Қаныш сәтбаев



Ғылым Қ.И. Сәтбаев - көрнекті геолог, ғылым ғалым және ірі ұйымдастырушы, республикалық геологиялық қызмет негіздеуші және ғылымдарының академиялары, жасаушымен Жезказганамен үлкенді және геологиялық ғылымдардың институтының, оның атысы қазір кигендердің. Қазақстан ғылымдарының академия ол - бірінші президенті және бірінші одақтық академик - қазақ геологиялық зерттеу тарихтері ең жарық беттерден бір оның атымен байлаулы және Қазақстан жер қойнауларының байлықтардың жазып жіберуінің, кең комплексті зерттеулердің ұйымдары, бағытталғандардың пайдалы қазып алынатын туған жерлерінің тезірек табуына және ел база минерально - шикізаттық кеңейтуі.
Сәтбаев Павлодар облыс аудан №4 Баянаулсын ауылда қазақты - көшпенді жанұя 12 сәуір 1899 жылды дүниеге келді. Мектепте аульнойда оқыды, содан соң орысша-қазақша Павлодар училище және 1918 жылға табысты аяғылар - мұғалімдік семинариядан кейін жаратылыс тану мұғалімімен жұмыс істеді педагогикалықтарды Семейде бағыттарда. Ал 1920 жылға халық сотпен тағайындалады. Сәтбаева өтінішімен Семипалатинск ревком томскі технологиялық институтқа оның 1921 жылға бағыттайды, қайда ол, жалтыраған тапсырылған қабылдау байқаулардан кейін, таулы факультет студентпен - айырылулары тұрады. Нақ студенттік жылдарға бас геологтердің сібір мектеп пайдалы ықпалын жасауы астында Сәтбаев ғылыми - инженер дүниетануы қалыптасу және оның әсіресе сүйікті мұғалімді және жетекшінің профессорлары. Сәтбаев творчестволық қызметінің барлық Усова, терең ғылыми ойлар және қайсы білімнің негізге кешірек жаты. Қалыптасуға оны көп қырлы адамдар жағдай жасады тамаша ұстаздар және оның тек қана емес ұлылар мұғалімнің, сондайлар академиктер сияқты Мұрттардың Обручев, алды оларға ана дәуір рухани атмосферасы өзі Чокан Уалиханов және Абай. Тұрды, байлаулы ғылым облысында адамзат ұлы ашуларымен және техниктер, әдебиеттің және өнердің, тәрбиелеуге және талантты адам қалыптасуына пайдалы жағдай жасады. Күзбен 1926 жыл, Мәскеуде істеп - уақыт оқу аяқтауынан кейін, ұйым қиын мақсат және бірінші стационарлықтардың - жұмыстардың өткізулері түсіп қалды Каныш Имантаевич жас инженер - геологі оның үлесіне Карсакпай кетеді.
Сборник статей "Мир Сатпаева"/ Составители: Каменев Е.А. и др. -Алматы: Шартарап С, 1999 Статьи:
1. С. Ж. Даукеев "Выдающийся геолог и ученый".
2. Г. Батырбеков "Из когорты славных".
3. М. Сарсеке "Семь великих свершений академика Сатпаева"
4. Н.А. Назарбаев "Великий сын земли казахской".

Пән: Әдебиет
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:   
Қаныш Сәтбаев

Ғылым Қ.И. Сәтбаев - көрнекті геолог, ғылым ғалым және ірі
ұйымдастырушы, республикалық геологиялық қызмет негіздеуші және
ғылымдарының академиялары, жасаушымен Жезказганамен үлкенді және
геологиялық ғылымдардың институтының, оның атысы қазір кигендердің.
Қазақстан ғылымдарының академия ол - бірінші президенті және бірінші
одақтық академик - қазақ геологиялық зерттеу тарихтері ең жарық беттерден
бір оның атымен байлаулы және Қазақстан жер қойнауларының байлықтардың
жазып жіберуінің, кең комплексті зерттеулердің ұйымдары, бағытталғандардың
пайдалы қазып алынатын туған жерлерінің тезірек табуына және ел база
минерально - шикізаттық кеңейтуі.
