді. Бұл тұжырым халықаралық қылмыстық полиция ұйымы интерполдың өз
бетінше белгілі бір қылмысты зерттеу, оперативті іздеу салумен айналысу
құқығы жоқтығын дәлелдейді.
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы негізгі қызметтері халықаралық
тұрғыдағы қылмысты шешуде қылмыстық жұмыста өзара көмек көрсету, заңды
актілерді қадағалап оны халықаралық құқықпен сәйкес қолдау, конференция,
конгресс, концультациялар,жүргізу болып табылады. Интерпол Сыртқы басқару
орталығы болмаса да, ол сыртта Интерпол мүше мемлекеттерімен құқықтық қарым
қатынасқа түсіп, қылмыс шешілуіне көмектеседі. Интерпол мен БҰҰ Жапонияның
жжәне Әлеуметтік Совет арпасында жасалған арнайы келісім негізінде Интерпол
халықаралық қылмыстық полиция ұйымы мемлекет аралық статусқа ие болды 5,
115-116 бет. Ал 1996 жылдың 15 қазаныңдағы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының
резолюциясына сәйкес Интерпол БҰҰ Бас Ассамблеясының бақылаушысы,
адменистративті құқықтық дәрежесіне ие болды. Сол тұстан бастап Интерпол
ресми халықаралық дәреже алды. Халықаралық нормативті құқық актісіне сәйкес
Интерпол мүше мемлекеттердің емес, халықаралық құқық жағдайларына сәйкес іс
жүргізеді. Сондықтан Интерпол өзінің халықаралық статусына сәйкес мүше
мемлекеттерінің заңдарына бағынбайды.
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы
Интерполдың жоғарғы пленарлы органы – Бас Ассамблея, ол оның
сессиясының аралығында жоғарғы административті орган аз қызметтерімен және
құрамымен президент басшылығымен Атқарушы комитет болып табылады[4].
Тұрақты қызмет атқаратың орган Бас хатшылық , оның басшысы Бас хатшы болып
табылады. Интерпол органдары ішінде маңызды қызметті Ұлттық Орталық Бюро
атқарады (ҰОБ) және ол екі системада жұмыс істейді: жеке мемлекетте және
ұйымда белгілі бір бұйрық тұрғысында. Қосымша органдарға консультативті
функциялар атқарылатын кеңесшілер болады 9, 274-275 бет.
Бас Ассамблея құрамына барлық мүше мемлекеттер қызметшілері кіреді.
Делегация саны еш жерде нақты жазылмаған. Жарғы талабы бойынша бұл жерге
қылмыстық полицияда жоғарғы дәрежелі қызметкерлер, чиновниктер жатуы тиіс
және Бас Ассамблея сессиялары бойынша жұмыс атқаратындар кіруі тиіс[5].
Сессия жұмысында бақылаушылар ретінде Интерполға кірмейтін мемлекеттерден
және халықаралық ұйым делегаттары қатыса алады.
Бас Ассамблея сессиялары жыл сайын, күз уақытында түрлі комитеттердей,
түрлі мемлекеттерде өткізіледі. әр делегация сайлау барысында бір дауысқа
ие. Бас Ассамблеяның Жарғы негізіндегі қызметтері: Интерпол тұсында полиция
қарым қатынастары, түрлі оқиғаларды ұйымдастыру және жүргізу, жаңа
мүшелерді қабылдау, келесі жылдық бюджетің қарастыру, тағайындау, қаржы
мәселелерін шешу және қызметке адамдарды тағайындау. Осы жерде тұрақты және
уақытша комиссиялар арнайы сұрақтарды шешу үшін құрылады, олар кәмілетке
толмағандармен жұмыс жүргізу, есірткі тасымалдау және т.б айналысады. Бас
Ассамблеяның ішкі құрылым бойынша резолюциясын қадағалау міндетті, ел
полиция органдары мен үкіметке бағытталғандары бағытталған болып
есептеледі.
Аталған сессиялардан басқа сессиялар Бас Ассамблея функцияларын
атқарады. Ол Бас Ассамблея бұйырған мәселелердің жүзеге асырылуын
қадағалайды. Бас хатшы жұмысын қадағалап, келесі сессия күнтізбесін
дайындайды. Атқарушы комитет Бас Ассамблея президентінің таңдаған (4 жыл
)[6] 3 вице президент (3 жыл) олар түрлі комитеттерді және мемлекеттерді
таныстырады (Азия, Африка, Австралия және Еуропа) және делегаттардан
тұрады.
Атқарушы комитет президенті Интерполдың бүкіл ұйым басшысы және Бас
Ассамблея сессиялары барысында оның жұмыстарын қадағалайды. Барлық басшылық
Атқару комитетінен және біріңғай шешім негізінде жүзеге асырылады. 1988
жылы Интерпол президенті француз Иван Борбо сайланады, ол Францияның ішкі
істер Министрлігінің ұлттық полициясының директоры болған және оның қол
астында барлық француз пленумы мен 125 мың қызметкер әрекет еткен. Атқарушы
комитет отырыстары жылына 7 реттен аз емес уақыт арасында өткізіледі.
Барлық шешімдер көпшілік дауыспен шешіледі. Ал президент өз даусын басқалар
берген дауыс тең болған жағдайда қолданады. Өз жұмысын атқарғанда Атқарушы
комитет мүшелері Интерпол атынан, яғни өз мемлекеттері атынан емес қызмет
жүргізеді.
Бас хатшының тұрақты ұйым бола Бас хатшыны, арнайы қызметкерлер мен
мамандар қатысады. Ол Бас Ассамблея ме Атқарушы комитет шешімдерін жүзеге
асырады, ортақ қылмыспен күрес жүргізетін халықаралық орталық болып
есептеледі, Интерпол астында қызмет жүргізеді, ұлттық орталық Бюро,
халықаралық ұйымдармен қатысқа түседі, қажет басылымдар дайындайды, Бас
Ассамблея сессияларында қызметші жұмысын атқарады, президентпен байланыс
орнатады және т.б[7].
Бас Хатшылықты Бас Ассамблея 5 жылға тағайындаған Бас хатшы басқарады,
ол 65 жастан жоғары болмауы қажет. Бұл қылмыспен күрес жүргізгендегі
негізгі мүше болып табылады. Өз ұстнымы бойынша ол қызметшілерді Бас
хатшылыққа жинап, олардың қызметін басқарады. 1997 жылдын қаңтар айына
хатшылық шеңберінде 280 қызметкер саналған, олардың 16 сы контракт бойынша
іс жүргізілген. Басқалары бұл жерге мүше мемлекеттердің полиция
орталықтарымен жіберілген. Барлық осы қызметкерлерге өздерінің іс
жұмыстарын орындау барысында кез келген мемлекеттердің немесе басқа
Интерполға қатысы жоқ органдарға ережелеріне сұраныс жасауға немесе
ұстануға тиым салынған. Олар өздерінің халықаралық мақсаттарын орындауға
кедергі болатын әрекеттерден аулақ болуы қажет[8].
1987 жылдан бастап Бас Хатшылықта Еуропалық хатшының аймақтық
мәселелерді шешу бойынша, әсіресе есірткі тасымалы бойынша және басқа
мәселелерді шешу жұмысын атқарады. Бас хатшылықтағы басқа органдарында Бас
хатшылықтың қызметің айтып кету қажет, ол ұйымдағы арнайы бөлімде
қауіпсіздікті нығайту және жалпы сипаттағы жұмыстарды жүргізуменде
айналысады. Қазіргі таңда хатшылықтың құрамында жұмыс істейтін 4 бөлім бар:
әкәмшілік, полициялық, ғылыми зерттеулік және техникалық қамтамасыздандыру.
Үлкен қызығылушылықты полиция бөлімінің ықпалы тудырады, олар басқа
полициялық органдармен бірлесіп қылмысқа қарсы күресуді үйлестіреді. Оның
құрылымында заңсыз қару сату және халықаралық ланкестікпен күресумен
айналысатың бөлімше бар. Басқа бөлімшелерінде жалған және темірден жасалған
ақша, жол жүруге арналған чектер, облигация, акциялар және т.б жалған
фактілер туралы ақпарат жинайтын жұмыстармен айналысады. Бұл жерде
өздерінің сараптау зертханасы жұмыс жасайды, ол құнды қағаздарды зерттеумен
және шығарылады, оған әлемнің 15 мыңдай банктері және эмиссиялық
мекемелері жазылған.
Полициялық бөлімінің арнайы бөлімшесі заңсыз есірткі тасу туралы
ақпараттарды жинау және талдау жасау жұмыстарымен айналысады. Оның құрамына
Банкнонта орналасқан арнайы бөлім басшылығы операция жүргізетін арнайы топ
кіреді. Үлкен көлекті аймақтық қылмыспен айналысатын топтар көрсетеді.
Бөлім қызметінің АҚШ есірткі тасымалдау сот министрлігі басқарады.
Ұлттық Орталық Бюро әр Интерпол мүше мемлекет полициясында
құрылады[9]. Олар Интерполдың қылмыс жүргізу орталықтары болып табылады. Әр
мемлекетте Ұлттық Орталық Бюро тұрақты қызмет атқаратын орталық болып
есептеледі. Сонымен қоса, ол полиция орталығы болып табылады. Мұндай ұйым
ешбір басқа ... жоқ. Ұлттық Орталық Бюро өз елінде сот, прокуротура,
кедендік бөліммен байланыспайды және басқа мемлекеттердің Бас хатшылықтары
мен қатынаста болады.
1994 жылы Римде Интерполдың Бас Ассамблеясының 63 сессиянда ұлттық
бюроларды қайта құру жөнінде қарар қабылданды. Экономикалық қылмыс, жеке
адамға қарсы құқыққа қайшы әрекет, есірткі саудасы және басқа да қызметтік
бағыттар бойынша құрылымдық бөлмшелер құруға ұсыныстар жасалды. Сонымен
бірге, Интерпол арналары бойынша берілетін халықаралық сұратуларға, тергеу
тапсыррмалары мен хабарларын орындау және жіберу мерзімдерінің жіктелуін
мемлекеттік деңгейде бекітуге ұсыныстар жасалды 9,274-275.
Интерполдың мүше -мемлекеттердің Ұлттық Орталық бюросына келiп түсетiн
барлық ақпарат мынадай :
1) кiрiс және шығыс құжаттар жөнiндегi;
2) қылмыс оқиғалары жөнiндегi;
3) сұрау салулар мен тапсырмалар бойынша өтетiн адамдар жөнiндегi (бөлiп
қарағанда: қылмыс жасағандар немесе қылмыстың жасалуына күдiктiлер; iздеуде
жүргендер және хабарсыз жоғалғандар; сәйкестендiруге жататындар;
жәбiрленушiлер мен куәлер);
4) қылмыстық қол сұғушылықтың мәнi жөнiндегi (ақша белгiлерi мен құнды
қағаздарды қолдан жасау қоса алғандағы);
5) заңды тұлғалар жөнiндегi;
6) ұрланған және табылған көлiк құралдары жөнiндегi;
7) ұрланған өнер туындылары мен антиквариат жөнiндегi;
8) есiрткiлердiң заңсыз айналымы жөнiндегi жедел-анықтамалық қорларға
жинақталады.
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы
Қазіргі таңдағы қылмыстық кұрес жүргізетін халықаралық ұйымдарды екі
тең емес топқа жіктеуге болады:
1. Өзінің негізгі қызметін жүзеге асыру мақсатында қылмыспен күрес
жүргізетін халықаралық ұйымдар.
2. Негізгі жұмыс түрі қылмыс пен күрес болып табылатын халықаралық
ұйымдар.
Бірінші топқа БҰҰ, халықаралық әуе тасымалы ассоциясиясы, халықаралық
банк қауіпсіздік Ұйымы, халықаралық кеден ұйымы және т б.
Екінші топқа Интерпол және Еуропа жатады. Алайда тек интерпол әлемдік
дәрежеге ие болса, бүкіл мемлекеттер полициясын басқара алады.Сол тұста
интерпол барлық әлемдік және аймақтық халықаралық ұйыммен өарым өатынас
жасауға тырысады.
Интерпол әр уақытта БҰҰ мен халықаралық экономикалық және әлеуметтік
сұрақтар бойынша байланыс жүргізеді. Егер қылмысты әлеуметтік феномен
ретінде алсақ, онда БҰҰ барлық мемлекеттермен қатынасты және қылмыстылықпен
күресті басқарады. БҰҰ бір бөлімінен мынандай мақсаттарды көруге болады:
халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, ұлттар арасындағы достық
қарым қатынастарды дамыту, халықаралық экономикалық, әлеуметтік, мәдени,
гуманитарлық тұрғыдағы халықарлық ынтымақтастықты сақтау. Алайда БҰҰ
тұрғысында нақты оперативтік ынтымақтастық орын алмаған. БҰҰ қызметі
мәлімет жинау, статистика және қылмыстық құқықтық актілер унификациясы
жатады. Нақты тұрғыдағы қылмыс БҰҰ ның Бас Ассамблеясының қызметі болып
табылады.
