Жерді антропогедік әсерден қорғау



Қазақстан Республикасының жері солтүстікте Батыс Сібір жазығынан, батысында Оңтүстік Орал мен Каспий теңізінен, шығыста және оңтүстікте мемлекеттік шекараға дейінгі жерді алып жатыр. Ұшы қиыры жоқ дала, шөлейт, құмды және сазды шөл жазықтар мыңдаған шақырымға созылып жатыр. Бұл тәуелсіз мемлекеттер достастығындағы ең шуақты, ыстық және құрғақ жерлер. Қазақстан территориясы 2724,9 мың шаршы шақырымды құрайды. Территориясының көлемі бойынша дүние жүзінде тоғызыншы орынды алады.
Қазақстан территориясы негізгі ылғал түсіруші – мұхиттардан алыста, құрлықтың түкпірінде, қоңыржай климат белдеуінің оңтүстік бөлігінде. Биік жоталар бөгет болып Оңтүстік Азияның муссондарының бұл жаққа өтуіне жол бермейді. Жерорта теңізінің циклондары да Қазақстанға сирек келеді. Сондықтан мұндағы климат өте континентті, жазы бұлтсыз ыстық, қысы салқын, ал солтүстігінде тіпті суық болады.
Геологиялық құрылысы, даму тарихы және қазіргі сипаты жағынан Қазақстан территориясының беті кейбір жерлеріне жемірілген тауларымен қоса жазық бөлікке және Атлант мұхитынан Тынық мұхитына дейін созылып жатқан биік таулы белдеуге кіретін таулы бөлікке бөлінеді.
Жері жазық келетін Батыс Сібір бірте-бірте, ал кей жерлерінде аласа сатылы болып Қазақстанның қыратт жазықтарына айналады бұл жазықтар оңтүсткте Тянь-Шань тауының бөктеріне дейін созылып жатады. Территорияның батысынлда белесті жазық Торғай үстірті орналасқан. Бұл жазықтардың орталық бөлігінде қатты жеміріліп кеткен таулар – Қазақтың ұсақ шоқысы көтеріліп тұрады.
Қазақстанның қыратты жазықтарынан батысқа, Каспий теңізіне дейін дерлік және Торғай үстіртінен оңтүскке қарай Мойынқұм шөлдері бар Тұран ойпаты жалғасып келеді. Ойпаттың әр жерінде қысқа қырқалар және жартасты шоқылар оқта-текте кездесіп отырады.
Қазақтың ұсақ шоқысының геологиялық құрылысы күрделі болып келеді. Бұл жер палеозой дәуірінде пайда болды. Қазақтың ұсақ шоқысы палеозой дәуірінің барлық кезеңіндегі (пермнен басқасы) қатпарланған шөгінді және түрі өзгерген (метаморфтық) тау жыныстарынан құралған: оларды гранитті және басқа көптеген интузиялар бөліп тұрады. Геологиялық құрылысы палеозойда тау түзілу қозғалысы вулкан атқылауымен бірге болып отырғанын көрсетеді. Сол уақыттан бері бұл ежелгі таулар аса қатты жеміріліп, ұсақ шоқыға айналды.
Тұран ойпаты палеоген, неоген және төрттік дәуірлерінің тұнба жыныстарының аса қалың қабаты басқан ежелгі қатпарлы негізгі (фундаментті) бар плита болып табылады. Мұнда мұнайға, жанар газға, күкіртке және басқа пайдалы қазбаларға бай кен орындары бар.

Пән: Қазақстан тарихы
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 4 бет
Таңдаулыға:   
Жерді антропогедік әсерден қорғау

