Макроэкономикалық тұрақсыздандыру және инфляция

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Қазақстан Республикасының Бiлiм және Ғылым МинистiрлiгiЛ. Н. Гумилев атындағы Еуразиялық Ұлттық УниверситетiЭкономикалық факультет“Экономикалық теория” кафедрасыРефератПән:“Жалпы экономикалық теория”Тақырыбы:“Макроэкономикалық тұрақсыздандыру және инфляция. ”Орындаған:ХКЭЭ-41 тобыныңстудентi Мырзақұлова Ә. Қ.Тексерген: э. ғ. қ. доцентЖүкiбай М. Ы.Астана - 2005 жыл.ЖоспарКiрiспе 3бетИнфляцияның түрлерi және негiзгi себептерi. 4бетИнфляцияның экономикалық және әлеуметтiк зардаптары мен дамуға әсерi 6бетИнфляцияның альтернативтi көздерi 7бетФиллипстiң қисық сызығы 8бетИнфляцияның қалыптасуына қарсы жасалатын шаралар 9бетҚорытынды 10бетПайдпланылған әдебиеттер 11бетКiрiспеЭкономикалық құбылыс ретiнде инфляция, ұзақ уақыт өмiр сүруде. Оның пайда болуын ақшаның шығуымен, қызметiмен байланыстырады.Инфляциятерминi латын сөзi - inplatio - (вздутие) - қампаю, тұңғыш рет Солтүстiк Америкада 1861 - 1865 жылдардағы азамат соғысы кезiнде пайда болып, айналымдағы қағаз ақшалардың тым көбейiп кету процессiн бiлдiрген. 20 ғасырда 1- дүниежүзiлiк соғыстан кейiн жиi қолданылып, кеңес өкiметiнiң экономикалық эдебиеттерiнде 20 жылдардың орта кездерiнде көрiндi.Инфляцияның жалпы, әдеттегi анықтамасы - айналымдағы ақша массасының қажеттiлiктен тыс артып кетуi.Инфляция - дүние жүзiндегi көптеген елдердiң экономикалық өмiрiндегi ең өткiр проблемаларының бiрi.Инфляция түрлерi және негiзгi себептерiСоңғы кездерге дейiн дүниежүзiлiк шаруашылықта инфляция әдетте, төтенше жағдайларға байланысты пайда болатын едi. Мысалы, соғыс жылдарында мемлекеттер әскери шығындарын жабу үшiн, көп көлемде қағаз ақшаларды шығаруға мәжбүр болды. соңғы жылдары бiрқатар елдердiң экономикасы үшiн, ол айықпас ауруға, ұдайы өндiрiстiң тұрақты факторына айналды.Инфляция қарқынының жай, орташа жүруi кезiнде бағаның өсуi 10% - дан аспайды.Жоғары қарқынды инфляциятұрғысында бағаның өсуi 20 - дан 200 пайызға жетедi. Ал бұл - экономика үшiн үлкен салмақ. Бiрақ, көптеген контракт, келiсiмдер бағаның мұндай қарқынмен өсуiн есепке алады.Аса зор,шексiз инфляцияайналыдағы ақша мөлшерi мен тауар бағасы деңгейiнiң тым шарықтап, шектен тыс өсуiн бiлдiредi. Инфляцины басынан өткiген бiрқатар елдерде, бағалардың өсу қарқыны айалымдағы ақша мөлшерiнiң өсу қрқынынан әлдеқайдажоғарыболады. Шаруашылық субъектiлерi ұлттық валютаға деген сенiм жоғалған кезде, қолдағы құнсызданған ақшадан құтылуға тырысады. Нәтижесiнде айналымдағы ақша айтарлықтай өсiп, ол оның санының көбеюiне тең болады.Ақша тауарларды сатып алу қабiлетi, күштi валютамен салыстырғанда құнсызданады. Инфляцияны бұлай түсiндiру, яғни ақшаның ақшаға қатысты құнсыздануы, алтынды бұрынғыша ақша сияқты жалпылама эквивалент деп қарастыруда жатыр. Ең алдымен, бағаның өсуi - тауарға сұраныстың оның ұсынысынан артық болуына байланысты. Бiлгiлi тауар рыногында сұраныс пен ұсыныстың сәйкестiгiнiң бұзылуы, әлi инфляция емес. Инфляция - елдегi баға деңгейiнiң өсуi. Бағаның көтерiлуiне нақтылы экономикалық жағдайлар да әсер етедi.