Оның құрылуының негізгі себептері ретінде ұйымдасқан қылмыс топтарының
қылмыс жасауының өсуі, халықаралық делінетін қылмыс түрлерінің өсуі,
Еуропаны біріктіретін мемлекеттер арасында қылмыспен күресті жүргізу
стратегияларының керектігі. Алайда, мәлімет алмасу тек осы мемлекеттердің
полиция орталықтары арасында жүргізіледі. 2001 жылдың аяғында ғана
Питерпол мен Еуропол арасында қарым-қатынас туралы ресми келісім жасады.
Интерполдың басқа мемлекеттердегі Ұлттық орталық бюросы Европол
қызметімен толық қанағаттана алмайды.
Одан басқа, Еуропалық Одақ тұсында Еуропалық Одақтың қаржы
саласындағы қылмыспен айналысатын Еуропалық алдап-арбауға қарсы жұмыс
атқаратын орталығы, (Europeon anti-Haund offise-OLAF), ол 2003 ж сәуірдің
соңында ресми түрде Еуропалық Советтің 2007 ж 78 ақпан шешімімен Евроюст
(Elujust) ашылады, оның негізгі мақсаты өте күрделі қылмыстармен күрес
болып есептеледі[10]. әсіресе трансшекаралық тұрғыдағы Алайда, қазірге
дейін Имперполдың бұл орталықтарымен қарым-өатынасы ресми бекітілген жоқ.
Ең бір көзге түсер позитивті жағы, 2003 ж евро белгісінің жасанды ақшамен
күрес барысында Ұйымның бас ассамблеясы Еуропалық Орталық банкпен
Ынтымақтастық туралы келісім жасауды ұйғарды.
Жаңа мыңжылдықта мемлекеттер біріккен тырысушылығымен БҰҰ алдынғы
қатардағы мәселелерді шешуде өте қолайлы құралға айналдыруды мақсат етті,
оның ішінде зорлықпен күрес, террор және қылмыспен күресе Бас Ассамблеяның
орталық орнын кқрсете, оның БҰҰ ішіндегі маңызын бекітіп оны ары қарай
жалғастыруға мүмкіндік жасау; Қауіпсізідк Кеңесінің баршаға ортақ
реформаларын нығайтып, оның түрлі аспектілеріндегі жұмысын нығайту; соңғы
жетістіктерге сүйене экономикалық және әлеуметтік Кеңес маңызын жазылған
жарғымен сәйкестендіре нығайту; халықаралық мәслелерде әділеттік пен
құқықтың бояуын басқаратын халықаралық сотты нығайту; БҰҰ органдары
арасындағы консультациялармен бағыттардың өз жұмысын қадағалауда
өткізілуін мақұлдау[11]. Осы әрекеттердің жүзеге асуы жақын арада БҰҰ ең
глобалды және әлемдегі қажетті ұйым болатынын көрсетеді.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы
халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік
емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Я.М.Бельсон
айтқандай: Әлемдік деп есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын
бүкіл континенттерге тартады Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп
жазған: Интерпол аса жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің
керемет құрылымына, құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына
байланысты өте мұқият және рационалды түрде халықаралық полиция
ынтымақтастығын қадағалайды.
Шындығында да, бүгін Интерпол мүше – мемлекеттердің полиция күшін
біріктіретін, кереметтілікке сәйкес келетін жалғыз ұйым болып есептеледі.
В.Г.Горбачев және А.Н.Гуров атап айтқандай: Кінәлі емес адамдарға
тигізетін қылмыстың көбеюі, оның халықаралық дәрежеге түсуі, көлемінің
ұлғаюына байланысты халықаралық саяси ұйым құру қажеттілігі бұрын
туындаған болатын.
Сонымен қатар, жеке мемлекеттердің ұлттық полиция қызметкерлерінің
халықаралық делінетін қылмыспен күресу нәтижесі өте төмен болатын. Ешбір
мемлекет тек өз күшіне сүйене нәтижелі түрде есірткіні заңсыз
тасымалдаау, тірі тауар сату, ұрлық, өнер туындыларын контрабанда жасау
іспетті қылмыс түрлерімен нәтижелі күресе алмаған.
Я.М. Бельсон атап көрсеткендей Интерполдың есебі бойынша халықаралық
қылмыс дегеніміз 3 немесе одан көп мемлекеттер араласқан қылмыс түрі. Сол
тұста Интерпол қызығушылық танытқан жоқ бағыттарын қадағалайды. Бұл жағдай
халықаралық құқықта бекітілген ешбір мемлекеттің басқа мемлекеттің
соттық, полициялық ұлттық қызметтің өз қолына ала алмауымен
түсіндіріледі.
Ресми түрде бұл ұйым қылмыстың полицияға мүше мемлекеттердің
халықаралық қылмыспен күрестегі қимылдарын бақылайды. Интерпол жарғысына
сәйкес ұйымның негізгі міндеттері криминалды полиция арасында кең көлемді
мәлімет алмасу жалпыға бір адам құқықтары жөніндегі мемлекетте қызмет
декларация тұсында жұмыс істеу және қылмыспен жедел күрес атқаратын,
болғызбайтын Институттар ашу [12].
Интерпол жарғысына сәйкес ұйым діни, россалық, әскери, саяси тұрғыдағы
мәселелер мен айналыспайды. Ұйымның негізгі міндеттері криминалды полиция
арасында кең көлемдімәлімет алмасу және қылмыспен жедел күрес жүргізетін,
қылмысты болдырмайтын институттар ашу.
Қазіргі таңда Интерпол қылмыспен күресте айтарлықтай маңызды әсерін
тигізеді. Интерполға мүше әр мемлекет бір орган құрады, ол орган Ұлттық
орталық бюро болады. Ұйым және ұлттық полиция органдарымен
ынтымақтастықтықадағалап тұрады [13]. Осыған ұқсас орталықтар басқа
халықаралық ұйым құрылысында жоқ. Оның қызмет атқаруы халықаралық қылмыспен
күрес ынтымақтастығын жеңілдетеді. Интерпол механизмінің
институтциональды қызметінің болуына оның нақты ұйымдастырылған
құрылымы себеп болады.
Ұйымдасқан қылмыспен күрес тұсында арнайы ФОПА тобы жұмыс
атқарады, Бас хатшылықпен құрылған бұл топ елдерден түскен нақты қылмыс
түрі туралы мәліметтерді сараптап, ұйымдасқан қылмысқа сәйкес
мліметтерді бөліп қарайды. Топ міндеттері ішіне нақты қылмыстың топқа
түсетін пайда көздері туралы мәліметті сараптау, мемлекеттердің
ұйымдасқан қылмыс тұсында консультациялар өткізу, ұйымдасқан қылмыспен
айналысатын полиция құралына оқу жүргізу жатады.
Интерпол заңсыз есірткі заттарының айналымы және психотропты заттар
туралы сұрақтармен айналысады. Интерполдың Бас хатшылығы күнделікті түрде
мемлекеттерге есірткі жаңа әдіспен тасымалдау мәліметін беріп оны қызмет
барысында қолдану үшін баспаға шығарады.
Ұлттық орталық бюро арқылы Бас хатшылық жыл сайын мемлекеттерден
есірткіні тұтыну және сату туралы, бұл іспетті қылмыспен күресу
заңдылықтарын сұрап, наркомандарды емдеу туралы мәлімет алады. 1977 ж
Интерпол жыл сайын Бас хатшылық мемлекеттері ішінде тіркелген, сатылған,
тұтынған есірткі туралы мәлімет жинау формалары ашылған. Интерпол есірткі
заттарының әлем бойынша және жеке мемлекеттерде таралуын бөлек алып қарады.
Бұдан басқа, БҰҰ Комиссиясына мемлекеттерде ұсталған есірткі мөлшері,
сол әрекеттерде қатысы болған тұлғалар жөнінде мәлімет беріледі. Бұл
мәліметтерді БҰҰ жыл сайынғы қорытынды құжаттарға қосады. Бангкокта
есірткі тасымалын қадағалайтын әлемге әйгілі Алтын Үшбұрыш плантациясы
Тайланд, Лаос6 Бирма шекарасының қиылысында орналасқан, орталық соны
қадағалайды[14]. Интерпол сонымен бірге қолдан ақша жасау әрекеттерін алдын
алады. Сол тұста ол мына бағыттар бойынша жұмыс атқарады:
1. Қолдан ақша жасау әрекеттерін тіркеу
2. Шығарушылар мен басатындарды
3. Ұсталған өтірік ақша мен құнды қағаз саны
4. Әлем мемлекеттеріндегі ақша системасының өзгеруі және реформалар
жөніндегі мәліметті жинау;
5. Қылмыскерлер қолданатын ақша белгілерімен құнды қағаздарды танып
білуді үйрену
6. Қылмыскерлер қолдануға қиын болатын ақша белгілері мен құнды
қағаздарды технологияны күрделендіру
7. Халықаралық және ұлттық деңгейде жасанды ақша жасаумен күреске
құқықтық қадағалау енгізу
8. Жасанды ақша және құнды қағазбен күрестегі полиция тәжірибесін
өсіріп, пайдалы әдістерді қолдану
9. Жасанды ақшамен күрестегі полиция қызметкерлерінің профессионалды
деңгейін арттыру, мүлде күрделі жасанды ақша жасау статистикасын тіркеу.
ЮНЕСКО Халықаралық музей Кеңесі, түрлі мемлекеттердің кедендік
орталықтарымен біріге жұмыс жасап, Интерпол мәдени құндылықтардың
жоғалуымен күреседі. Осы тұста ол міндеттеме ішіне мүше мемлекеттер
музейде белгі беретін система орнатып, музей, шіркеу, мемлекеттік және
құндылықтарды қорғауды күшейтуді ескертеді. Интерпол ұрланған туындылардың
фотосуреттеріне арнайы бюллетень жасайды. Мәдени құндылықтардың ұрлануына
күресте және осы саладағы оңалу үшін Бас Хатшылық, ЮНЕСКО, халықаралық
музей Кеңесімен жұмыс атқаратын арнайы Комиссия құрылған.
Қазіргі таңда терроризм қанатын жайған уақытта, Интерпол
мемлекеттердің осы қылмыстың алдын алуда жұмыс атқарып, қылмысқа қатысы
бар тұлғаларды анықтауда мәлімет жинайды.
Интерполда бар мәлімет банкі халықаралық қылмысты болғызбауда осы
орталықтарға көмектеседі, қылмыс ашылуына негіз жасайды және жасырынып
жүрген қылмыскерлерді табуда өте маңызды құрал болады. 1994 ж басында
соңғы қылмыс және қылмыскерлер жөнінде мәлімет беретін халықаралық
автоматты іздеу салу системасы құрылады (АТС). Автоматты іздеу салу
системасы бірте-бірте бүкіл Интерпол жүйесіне енеді. Мүше – мемлекеттерге
План штаб-пәтерінде орналасқан қылмыскерлер туралы түспен кодталатын
мәліметтералу мүмкін болды. Компьютерленген архив жұмыс жасауда
фотосуретін беру, саусақ суретін беру және түрлі жасанды заттарды тану
системасы бар. Шифрларды тез және нәтижелі ашатын, хакер немесе
қылмыскерлерден мәліметті қорғайтын Х400 компьютерлік почта системасы
орнатылған.
Қылмысты алдын-алумен байланысты Интерполдық теоретикалық мәселелерін
қарастыру мүше мемлекеттер арасында қылмыс туралы қатты маңызы жоқ қылмыс
туралы мәлімет алмасу, олардың құқық қорғау органдарына таптырмас көмек
болады.
Менімен К.С. Радилов ойы сәйкестенеді, ол: Интерпол халықаралық
қылмысқа әсер ететін ұйымбола отырып, құқықтық, техникалық, ұйымдасқан және
басқа да жағдайларға сүйене алмайды. Интерпол қылмысқа тек мүше мемлекет
арқылы әсер ете алады, ал оның нәтижесі әр мемлекет қаншалықты еңбек
еткендігіне байланысты болады. Көптеген мемлекеттердің Ұлттық Орталық
бюросы халықаралық ынтымақтастығы жүйеленбеген құқық негізінде болады.
Сондықтан олар Бас, Ассамблея мақұлдаған жағдайларды және басқа
мемлекеттерден түскен жағдай шарттарды жүзеге асыра алмайды..
