Әйел денсаулығы

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 11 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе
Негізгі бөлім

А. Әйел денсаулығы

В. Жүктілік кезіндегі аурулар

С. Дені сау ұрпақ

3. Қортынды.

Кіріспе

Жалпы болашақ ұрпақтың саулығы үшін ұрпақ өрбіту жасындағы әйелдердің денсаулығын сақтау - тек біздің ғана емес, бүкіл дүниежүзілік қауымдастықтың назарындағы басты мәселердің бірі. Өкінішке орай рес публиканың ресми санақ мәліметтері бойынша жүкті әйелдердің денсаулығы

жылдан-жылға нашарлап барады. Бүгінгі күнде 100жүкті әйелдің жиырмасының ғана денсаулығын салыстырмалы түрде жақсы деп айтуға бо-

лады. Яғни қалған 80 әйелдің қандайда бір патологиясы бар. Ал экологиясы нашар аймақтарда жүкті әйелдердің денсаулық индексі 10 пайыздан аспайтын шығар.

Бұл дегініміз аталмыш әйелдердің үштен бір бөлігінде қаназдық бар деген сөз.

Қаназдық дегеніміз - қанда қызыл қан түйіршіктерінің жетіспейтін екенін бәрімізбілеміз. Осы қызыл түйіршіктер адам организіміндегі қоректендіргіш соның ішінде оттегін тасымалдайды. Жүкті әйелде қан аздық болғанда ең алдымен құрсақтағы нәресте зардап шегеді. Ол әртүрлі неврологиялық кемістікпен дүниеге келеді. Елімізде жаңа туған балалардың көпшілігіне, мүмкін әрбір екіншісіне не үшіншісіне, «перинатальды энцефалопатия» деген нақтама қойылады. Осы кеселдің басты себебі жүкті әйелдегі қаназдық.

Бұнда болашақ ананың дұрыс тамақтануы маңызды. Оның күнделікті дәмінде міндетті түрде жеміс - жидек, көкөніс болуы керек. Темірдің дұрыс сіңуі үшін С витамині қажет. Жүкті әйел өзініңс ғана емес құрсағындағы сәбидің де денсаулығын естен шығармауға тиіс. Өйткені науқас бала тек ата - ана үшін емес, мемелекет үшін де болашақта көптеген проблемалар туғызады.

Тағамның химиялық құрамының әртүрлілігі адам денсаулығының ең басты кепілі. Өйткені олар адам ағзасын қажетті биологиялық белсенді заттармен, витаминдермен А, С, Д, Е, В1, В2, В6, В12, В15, т. б қамтамасыз етеді. Адам ағзасына минералды элементтер кальций, фосфор, темір, мыс, мышьяк, ванадий, йод, қалайы өте үлкен физиологиялық, биохимиялық рол атқарады.

Адамның тез ауруға ұшырауы адам ағзасына тағаммен бірге витаминдердің аз мөлшерде келуіне немесе олардың жетіспеуіне байланысты. Витаминдер ағзаның ішкі физиологиялық, биохимиялық үрдісінің жүруін жақсартады.

Жүкті әйелге С витамині жеткіліксіз болса ол әйелде әлсіреу, қан айналымы нашарлап басының айналуы пайда болады. Балалар тағамының құрамында рибофлавин аз болса олардың бойының өсуі мен салмақ қосуы баяу болады. Жалпы В2 витамині жеткіліксіз болғанда адам жүдеп, шаршағыш келеді, көзі ашып қызарады, тілі, ерні жарылып, шаншып ауырады. Көзден жас ағып, жарыққа қарай алмайды, көздің көруі де нашарлайды. Кездесетін белгісінің бірі ауызы уылып, екі езуінің қабығы мен терісі жарылып, қабынуы мүмкін. Оны біздің халық арасында ауыздық деп те атайды.

Рибофлавин картопта, капустада, қара нанда, помидорда, сәбізде, жұмыртқада, бауырда, сүттеен жасалған тағамдарда көп кездеседі.

Сонымен жүкті әйелдер дұрыс тамақтанып жүру керек. Тамақтану өмірді, өсіп - өнуді, денсаулық пен адамның қызметіне деген сақтау тәсілі. Ағза тамақ және сыртқы ортамен бір - бірімен біте байланысқан. Тамақтану арқылы әрбір әйел денсаулыығн сақтап дүниеге дені сау бала әкелуге тиісті.