Сонымен баға өсуiнiң инфляциялық себептерiне ненi жатқызамыз?Бiрiншiден, мемлекеттiк шығындар мен кiрiстердiң тепе - теңдiгiнiң бұзылуы, байланыстың болмауы. Ол мемлекеттiк бюджеттiң тапшылығынан көрiнедi.Екiншiден,осындай жолмен, әдiспен инвестицияны қаржыландыру жүргiзiлген жағдай да бағаның инфляциялық өсуi болады. Ұлттық табысты әскери мақсатқа пайдалану, өндiрiсте емес шығындар - олар қоғамдық байлықты текке рәсуа етедi. әскери ассигнациялар бiр сәтке ғана қосымша төлем қабiлетi бар сұраныс туғызып, тауармен қамтамасыз етiлмеген ақша массасының өсуiне әкеледi. Әскери шығындардың өсуi, мемлекеттiк бюджеттi тұрақты тапшылық жағдайда және мемлекеттiк қарыздың ұдайы өсуiне ұрындырады.Үшiншiден,баға деңгейiнiң жалпы өсуi қазiргi нарықтық экономиканың ерекшелiгiне байланысты. Қазiргi нарық белгiлi дәрежеде олиополиялық нарық. Олигополиялар бағаны өсiрудi бiрiншi болып бастамаса да, олар оны қолдануға ынталы. Салаға жаңа өндiрушiлердiң келуiн тежеу үшiн, олигополистерге жиынтық сұраныспен ұсыныстың сәйкес келмеуi көмектеседi.Төртiншiден,елдiң экономикасының ашық болуы оның бiрте - бiрте әлемдiк шаруашылық байланысына таралуы барысында “импорттық инфляцияның” қауiпi туады.Бесiншiден, инфляциямен өзiне - өзi дем беретiн сипат алады, ол инфляцияны күту нәтижесiнде орын алады. Батыс елдерiндегi көптеген экономистерi және бiздiң елiмiзде де осы факторды ерекше көрсетуде. Халық пен өндiрушiлердiң күту пайдасын жою, инфляцияға қарсы саясаттың ең басты мiндетi. Баға деңгейiнiң жалпы өсуi жағдайында өмiр сүруге үйренген халық, бағаның одан әрi өсуiне әкеледi.2. Инфляцияның экономикалық және әлеуметтiк зардаптары мен дамуға әсерi.Инфляцияның зардаптары күрделi және түрлi болып келедi. Инфляцияның жоғары деңгейi - баға мен пайда нормасын жоғарылатып, уақытша конъюктураны жандандырады. Процесстiң шығуы барысында, инфляция ұдайы өндiрiске кедергi келтiрiп, қоғамдағы экономикалық және әлеуметтiк шиеленiстердi тереңдетедi.Инфляция аттың текiректеп шауып, бой бермеген кезiндегiдей шаруашылықтың шырқын бұзып, айтарлықтай зиян келтiрiп, экономикалық саясатты жүргiзуге жол бермейдi. Бағаның әр түрлi өсуi, экономика салаларының арасындағы әйкестiлiктi бұзып, тұтынушылар өткiзудi қиындатады. Мұндай инфляция тұтынушының ақшадан тауарға ауысуын күшейтiп, бұл процесстi таудан аққан тасқынға айналдырып, тауарға тапшылық тудырып, ақша қорлануына жойып, ақша - несие жүйесiнiң қызметiн бұзады. Бұдан басқа халықтың жинағы құнсызданады, банктер, несие беретiн мекемелер зиян шегедi. Өндiрiстiң интернационалдануы бiр елден екiншiсiне аударады, халықаралық валюта және несие қатынастарын қүрделендiредi.Инфляцияның зардаптары күрделi және көп түрлi болып келедi. Инфляцияның жоғары деңгейi баға мен пайда номасын жоғарлатып, уақытша конъюнктураны жандандырды. Процесстiң ұшығуы барысында инфляция ұдайы өндiрiске кедергi келтiрiп, қоғамдағы экономикалық және әлеуметтiк шиеленiстiредi тереңдетедi.