Сол тұста Интерполдың 31 бөліміне сәйкес ұйымда алда қойылған
мақсаттарғажетуде мүшелердің қатысуы болып, олар БҰҰ керек бар талаптарды
ұстансада, жұмыстың нәтижелі болуы бірінші кезекте мүше мемлекеттерге
тиісті болу керек.
Интерпол қызметінің нәтижелі жұмысы халықаралық қылмыс құқығының
дамуына да байланысты.
Айтып өтетін жайт, ұйым жұмысында да белгілі бір қиындықтар туындайды.
Жалпыға бірдей заң бойынша ұлттық орталық бюро шет елден сұраныс
алғанда сол мемлекеттің заңының қызығушылығына сәйкес жұмыс атқарады. Осы
тұста мәлімет беру уақыт өткен кезде, мәлімет беруші мемлекетке қатысты
ешқандай жаза қолданылмайды. Соған қатысты қылмыспен күресте Ұлттық Орталық
бюро, полиция қызметкерлерінің жұмысы, Интерпол тұсындағы оперативті
мәлімет алмасу өседі.
2. Алдымен халықаралық орталық мәлімет беру, тіркеу, санау ұйымы бола
отырып, Интерпол халықаралық масштабтағы белгілі бір акция немесе қылмыстық
топ операцияларының ликвидациялауына бастамалық жасалайды. Одан басқа,
Интерпол мемлекеттерде өзіндік тексерулер жүргізбейді.
3. БҰҰ-ның Қылмыспен күрес және құқық бұзушыларды алдын алу туралы 5-
ші конгресінде көптеген мемлекеттердің халықаралық қылмыспен күресте
полицияның халықаралық деңгейде өсіретін заң қабылдау керек болады. Осыған
байланысты полицияның Интерполмен ынтымақтастығы халықаралық және мемлекет
ішіндегі құқыққа сүйене жүргізілуі, яғни, ұлттық және халықаралықнормалар
тұсында болғандықтан, Интерпол тұсындағы қызмет барысында мүше мемлекеттер
ерекшеліктері айқындалады. Мәселен, бір мемлекеттерді қылмыскерлерді
экстрадация жұмысымен сол мемлекет прокурорлары айналысса, басқа
сұрақтармен сот органдары айналысады.
Қылмыстық және қылмыс процесінің заңдылықтарының мүше мемлекеттерде
ерекше болуы, Интерполмен біріккен қылмыс ашуда үлкен қиындық туғызады.
Айтатын қағида, халықаралық терроризм мәселесі тек зерртеушілердің
ғана емес, сонымен қатар БҰҰ бас назарында. 1972 жылы 23 қыркүйектегі БҰҰ-ң
Бас Ассамблеясының XXVII сессиясында халықаралық терроризммен күресетін
арнайы комитет ашылады, ол екі рет жиналып терроризмнің шығуы, онымен күрес
жүргізуге нақты бағыттар көрсетті (1973,1977). Өкінішке орай, арнайы арнайы
комитет қарастырған мәселелер әлі де шешімін таппаған, әсіресе, Нью-Иорк,
мәскеудегі оқиғалардан кейін бұл сұрақтар маңызы арта түсті.
БҰҰ Арнайы комитеті террористік актінің шығуына мына мәселелерді
айтқызады:
1. БҰҰ жарғысына қарсы болатын күшті қолдану
2. Агрессия;
3. Мемлекеттің саяси тәуелсіздігінің, суверинеттігінің территориялық
біртұтастығының бұзылуы;
4. Рализм
5. Фашизм және шофонизм
6. Әлеуметтік, экономикалық саяси әділетсіздік;
7. Адам құқықтары мен бостандықтарының бұзылуы
8. Мемлекет кедейлігі, адамдардың тұру, өмір сүруіне әсер етіп,
жалпының аштық жағдайына алып келу;
БҰҰ Бас Ассамблеясы Арнайы Комитет зерттеуінің қорытындысы бойынша
(Әсіресе, 42159-1987 ж 7 желтоқсан, 4429-1989 4 желтоқсан, 4651-1991 ж 9
желтоқсан резолюциялары) мүше мемлекеттерге халықаралық терроризм
себептерін ликвидациялауға шақырды. Сол тұста, шақыру, мемлекеттерді тарту
мәселе шешімі емес екендігін уйғару жөн.
Осылайша, халықаралық терроризм шығу себептерімен жағдайларын зерттеу,
террористік актілерді алдын-алу қазіргі таңдағы аса маңызды сұрақ болып
отыр.
Қазіргі таңда құрылған әлемдік ұйымдар БҰҰ мен Интерпол тұсындағы
институциональды механизм айналуы олардың алға шығуын талап етеді, себебі
олардың әлемдік дәрежеде болуы мемлекеттердің қылмыспен күресте
ынтымақтастығын нығайтып, түрлі өмір салаларындағы біріккен әрекеттерін
өсіреді. Бұл ұйымдардың міндеттері мемлекеттердің біріккен жұмыстары мен
тәжірибелерінсіз жүзеге аспайды. Осыған қатысты мен мына жағдайларды атап
өтуім абзал:
1. БҰҰ негізгі реформасының бөлігі мемлекеттердің халықаралық – құқық
пен міндеттемелерді ұстануы, халықаралық құқық нормаларын ескеруі
орындалмаған жағдайда бүкіл адамзатқа қауіп төнудің болуы
2. БҰҰ тұсында бақылау системасы нақты ұйымдастырылуы тиіс.
Мемлекеттер сол тұста БҰҰ-ң бақылау жүргізу орталықтарына кедергі жасамауы
тиіс.
3. БҰҰ дағы өзгертулер жүргізу ең маңызды орган қауіпсіздік кеңесінің
міндеттерімен байланыстырылады. Бұл орган жұмысының маңыздылығының артуы,
оның механимдерінің жедел орындалуы, оның алдына қойылған сұрақтардышешуде
өте маңызды.
4. Анық жағдай мемлекеттердің әлемдік дәрежедегі халықаралық қылмыс
полициясы Интерполмен түсініспеушілікті болдырмау. Қылмыспен күресте
мемлекеттердің осы ұйым жағдайларын қолдануы ұйым мен мемлекет арасындағы
ынтымақтастықты күшейтеді.
Қылмыс жалпы жағдайда халықаралықтана түсуде. Соған орай қылмыс пен
күресте халықаралықтана түсу керек. Қылмыспен күрес жүргізу бірыңғай
шаралар негізінде болатын әлем аймақтарында қылмыспен күрес бірыңғай
криминалды саясатқа негізделу керек. Қарастырылып отырған ынтымақтастық
зерттеу контекстінде Еуропа мемлекеттерін жақындастыру мәселелері аймақтық
ұйымдардың ролі маңызды, мәселен, Орталық, Шығыс Еуропа мемлекеттерін
біріктіретін, еуропалық бірлік көрсеткіші болатын, адам құқықтары мен
демократиялық 1949 жылғы 5 мамырдағы жарғыға сәйкес жұмыс атқаратын
Еуропалық Кеңесті айтса болады.
Соңғы уақытта Еуропа Кеңесі қылмыспен күрес жүргізуге, мүше
мемлекеттердің қылмыспен күрес әрекеттерін біріктірудегі маңызы артты.
Бұған дәлел 40 м ішінде халықаралық қылмысты одан алатын заңдар мен
нормалардың пайда болуы.
2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметі
2.1 Интерпол қызметінің негізгі бағыттары
Халықаралық бейнедей қылмыспен күресте мемлекеттердің қылмыстық
юстициясы тұсында үлкен орынды халықаралық қылмыстық полиция – Интерпол
иеленеді. Қылмыспен күрес жүргізуде Интерпол өзіндік арнайы формаларда
жүргізіп, тек өзіне тиісті әрекеттерді орындайды. Халықаралық қылмыстық
полиция Интерпол атауымен атақты бүгінгі күнде ең негізгі халықаралық
полиция ұйымы болып табылады. Бұл ұйым өзінің күшті құрылысына, құқықтық
базасына және техникалық жағдайларына байланысты Интерполға мүше
мемлекеттің Ұлттық орталық бюро қызметін қадағалайды.
Осы халықаралық ұйым аясындағы ынтымақтастық мемлекеттік тәуелсіздікті
құрметтеу кағидасы мен Интерпол Жарғысының 3-бабына сәйкес, саяси, әскери,
діни не нәсілдік белгілері сипатындағы қызметтерге қол сұқпау қағидасы
негізінде жүргізіледі. Интерполдың жетекшілікке алатын маңызы бір кем емес
басқа да қағидаларына мыналар жатады:
-ынтымақтастыққа лингвистикалық немесе географиялық кедергілер тосқауыл
болмауы тиіс;
-Интерполдың барлық мүше-мемлекеттері тең құқылы және оларға бірдей
қызмет көрсетіледі.
Интерпол жүйесінде Ұйымға мүше мемлекеттердегі қылмыстар туралы
мәліметтер жиналады. Бұл тұста халықаралық деңгейдегі қатысы бар қылмыстар
тереу назарға алынады.
Интерпол тұсында түрлі мемлекеттер полициясында қылмыспен жүргізілетін
әрекеттерді қадағалау жұмысы да бар. Алайда, Интерпол жүйесіндегі полиция
орталықтарымен байланыс әлеуметтік сұрақтар бойынша халықаралық
ынтымақтастықтың бір бөлігі, оның ішінде өте жақсы ұйымдастырылған ұлттық
және халықаралық дәрежедегі қылмыспен күрес әдістері бар.
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының мақсаттары:
-елдердің қолданыстағы заңдары шегінде қылмыстық полицияның барлық
органдарының өзара ынтымақтасуын қамтамасыз ету және дамыту;
-жалпы қылмыстық істермен күресудің алдын алуға тиімді көмектесетін
мекемелерді құру және дамыту[15].
Интерпол мынадай мiндеттердiң атқарылуын қамтамасыз етедi:
1) халықаралық iздестiрудi ұйымдастыру;
2) қылмыстық iстер, жедел материалдар бойынша сұрау салуларды өңдеу және
жiберу, бастамашылық сұрау салуларды дайындау;
3) дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстар және оларға қатысы бар
адамдар туралы жедел-iздестiру, жедел-анықтамалық және криминалистикалық
ақпараттармен, сондай-ақ мұрағаттық ақпараттармен алмасу;
4) жедел-iздестiру iс-шараларын және iс жүргiзу әрекеттерiн жүргiзуде, оның
iшiнде қылмыскерлердi беруде, экстрадициялауда жәрдемдесу;
5) полиция қызметiнiң мәселелерi бойынша жұмыс тәжiрибесiмен, заңнамалық
және өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен, оқу-әдiстемелiк әдебиеттермен
алмасу;
6) халықаралық қылмысқа қарсы күрес мәселелерi бойынша ғылыми-техникалық
ақпараттармен алмасу.
Интерполдың негізгі міндеті қылмыспен күресу. Қылмыспен күресу үшін
Интерпол арқылы мемлекеттер ынтымақтасуын қамтамасыз етеді және дамытады.
Мемлекеттердің қылмыстық істермен күрестегі халықаралық ынтымақтастығы-бұл
халықаралық қауымдастыққа қатысушылардың іс жүзіндегі мүмкіндіктерін
үйлестіруге және келісуге деген мемлекеттердің мүмкіндіктерін үйлестіруге
және келісуге деген мемлекеттердің объективті сұранысы болып табылады.
Халықаралық ынтымақтастықтың қажеттігі бірқатар объективтік факторларға
байланысты. Оларға: бірнеше немесе көптеген мемлекеттердің мүдделеріне қол
сұғатын белгілі бір санаттағы қылмыстардың ерекше сипаты; қылмыстық
әрекеттердің алдын алу және бұлтартпау жөнінде және қылмыстық істер бойынша
өзара құқықтық көмек көрсетудегі әрекеттерін біріктіру қажеттігі жатады10,
11-15 бет..
Мемлекеттердің қылмыстық істермен күресудегі халықаралық
ынтымақтастығының алғашқы сатыларында нақты қылмыстың түрлерімен күресуде
және бірлескен әрекеттер, құқықтық көмек көрсету мәселелері бойынша жеке
шешімдер қабылдау басым болды. Ал, қазіргі кезде мұндай ынтымақтасу аталмыш
проблемаға кешенді тұрғыдан қарауға негізделген. Ол мынадай жолдармен
жүзеге асырылады:
• мемлекетаралық ынтымақтастық мәселелерін шешуге бағытталған көп
жақты конвенциялар жасау;
• әмбебап халықаралық ұйымдар мен БҰҰ органдар жүйесінің және арнайы
ұйымдардың қызметіне негізделген халықаралық ынтымақтастық
нысандарының шарттық және институционалдық үйлесуі, мысалы
Интерпол;
• мемлекетаралық ынтымақтастықтың анағұрлым икемді және тиімді
нысандары ретінде екі жақты ынтымақтастықты пайдалану;
• ынтымақтастықтың материалдық және іс жүргізу аспектілеріне
негізделген халықаралық-құқықтық және ішкі мемлекеттік нормалар мен
тетіктерді келістіру арқылы 9, 268 бет.