Ауру сәби ауруханада емдеуді, үйде де ерекше бақылауды қажет етеді. Ата - анаға түсетін рухани және материалдық салмақты айтудың өзі артық. Жүкті әйелдегі қаназдық салдарынанболған дерт көбіне бала мектепке барған кезде айқын көрініс табады. Ол мектеп бағдарламасын игере алмайды. Көпшілігіміз аса елей бермейтін анемияның, қаназдықтың тигізер зардабы осыншалықты ауыр.

Республикамызда жылына 230 000 нәресте дүниеге келеді. Халқымыздың саны болса 15 миллион сәл асады. Бәріміз бірге қолға алатын болсақ осы 230 мың әйелдің денсаулығын күтуге қауқарымыз жетеді. Мемлекетіміздің заңдары бойынша екі қабат әйел жүктіліктің он екінші аптасына дейін тіркеуге тұруы керек. Себебі жүкті әйел қандай да бір сырқат болса онда балаға қауіп төнбейтін кезеңде ертерек емдеу керек. Екінші жағынан әйелге тууға болмайтын болса жүктілік ертерек тоқтатылса, оның әйел денсаулығына тигізетін зардабы азырақ болмақ. Өкінішке орай, жүкті әйелдердің шамамен 60 пайызы ғана он екінші аптаға дейін емханаға келіп есепке тұрады. Қалған 40 пайызы мүлде есепке алынбайды немесе ткеш келеді. Есепке тұру үшін көп қаржының да басқалай шығынның да қажеті жоқ. Жүкті әйелдің денсаулығын дәрігерден артық ешкім тексере де бақылай да алмайды. Осыны түсінуіміз керек.

Қазір кей кәсіпорындарда, мекемелерде жүкті әйелдерге жүктілік және босану жөніндегі аурухана қағазына ақша төленбейді. Кейбір әйелдер жұмыс істемейтіндіктен аурухана қағазын, демалысты қажет етпейді. Мүмкін әйелдердің есеепке тұрмауына осы жайттар да себеп болып отырған шығар. Біздің ойымызша жүкті әйелге босануға дейінгі және босанудан кейінгі 100 пайыз төлеу мәселесін мемлекеттік дәрежеде болуы қажет.

Болашақ ана таза ауада көбірек серуендеп, көбірек қозғалуы керек. Бұл босанған әйелдің баала емізуі үшін яғни ананың сүті болуы үшін де қажет.

Бұл босанған әйелдіңі бала емізіуі үшін, яғни ананың сүті болуы үшін де қажет. Рас, бүгінде баланы тамақтандыратын неше түрлі қоспалар бар. Алайда құрамында сәби үшін қажетті нәрсенің бәрі бар деп оларды қанша мақтағанымызбен емшек сүтіне ештеңе де жетпейді. Баланың денсаулығы жақсы өсуі, бақытты болуы үшін ананың сүті қажет. Емшек сүті тек қорек емес, бұнда сәбиді емізген кездегі ана мен бала арасындағы биологиялық, сезімдік байланыста маңызды. 1998-жылдың мамырында Қазақстан Республикасы Приздентінің қаулысымен ана үшін сәбиді емшек сүтімен тамақтандыру мемелекеттік маңызды мәселелер қатарына қойды. Қазақстан-қазақ халқының ата дәстүрінен келе жатқан ұрпақ саулығы үшін маңызды осы жәйді жоғарғы дәрежеге көтерген бірден бір мемлекет.

Осы тұста өкінішке орай аборттар, яғни жасанда түсіктер туралы тағы айтуға мәжібүрміз. Әсіресе баланы бірінші рет көтергенде түсік жасату қауыпті. Оның үстіне кейбір түсіктер мемлекеттік құрылымдардан тыс жерлерде жасалады, сондықтан бұл көрсеткіш іс жүзінде әлдеқайда жоғары деп болжаймыз. Ең өкініштісі, жыл сайын 7-8 мың жасанды түсікті балалар яғни 18 жасқа толмаған жасөспірімдер жасатады. Ата-ана балаларына өнегелі жыныс тәрбиесін үздіксіз жүргізіп отыру керек. Әртүрлі сақтану жолдары бар.

Жүктілікті тек етекірдің тоқтауы ғана, кеуде бездерінің ісіну деп түсіну дұрыс емес. Әйел өміріндегі бұл маңызды кезеңде оның бүкіл ағзасы өзгеріске ұшырайды. Ал оны дәрігерлер 5-10минут ішінді тоқтатқан кезде әйел организмі үлкен стреске ұшырайды. Ал жас қыз жүкті болып қалса, қорқыныштан ұяттан туындаған оның рухани күйзелісін де айта кету қажет. Алғашқы түсіктің зардаптары өмір бойы қалады. Қыз бала жыныстық өмірді бастаған болса, өз болашағына балта шапай жүктіліктен алдын-ала сақтағаны жөн.