Инфляция атты текiректеп шауып, бой бермеген кезiндегiдей шаруашылықтың шырқын бұзып, айтарлықтай зиян келтiрiп, экономикалық саясатты жүргiзуге жол бермейдi. Бағаның әр түрлi өсуi, экономика саларының арасындағы сәйкестiлiктi бұзып, тұтынушылар сұранысын бүркемелеп, iшкi нарықта тауарлар өткiзудi қиындатады. Мұндай инфляция, түтынушының ақшадан тауарға ауысуын күшейтiп, бұл процесстi таудан аққан тасқынға айналдырып, тауарға тапшылық тудырып, ақша - несие жүйесiнiң қызметiн жояды. Бұдан басқа да халықтың жинағы құнсызданады, банктер, несие беретiн мекемелер зиян шегедi. өндiрiстiң интернационалдануы бiр елден екiншiсiне аударылады, халықарылық валюта және несие қатынастары күрделенедi.3. Инфляцияның альтернативтi көздерiБатыс экономистерi жасаған теорияларында, инфляцияның қайнар көзi ретiнде - сұраныс инфляциясы мен шығындар инфляциясын көрсетедi. Бұл концепциялар инфляция болуының әр түрлi себептерiн айтады.Сұраныс инфляциясы. Сұраныс пен ұсыныстың ара қатынасының бұзылуын, сұраныстан көредi. Мұндағы негiзгi себептер мемлекеттiк тапсырыстың ұлғаюы, толық жұмыспен қамтылған кездегi өндiрiс құрал - жабдықтарына сұраныстың өсуi, жалақының өсуi т. б. Осының салдарынан айналымға тауар көлемiнен, артық ақша түсiп, бағалар өседi.Шығындар инфляциясы. Бағалардың өсуiн өндiрiс шығындарының ұлғаюымен түсiндiрiледi. Шығындардың көбеюi баға белгiлеудiң олигополиялық тәжiрибиесiнен, мемлекеттiң экономикалық және қаржылық саясатынан, шикiзат бағасының өсуiнен болады. Тәжiрибиеде инфляцияның бiр түрiн екiншiсiнен айыру мүмкiн емес, олар бiр - бiрiмен тығыз байланысты. Соңғы кездерге дейiн дүниежүзiлiк шаруашылықта инфляция, әдетте, төтенше жағдайларға пайда болатын едi. Соңғы жылдары бiрқатар елдердiң экономикасы үшiн, ол айықпас ауруға, ұдайы өндiрiстiң тұрақты факторына айналды.Инфляция қарқынының жай, орташа жүруi кезiнде бағаның өсуi 10 пайыздан аспайды.Жоғары қарқынды инфляциятұсында бағаның өсуi 20-200 пайызға жетедi. Ал бұл экономика үшiн үлкен салмақ. Аса зоршексiз инфляцияайналымдағы ақша мөлшерi мен тауар бағасының деңгейiнiң тым шарықтап, шектен тыс өсуiн бiлдiредi. Болжамдыкүткен инфляцияны, кенеттен болатын инфляциядан ажырата бiлу керек. Күткен инфляцияның уақытын анықтауға болады. Үкiмет оны жоспарлайды.Кенет болатын инфляцияболатын бағаның күтпеген кезде өсуiмен сипатталады.Басыңқы инфляциякезiнде бағаның өсуi байқалмайды.4. Филлипстiң қисық сызығыИнфляция жұмыспен қамтумен айтарлықтай әсер етедi. 1958 жылы ағылшын экономисi, оның ықпалын көрсететiн“сұраныс инфляциясы”деген үлгiнi ұсынды. 