Қылмыстылықпен күресудегі халықаралық ынтымақтастық мынадай мәселерді
шешеді:
1. Әлемдік қауымдастыққа қауіп төндіретін қылмыстар санатын айқындайды.
2. Осындай қылмыстардың алдын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ
Халықаралық қатынастар және құқықтану факультеті
Халықаралық құқық мамандығы
Бітіру ЖҰМЫС
Тақырыбы:
ИНТЕРПОЛ
Орындаған
4 курс студенті
Хасанов Аскар
Ғылыми жетекші:
Қорғауға жіберілді
Кафедра меңгерушісінің м.а.
з.ғ.к., доцент м.а.
Тлеужанова А.И.
_____________________________
_____ _____________ 2010 ж
Алматы, 2010 ж
МАЗМҰНЫ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ...3
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАҢДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ
РӨЛІ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ..5
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу
тарихы ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы ... ... ... ... ..10
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы ... ... ... 12
2 халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..20
2.1 Интерполың қызметінің негізгі
бағыттары ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... .20
2.2 Интерполдың халықаралық iздестiру қызметі
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...26
2.2 Интеполдың қылмыскерді ұстап беру (Экстрадиция)
қызметі ... ... ... ... ..31
2.3 Интерполдың басқа халықаралық ұйымдармен ынтымақтастығы ... ... ...33
3. ИНТЕРПОЛ- ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ИНТЕРПОЛдың ҰЛТТЫҚ ОРТАЛЫҚ БЮРОСЫНЫҢ ҚҰҚЫҚ
ҚОРҒАУ ОРГАНДАР ҚЫЗМЕТІ ҰЙЫМДАСТЫРУ МЕН ҰЙЛЕСТІРУДЕГІ
РӨЛі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..40
3.1 Құқықтық көмек ретінде Қазақстан Республикасының конвенциялары және
халықаралық
келісімдер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ..40
3.2 Қазақстан Республикасыныңдағы Интерпол Ұлттық Орталық Бюросының
қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .43
ҚОРЫТЫНДЫ ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... 59
Қолданылған әдебиеттер
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 63
КІРІСПЕ
Бітіру жұмысының өзектілігі. Қылмыстылық жағынан әлемдік
қоғамдастыққа шақыру қуатты бола бастағаны сонша, ол енді өзін қабылданып
жатқан қылмысқақарсы шаралар нәтижесімен қанағаттандырылғандай сезіне
алмайды.
Қазақстан Республикасында тәуелсіздік бекітілген сәттен бастап,
достастықтың көп мемлекеттеріндегідей өтпелі кезең ескерту әрекетімен қоса,
барлығына жалпы бейбітшілікпен және қауіпсіздікпен қамтамасыз ету облысында
өзара әрекеттеріндегі позитивті, сондай-ақ негативті үрдістердің дамуымен
түйіндес. Бұл үрдістердің зерттеу тарапынан объективтікті және
бейтараптықты қажет етеді. Мұндай зерттеу Қазақстан Республикасындағы
терроризмге қарсы күрес білімін кеңейту үшін қажет.
Тарихтың барлық кезеңінде адам бейбітшілікті аңсады. Нағыз
ақылдылылар осы мәселеге өз еңбектерін арнады. Бірақ барлығына жалпы
бейбітшілікпен қамтамасыз етудің шынайы болашағын ашушы шарттар қазіргі
уақытта толық жетілді. Халықаралық қылмыстық құқықтың нормаларын бұзу нақты
тұлғалармен жүзеге асырылады, сол себепті де олардың ауыр қылмыстар үшін
қылмыстқ жауаптылығын белгілеу бейбішілік пен құқықтық тәртіп орнату үшін
қажет.
Сондай–ақ құқықтың халықаралық қылмыстық құқық сияқты саласына
ерекше көңіл бөлу керек. Бұл құқық саласының арқасында жасаған қылмысы үшін
жауапқа тартқан мемлекеттің басшылары мен лауазымды тұлғалары қылмыстық
қудалауға жатады.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы
халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік
емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Әлемдік деп
есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын бүкіл континенттерге
тартады.Қазақстансдық заңгер М.А. Сарсембаев дұрыс көрсеткендей Интерпол
бұл қылмыскерлерді тіркейтін және іздестуді қамтамасыз ететін халықарлық
орталық1, 258 бет .
Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп жазған: Интерпол аса
жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің керемет құрылымына,
құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына байланысты өте мұқият
және рационалды түрде халықаралық полиция ынтымақтастығын қадағалайды
2.
Қазақстан республикасының елбасшысы Н.Ә. Назарбаев Қазақстан халқына
жолдауында Қазақстан алдағы уақытта да халықаралық лаңкестік пен діни
экстремизге қарсы жөніндегі халықаралық коалицияның белсенді мүшесі
ретіндгі ұстанымын жан-жақты нығайта беруге ниеттт[1]
Тақырыптың зерттелу жағдайы. Бұл тақырып қазақстандық және шетел
ғалымдарымен жақсы дайындаған. Бұл тақырып бойынша Большакова В.В., Бордина
С.В., Ляхова Е.Г., Гурова А.И., Родионова К.С., Малиновского В.Д., Кузьмина
С.В., Блищенко И.П.,Жданова Н.В., Абакова М.М., Токсанбаева А. Б., Самарина
В.И., Хлестова О.Н., Бахрейна Н.В., Собакина В.К., Бирюкова П.П., Моджоряна
Л.А., Карпеца И.И және т.б зерттеу жұмыстары бар.
Бітіру жұмысының мақсаты мен міндеттері: Зерттеу негізі Халықаралық
Ұйым қылмыстық полиция-Интерполдың қалыптасу тарихын, құқықтық мәртебесін
және Қазақстан Республикасының Интерполмен қатынасын зерттеу.Бұл мақсатқа
жету үшін мынадай міндеттерді алға қойдым: Біріншіден, терроризммен күресті
қадағалайтын халықаралық құқықтық құжаттарды зерттеу, екіншіден, Қазақстан
Республикасындағы терроризмге қарсы жұмыс жағдайларын түсіну үшін
Қазақстан Республикасындағы халықаралық терроризмге қарсы күрес жүргізетін
құқықтық қадағалауды ашып қарау, үшіншіден, Қазақстан Республикасының
Интерпол бағыты бойынша бүкіл әлем мен адамзат қауіпсіздігіне қарсы
қылмыстық жұмыстары мен ынтымақтастығының даму процессін бақылау
Зерттеудің объектісі мен пәні. Зерттеу негізі Халықаралық Ұйым
қылмыстық полиция-Интерполдың халықаралық терроризммен күресі және осы
салада халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық қызметі болып табылады.
Зерттеу барысында қолданылатын әдістерге: тарихи, систематикалық,
салыстырмалы, анализ т.б жатады. Осы дипломдық жұмысын жазу барысында
келісім, жарғы, конвенция іспетті халықаралық құжаттарды табуда қиындық
туындады.Бітіру жұмысындағы қолданған мәліметтерді екі топқа бөлуге болады.
Бірінші топқа, саясаткерлердің арнайы жұмыстарымен осы тақырыпқа арналған
жұмыстары жатады. Екінші топқа құқықтық нормативті актілер, конвенциялар,
келісімдер, шарттар жатады.
Бітіру жұмысының құрылымы. Жұмыс кіріспеден, үш тарау, қорытындыдан,
пайдаланған әдебитеттер тізімінен және қосымшалардан тұрады. Бірінші
тарауда Интерполдың жалпы сипаттамасы көрсетілген, құрылу және қалыптасу
тарихы, Интерполдың құрылымы, басты органдарының қыщзметтері. Екінші
тарауда Интерполдың қызметінің негізгі бағыттары көрсетілген: кылмыспен
күресу шаралары, қылмыскерлерді және ұрланып кетген заттарды, іс түссіз
жоғалғандарды іздеу халықаралық іздестірдуді ұйымдастыру, қылмыскерлерді
ұстап беруді көмектесу, қылмыстық iстер, жедел материалдар бойынша сұрау
салуларды өңдеу және жiберу, бастамашылық сұрау салуларды дайындау, және
халықаралық терроризмен халықаралық күресуде көмектесуі. Үшінші тарауда
Қазақстан Республикасымен Интерполмен ынтымақтастығы көрсетілген;
Интерполдың Қазақстан Республикасындағы Ұлттық Орталық бюросының қызметі
және Интерполдың тапсырмаларын орындау процесiнде Қазақстан Республикасы
құзыреттi органдарының iс-әрекет жасасуының тәртiбi.
1 ҚАЗІРГІ ЗАМАНДАҒЫ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ҚАТЫНАСТАРДАҒЫ ИНТЕРПОЛДЫҢ РӨЛІ
1.1 Халықаралық ұйымдағы қылмыстық полицияның құрылу мен қалыптасу тарихы
Интерпол 1923 ж. орталығы Венада (Австрия) қылмыстық полицияның
халықаралық комиссиясы ретінде құрылды. Интерпол тарихы 1914 ж. сауір
айынан басаталады, ол кезде 14 елдің сарапшы-заңгерлері мен полиция
офицерлері Монакада криминалды полицияның бірінші Халықаралық
конференциясына жиналған болатын. Сөйтіп, криминалды мәліметтердің
халықаралық бөлімшесі құрылып, қылмыскерлерді ұстап беру рәсімі келісілді.
Екінші конгресте 1923 ж. халықаралық криминалды полиция Комиссиясын (ХКПК)
құру туралы қарар қабылданды, оның ресми орналасу жері Вена деп шешілді.
ХКПК екінші дүниежүзілік соғыс басталғанға дейін әрекет етті. 1936 ж. ол
қызметін фашистік Германияның Австрияны басып алуына байланысты тоқтатты.
Ал қазіргі күйінде 1946 ж. Комиссия өз жұмысын қайта бастады. Штаб-пәтері
Парижге көшірілді. 1956 ж. Интерполың жарғысы 1956 ж. күшіне еніп, оған 177
мемлекет мүше болып кірді. ХКПК өз атауын Халықаралық қылмыстық полиция
ұйымы-Интерпол деп өзгертті. 1989 ж. бері оның штаб-пәтері Лион қаласында
(Франция) орналасқан. Еңді Интепролдың қалыптасу тарихында тоқтап
кетейік3, 227-228 бет.
Қазірге кезде Интерполдың мүшесі 186 мемлекет, Қазақстан Республикасы
1993 жылы қосылды[2]. Қазіргі кезде Интеполдың Президенті Сингапурдың өкілі
Бон Хуэй Ху (2008 жылдан бастап).2005 жылдан екінші мерзімге Бас Хатшы
болып Рональд К. Ноубл.
1905 жылы германтілдік мемлекеттердің қылмыстық халықаралық
конференциясында полицияның қылмысқа қарсы күресін біріктіруге шарт
жасалған болатын.10-шы халықаралық Гамбургте болған Ассамблеяда
криминалистер туризммен шет елге саяхат жасау өсуі жаңа халықаралық
қылмыстық п.б резолюция қабылдайды. Резолюцияда халықаралық қылмыс тууына
байланысты біріккен халылыққар акциялар дайындалу керектігі жазылады.
Ассамблея мүшелелері кездесу қорытындысында барлық полиция орталықтарында
халықаралық қылмысты алдын алуды жеңілдететін мәлімет алмасу жүйесін
құруды көздейді 5, 14 бет .
Осы іспетті халықаралық қылмысқа қатысты конференцияар мен конгрестер
мына жылдары өткізілді: 1905 ж (Буэнос-Айрес); 1909 ж (Мадрид); 1910 ж (
Буэнос-Айрес) ; 1912 (Сан-Пауло, Берлин); 1913 (Вашингтон). Бұл
халықаралық конференцияларда қатсушылар бүкіл үкіметтік және үкіметтік емес
ұйымдарға азар аударып, халықаралық қылмыспен күрес жүргізетін полиция
орталықтарын құруды негізге алды. 1914 ж 14-20 Москвада өткен бірінші
халықаралық криминалды полиция конгресіде Франция, Италия, Ресей, Австрия,
Ұлыбритания қылмыстық полиция мүшелері қатысты. Бірінші Дүниежүзілік
соғыстан соң халықаралық полиция ұйымдарының болуына сұраныс өсті. Ол
қылмыстық көбеюі, материялды қылмыс зиянының өсуімен байланыстырылды. Сол
тұста әр мемлекеттегі қылмыспен күрес жүргізу орталықтардың базасы өте
төмен болды. Ешбір мемлекет халықаралық тұста қылмысқа қарсы тұруға күші
келмеді,әсіресе, оның қауіпті түрлері: өнер туындыларын ұрлау, жалған ақша
жасау, есірткіні заңсыз тасымалдау. Сондықтан, көп елдердің халықаралық
қылмыспен күресуде күш біріктіруі өте қажет болды
1923 ж 3-6 қыркүйек аралығында Венада халықаралық полиция конгресі
өтті. Жиын бастамашысы Австрияның полицай-президенті Иоганн Шобер болды.