Қазақстан Республикасының жері солтүстікте Батыс Сібір жазығынан,
батысында Оңтүстік Орал мен Каспий теңізінен, шығыста және оңтүстікте
мемлекеттік шекараға дейінгі жерді алып жатыр. Ұшы қиыры жоқ дала, шөлейт,
құмды және сазды шөл жазықтар мыңдаған шақырымға созылып жатыр. Бұл
тәуелсіз мемлекеттер достастығындағы ең шуақты, ыстық және құрғақ жерлер.
Қазақстан территориясы 2724,9 мың шаршы шақырымды құрайды. Территориясының
көлемі бойынша дүние жүзінде тоғызыншы орынды алады.
Қазақстан территориясы негізгі ылғал түсіруші – мұхиттардан алыста,
құрлықтың түкпірінде, қоңыржай климат белдеуінің оңтүстік бөлігінде. Биік
жоталар бөгет болып Оңтүстік Азияның муссондарының бұл жаққа өтуіне жол
бермейді. Жерорта теңізінің циклондары да Қазақстанға сирек келеді.
Сондықтан мұндағы климат өте континентті, жазы бұлтсыз ыстық, қысы салқын,
ал солтүстігінде тіпті суық болады.
Геологиялық құрылысы, даму тарихы және қазіргі сипаты жағынан
Қазақстан территориясының беті кейбір жерлеріне жемірілген тауларымен қоса
жазық бөлікке және Атлант мұхитынан Тынық мұхитына дейін созылып жатқан
биік таулы белдеуге кіретін таулы бөлікке бөлінеді.
Жері жазық келетін Батыс Сібір бірте-бірте, ал кей жерлерінде аласа
сатылы болып Қазақстанның қыратт жазықтарына айналады бұл жазықтар
оңтүсткте Тянь-Шань тауының бөктеріне дейін созылып жатады. Территорияның
батысынлда белесті жазық Торғай үстірті орналасқан. Бұл жазықтардың орталық
бөлігінде қатты жеміріліп кеткен таулар – Қазақтың ұсақ шоқысы көтеріліп
тұрады.
Қазақстанның қыратты жазықтарынан батысқа, Каспий теңізіне дейін
дерлік және Торғай үстіртінен оңтүскке қарай Мойынқұм шөлдері бар Тұран
ойпаты жалғасып келеді. Ойпаттың әр жерінде қысқа қырқалар және жартасты
шоқылар оқта-текте кездесіп отырады.
Қазақтың ұсақ шоқысының геологиялық құрылысы күрделі болып келеді. Бұл
жер палеозой дәуірінде пайда болды. Қазақтың ұсақ шоқысы палеозой дәуірінің
барлық кезеңіндегі (пермнен басқасы) қатпарланған шөгінді және түрі
өзгерген (метаморфтық) тау жыныстарынан құралған: оларды гранитті және
басқа көптеген интузиялар бөліп тұрады. Геологиялық құрылысы палеозойда тау
түзілу қозғалысы вулкан атқылауымен бірге болып отырғанын көрсетеді. Сол
уақыттан бері бұл ежелгі таулар аса қатты жеміріліп, ұсақ шоқыға айналды.
Тұран ойпаты палеоген, неоген және төрттік дәуірлерінің тұнба
жыныстарының аса қалың қабаты басқан ежелгі қатпарлы негізгі (фундаментті)
бар плита болып табылады. Мұнда мұнайға, жанар газға, күкіртке және басқа
пайдалы қазбаларға бай кен орындары бар.
Қазақстан климаты айқын континентті болып келеді: жазы ыстық әрі
аңызақ, ал қысы біршама суық болады да қар аз түседі. Күннің горизонттан
жоғары көтеріліп, жазда бұлтты күндер аз болатындықтар жазықтың төселме
беті қатты қызады да осыған байланысты онда континентті тропиктік ауа
массалары қалыптасады. Қазақстан солтүстігіндегі шілде айындағы орташа
температура +25оС жуық, ал қаңтар айының орташа температурасы -15оС. Тұран
ойпатының оңтүстігіндегі шілде айындағы орташа температура +30оС болады, ал
қаңтар айындағы орташа температурасы -2оС дейін барады.
Шығыс сібірдегі Қазақстан территориясында қыста ауа қысымы басым
келеді, күн ашық, аязды болады. Шығыс бөлігінде аяз кейде -50оС дейін
барады. Солтүстік шығыстан қатты, аңызақ жел соғып, ол жиі-жиі боранға
айналып отырады, мұның өзі қыстың шыңылдыр аязын күшейте түседі. Қатты жел
қарды үріп әкетеді, сондықтан топырақ терең тоңданады. Қазақстан
жазықтарынжа қыс ТМД-ң еуропалық бөлігінің осы екендігінен суықтау келеді.
жазықтарынжа қыс құбылмалы, жылымықпен қатар қатты аяз да болады. Қар қалың
болмайды. Оңтүстік аудандарында ауа райы өзгерген кезде қар тез еріп
кетеді, ал солтүстігінде көк тайғақ болып, малдың жайылуын қиындатады.
Қысқы ауа раайының құбылмалы болуы Ираннан келетін жылы ауаның немесе
Жерорта теңізінен циклондарының келуінен болады. Олар кейде температураны
шұғыл жоғарылатып, жауын-шашынды ала келеді. Арктикадан немесе Сібірден
келетін суық ауа күнді суытып жібереді.
Тауда қыс әрі суық, әрі ұзақ келеді. 3000 метр биіктікте қаңтар
айындағы суқ Жаңа жер аралындағындай болады.
Қазақстанда климаттың қуаңдығынан ағын суы ұдайы арылмайтын
өзендерінің саны аз, олардың ішіндегі ең маңыздылары Есіл, Ертіс, Торғай.
Мұнда өзеннің құрғақ ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
ОПТИКАЛЫ ТАЛШЫҚТЫ БАЙЛАНЫС ЖОЛДАРЫ
Сырдария өзені атырауының физикалық-географиялық жағдайын талдау арқылы iрi сауармалы егiншiлiк аймағының геоэкологиялық мәселелері мен табиғи ресурстарын тиімді пайдалану жолдары
Адам мен табиғаттың өзара әсерін реттеудің экологиялық құқық нормалары
Ерекше қорғалатын аймақтардың түсінігі
Қоршаған ортаны қорғаудың құқықтың механизмі
Байланыс желілері мен сымдар
Мөлдір қабықтың қабынуы
Дыбысты дабыл
Табиғатты қорғау түсінігі
Жергілікті жансыздандыратын анестезия
Пәндер