1861-1956 жылы Ұлыбритания санақтарының деректерiн пайдалана отырып, жалақы бағамы өзгеруi мен жұмыссыздық деңгейiнiң арасындағы тәуелдiлiктiң керi әсерiн - қисық сызық арқылы байқалады. Сөйтiп, Англиядағы жұмыссыздықтың 2, 5 - 3 пайыздан артық көбейту, баға мен жалақы өсуiн күрт баяулататынын дәлелдейдi. А. Филлипс есебiнiң теориялық негiзiн экономист Р. Липей жасады. Одан әрi американ экономистерi Филлипстiң қисық сызығына өзгерiстер енгiзiп, жалақы бағамын, тауар бағалары өсуi қарқынымен ауыстырылады. Үкiмет Филлипстiң қисық сызығын сол қалпында экономикалық саясатты жасаудың құралы ретiнде қолданады.5. Инфляцияның қалыптасуына қарсы жасалатын шараларИнфляцияның әлеуметтiк және экономикалық зардаптары, оған шалдыққан елдердiң үкiметiн, белгiлi экономикалық саясат жүргiзуге мәжбүр еттi. Алдымен экономистер, ең басты сұраққа жауап iздейдi. Инфляцияны төтенше шаралар қолдану арқылы жою керек пе, әлде оған бейiмделу керек пе? Бұл дилемма әр елде өзiнше, сол елдiң ерекшелiктерiне сәйкес шешiледi.Инфляцияға қарсы саясатты талдауда, оның екi бағытын көрсеткен жөн.Бiрiншi бағыт- белсендi бюджеттiк саясатты жақтайды. Яғни, мемлекеттiк шығындар мен салықтарды икемдi пайдаланып, төлеу қабiлетi бар сұранысқа ықпал жасайтын болады. Инфляциялық артық сұраныс тұсында мемлекет өз шығыстарын тежеп, салықтар деңгейiн жоғарлатады. Нәтижесiнде сұраныс қысқарады, инфляцияның қарқыны төмендейдi. Алайда, солармен бiр мезгiлде өндiрiс те қысқарып, экономикада дағдарыс пен тоқырау белгiлерi байқалады, жұмыссыздардың саны өседi. Бұл инфляцияны тежеудiң қоғамдық бағасы.Екiншi бағыттыңавторлары - экономикада пайда болған кемшiлiктердi ақша - несие саясаты арқылы реттеудi ұсынады. Реттеудiң бұл түрлерi үкiметтiң тiкелей бақылауынан тыс, дербес орталық банк арқылы жүргiзедi. Ол айналымға ақша санын және қарыз пайызының ставкасын өзгертедi. Ақша - несие сясаты экономикаға қысқа мерзiмдiк ықпал жасау құрамы ретiнде қолданылады, басқаша айтқанда, экономистердiң ойынша, төлеу қабiлетi бар сұранысты тежеу үшiн, инфляциялық шаралар қолданылады. Өйткенi, экономикалық өсудi ынталандыру және жұмыссыздықтың табиғи деңгейiн жасанды әдiстер арқылы төмендету, инфляцияны бақылаудан шығарады. Оның басты мақсаты - жалқының өсуiн тежеу.ҚорытындыНарықтың құралы бастауы, инфляциялық процесстердi едәуiр дәрежеде өршiттi. Инфляцияны бәсендету үшiн, баға мен табысқа түгелдей әкiмшiлiк бақылауды күшейту, нарық қатынастарының дамуына терiс әсер етедi.Соңғы жылдары инфляция, ТМД елдерiнiң ең қиын халық шаруашылығы проблемасына айналды. Қазақстандағы жағдайлардың күрделiлiгi инфляцияға қарсы саясаттың тек жанама экономикалық әдiстер арқылы жүргiзуге болмайтынын көрсеттi. Халық шауашылығы тепе - теңдiгiнiң бiрте - бiрте мемлекеттiң тиiмдi құрылымдық саясаты арқылы, қалпына келтiруге болады.Қорыта айтқанда, қазiргi инфляция сан қилы, көп факторлы күрделi процесс, ол белгiлi дәрежеде барлық елдердi қамтиды. Инфляцияның жоғары қарқыннан елдiң, халықтың экономикалық дамуына көптеген зиян келедi.Пайдаланылған әдебиеттерГ. П. Журавлева “Общая экономическая теория”Г. П. Журавлева, Н. Н. Мильчакова “Теоритическая экономика”Л. С. Тарасевич “Экономическая теория”С. С. Мауленова, С. К. Бекмолдин, Е. К. Кудайбергенов “Экономикалық теория”Л. В. Воробьев “Экономическая теория”:

Қазақстан Республикасының Бiлiм және Ғылым Министiрлiгi

Л. Н. Гумилев атындағы Еуразиялық Ұлттық Университетi

Экономикалық факультет

“Экономикалық теория” кафедрасы

Реферат

Пән: “Жалпы экономикалық теория”

Тақырыбы: “Макроэкономикалық тұрақсыздандыру және инфляция. ”

Орындаған:ХКЭЭ-41 тобының

студентi Мырзақұлова Ә. Қ.

Тексерген: э. ғ. қ. доцент

Жүкiбай М. Ы.

Астана - 2005 жыл.

Жоспар

Кiрiспе 3бет

Инфляцияның түрлерi және негiзгi себептерi. 4бет
Инфляцияның экономикалық және әлеуметтiк зардаптары мен дамуға әсерi 6бет
Инфляцияның альтернативтi көздерi 7бет
Филлипстiң қисық сызығы 8бет
Инфляцияның қалыптасуына қарсы жасалатын шаралар 9бет

Қорытынды 10бет

Пайдпланылған әдебиеттер 11бет

Кiрiспе

Экономикалық құбылыс ретiнде инфляция, ұзақ уақыт өмiр сүруде. Оның пайда болуын ақшаның шығуымен, қызметiмен байланыстырады. Инфляция терминi латын сөзi - inplatio - (вздутие) - қампаю, тұңғыш рет Солтүстiк Америкада 1861 - 1865 жылдардағы азамат соғысы кезiнде пайда болып, айналымдағы қағаз ақшалардың тым көбейiп кету процессiн бiлдiрген. 20 ғасырда 1- дүниежүзiлiк соғыстан кейiн жиi қолданылып, кеңес өкiметiнiң экономикалық эдебиеттерiнде 20 жылдардың орта кездерiнде көрiндi.

Инфляцияның жалпы, әдеттегi анықтамасы - айналымдағы ақша массасының қажеттiлiктен тыс артып кетуi.

Инфляция - дүние жүзiндегi көптеген елдердiң экономикалық өмiрiндегi ең өткiр проблемаларының бiрi.

Инфляция түрлерi және негiзгi себептерi

Соңғы кездерге дейiн дүниежүзiлiк шаруашылықта инфляция әдетте, төтенше жағдайларға байланысты пайда болатын едi. Мысалы, соғыс жылдарында мемлекеттер әскери шығындарын жабу үшiн, көп көлемде қағаз ақшаларды шығаруға мәжбүр болды. соңғы жылдары бiрқатар елдердiң экономикасы үшiн, ол айықпас ауруға, ұдайы өндiрiстiң тұрақты факторына айналды.

Инфляция қарқынының жай, орташа жүруi кезiнде бағаның өсуi 10% - дан аспайды.

Жоғары қарқынды инфляция тұрғысында бағаның өсуi 20 - дан 200 пайызға жетедi. Ал бұл - экономика үшiн үлкен салмақ. Бiрақ, көптеген контракт, келiсiмдер бағаның мұндай қарқынмен өсуiн есепке алады.

Аса зор, шексiз инфляция айналыдағы ақша мөлшерi мен тауар бағасы деңгейiнiң тым шарықтап, шектен тыс өсуiн бiлдiредi. Инфляцины басынан өткiген бiрқатар елдерде, бағалардың өсу қарқыны айалымдағы ақша мөлшерiнiң өсу қрқынынан әлдеқайдажоғарыболады. Шаруашылық субъектiлерi ұлттық валютаға деген сенiм жоғалған кезде, қолдағы құнсызданған ақшадан құтылуға тырысады. Нәтижесiнде айналымдағы ақша айтарлықтай өсiп, ол оның санының көбеюiне тең болады.

Ақша тауарларды сатып алу қабiлетi, күштi валютамен салыстырғанда құнсызданады. Инфляцияны бұлай түсiндiру, яғни ақшаның ақшаға қатысты құнсыздануы, алтынды бұрынғыша ақша сияқты жалпылама эквивалент деп қарастыруда жатыр. Ең алдымен, бағаның өсуi - тауарға сұраныстың оның ұсынысынан артық болуына байланысты. Бiлгiлi тауар рыногында сұраныс пен ұсыныстың сәйкестiгiнiң бұзылуы, әлi инфляция емес. Инфляция - елдегi баға деңгейiнiң өсуi. Бағаның көтерiлуiне нақтылы экономикалық жағдайлар да әсер етедi.

Сонымен баға өсуiнiң инфляциялық себептерiне ненi жатқызамыз?

Бiрiншiден , мемлекеттiк шығындар мен кiрiстердiң тепе - теңдiгiнiң бұзылуы, байланыстың болмауы. Ол мемлекеттiк бюджеттiң тапшылығынан көрiнедi.

Екiншiден, осындай жолмен, әдiспен инвестицияны қаржыландыру жүргiзiлген жағдай да бағаның инфляциялық өсуi болады. Ұлттық табысты әскери мақсатқа пайдалану, өндiрiсте емес шығындар - олар қоғамдық байлықты текке рәсуа етедi. әскери ассигнациялар бiр сәтке ғана қосымша төлем қабiлетi бар сұраныс туғызып, тауармен қамтамасыз етiлмеген ақша массасының өсуiне әкеледi. Әскери шығындардың өсуi, мемлекеттiк бюджеттi тұрақты тапшылық жағдайда және мемлекеттiк қарыздың ұдайы өсуiне ұрындырады.