Діл осы Австрия үкіметінің бастамашылығы мен көмегінен Автрияда халықаралық
қылмыстық полиция комиссиясын құру шешімі қабылданды. Конгресс күн
тізбесіне келесі сұрақтар шығарылды:
1. мемлекеттер аралық қылмыстық полиция байланыстарын құру;
2. қылмыстық әрекеттермен күресті күшейту;
3. қылмыскерлерді анықтау;
4. құқық қорғау органдарында халықаралық іскер тіл дайындау;
5. криминалды ғылымды дамыту;
Вена конгесінің шешімімен мүше мемлекеттер өз мемлекеттерінде ұлттық
полиция орталықтарын құруды көздеді. Барлық делегаттар өз континенттерінен
жиналып (Австриядан басқа) үкіметтерінен еш шешім шығармау бұйрығын алса
да, дәл осы конгресте біріккен олар халықаралық қылмыстық полиция құру
шешімін қабылдайды. Яғни, 1923 жылы 6 қыркүйектен бастап Интерполдың құрылу
кезеңі болып табылады. Халықаралық полиция ұйымында қолданған комиссия
термині жеке халықаралық полиция одағын білдірмеді, ол халықаралық полиция
конгрестерінің қосымша бөлігі ретінде қолданылды.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы 1924 жылдың мамырында өте
маңызды резолюция қабылдады, меніңше, бұл оның алдынғы жылдарға бағытталған
стратегиясын белгіледі. Бұл шешімдерге:
1. халықаралық қылмыс жөніндегі фактілер жинайтын информациялық
бөлімдердің ашылуы
2. дәлелдеу жүйесін және қылмыскерлері халықаралық іздеу жасау
3. алыс қашықтықтағы адамдар туралы мәліметтерді білу
4. халықаралық полиция газетінің басылымы
5. қолдан жасалатын банкноттармен құжаттарды алдын алу бағдарламасы
Еске аларлық жәйт, ол халықаралық қылмыс полициясы 1930 жылға дейін
Австрия үкіметінің қаржылық көмегімен жұмыс жасады.1930 жылы екі қызмет
қабылданды: идентификациялық және полициялық радиосвязь. 1930 жылдан бастап
өз қаржысымен қызмет жасауын бастады6, 5 бет.
Халықаралық қылмыс полициясы басқ да конгрестері қылмыстық полиция
сұрақтарын көтере, мынадай мемлекеттерде өткізілді: Вена (1934 ж),
Копенгаген (1935 ж), Белград (1936 ж), Лондан (1937 ж), Бухарест(1938 ж),
халықаралық қылмыс полициясы тарихында теріс оқиғалар орын алған уақыт та
болған, 1940 жылдан бастап Екінші Дүниежүзілік.. соғыс аяғына дейін
Комиссия жұмысын неміс қауіпсіздік орталығы басқарды және олар қылмыстық
әрекеттеріне ахивтерді қолданды.
Екінші Дүниежүзілік соғыс аяқталған соң Батыс мемлекеттерінің
басшылары халықаралық қауіпсіздік полиция комиссияның қайта жұмысын
жандандыруды ойластырды. Халықаралық қауіпсіздік полиция комиссияның
жұмысының қайта жүзеге асу әрекеті мен инициативасын мына кісілер бастады:
Ф. Луваж (соғысқа дейін Белгия комиссиясын басқарды, сот Министерствасының
инспекторы ), Г. Содерман ( атақты швед криминалисті, соғысқа дейін
комиссияда жұмыс атқарды), Р. М. Хау (ағылшын Сколанд – Ярд басшысы ), М.
Луне Дюкло ( Сюрте насьеналь ішкі істер Министрлігінің тұсында Француз
криминальды полициясының директоры) және В. Мюллер ( Шведцарияның Бери
қаласының полиция президенті). Осылайша, 1946 жылы 3-6 маусымда Брюсселде
17 мемлекеттің полиция ведомстваларының мүшелері жиналып, 1938 жылы бастап
бірде-бір отырысы өтпеген, халықаралық қылмыстық полиция комиссия жұмысың
жандандыруын талқылады.
Көптеген мүшелері бірігіп ниет білдіргендері ол – халықаралық
қылмыстық полиция комиссиясын қайта қалпына келтіру. Осы конгресте 19
мемлекет халықаралық қылмыстық полиция комиссиясында мүше болатындығын
айтты. Одан басқа, комиссия штаб- пәтерін Париж қаласына ауыстыру шешілді
және Франция ішкі істер Министрлігі комиссия жұмысының құрылысына үлкен
көмек көрсетті.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссия 1946 жылы Уақытша жағдай
қабылдады. (1923 жылы ескі Жарғы орнына). Осы уақыт ерекшелігі тәжірибе де
Жарғы да Уақытша жағдайда қолданылады. Егер Жарғы қолданылуы комиссия
бекіткен құжат болса, алайда халықаралық қылмыстық құқық тұрғысынан актіге
сәйкес келмеседе оның үстінен қылмыспен күрес жағдайлары бар болу қажет
болса, Уақытша жағдай халықаралық қоғамдастық тұрғысынан мүлде халықаралық
құқықтық акт ретінде қабылданбады.
Халықаралық қылмыстық полиция комиссия 20-шы Бас Ассамблеясында
бақылаушылар ретінде американың казначейства қызметкерлері қатысты (
алайда АҚШ 1951 жылы мүше емес еді). Бұл дегеніміз халықаралық қылмыстық
полиция комиссияда Федеральді іздеу салу бюросының орнын АҚШ қаржы
министрлігінің құпия орталығы алмастырды. Бұл қызметтің ерекшелігі ол
азаматтық қызмет құрамында жұмыс атқаратындығы болды (өзінің алдындағы
Федеральді іздеу салу бюросымен салыстырғанда). Сонымен қоса, казначейства
қызметіне құқық қорғау органдары тиісті болмаса да, оның жұмысына ақша
белгілерін қолдан жасау және құнды қағаздармен байланысты қылмыс
әрекеттерімен жұмыс істеу кірді.
1954 жылы халықаралық қылмыстық полиция 24 жылдық Стамбулда өткен
сессиясында жаңа жарғы мәтінінің түп нұсқасы жасалды. Бұл нұсқаны жасауды
шешуге итермелеген әр мемлекетте халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы
административті-құқықтық жағдайларының дұрыс бағаланбауы болды. Сонымен
қатар, комиссия сол уақытқа дейінзаңды халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
ретінде саналмай, тек ресми тіркелген халықаралық қылмыстық құқық субъекті
болып есептеледі. БҰҰ да халықаралық қылмыстық полиция комиссияда тек
мемлекеттік емес тіркелген ұйым болып саналды. Дәл сол тұста қарасақ
мемлекеттік емес ұйым халықаралық нормативті құқық өтісіне сәйкес қоғамдық
ұлттық ұйымдар бірігуі, жеке физикалық тұлға мен жеке қалаға сәйкес болуы
керек.
Алайда құқықтық формада халықаралық қылмыстық полиция комиссияда
бекітілгендей аталған қасиеттер жоқ еді. Ал халықаралық қылмыстық полиция
комиссияда мүшелік жағдайлары да көрсетілмеген еді. Осы анықтылықтың
жоқтығы халықаралық қылмыстық полиция комиссияда мемлекеттік емес ұйымға
жатқызудың себебі болды. Сонымен қоса, халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы тіркесіндей комиссия термині өз атауына қарсы келді, себебі
халықаралық тәжірибеде комиссия бұл басқа ұйымға кіретін және сонда жұмыс
атқаратын орталық болып саналады. Сондықтан да комиссия сөзі
мемлекеттердің қарым қатынасындағы копетенциясына, халықаралық статусқа,
жағдайларына сәйкес келмейді. Жоғарыда көрсетілген Жарғы жағдайлары
халықаралық қылмыстық полиция комиссиясы халықаралық тұрғыдағы қылмыспен
күрес жүргізуде жібермей тұрған мәселе болды.
1956 жылы Бас Ассамблеяның Венада өткен халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясының 25 сессиясында полиция ұйымының жаңа Жарғысы қабылданды.
Жарғы жасағандар бұл нормативті құқық актісіне 1923 қосылмай дұрыс
жағдайларды енгізді. Жарғыда жартылай қабылданған ұйымға мүшелік туралы
жағдай, меніңше, үлкен маңызды болды және атқарушы құжатқа айналды. Бұл ,
құжатта ұйымның жағдайлары өте анық көрсетілді, яғни, оның мақсаттары,
принциптері, шарттары, халықаралық тұрғыдағы қылмысқа қатысудағы құрылымы,
әр орталық қызметтері, шешім қабылдау тәртіб 7, 40-41 бет.
Жаңа Жарғы ерекшелігі комиссия сөзі халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы ұйым сөзімен ауыстырылды. Жаңа Жарғыда халықаралық қылмыстық
полиция ұйымы (интерпол) бұрын халықаралық қылмыстық полиция
комиссиясы[3] болса, осыдан бастап халықаралық қылмыстық полиция ұйымы
Интерпол болып ауысты (Интерпол қысқартқан италиандық Д. Дози еді) 8, 111
бет.
Сол тұста ресми атқарушы актінің болмауы. халықаралық қылмыстық
полиция ұйымы үкіметтік емес ұйым екендігін көрсетеді. Жаңа Жарғыдағы
Жалпы жағдайлар бөлімінде нақты көрсетілмеген тұстардың болуы оны
зерттеуді талап етеді. Мысалы, Жарғының 4-ші бөлімінде: Ұйым қызметіне
сәйкестендірілген кез келген мемлекет полициясы ұйым мүшесі ретінде шыға
алады делінген Мүшелікке қосылу сұранысы белгілі бір үкімет органына
жіберілуі тиіс 8, 112 бет.
Бұл жерден шығатын қорытынды ұйымда мүшелікті мемлекет емес, полиция
орталығы ғана аса алады. Алайда Интерпол мүше мемлекеттер тізімінде полиция
емес мемлекет атауы ғана көрсетіледі. Бұл мемлекеттің полициясының
Интерполда қызмет атқаруға берілетін жағдайларымен түсіндіріледі.
Интерполда мүше болу сұранысы үкіметтік ұйымдар жібереді. Яғни, халықаралық
сипаттағы қылмыстармен күресудегі құқық қорғау органдарының қызметін
ұйымдастыру мен реттеу бойынша халықаралық орталықтың құрылуының
бастамашылары мемлекеттер емес, полиция қызметінің үкіметтік емес ұйымдары
болды.
Айтылғандар бойынша, ұйым бағыттары туралы Интерпол мүшелерінің ұлттық
орталық бюролары туралы сұрақтар оның құрылу барысында бекітілгендігін
көрсетеді. Бұл тұжырым халықаралық қылмыстық полиция ұйымы интерполдың өз
бетінше белгілі бір қылмысты зерттеу, оперативті іздеу салумен айналысу
құқығы жоқтығын дәлелдейді.
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымы негізгі қызметтері халықаралық
тұрғыдағы қылмысты шешуде қылмыстық жұмыста өзара көмек көрсету, заңды
актілерді қадағалап оны халықаралық құқықпен сәйкес қолдау, конференция,
конгресс, концультациялар,жүргізу болып табылады. Интерпол Сыртқы басқару
орталығы болмаса да, ол сыртта Интерпол мүше мемлекеттерімен құқықтық қарым
қатынасқа түсіп, қылмыс шешілуіне көмектеседі. Интерпол мен БҰҰ Жапонияның
жжәне Әлеуметтік Совет арпасында жасалған арнайы келісім негізінде Интерпол
халықаралық қылмыстық полиция ұйымы мемлекет аралық статусқа ие болды 5,
115-116 бет. Ал 1996 жылдың 15 қазаныңдағы БҰҰ-ның Бас Ассамблеясының
резолюциясына сәйкес Интерпол БҰҰ Бас Ассамблеясының бақылаушысы,
адменистративті құқықтық дәрежесіне ие болды. Сол тұстан бастап Интерпол
ресми халықаралық дәреже алды. Халықаралық нормативті құқық актісіне сәйкес
Интерпол мүше мемлекеттердің емес, халықаралық құқық жағдайларына сәйкес іс
жүргізеді. Сондықтан Интерпол өзінің халықаралық статусына сәйкес мүше
мемлекеттерінің заңдарына бағынбайды.