Қазір ауруларға нақтама қою жақсарады, дәрігерлер науқастарға көбірек ден қоя бастады. Мысалы осыдан 10-15 жыл бұрын жаңа туған сәби денсаулығымен айналысатын мамандық болмаған. Екінші жағынан, қазір босанып жатқандардың аталары әжелері соғыс кезінде туған яғни олар- жоқшылық заманда өскен, денсаулығы аса жақсы деуге келмейтін адамдардың ұрпағы. Демек, өзденсаулығы да мәз емес тағы бір қырынан алып қарасақ, әйелдердің көбі өз денсаулығына немқұрайлы. Бұған, бір жағынан, қазір кейбір медициналық қызметтердің ақылы болуы да себепші шығар. Тағы бір себеп - экологияның нашарлауы, осыдан келе тағам өнімдері сапссының төмендеуі. Оның үстіне шетелдерден адам организмі үшін пайдасы шамалы неше түрлі тағам өнімдері әкелінеді. Болашақ ана үшін сол қымбат шетелдік өнімдерден гөрі өз топырағымызда өскен қарапайым сәбіздің, қырыққабаттың пайдасы артығырақ.

Жас және жүкті әйелдер денсаулығының жағдайы. Соңғы жылдардың ғылыми деректеріне жүгінсек, әйалдер денсаулығының көрсеткішітөмен екендігі байқалады. Сондықтан бүгінгі танда әйелдер денсаулығын сақтау мәселесі ерекше көңіл бөлуде. Әйелдер денсаулығын тексеру облыс орталығынан алыс жатқан шөлді және шөлейтті құмды, таулы Балқаш, Райымбек аудандарында жүргізілген. Зерттеу ісі жасы 45-ке дейінгі көп балалы емізулі баласы бар және жүкті әйелдер арасында жүргізілген.

Бұл зерттеу жұмысының мақсатыдәрігерлік тексеру арқылы жас және әйелдер денсаулығының кейбір көрсеткіштер анықтап, олардың алдын алу жолдарын ойластыру. Тексеру ісінде облыстық және аудандық ауруханалардың клиниклық және лабараториялық мүмкіндіктері паидаланылды. Кесел түрлерін анықтап диагноз қоюда клиникалық белгілеріне баса көңіл аударылды. Тексеру әйелдер арасында бір жыл ішінде ауырмаған дәрігерде немесе үйінде өзінше емделгендер 5% шамасында болды. 80% астамында ем қабылдауы тиіс түрлі тіс аурулары карис, парадонтоз т. б қызыл иек аурулары кездеседі. Бұл жағдайдың негізгі себебінің бірі соңғы жылдардағы тіс ауруларын емдеудің ақылы болғаны деп көрсетеді. Байқау үстінде ауыл әйелдерінің жасанды түсікті аборт аз жасайтыны анықталды. Бұл әсіресе мал шаруашылығымен шұғылданатын ауданнан алыс орналасқан әйелдерде байқалады.

Тексеру нәтижесінде әйелдер арасында 28-32% -ға дейін жыныс мүшелері анықталды. Ең көп кездесетін аурулардың бірі -қаназдық темір жетіспейтін анемия ауруы болады. Бала табатын жастағы әйелдердің арасында қан гемоглобинның 110-нан төмен болуы 37%-ға дейін болды. Тіпті қан гемоглобині 120-ға жететіні 31% тексерілген әйелдер арасында ғана кездесті. Негізнен темір жетіспейтін анемияның 1-2 сатыларын анықтады. Бұл жағдай үш және одан көбірек баланы жастай тапқан балаларының арасы 1, 5-2жылдан аспаған емізулі, көп балалы, әл-ауқатты төмен әйелдерде басым болады. Жүкті әйелдерде темір жетіспейтін қаназдық железодифицитная анемия көбіне іштегі балаға 3-4 ай болғанда басталып, дер кезінде емделмесе, жүктілік мерзімі ұлғайған сайын анемия ауруы асқына түсетіні байқалды.

Сонымен перзентхананаға келгенде екіқабат әйелдер арасында орташа 60-70%дейін темір жетіспейтін анемия барлығы байқалды.

Тексеру нәтижесінде репродуктивті жастағы әйелдер арасында 18%-дай асқазан, ішек аурулары кездеседі. Оның ішінде ең көбірегі асқазан қабынуы (гастрит) . Көбіне анемия мен гастрит ауруларының қабат жүретіні байқалды. 7% әйелде өт жолдары аурулары . 11%ға жуығында зәр жолдарының қабынуы кездеседі(пиолонефрит, созылмалы цистит т. б. ) . 4. 5% деиінде бронхылардың созылмалы қабынуы кездесті. 7 дай әйелдер 2-3 созылмалы қабат жүретіні анықталды.

Статистикалық талдаулар жүргізгенде медициналық құжаттарды әйелдердің медициналық мекемеге аурушандық көрсеткіші төмен екені байқалды. Бұл біздің ойымызша ауылдық медициналық қызымет көрсеткіштерінің сапасы төмен екенінің белгісі. Әрине тыныс жолдары буын жүйке -жүйелері ауруларының тууында өндіріс орындарындағы қолайсыз жағдайлардың әсері сөзсіз.

Екіқабат әйелдерден экстрагениталды аурулар ішінде бүйрек аурулары жиі кездеседі. Бүйректің қабынуы немесе пиелонефрит алдымен жүктіліктің дұрыс дамуына іштегі баланың өсіп жетілуіне, ананың босанынуына және босанудан кейін де теріс әсерін тигізеді. Бүйректің қабынуына әсер факторлар аяқтың ауыр кезінде гормоналдық өзгерістер әйел ағзасының еркшкліктеріне тікелеи байланысты. Жүкті кезде зәр шығару жолдарында зәрдің кері ағуы, зәрдің бүйректе және оның лоханкаларында тұнып көп тұрып қалуынан онда патогендік бактериялардың жайлап көбейе бастауы өзгерістер байқалады. Осындай ауруларда дұрыс және ерте анықтау үшін жүктіліктің алғашқы айларында анаға арнаулы тексерулер қажет.

Ең бастысы таңертеңгі зәрдің орталық бөлігін тексеру керек. Ондағы мақсат зәрдің тұнбасындағы элементтер саны анықталды. Зәрдегі микрофлора түрін және оның қандай антибиотиктерге сезімтал екендігін анық білу. Пиелонефрит ауруының туындауы бүйректің қабынуы нәтижесінде болады. Әдете ауру зәр жолдарынан бүйрек қабағына дейін төменнен жоғары қарай тарайды. Пиелонефрит жүкті әйелддердің 6-7 пайызы шамасында кездеседі. Пиелонефритпен сырқаттанған әйелдер жүктіліктің жоғарғы асқынған тобына жатады. Негізінде жүктілік кезіндегі асқынулар төменгі, ортаңғы, жоғарғы болып үш топқа бөлінеді. Бүйрек қабынуы жүктілік кезіндегі, босану, босанудан кейінгі кезенде де кездесе береді. 2-15 жас аралығындағы қыздар мен жас әйелдер ер адамдарға қарағанда бүйрек ауруымен 5есе көп ауратындығы әр ананың қаперінде болуы тиісті жайт. Бүйректе инфекция қан арқылы және зәр шығару жолдары арқылы тарайды. Инфекцияның дамуына ерекше әсер ететін себептердің ішінде әйел гормондары ерекше орын алады. Екіқабат кезіндегі гормоналдық ауытқулар қуықтың тонусының әлсіреп, көлемінің ұлғаюына әкеп соқтырады. Уролог дәрігерлер қуық-лоханка рефлюксіне, зәрдің кері ағуына ерекше мән береді, өйткені осы жағдай аурудың қозуының басты себепшісі. Жүктіліктің алғашқы үш айлығында зәрдің кері ағуын болдыратын уродинамикалық өзгерістер басым болса, келесі үш айлығында қысымдық факторлар басымдау. Осының әсерінен зәр түтігі тарылып, зәрдің тұнып қалуына әкеп соқтыра отырып, ондағы микрофлораның шапшаң өсіп-өсуіне жағдай туғызады. Осындай жағдайлар бүйректі тым қабындырып жібереді. Осындай жағдайлар бүйректі тым қабындырып жібереді. Осындай жағдайлар бүйректі тым қабындырып жібереді. Инфекцияның үдемелі жолмен тарауына қуық жолының сфинктерінің табиғи жетілмеуі, ал жүктілік кезінде оның үлкен үстемелікті көтере алмауы зәрді ұстай алмау қаупіне себепші.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.