Үшiншiден, баға деңгейiнiң жалпы өсуi қазiргi нарықтық экономиканың ерекшелiгiне байланысты. Қазiргi нарық белгiлi дәрежеде олиополиялық нарық. Олигополиялар бағаны өсiрудi бiрiншi болып бастамаса да, олар оны қолдануға ынталы. Салаға жаңа өндiрушiлердiң келуiн тежеу үшiн, олигополистерге жиынтық сұраныспен ұсыныстың сәйкес келмеуi көмектеседi.

Төртiншiден, елдiң экономикасының ашық болуы оның бiрте - бiрте әлемдiк шаруашылық байланысына таралуы барысында “импорттық инфляцияның” қауiпi туады.

Бесiншiден, инфляциямен өзiне - өзi дем беретiн сипат алады, ол инфляцияны күту нәтижесiнде орын алады. Батыс елдерiндегi көптеген экономистерi және бiздiң елiмiзде де осы факторды ерекше көрсетуде. Халық пен өндiрушiлердiң күту пайдасын жою, инфляцияға қарсы саясаттың ең басты мiндетi. Баға деңгейiнiң жалпы өсуi жағдайында өмiр сүруге үйренген халық, бағаның одан әрi өсуiне әкеледi.

2. Инфляцияның экономикалық және әлеуметтiк зардаптары мен дамуға әсерi.

Инфляцияның зардаптары күрделi және түрлi болып келедi. Инфляцияның жоғары деңгейi - баға мен пайда нормасын жоғарылатып, уақытша конъюктураны жандандырады. Процесстiң шығуы барысында, инфляция ұдайы өндiрiске кедергi келтiрiп, қоғамдағы экономикалық және әлеуметтiк шиеленiстердi тереңдетедi.

Инфляция аттың текiректеп шауып, бой бермеген кезiндегiдей шаруашылықтың шырқын бұзып, айтарлықтай зиян келтiрiп, экономикалық саясатты жүргiзуге жол бермейдi. Бағаның әр түрлi өсуi, экономика салаларының арасындағы әйкестiлiктi бұзып, тұтынушылар өткiзудi қиындатады. Мұндай инфляция тұтынушының ақшадан тауарға ауысуын күшейтiп, бұл процесстi таудан аққан тасқынға айналдырып, тауарға тапшылық тудырып, ақша қорлануына жойып, ақша - несие жүйесiнiң қызметiн бұзады. Бұдан басқа халықтың жинағы құнсызданады, банктер, несие беретiн мекемелер зиян шегедi. Өндiрiстiң интернационалдануы бiр елден екiншiсiне аударады, халықаралық валюта және несие қатынастарын қүрделендiредi.

Инфляцияның зардаптары күрделi және көп түрлi болып келедi. Инфляцияның жоғары деңгейi баға мен пайда номасын жоғарлатып, уақытша конъюнктураны жандандырды. Процесстiң ұшығуы барысында инфляция ұдайы өндiрiске кедергi келтiрiп, қоғамдағы экономикалық және әлеуметтiк шиеленiстiредi тереңдетедi.

Инфляция атты текiректеп шауып, бой бермеген кезiндегiдей шаруашылықтың шырқын бұзып, айтарлықтай зиян келтiрiп, экономикалық саясатты жүргiзуге жол бермейдi. Бағаның әр түрлi өсуi, экономика саларының арасындағы сәйкестiлiктi бұзып, тұтынушылар сұранысын бүркемелеп, iшкi нарықта тауарлар өткiзудi қиындатады. Мұндай инфляция, түтынушының ақшадан тауарға ауысуын күшейтiп, бұл процесстi таудан аққан тасқынға айналдырып, тауарға тапшылық тудырып, ақша - несие жүйесiнiң қызметiн жояды. Бұдан басқа да халықтың жинағы құнсызданады, банктер, несие беретiн мекемелер зиян шегедi. өндiрiстiң интернационалдануы бiр елден екiншiсiне аударылады, халықарылық валюта және несие қатынастары күрделенедi.