1.2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымымының құрылымы
Интерполдың жоғарғы пленарлы органы – Бас Ассамблея, ол оның
сессиясының аралығында жоғарғы административті орган аз қызметтерімен және
құрамымен президент басшылығымен Атқарушы комитет болып табылады[4].
Тұрақты қызмет атқаратың орган Бас хатшылық , оның басшысы Бас хатшы болып
табылады. Интерпол органдары ішінде маңызды қызметті Ұлттық Орталық Бюро
атқарады (ҰОБ) және ол екі системада жұмыс істейді: жеке мемлекетте және
ұйымда белгілі бір бұйрық тұрғысында. Қосымша органдарға консультативті
функциялар атқарылатын кеңесшілер болады 9, 274-275 бет.
Бас Ассамблея құрамына барлық мүше мемлекеттер қызметшілері кіреді.
Делегация саны еш жерде нақты жазылмаған. Жарғы талабы бойынша бұл жерге
қылмыстық полицияда жоғарғы дәрежелі қызметкерлер, чиновниктер жатуы тиіс
және Бас Ассамблея сессиялары бойынша жұмыс атқаратындар кіруі тиіс[5].
Сессия жұмысында бақылаушылар ретінде Интерполға кірмейтін мемлекеттерден
және халықаралық ұйым делегаттары қатыса алады.
Бас Ассамблея сессиялары жыл сайын, күз уақытында түрлі комитеттердей,
түрлі мемлекеттерде өткізіледі. әр делегация сайлау барысында бір дауысқа
ие. Бас Ассамблеяның Жарғы негізіндегі қызметтері: Интерпол тұсында полиция
қарым қатынастары, түрлі оқиғаларды ұйымдастыру және жүргізу, жаңа
мүшелерді қабылдау, келесі жылдық бюджетің қарастыру, тағайындау, қаржы
мәселелерін шешу және қызметке адамдарды тағайындау. Осы жерде тұрақты және
уақытша комиссиялар арнайы сұрақтарды шешу үшін құрылады, олар кәмілетке
толмағандармен жұмыс жүргізу, есірткі тасымалдау және т.б айналысады. Бас
Ассамблеяның ішкі құрылым бойынша резолюциясын қадағалау міндетті, ел
полиция органдары мен үкіметке бағытталғандары бағытталған болып
есептеледі.
Аталған сессиялардан басқа сессиялар Бас Ассамблея функцияларын
атқарады. Ол Бас Ассамблея бұйырған мәселелердің жүзеге асырылуын
қадағалайды. Бас хатшы жұмысын қадағалап, келесі сессия күнтізбесін
дайындайды. Атқарушы комитет Бас Ассамблея президентінің таңдаған (4 жыл
)[6] 3 вице президент (3 жыл) олар түрлі комитеттерді және мемлекеттерді
таныстырады (Азия, Африка, Австралия және Еуропа) және делегаттардан
тұрады.
Атқарушы комитет президенті Интерполдың бүкіл ұйым басшысы және Бас
Ассамблея сессиялары барысында оның жұмыстарын қадағалайды. Барлық басшылық
Атқару комитетінен және біріңғай шешім негізінде жүзеге асырылады. 1988
жылы Интерпол президенті француз Иван Борбо сайланады, ол Францияның ішкі
істер Министрлігінің ұлттық полициясының директоры болған және оның қол
астында барлық француз пленумы мен 125 мың қызметкер әрекет еткен. Атқарушы
комитет отырыстары жылына 7 реттен аз емес уақыт арасында өткізіледі.
Барлық шешімдер көпшілік дауыспен шешіледі. Ал президент өз даусын басқалар
берген дауыс тең болған жағдайда қолданады. Өз жұмысын атқарғанда Атқарушы
комитет мүшелері Интерпол атынан, яғни өз мемлекеттері атынан емес қызмет
жүргізеді.
Бас хатшының тұрақты ұйым бола Бас хатшыны, арнайы қызметкерлер мен
мамандар қатысады. Ол Бас Ассамблея ме Атқарушы комитет шешімдерін жүзеге
асырады, ортақ қылмыспен күрес жүргізетін халықаралық орталық болып
есептеледі, Интерпол астында қызмет жүргізеді, ұлттық орталық Бюро,
халықаралық ұйымдармен қатысқа түседі, қажет басылымдар дайындайды, Бас
Ассамблея сессияларында қызметші жұмысын атқарады, президентпен байланыс
орнатады және т.б[7].
Бас Хатшылықты Бас Ассамблея 5 жылға тағайындаған Бас хатшы басқарады,
ол 65 жастан жоғары болмауы қажет. Бұл қылмыспен күрес жүргізгендегі
негізгі мүше болып табылады. Өз ұстнымы бойынша ол қызметшілерді Бас
хатшылыққа жинап, олардың қызметін басқарады. 1997 жылдын қаңтар айына
хатшылық шеңберінде 280 қызметкер саналған, олардың 16 сы контракт бойынша
іс жүргізілген. Басқалары бұл жерге мүше мемлекеттердің полиция
орталықтарымен жіберілген. Барлық осы қызметкерлерге өздерінің іс
жұмыстарын орындау барысында кез келген мемлекеттердің немесе басқа
Интерполға қатысы жоқ органдарға ережелеріне сұраныс жасауға немесе
ұстануға тиым салынған. Олар өздерінің халықаралық мақсаттарын орындауға
кедергі болатын әрекеттерден аулақ болуы қажет[8].
1987 жылдан бастап Бас Хатшылықта Еуропалық хатшының аймақтық
мәселелерді шешу бойынша, әсіресе есірткі тасымалы бойынша және басқа
мәселелерді шешу жұмысын атқарады. Бас хатшылықтағы басқа органдарында Бас
хатшылықтың қызметің айтып кету қажет, ол ұйымдағы арнайы бөлімде
қауіпсіздікті нығайту және жалпы сипаттағы жұмыстарды жүргізуменде
айналысады. Қазіргі таңда хатшылықтың құрамында жұмыс істейтін 4 бөлім бар:
әкәмшілік, полициялық, ғылыми зерттеулік және техникалық қамтамасыздандыру.
Үлкен қызығылушылықты полиция бөлімінің ықпалы тудырады, олар басқа
полициялық органдармен бірлесіп қылмысқа қарсы күресуді үйлестіреді. Оның
құрылымында заңсыз қару сату және халықаралық ланкестікпен күресумен
айналысатың бөлімше бар. Басқа бөлімшелерінде жалған және темірден жасалған
ақша, жол жүруге арналған чектер, облигация, акциялар және т.б жалған
фактілер туралы ақпарат жинайтын жұмыстармен айналысады. Бұл жерде
өздерінің сараптау зертханасы жұмыс жасайды, ол құнды қағаздарды зерттеумен
және шығарылады, оған әлемнің 15 мыңдай банктері және эмиссиялық
мекемелері жазылған.
Полициялық бөлімінің арнайы бөлімшесі заңсыз есірткі тасу туралы
ақпараттарды жинау және талдау жасау жұмыстарымен айналысады. Оның құрамына
Банкнонта орналасқан арнайы бөлім басшылығы операция жүргізетін арнайы топ
кіреді. Үлкен көлекті аймақтық қылмыспен айналысатын топтар көрсетеді.
Бөлім қызметінің АҚШ есірткі тасымалдау сот министрлігі басқарады.
Ұлттық Орталық Бюро әр Интерпол мүше мемлекет полициясында
құрылады[9]. Олар Интерполдың қылмыс жүргізу орталықтары болып табылады. Әр
мемлекетте Ұлттық Орталық Бюро тұрақты қызмет атқаратын орталық болып
есептеледі. Сонымен қоса, ол полиция орталығы болып табылады. Мұндай ұйым
ешбір басқа ... жоқ. Ұлттық Орталық Бюро өз елінде сот, прокуротура,
кедендік бөліммен байланыспайды және басқа мемлекеттердің Бас хатшылықтары
мен қатынаста болады.
1994 жылы Римде Интерполдың Бас Ассамблеясының 63 сессиянда ұлттық
бюроларды қайта құру жөнінде қарар қабылданды. Экономикалық қылмыс, жеке
адамға қарсы құқыққа қайшы әрекет, есірткі саудасы және басқа да қызметтік
бағыттар бойынша құрылымдық бөлмшелер құруға ұсыныстар жасалды. Сонымен
бірге, Интерпол арналары бойынша берілетін халықаралық сұратуларға, тергеу
тапсыррмалары мен хабарларын орындау және жіберу мерзімдерінің жіктелуін
мемлекеттік деңгейде бекітуге ұсыныстар жасалды 9,274-275.
Интерполдың мүше -мемлекеттердің Ұлттық Орталық бюросына келiп түсетiн
барлық ақпарат мынадай :
1) кiрiс және шығыс құжаттар жөнiндегi;
2) қылмыс оқиғалары жөнiндегi;
3) сұрау салулар мен тапсырмалар бойынша өтетiн адамдар жөнiндегi (бөлiп
қарағанда: қылмыс жасағандар немесе қылмыстың жасалуына күдiктiлер; iздеуде
жүргендер және хабарсыз жоғалғандар; сәйкестендiруге жататындар;
жәбiрленушiлер мен куәлер);
4) қылмыстық қол сұғушылықтың мәнi жөнiндегi (ақша белгiлерi мен құнды
қағаздарды қолдан жасау қоса алғандағы);
5) заңды тұлғалар жөнiндегi;
6) ұрланған және табылған көлiк құралдары жөнiндегi;
7) ұрланған өнер туындылары мен антиквариат жөнiндегi;
8) есiрткiлердiң заңсыз айналымы жөнiндегi жедел-анықтамалық қорларға
жинақталады.
1.3 Интерполдың басқа ХалықаралықҰйымдармен ынтымақтастығы
Қазіргі таңдағы қылмыстық кұрес жүргізетін халықаралық ұйымдарды екі
тең емес топқа жіктеуге болады:
1. Өзінің негізгі қызметін жүзеге асыру мақсатында қылмыспен күрес
жүргізетін халықаралық ұйымдар.
2. Негізгі жұмыс түрі қылмыс пен күрес болып табылатын халықаралық
ұйымдар.
Бірінші топқа БҰҰ, халықаралық әуе тасымалы ассоциясиясы, халықаралық
банк қауіпсіздік Ұйымы, халықаралық кеден ұйымы және т б.
Екінші топқа Интерпол және Еуропа жатады. Алайда тек интерпол әлемдік
дәрежеге ие болса, бүкіл мемлекеттер полициясын басқара алады.Сол тұста
интерпол барлық әлемдік және аймақтық халықаралық ұйыммен өарым өатынас
жасауға тырысады.
Интерпол әр уақытта БҰҰ мен халықаралық экономикалық және әлеуметтік
сұрақтар бойынша байланыс жүргізеді. Егер қылмысты әлеуметтік феномен
ретінде алсақ, онда БҰҰ барлық мемлекеттермен қатынасты және қылмыстылықпен
күресті басқарады. БҰҰ бір бөлімінен мынандай мақсаттарды көруге болады:
халықаралық бейбітшілік пен қауіпсіздікті сақтау, ұлттар арасындағы достық
қарым қатынастарды дамыту, халықаралық экономикалық, әлеуметтік, мәдени,
гуманитарлық тұрғыдағы халықарлық ынтымақтастықты сақтау. Алайда БҰҰ
тұрғысында нақты оперативтік ынтымақтастық орын алмаған. БҰҰ қызметі
мәлімет жинау, статистика және қылмыстық құқықтық актілер унификациясы
жатады. Нақты тұрғыдағы қылмыс БҰҰ ның Бас Ассамблеясының қызметі болып
табылады.
Оның құрылуының негізгі себептері ретінде ұйымдасқан қылмыс топтарының
қылмыс жасауының өсуі, халықаралық делінетін қылмыс түрлерінің өсуі,
Еуропаны біріктіретін мемлекеттер арасында қылмыспен күресті жүргізу
стратегияларының керектігі. Алайда, мәлімет алмасу тек осы мемлекеттердің
полиция орталықтары арасында жүргізіледі. 2001 жылдың аяғында ғана
Питерпол мен Еуропол арасында қарым-қатынас туралы ресми келісім жасады.
Интерполдың басқа мемлекеттердегі Ұлттық орталық бюросы Европол
қызметімен толық қанағаттана алмайды.