Сәтбаев Павлодар облыс аудан №4 Баянаулсын ауылда қазақты - көшпенді
жанұя 12 сәуір 1899 жылды дүниеге келді. Мектепте аульнойда оқыды, содан
соң орысша-қазақша Павлодар училище және 1918 жылға табысты аяғылар -
мұғалімдік семинариядан кейін жаратылыс тану мұғалімімен жұмыс істеді
педагогикалықтарды Семейде бағыттарда. Ал 1920 жылға халық сотпен
тағайындалады. Сәтбаева өтінішімен Семипалатинск ревком томскі
технологиялық институтқа оның 1921 жылға бағыттайды, қайда ол, жалтыраған
тапсырылған қабылдау байқаулардан кейін, таулы факультет студентпен -
айырылулары тұрады. Нақ студенттік жылдарға бас геологтердің сібір мектеп
пайдалы ықпалын жасауы астында Сәтбаев ғылыми - инженер дүниетануы
қалыптасу және оның әсіресе сүйікті мұғалімді және жетекшінің
профессорлары. Сәтбаев творчестволық қызметінің барлық Усова, терең ғылыми
ойлар және қайсы білімнің негізге кешірек жаты. Қалыптасуға оны көп қырлы
адамдар жағдай жасады тамаша ұстаздар және оның тек қана емес ұлылар
мұғалімнің, сондайлар академиктер сияқты Мұрттардың Обручев, алды оларға
ана дәуір рухани атмосферасы өзі Чокан Уалиханов және Абай. Тұрды, байлаулы
ғылым облысында адамзат ұлы ашуларымен және техниктер, әдебиеттің және
өнердің, тәрбиелеуге және талантты адам қалыптасуына пайдалы жағдай жасады.
Күзбен 1926 жыл, Мәскеуде істеп - уақыт оқу аяқтауынан кейін, ұйым қиын
мақсат және бірінші стационарлықтардың - жұмыстардың өткізулері түсіп қалды
Каныш Имантаевич жас инженер - геологі оның үлесіне Карсакпай кетеді.
Жезказганскоммен мыста және Байконур месторожденяхпен көмірде,
салғандардың бас пайдалы қазып алынатын қорлардың жоспарлы табуына бәріне
Жезказган - Улытауском ауданда. Сатпаев 1928 жылына жемісті жұмыс
нәтижесінде томға батыл және негізді шығаруға келді, не мыс өте бай
провинцияларынан біреуін өзімен Жезказганский аудан ұсынады, біреудің
пайдасына қайсының болашақта, мүмкін, Орал туған жері тек қана емес
біріншілік пальмасын жол береді, сонымен қатар Америка белгілі мыс
провинцияларының көпшілігі. Берік сеніммен үлкен Жезказгана келешек және
табандылықтың арқасында және Сәтбаева арымайтын энергиялары, басқарылушы
оларға геологтердің - барлаушылардың жас ұжымы үлкен энтузиазммен жұмыс
істеді және байқайсыз ана жылдардың үлкен қиындықтары, үш жылдың артынан
күшті нәтижелер алуға қолдан келді. Аяағына қарай Жезказгана жер
қойнауларында 1931 жылды кендердің үлкен қорлары анықталған болатын, және
ол бұрынғы одақ мыс туған жерлері арасында бірінші орынды берік қарызға
алды. Жезказганского горно - металлургия комбинат құрылыстары жобалау
туралы және баста шешім қабылданған 1938 жылға болды. Геологиялық
зерттеуде көрнекті жетуге арналған 1940 жылға аудан Жезказган -
Улытаускогосы. Сәтбаев Ленин орденімен марапатталған болатын. Каныш Сатпаев
жас таулы инженер - геолог он бес жыл ауданда Жезказган - Улытаускомда
комплексті геологиялық қызметті басшылық етті. Жезказганмен бүгінгі үлкен
құқықпен Қаныш Сәтбаевдың академигі баласымен атайды. Тіршілік жол
розалармен әрқашан емес себілген болатын, жылдар - қуғындардың,
ренжітулердің және бақытсыздықтарды болды. Дәл осылай, отызыншы жылдарға
үшеу Сатпаевых жазаланған болатын және өлді. Сәтбаева Газиз бір туған ағасы
(1892-1937) революцияға дейін - гимназияларды оқыды, дәрігерлік
қызметкермен болуға әзірленді. Оның Қаныш сүйді және силады, оның ақылы
және елгезек сапалар жоғары бағалады. Құрбанмен - құлады және кет Жаминович
Сәтбаев (1897-1936). куәлікпен замандастардың - білімді, әсерлі адам,
талантты скрипкашы, этнографиялық кештердің ұйымдастырушысы . Және үшінші -
ірі ұстаз, бірінші маман қазақтар арасында орыс тілімен және әдебиетке ,
жаратылыс тануға, және - педагогикалық техникум бірінші директор -
семинариясы ал Сатпаев З. (1881-1938). Бірақ Қаныш Имантайұлы сенімді
оптимистімен әрқашан болды, сенімнің ешуақытта жоғалтымады өзінді және
шынның артынан берік күресті.