3. Инфляцияның альтернативтi көздерi

Батыс экономистерi жасаған теорияларында, инфляцияның қайнар көзi ретiнде - сұраныс инфляциясы мен шығындар инфляциясын көрсетедi. Бұл концепциялар инфляция болуының әр түрлi себептерiн айтады.

Сұраныс инфляциясы. Сұраныс пен ұсыныстың ара қатынасының бұзылуын, сұраныстан көредi. Мұндағы негiзгi себептер мемлекеттiк тапсырыстың ұлғаюы, толық жұмыспен қамтылған кездегi өндiрiс құрал - жабдықтарына сұраныстың өсуi, жалақының өсуi т. б. Осының салдарынан айналымға тауар көлемiнен, артық ақша түсiп, бағалар өседi.
Шығындар инфляциясы. Бағалардың өсуiн өндiрiс шығындарының ұлғаюымен түсiндiрiледi. Шығындардың көбеюi баға белгiлеудiң олигополиялық тәжiрибиесiнен, мемлекеттiң экономикалық және қаржылық саясатынан, шикiзат бағасының өсуiнен болады. Тәжiрибиеде инфляцияның бiр түрiн екiншiсiнен айыру мүмкiн емес, олар бiр - бiрiмен тығыз байланысты. Соңғы кездерге дейiн дүниежүзiлiк шаруашылықта инфляция, әдетте, төтенше жағдайларға пайда болатын едi. Соңғы жылдары бiрқатар елдердiң экономикасы үшiн, ол айықпас ауруға, ұдайы өндiрiстiң тұрақты факторына айналды.

Инфляция қарқынының жай, орташа жүруi кезiнде бағаның өсуi 10 пайыздан аспайды. Жоғары қарқынды инфляция тұсында бағаның өсуi 20-200 пайызға жетедi. Ал бұл экономика үшiн үлкен салмақ. Аса зор шексiз инфляция айналымдағы ақша мөлшерi мен тауар бағасының деңгейiнiң тым шарықтап, шектен тыс өсуiн бiлдiредi. Болжамды күткен инфляцияны , кенеттен болатын инфляциядан ажырата бiлу керек. Күткен инфляцияның уақытын анықтауға болады. Үкiмет оны жоспарлайды. Кенет болатын инфляция болатын бағаның күтпеген кезде өсуiмен сипатталады. Басыңқы инфляция кезiнде бағаның өсуi байқалмайды.

4. Филлипстiң қисық сызығы

Инфляция жұмыспен қамтумен айтарлықтай әсер етедi. 1958 жылы ағылшын экономисi, оның ықпалын көрсететiн “сұраныс инфляциясы” деген үлгiнi ұсынды. 1861-1956 жылы Ұлыбритания санақтарының деректерiн пайдалана отырып, жалақы бағамы өзгеруi мен жұмыссыздық деңгейiнiң арасындағы тәуелдiлiктiң керi әсерiн - қисық сызық арқылы байқалады. Сөйтiп, Англиядағы жұмыссыздықтың 2, 5 - 3 пайыздан артық көбейту, баға мен жалақы өсуiн күрт баяулататынын дәлелдейдi. А. Филлипс есебiнiң теориялық негiзiн экономист Р. Липей жасады. Одан әрi американ экономистерi Филлипстiң қисық сызығына өзгерiстер енгiзiп, жалақы бағамын, тауар бағалары өсуi қарқынымен ауыстырылады. Үкiмет Филлипстiң қисық сызығын сол қалпында экономикалық саясатты жасаудың құралы ретiнде қолданады.

5. Инфляцияның қалыптасуына қарсы жасалатын шаралар

Инфляцияның әлеуметтiк және экономикалық зардаптары, оған шалдыққан елдердiң үкiметiн, белгiлi экономикалық саясат жүргiзуге мәжбүр еттi. Алдымен экономистер, ең басты сұраққа жауап iздейдi. Инфляцияны төтенше шаралар қолдану арқылы жою керек пе, әлде оған бейiмделу керек пе? Бұл дилемма әр елде өзiнше, сол елдiң ерекшелiктерiне сәйкес шешiледi.

Инфляцияға қарсы саясатты талдауда, оның екi бағытын көрсеткен жөн.

Бiрiншi бағыт - белсендi бюджеттiк саясатты жақтайды. Яғни, мемлекеттiк шығындар мен салықтарды икемдi пайдаланып, төлеу қабiлетi бар сұранысқа ықпал

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.