Одан басқа, Еуропалық Одақ тұсында Еуропалық Одақтың қаржы
саласындағы қылмыспен айналысатын Еуропалық алдап-арбауға қарсы жұмыс
атқаратын орталығы, (Europeon anti-Haund offise-OLAF), ол 2003 ж сәуірдің
соңында ресми түрде Еуропалық Советтің 2007 ж 78 ақпан шешімімен Евроюст
(Elujust) ашылады, оның негізгі мақсаты өте күрделі қылмыстармен күрес
болып есептеледі[10]. әсіресе трансшекаралық тұрғыдағы Алайда, қазірге
дейін Имперполдың бұл орталықтарымен қарым-өатынасы ресми бекітілген жоқ.
Ең бір көзге түсер позитивті жағы, 2003 ж евро белгісінің жасанды ақшамен
күрес барысында Ұйымның бас ассамблеясы Еуропалық Орталық банкпен
Ынтымақтастық туралы келісім жасауды ұйғарды.
Жаңа мыңжылдықта мемлекеттер біріккен тырысушылығымен БҰҰ алдынғы
қатардағы мәселелерді шешуде өте қолайлы құралға айналдыруды мақсат етті,
оның ішінде зорлықпен күрес, террор және қылмыспен күресе Бас Ассамблеяның
орталық орнын кқрсете, оның БҰҰ ішіндегі маңызын бекітіп оны ары қарай
жалғастыруға мүмкіндік жасау; Қауіпсізідк Кеңесінің баршаға ортақ
реформаларын нығайтып, оның түрлі аспектілеріндегі жұмысын нығайту; соңғы
жетістіктерге сүйене экономикалық және әлеуметтік Кеңес маңызын жазылған
жарғымен сәйкестендіре нығайту; халықаралық мәслелерде әділеттік пен
құқықтың бояуын басқаратын халықаралық сотты нығайту; БҰҰ органдары
арасындағы консультациялармен бағыттардың өз жұмысын қадағалауда
өткізілуін мақұлдау[11]. Осы әрекеттердің жүзеге асуы жақын арада БҰҰ ең
глобалды және әлемдегі қажетті ұйым болатынын көрсетеді.
Мемлекеттердің қылмыспен күрес барысында жасаған маңызды қадамы
халықаралық қылмыс полиция ұйымы интерполды құру болды, бұл үкіметтік
емес ұйым құрамына әлем бойынша 186 мемлекет кіреді. Я.М.Бельсон
айтқандай: Әлемдік деп есептелетін ұйым Интерпол өз қызығушылық салаларын
бүкіл континенттерге тартады Қазақстандық заңгер Т.М.Джангельдин былай деп
жазған: Интерпол аса жоғары дәрежедегі халықаралық ұйым, себебі ол өзінің
керемет құрылымына, құқықтық негізімен техникалық қамтамасыздануына
байланысты өте мұқият және рационалды түрде халықаралық полиция
ынтымақтастығын қадағалайды.
Шындығында да, бүгін Интерпол мүше – мемлекеттердің полиция күшін
біріктіретін, кереметтілікке сәйкес келетін жалғыз ұйым болып есептеледі.
В.Г.Горбачев және А.Н.Гуров атап айтқандай: Кінәлі емес адамдарға
тигізетін қылмыстың көбеюі, оның халықаралық дәрежеге түсуі, көлемінің
ұлғаюына байланысты халықаралық саяси ұйым құру қажеттілігі бұрын
туындаған болатын.
Сонымен қатар, жеке мемлекеттердің ұлттық полиция қызметкерлерінің
халықаралық делінетін қылмыспен күресу нәтижесі өте төмен болатын. Ешбір
мемлекет тек өз күшіне сүйене нәтижелі түрде есірткіні заңсыз
тасымалдаау, тірі тауар сату, ұрлық, өнер туындыларын контрабанда жасау
іспетті қылмыс түрлерімен нәтижелі күресе алмаған.
Я.М. Бельсон атап көрсеткендей Интерполдың есебі бойынша халықаралық
қылмыс дегеніміз 3 немесе одан көп мемлекеттер араласқан қылмыс түрі. Сол
тұста Интерпол қызығушылық танытқан жоқ бағыттарын қадағалайды. Бұл жағдай
халықаралық құқықта бекітілген ешбір мемлекеттің басқа мемлекеттің
соттық, полициялық ұлттық қызметтің өз қолына ала алмауымен
түсіндіріледі.
Ресми түрде бұл ұйым қылмыстың полицияға мүше мемлекеттердің
халықаралық қылмыспен күрестегі қимылдарын бақылайды. Интерпол жарғысына
сәйкес ұйымның негізгі міндеттері криминалды полиция арасында кең көлемді
мәлімет алмасу жалпыға бір адам құқықтары жөніндегі мемлекетте қызмет
декларация тұсында жұмыс істеу және қылмыспен жедел күрес атқаратын,
болғызбайтын Институттар ашу [12].
Интерпол жарғысына сәйкес ұйым діни, россалық, әскери, саяси тұрғыдағы
мәселелер мен айналыспайды. Ұйымның негізгі міндеттері криминалды полиция
арасында кең көлемдімәлімет алмасу және қылмыспен жедел күрес жүргізетін,
қылмысты болдырмайтын институттар ашу.
Қазіргі таңда Интерпол қылмыспен күресте айтарлықтай маңызды әсерін
тигізеді. Интерполға мүше әр мемлекет бір орган құрады, ол орган Ұлттық
орталық бюро болады. Ұйым және ұлттық полиция органдарымен
ынтымақтастықтықадағалап тұрады [13]. Осыған ұқсас орталықтар басқа
халықаралық ұйым құрылысында жоқ. Оның қызмет атқаруы халықаралық қылмыспен
күрес ынтымақтастығын жеңілдетеді. Интерпол механизмінің
институтциональды қызметінің болуына оның нақты ұйымдастырылған
құрылымы себеп болады.
Ұйымдасқан қылмыспен күрес тұсында арнайы ФОПА тобы жұмыс
атқарады, Бас хатшылықпен құрылған бұл топ елдерден түскен нақты қылмыс
түрі туралы мәліметтерді сараптап, ұйымдасқан қылмысқа сәйкес
мліметтерді бөліп қарайды. Топ міндеттері ішіне нақты қылмыстың топқа
түсетін пайда көздері туралы мәліметті сараптау, мемлекеттердің
ұйымдасқан қылмыс тұсында консультациялар өткізу, ұйымдасқан қылмыспен
айналысатын полиция құралына оқу жүргізу жатады.
Интерпол заңсыз есірткі заттарының айналымы және психотропты заттар
туралы сұрақтармен айналысады. Интерполдың Бас хатшылығы күнделікті түрде
мемлекеттерге есірткі жаңа әдіспен тасымалдау мәліметін беріп оны қызмет
барысында қолдану үшін баспаға шығарады.
Ұлттық орталық бюро арқылы Бас хатшылық жыл сайын мемлекеттерден
есірткіні тұтыну және сату туралы, бұл іспетті қылмыспен күресу
заңдылықтарын сұрап, наркомандарды емдеу туралы мәлімет алады. 1977 ж
Интерпол жыл сайын Бас хатшылық мемлекеттері ішінде тіркелген, сатылған,
тұтынған есірткі туралы мәлімет жинау формалары ашылған. Интерпол есірткі
заттарының әлем бойынша және жеке мемлекеттерде таралуын бөлек алып қарады.
Бұдан басқа, БҰҰ Комиссиясына мемлекеттерде ұсталған есірткі мөлшері,
сол әрекеттерде қатысы болған тұлғалар жөнінде мәлімет беріледі. Бұл
мәліметтерді БҰҰ жыл сайынғы қорытынды құжаттарға қосады. Бангкокта
есірткі тасымалын қадағалайтын әлемге әйгілі Алтын Үшбұрыш плантациясы
Тайланд, Лаос6 Бирма шекарасының қиылысында орналасқан, орталық соны
қадағалайды[14]. Интерпол сонымен бірге қолдан ақша жасау әрекеттерін алдын
алады. Сол тұста ол мына бағыттар бойынша жұмыс атқарады:
1. Қолдан ақша жасау әрекеттерін тіркеу
2. Шығарушылар мен басатындарды
3. Ұсталған өтірік ақша мен құнды қағаз саны
4. Әлем мемлекеттеріндегі ақша системасының өзгеруі және реформалар
жөніндегі мәліметті жинау;
5. Қылмыскерлер қолданатын ақша белгілерімен құнды қағаздарды танып
білуді үйрену
6. Қылмыскерлер қолдануға қиын болатын ақша белгілері мен құнды
қағаздарды технологияны күрделендіру
7. Халықаралық және ұлттық деңгейде жасанды ақша жасаумен күреске
құқықтық қадағалау енгізу
8. Жасанды ақша және құнды қағазбен күрестегі полиция тәжірибесін
өсіріп, пайдалы әдістерді қолдану
9. Жасанды ақшамен күрестегі полиция қызметкерлерінің профессионалды
деңгейін арттыру, мүлде күрделі жасанды ақша жасау статистикасын тіркеу.
ЮНЕСКО Халықаралық музей Кеңесі, түрлі мемлекеттердің кедендік
орталықтарымен біріге жұмыс жасап, Интерпол мәдени құндылықтардың
жоғалуымен күреседі. Осы тұста ол міндеттеме ішіне мүше мемлекеттер
музейде белгі беретін система орнатып, музей, шіркеу, мемлекеттік және
құндылықтарды қорғауды күшейтуді ескертеді. Интерпол ұрланған туындылардың
фотосуреттеріне арнайы бюллетень жасайды. Мәдени құндылықтардың ұрлануына
күресте және осы саладағы оңалу үшін Бас Хатшылық, ЮНЕСКО, халықаралық
музей Кеңесімен жұмыс атқаратын арнайы Комиссия құрылған.
Қазіргі таңда терроризм қанатын жайған уақытта, Интерпол
мемлекеттердің осы қылмыстың алдын алуда жұмыс атқарып, қылмысқа қатысы
бар тұлғаларды анықтауда мәлімет жинайды.
Интерполда бар мәлімет банкі халықаралық қылмысты болғызбауда осы
орталықтарға көмектеседі, қылмыс ашылуына негіз жасайды және жасырынып
жүрген қылмыскерлерді табуда өте маңызды құрал болады. 1994 ж басында
соңғы қылмыс және қылмыскерлер жөнінде мәлімет беретін халықаралық
автоматты іздеу салу системасы құрылады (АТС). Автоматты іздеу салу
системасы бірте-бірте бүкіл Интерпол жүйесіне енеді. Мүше – мемлекеттерге
План штаб-пәтерінде орналасқан қылмыскерлер туралы түспен кодталатын
мәліметтералу мүмкін болды. Компьютерленген архив жұмыс жасауда
фотосуретін беру, саусақ суретін беру және түрлі жасанды заттарды тану
системасы бар. Шифрларды тез және нәтижелі ашатын, хакер немесе
қылмыскерлерден мәліметті қорғайтын Х400 компьютерлік почта системасы
орнатылған.
Қылмысты алдын-алумен байланысты Интерполдық теоретикалық мәселелерін
қарастыру мүше мемлекеттер арасында қылмыс туралы қатты маңызы жоқ қылмыс
туралы мәлімет алмасу, олардың құқық қорғау органдарына таптырмас көмек
болады.
Менімен К.С. Радилов ойы сәйкестенеді, ол: Интерпол халықаралық
қылмысқа әсер ететін ұйымбола отырып, құқықтық, техникалық, ұйымдасқан және
басқа да жағдайларға сүйене алмайды. Интерпол қылмысқа тек мүше мемлекет
арқылы әсер ете алады, ал оның нәтижесі әр мемлекет қаншалықты еңбек
еткендігіне байланысты болады. Көптеген мемлекеттердің Ұлттық Орталық
бюросы халықаралық ынтымақтастығы жүйеленбеген құқық негізінде болады.
Сондықтан олар Бас, Ассамблея мақұлдаған жағдайларды және басқа
мемлекеттерден түскен жағдай шарттарды жүзеге асыра алмайды..
Сол тұста Интерполдың 31 бөліміне сәйкес ұйымда алда қойылған
мақсаттарғажетуде мүшелердің қатысуы болып, олар БҰҰ керек бар талаптарды
ұстансада, жұмыстың нәтижелі болуы бірінші кезекте мүше мемлекеттерге
тиісті болу керек.
Интерпол қызметінің нәтижелі жұмысы халықаралық қылмыс құқығының
дамуына да байланысты.
Айтып өтетін жайт, ұйым жұмысында да белгілі бір қиындықтар туындайды.
Жалпыға бірдей заң бойынша ұлттық орталық бюро шет елден сұраныс
алғанда сол мемлекеттің заңының қызығушылығына сәйкес жұмыс атқарады. Осы
тұста мәлімет беру уақыт өткен кезде, мәлімет беруші мемлекетке қатысты
ешқандай жаза қолданылмайды. Соған қатысты қылмыспен күресте Ұлттық Орталық
бюро, полиция қызметкерлерінің жұмысы, Интерпол тұсындағы оперативті
мәлімет алмасу өседі.