Күзбен Сәтбаев 1941 жылы төраға орынбасарымен белгіленген болатын, ал
қазақ бөлімі төралқасы төрағасымен жыл арқылы ССРО, Өте маңызды
проблемалардың, геологтермен шешілген республика арасында әскери жылдарға
Сәтбаев басшылығымен, металмен, көмірмен, мұнаймен майдан тоқтаусыз
жабдықтауы болды. Қазақстандық көмек мағынасы майданға және мына Сәтбаевда
роль болды, сөзсіз, зорлармен. Мәліммен мақтанышпен ол бір емес сөйледі:
тоғыз он оқтан, ашуланған гитлершіл басқыншылардың, отливается
қорғасыннан, табылғанды Қазақстанда. Соғыс фашизммен ғылымдардың академия
қазақ бөлімі қызмет қайтақұрулары талап етті, бастықпен қайсыны Сәтбаев
келді мынауды ауыр уақыт оның ынтасымен наращивается Балхашскомға мыс
қоытпасының зауытта Жезказгана кендерінің өңдеуіне қатыстыру шотының
артынан, ол Отан зерттеушілердің қызметін епті бағыттады және кеңейтумен
жұмыста белсенді қатысады және ықшамдаудың шикізаттық кен шығатын Алтай
металлургия кәсіпорындарының базалары және оңтүстік Қазақстанның.
Сатпаев қатал әскери жылдары және оның серіктер қазіргі ғылыми ерлікті
іске асырды, қашан дұшпан Украинада Никопольскоемен сол уақытта жалғыз
жұмыс істейтін марганец туған жерін алып қалды, Кавказда Чиатуреге жолдар
қайта жапты және орал танктік зауыттар болды - үшін өндірістің бронды
болаттың. Дәл осылай, баста 1942 жылды қорғаныс мемлекеттік комитеті
төрағасы қол қоюының ар жағында шифрленген телеграмма алынған болатын және
Сталинның, геологтерді міндеттейтін туған жері жедел табу марганца, талап
етілгенді шығаруға арналған бронды болаттың. Анау ғой үкімет үйіне күн
барлық геологтерді шақырды және ғалым, орнында болғандардың Алма - Атеде,
ЦК бірінші хатшысы өкілдігі бойынша тапсырма - мына сылтаумен дайын
ұсыныстармен күн келесі келуге үйкелейік. Қандай ғой қайта жиналған
мамандардың таң қалуы болды, сөзге сараң отырғандардың залда, қашан орыннан
Сәтбаев олардың әріптесі көтерілді және томға әбден жауапты мәлімдеді, не
керек ферромарганцевая майданына арналған жеткілікті санда кен Жезды
орынында болады, барлығы ара қашықтықта станцияның 45 километрін кен
шығатын үлгілердің кейін - тексеру Жезказган белгісіз туған жері қазірге
дейін кендердің шығаруына дайындау басталды, емес үзілген дөңгелек
тәуліктер бір минут уақыт жоқ. Құрылыстарды алаңдарда мың адамдарды еңбек
етті, әр түрлі техника шоғырланған болатын. Күштену әрбір күндізбен
ұлғайды. Қорғаныс мемлекеттік комитеті, қалай жауынгерлік әрекеттердің
майданынан, қабылданған қатты өлшемдердің және жезказганцев батырлық
жігерлері нәтижесінде 38 күн арқылы даярлайтын жұмыстардың басынан қымбатты
марганец кен бірінші тонналары жүк тиелген болатын Жезды құрылысшысының
мәліметтері күн сайын алды, үш айдың артынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қаныш Сәтбаев – ғұлама ғалым
Қаныш Имантайұлы Сәтбаев бір сырлы,мың қырлы азамат
Қаныш Сәтпаев - алғашқы геолог
Музыка саласында сіңірген еңбегі
Қаныш Имантайұлы Сәтбаевтің өмірбаяны мен қызметінің бастау көздері
Сәтбаев – академик
Сәтбаев Қаныш (1899-1964)
Ғалым-геолог Қаныш Имантайұлы Сәтбаев
ҚАНЫШ ИМАНТАЙҰЛЫ СӘТБАЕВ – ҒЫЛЫМИ - ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІ
Қ.И.Сатпаевтың жер қойнауын зерттеуі мен Қазақстан Өндірісінің дамуына қосқан үлесі
Пәндер