2. Алдымен халықаралық орталық мәлімет беру, тіркеу, санау ұйымы бола
отырып, Интерпол халықаралық масштабтағы белгілі бір акция немесе қылмыстық
топ операцияларының ликвидациялауына бастамалық жасалайды. Одан басқа,
Интерпол мемлекеттерде өзіндік тексерулер жүргізбейді.
3. БҰҰ-ның Қылмыспен күрес және құқық бұзушыларды алдын алу туралы 5-
ші конгресінде көптеген мемлекеттердің халықаралық қылмыспен күресте
полицияның халықаралық деңгейде өсіретін заң қабылдау керек болады. Осыған
байланысты полицияның Интерполмен ынтымақтастығы халықаралық және мемлекет
ішіндегі құқыққа сүйене жүргізілуі, яғни, ұлттық және халықаралықнормалар
тұсында болғандықтан, Интерпол тұсындағы қызмет барысында мүше мемлекеттер
ерекшеліктері айқындалады. Мәселен, бір мемлекеттерді қылмыскерлерді
экстрадация жұмысымен сол мемлекет прокурорлары айналысса, басқа
сұрақтармен сот органдары айналысады.
Қылмыстық және қылмыс процесінің заңдылықтарының мүше мемлекеттерде
ерекше болуы, Интерполмен біріккен қылмыс ашуда үлкен қиындық туғызады.
Айтатын қағида, халықаралық терроризм мәселесі тек зерртеушілердің
ғана емес, сонымен қатар БҰҰ бас назарында. 1972 жылы 23 қыркүйектегі БҰҰ-ң
Бас Ассамблеясының XXVII сессиясында халықаралық терроризммен күресетін
арнайы комитет ашылады, ол екі рет жиналып терроризмнің шығуы, онымен күрес
жүргізуге нақты бағыттар көрсетті (1973,1977). Өкінішке орай, арнайы арнайы
комитет қарастырған мәселелер әлі де шешімін таппаған, әсіресе, Нью-Иорк,
мәскеудегі оқиғалардан кейін бұл сұрақтар маңызы арта түсті.
БҰҰ Арнайы комитеті террористік актінің шығуына мына мәселелерді
айтқызады:
1. БҰҰ жарғысына қарсы болатын күшті қолдану
2. Агрессия;
3. Мемлекеттің саяси тәуелсіздігінің, суверинеттігінің территориялық
біртұтастығының бұзылуы;
4. Рализм
5. Фашизм және шофонизм
6. Әлеуметтік, экономикалық саяси әділетсіздік;
7. Адам құқықтары мен бостандықтарының бұзылуы
8. Мемлекет кедейлігі, адамдардың тұру, өмір сүруіне әсер етіп,
жалпының аштық жағдайына алып келу;
БҰҰ Бас Ассамблеясы Арнайы Комитет зерттеуінің қорытындысы бойынша
(Әсіресе, 42159-1987 ж 7 желтоқсан, 4429-1989 4 желтоқсан, 4651-1991 ж 9
желтоқсан резолюциялары) мүше мемлекеттерге халықаралық терроризм
себептерін ликвидациялауға шақырды. Сол тұста, шақыру, мемлекеттерді тарту
мәселе шешімі емес екендігін уйғару жөн.
Осылайша, халықаралық терроризм шығу себептерімен жағдайларын зерттеу,
террористік актілерді алдын-алу қазіргі таңдағы аса маңызды сұрақ болып
отыр.
Қазіргі таңда құрылған әлемдік ұйымдар БҰҰ мен Интерпол тұсындағы
институциональды механизм айналуы олардың алға шығуын талап етеді, себебі
олардың әлемдік дәрежеде болуы мемлекеттердің қылмыспен күресте
ынтымақтастығын нығайтып, түрлі өмір салаларындағы біріккен әрекеттерін
өсіреді. Бұл ұйымдардың міндеттері мемлекеттердің біріккен жұмыстары мен
тәжірибелерінсіз жүзеге аспайды. Осыған қатысты мен мына жағдайларды атап
өтуім абзал:
1. БҰҰ негізгі реформасының бөлігі мемлекеттердің халықаралық – құқық
пен міндеттемелерді ұстануы, халықаралық құқық нормаларын ескеруі
орындалмаған жағдайда бүкіл адамзатқа қауіп төнудің болуы
2. БҰҰ тұсында бақылау системасы нақты ұйымдастырылуы тиіс.
Мемлекеттер сол тұста БҰҰ-ң бақылау жүргізу орталықтарына кедергі жасамауы
тиіс.
3. БҰҰ дағы өзгертулер жүргізу ең маңызды орган қауіпсіздік кеңесінің
міндеттерімен байланыстырылады. Бұл орган жұмысының маңыздылығының артуы,
оның механимдерінің жедел орындалуы, оның алдына қойылған сұрақтардышешуде
өте маңызды.
4. Анық жағдай мемлекеттердің әлемдік дәрежедегі халықаралық қылмыс
полициясы Интерполмен түсініспеушілікті болдырмау. Қылмыспен күресте
мемлекеттердің осы ұйым жағдайларын қолдануы ұйым мен мемлекет арасындағы
ынтымақтастықты күшейтеді.
Қылмыс жалпы жағдайда халықаралықтана түсуде. Соған орай қылмыс пен
күресте халықаралықтана түсу керек. Қылмыспен күрес жүргізу бірыңғай
шаралар негізінде болатын әлем аймақтарында қылмыспен күрес бірыңғай
криминалды саясатқа негізделу керек. Қарастырылып отырған ынтымақтастық
зерттеу контекстінде Еуропа мемлекеттерін жақындастыру мәселелері аймақтық
ұйымдардың ролі маңызды, мәселен, Орталық, Шығыс Еуропа мемлекеттерін
біріктіретін, еуропалық бірлік көрсеткіші болатын, адам құқықтары мен
демократиялық 1949 жылғы 5 мамырдағы жарғыға сәйкес жұмыс атқаратын
Еуропалық Кеңесті айтса болады.
Соңғы уақытта Еуропа Кеңесі қылмыспен күрес жүргізуге, мүше
мемлекеттердің қылмыспен күрес әрекеттерін біріктірудегі маңызы артты.
Бұған дәлел 40 м ішінде халықаралық қылмысты одан алатын заңдар мен
нормалардың пайда болуы.
2 Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының қызметі
2.1 Интерпол қызметінің негізгі бағыттары
Халықаралық бейнедей қылмыспен күресте мемлекеттердің қылмыстық
юстициясы тұсында үлкен орынды халықаралық қылмыстық полиция – Интерпол
иеленеді. Қылмыспен күрес жүргізуде Интерпол өзіндік арнайы формаларда
жүргізіп, тек өзіне тиісті әрекеттерді орындайды. Халықаралық қылмыстық
полиция Интерпол атауымен атақты бүгінгі күнде ең негізгі халықаралық
полиция ұйымы болып табылады. Бұл ұйым өзінің күшті құрылысына, құқықтық
базасына және техникалық жағдайларына байланысты Интерполға мүше
мемлекеттің Ұлттық орталық бюро қызметін қадағалайды.
Осы халықаралық ұйым аясындағы ынтымақтастық мемлекеттік тәуелсіздікті
құрметтеу кағидасы мен Интерпол Жарғысының 3-бабына сәйкес, саяси, әскери,
діни не нәсілдік белгілері сипатындағы қызметтерге қол сұқпау қағидасы
негізінде жүргізіледі. Интерполдың жетекшілікке алатын маңызы бір кем емес
басқа да қағидаларына мыналар жатады:
-ынтымақтастыққа лингвистикалық немесе географиялық кедергілер тосқауыл
болмауы тиіс;
-Интерполдың барлық мүше-мемлекеттері тең құқылы және оларға бірдей
қызмет көрсетіледі.
Интерпол жүйесінде Ұйымға мүше мемлекеттердегі қылмыстар туралы
мәліметтер жиналады. Бұл тұста халықаралық деңгейдегі қатысы бар қылмыстар
тереу назарға алынады.
Интерпол тұсында түрлі мемлекеттер полициясында қылмыспен жүргізілетін
әрекеттерді қадағалау жұмысы да бар. Алайда, Интерпол жүйесіндегі полиция
орталықтарымен байланыс әлеуметтік сұрақтар бойынша халықаралық
ынтымақтастықтың бір бөлігі, оның ішінде өте жақсы ұйымдастырылған ұлттық
және халықаралық дәрежедегі қылмыспен күрес әдістері бар.
Халықаралық қылмыстық полиция ұйымының мақсаттары:
-елдердің қолданыстағы заңдары шегінде қылмыстық полицияның барлық
органдарының өзара ынтымақтасуын қамтамасыз ету және дамыту;
-жалпы қылмыстық істермен күресудің алдын алуға тиімді көмектесетін
мекемелерді құру және дамыту[15].
Интерпол мынадай мiндеттердiң атқарылуын қамтамасыз етедi:
1) халықаралық iздестiрудi ұйымдастыру;
2) қылмыстық iстер, жедел материалдар бойынша сұрау салуларды өңдеу және
жiберу, бастамашылық сұрау салуларды дайындау;
3) дайындалып жатқан немесе жасалған қылмыстар және оларға қатысы бар
адамдар туралы жедел-iздестiру, жедел-анықтамалық және криминалистикалық
ақпараттармен, сондай-ақ мұрағаттық ақпараттармен алмасу;
4) жедел-iздестiру iс-шараларын және iс жүргiзу әрекеттерiн жүргiзуде, оның
iшiнде қылмыскерлердi беруде, экстрадициялауда жәрдемдесу;
5) полиция қызметiнiң мәселелерi бойынша жұмыс тәжiрибесiмен, заңнамалық
және өзге де нормативтiк құқықтық актiлермен, оқу-әдiстемелiк әдебиеттермен
алмасу;
6) халықаралық қылмысқа қарсы күрес мәселелерi бойынша ғылыми-техникалық
ақпараттармен алмасу.
Интерполдың негізгі міндеті қылмыспен күресу. Қылмыспен күресу үшін
Интерпол арқылы мемлекеттер ынтымақтасуын қамтамасыз етеді және дамытады.
Мемлекеттердің қылмыстық істермен күрестегі халықаралық ынтымақтастығы-бұл
халықаралық қауымдастыққа қатысушылардың іс жүзіндегі мүмкіндіктерін
үйлестіруге және келісуге деген мемлекеттердің мүмкіндіктерін үйлестіруге
және келісуге деген мемлекеттердің объективті сұранысы болып табылады.
Халықаралық ынтымақтастықтың қажеттігі бірқатар объективтік факторларға
байланысты. Оларға: бірнеше немесе көптеген мемлекеттердің мүдделеріне қол
сұғатын белгілі бір санаттағы қылмыстардың ерекше сипаты; қылмыстық
әрекеттердің алдын алу және бұлтартпау жөнінде және қылмыстық істер бойынша
өзара құқықтық көмек көрсетудегі әрекеттерін біріктіру қажеттігі жатады10,
11-15 бет..
Мемлекеттердің қылмыстық істермен күресудегі халықаралық
ынтымақтастығының алғашқы сатыларында нақты қылмыстың түрлерімен күресуде
және бірлескен әрекеттер, құқықтық көмек көрсету мәселелері бойынша жеке
шешімдер қабылдау басым болды. Ал, қазіргі кезде мұндай ынтымақтасу аталмыш
проблемаға кешенді тұрғыдан қарауға негізделген. Ол мынадай жолдармен
жүзеге асырылады:
• мемлекетаралық ынтымақтастық мәселелерін шешуге бағытталған көп
жақты конвенциялар жасау;
• әмбебап халықаралық ұйымдар мен БҰҰ органдар жүйесінің және арнайы
ұйымдардың қызметіне негізделген халықаралық ынтымақтастық
нысандарының шарттық және институционалдық үйлесуі, мысалы
Интерпол;
• мемлекетаралық ынтымақтастықтың анағұрлым икемді және тиімді
нысандары ретінде екі жақты ынтымақтастықты пайдалану;
• ынтымақтастықтың материалдық және іс жүргізу аспектілеріне
негізделген халықаралық-құқықтық және ішкі мемлекеттік нормалар мен
тетіктерді келістіру арқылы 9, 268 бет.
Қылмыстылықпен күресудегі халықаралық ынтымақтастық мынадай мәселерді
шешеді:
1. Әлемдік қауымдастыққа қауіп төндіретін қылмыстар санатын айқындайды.
2. Осындай қылмыстардың алдын ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz