Әкімшілік құқық бұзушылық

Жоспар
Кіріспе

1.Әкімшілік құқық бұзушылық ұғымы

2.Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы

3.Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері

Әкімшілік құқық бұзушылық әкімшілік жауаптылықтың негізі болып табылады. Мемлекеттік немесе қоғамдық тәртіпке, меншікке, азаматтардың праволары мен бостандықтарына, басқарудың белгіленген тәртібіне қиянат жасайтын сол үшін заңдармен әкімшілік жауаптылық көзделген правоға қарсы, кінәлі әрекет немесе әрекетсіздік әкімшілік право бұзушылық деп танылады.
Құқық бұзушылық үшін, егер бұл құқық өзінің сипаты бойынша қолданылып жүрген заңдарға сәйкес қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқтырмай болса, әкімшілік заңдармен және басқа құқық салаларының нормаларымен тағайындалған әкімшілік жауаптылық пайда болады.
Әкімшілік құқық бұзушылық әкімшілік құқықтық нормаларымен жауаптылық қаралатын, белгілі әрекеттерді жасауға тыйым салатын (мысалы, жекеленген қару туралы Қазақстан Республикасының заңымен тағайындалған тәртіпті бұза отырып қаруға ие болуға немесе билетсіз пойызға жүруге тағы с.с.), қорғалатын қоғамдық қатынастарға нұсқау келтіреді. Осы сияқты ережелерді бұзу әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамын құрайды.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың заңды белгілері:
а) құқыққа қарсылық – бұл құқық нормаларын бұзатын әрекеттер жасау болып табылады. Бұл нормалар тек қана әкімшілік құқықтікі емес, сонымен қатар құқықтың бірнеше басқа салаларынікі де болуы мүмкін.
Бірақ, белгіленген нормаларды сақтау әкімшілік жауаптылық шараларымен қорғалады.
б) кінәлілік, яғни құқыққа қарсылық әрекетті қасақана немесе абайсызда жасау. Заң бойынша егер құқыққа қарсы әрекет не әрекетсіздік жасаған адам оның сипатын біле тұра, өз қылығының зиянды зардаптарын болжай тұра, мұны тілеп істесе немесе бұл зардаптардың болуына саналы түрде жол берсе, әкімшілік құқық бұзушылық қасақана жасалған деп танылады.

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:

Әкімшілік құқық бұзушылық

Әкімшілік құқық бұзушылық ұғымы
Әкімшілік құқық бұзушылық әкімшілік жауаптылықтың негізі болып
табылады. Мемлекеттік немесе қоғамдық тәртіпке, меншікке, азаматтардың
праволары мен бостандықтарына, басқарудың белгіленген тәртібіне қиянат
жасайтын сол үшін заңдармен әкімшілік жауаптылық көзделген правоға қарсы,
кінәлі әрекет немесе әрекетсіздік әкімшілік право бұзушылық деп танылады.
Құқық бұзушылық үшін, егер бұл құқық өзінің сипаты бойынша қолданылып
жүрген заңдарға сәйкес қылмыстық жауаптылыққа әкеп соқтырмай болса,
әкімшілік заңдармен және басқа құқық салаларының нормаларымен тағайындалған
әкімшілік жауаптылық пайда болады.
Әкімшілік құқық бұзушылық әкімшілік құқықтық нормаларымен жауаптылық
қаралатын, белгілі әрекеттерді жасауға тыйым салатын (мысалы, жекеленген
қару туралы Қазақстан Республикасының заңымен тағайындалған тәртіпті бұза
отырып қаруға ие болуға немесе билетсіз пойызға жүруге тағы с.с.),
қорғалатын қоғамдық қатынастарға нұсқау келтіреді. Осы сияқты ережелерді
бұзу әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамын құрайды.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың заңды белгілері:
а) құқыққа қарсылық – бұл құқық нормаларын бұзатын әрекеттер жасау
болып табылады. Бұл нормалар тек қана әкімшілік құқықтікі емес, сонымен
қатар құқықтың бірнеше басқа салаларынікі де болуы мүмкін.
Бірақ, белгіленген нормаларды сақтау әкімшілік жауаптылық шараларымен
қорғалады.
б) кінәлілік, яғни құқыққа қарсылық әрекетті қасақана немесе абайсызда
жасау. Заң бойынша егер құқыққа қарсы әрекет не әрекетсіздік жасаған адам
оның сипатын біле тұра, өз қылығының зиянды зардаптарын болжай тұра, мұны
тілеп істесе немесе бұл зардаптардың болуына саналы түрде жол берсе,
әкімшілік құқық бұзушылық қасақана жасалған деп танылады.
Егер әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адам өз әрекетінің немесе
әрекетсіздігінің зиянды зардаптары болуы мүмкін екенін біле тұрса да,
біріақ жеңілтектікпен ондай зардаптар болмас деп ойланған болса, не
болжауға тиіс және болжай алатын болса да, ондай зардаптар болуы мүмкін
екенін болжамаған болса, әкімшілік құқық бұзушылық абайсыздықпен жасалған
деп танылады.
Құқық теориясында әдейі және жанама болып бөлінеді, ал абайсыздықтың
қылмыстық менмендік немесе қылмыстық салақтық түрлері бар. Мысалы, ұсақ
бұзақылық, ұсақ ұрлық, тыйым салынған тәсілмен аң аулау тағы сол сияқтылар
– осылардың бәрі және соларға ұқсас әрекеттер тек қана қасақана жаалуы
мүмкін. Көптеген әкімшілік құқық бұзушылықтар абайсыздықтан жасалынады,
мысалы, жол жүру, өрт қауіпсіздігі ережелерін бұзу, тағы сол сияқтылар.
Кінә - әкімшілік құқық бұзушылықтың міндетті белгісі;ол болмаса
адамды әкімшілік жауаптылыққа тартуға негіз жоқ деп табылады.
в) қоғамға зиянды деп азаматтың, қоғамның, мемлекеттің мүдделеріне
зиян келтірілетін әрекет танылады. әкімшіл жауаптылық институтының
шеңберінде қандай әрекет қоғаға қарсы деп табылатыны заңдармен белгіленеді.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың қоғаға зияндық салмағы қылмыс жасағаннан
едәуір төмен, сондықтан олар заңды түрде басқаша бағаланады да, аса қатал
емес жауаптылық белгіленеді.
Бұлардан басқа, заңдармен арнайы субъектілердің – жасы кәмелетке
толмағандардың, әскери қызметшілердің және тәртіптік жарғыларды басшылыққа
алатын басқа адамдармен қатар шет елдіктердің құқық бұзушылық жасағаны үшін
жауаптылығының тәртібі белгіленеді.
Азаматтар өздерінің жасаған әкімшілік құқық бұзушылықтары үшін соларды
жасаған кезде 16 жасқа толғандары жауапты болады. әкімшілік құқық бұзушылық
жасаған 16 жастан 18 жасқа дейінгі адамдарға жасы толмағандардың істері
жөніндегі комиссиялар туралы ережеде көзделген шаралар қолданылады.
16 жастан 18 жасқа дейінгі адамдар ӘҚБтК-тің 13-бабының екінші
абзацында көрсетілген әкімшілік құқық бұзушылықты жасаған жағдайда, олар
жалпы негізде әкімшілік жауапты болады.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы
Әкімшілік құқық бұзушылық белгілерін оның заңды құрамына айырудың
практикалық маңызы бар. әкімшілік құқық бұзушылықтың барлық белгілері бола
тұрып, құрамы болмауы мүмкін, сол себепті әкімшілік жауапқа тарту заңсыз
болып табылады.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың құрамы – нормативтік-құқықтық актілерімен
бекітілген белгілердің (элементтердің) жиынтығы, солар бар болғанда
әкімшілік жауаптылық ппайда болады.
Әкімшілік құқық бұзушылық құрамының белгілері (элементтері) болып:
объект, объективтік жағы, субъект, субъективтік жағы табылады.
Құқық нормаларымен реттелген және әкімшілік жауаптылық шараларымен
қорғалатын қоғамдық қатынастар объект болып табылады. Іс жүзінде объект
ретінде нақтылы нормалар, тпасырмалар, заңды талаптар, тыйым салулар
болады.
Бұл нақтылы объектілер көрінісінің нысандары әртүрлі болатын
мүмкіндігін білдіреді. Мысалы, ұсақ бұзақылық қоғамдық тәртіпке қол сұғұ
деген сөз, бірақ ол заңда айтылған ұсақ бұзақылық түсінігінің
тұжырымдамасында берілген үлгі тізімдегі іс-қимыл жасаудан көрінуі мүмкін.
Объективтік жағы әкімшілік құқықпен тыйым салынған әрекетке немесе
әрекетсіздіккке саяды. Жоғарыда айтылғандай, әрекет немесе әрекетсіздік
көптеген құқық салаларымен реттелінген нақтылы қоғамдық қатынастарға қол
сұғұы мүмкін.
Әкімшілік теріс қылықтың объективтік жағы – бұл оны сыртқы көрінісінің
актісі ретінде сипаттайтын әкімшілік құқық нормаларымен қаралған
белгілердің жиынтығы. Бұл белгілердің ішіндегі ең маңыздысы әрекеттің өзін
сипаттайтын белгі болып табылады, оның түрлері әрекет не әрекетсіздік болуы
мүмкін.
Әрекет – басты белгі, ол объективтік жақтың басқа ерекшеліктерімен
(тәсіл, уақыт, орын және басқа ...) толықтырылуы мүмкін. Әкімшілік құқық
бұзушылықтың құрамында орын мен уақыт белгілері, мысалы, қоғамдық орындарды
спирт ішімдіктерін ішу өте жиі кездеседі.
Әкімшілік құқық бұзушылықтың субъектісі болып заңда әкімшілік теріс
қылық ретінде көрсетілген әрекетті жааған адам танылады. Субъектілерді
сипаттайтын белгілерді 2 топқа бөлуге болады: азаматтық жауаптылыққа
қабілеті бар және әкімшілік құқық бұзушылық жасаған адамның 16 жасқа толуы
жалпыға жатады, ал арнайы топқа кәсіби қызметі, лауазым жағдайы, бұрынғы
құқық бұзушылық фактілері, құқықтық мәртебенің ерекшеліктері (әскери
қызметші, шетелдік т.с.с.) жатады.
Әкімшілік құық бұзушылықтың субъективтік жағы – субъектінің құқық
бұзушылық әрекетіне не әрекетсіздігіне және оның салдарына психикалық
көзқарасы. Оның түйіні кінә болып табылады, ол маскүнемдік немесе
абайсыздық нысанында көрінісін табады. Осы көрсетілген нысандарда құқыққа
қарсы әрекет не әрекетсіздік жасаған адам, құқық бұзушылық құрамның басқа
белгілері бар болса, оны жасаған үшін кінәлі болып табылады.

Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері
Әкімшілік құқық бұзушылықтың негізгі түрлері Қазақстан Республикасының
қолданылып жүрген заңдарында айтылған және олар мемлекеттік аппарат
қызметінің әртүрлі тармақтарына, азаматтардың құқықтары мен
бостандықтарына, еліміздің қоғамдық өмірі мен экономикасының алаларына
қатысты.
Азаматтардың құқықтары мен халықтың денсаулығына қол сұғатын әкімшілік
құқық бұзушылық жеке топқп бөлінген. Азаматтардың сайлау құқығын бұзғаны
үшін Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы Қазақстан Республикасы
Президентінің 1995 жылғы 25 қыркүйектегі конститутциялық заң күші бар
жарлығының 30-бабында заңда белгіленген тәртіппен жауапты болатындығы
айтылған. Бұрынғы қолданылып жүрген нормалардан, мысалы, 42-бапты –
санитарлық-гигиеналық және санитарлық-эпидемиялық ережелер мен номаларды
бұзуды айтуға болады.
Әкімшілік құқық бұзушылық ауыл шаруашылығында жиі жасалады. Сонымен
қатар ветеринарлық-санитарлық ережелерді бұзу көбейген. Мысалы, карантиндік
тексеруден және тиісті өңдеуден өтпеген материалдарды әкеткені, жер
пайдаланушылардың арамшөптермен күресу жөніндегі шаралар қолданбаулары, ит
пен мысық ұстау ережелерін бұзғандығы, жануарларға аяусыз қарағаны үшін
әкімшілік жауаптылық және осы сияқты әкімшілік теріс қылықтары үшін
жауапкершіліктің басқадай да негіздері тағайындалған.
Көлікте әкімшілік құқық бұзушылықтың едәуір қауіпті, ал көптеген
жағдайларда апаттық салдары болуы мүмкін. Бұл салада әкімшілік теріс
қылықпен нәтижелі күресу үшін заң шығарушы көлікте және жол құрылысы
саласында, сондай-ақ байланыста құқық бұзғаны үшін әкімшілік жауаптылық
қараған. Темір жол көлігінде қозғалыс қауіпсіздігі ережелерін бұзу, ұшу
қауіпсіздігі ережелерін бұзу, теңіз көлігінде қозғалыс қауіпсіздігін
қамтамассыз ететін ережелерді және басқаларды бұзу шүбәсіз қоғамдық қауіпті
болып табылады.
Елімізде нарықтық қатынастар мен жеке кәсіпкерлікті дамыта түсуге
байланысты әкімшілік құқық бұзушылық түрлері де көбейе түсуде. Мысалы,
бұлардың қатарына Қазақстан Республикасының Табиғи монополияларды реттеу
және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттіктің тапсырмаларын орындамау,
лицензиялауға жататын көлік қызметін арнайы рұқсатсыз іске асыру,
лицензияда қаралған шарттарды бұзу тағы басқалар.
Әкімшілік құқықтың жиынтық сипаты болғандықтан әкімшілік жауаптылық
құқықтың басқа салаларының нормаларымен де қаралады: қаржы, жер, экология
және басқалармен.
Өкінішке орай қазіргі кезде барлық әкімшілік құқық бұзушылықтың
кодекстенген тізімі жоқ, ал құқық қолдану қызметінде айтарлықтай қиындықтар
туғызады. Сондықтан жаңадан жасалынып, қабылданатын Әкімшілік құқық
бұзушылық туралы кодексте бұл жағдай ескерілетін болар.

Әкімшілік жауаптылық

Әкімшілік жауаптылықтың ұғымы және негізгі белгілері
Әкімшілік жауаптылық – заңдық жауаптылықтың ерекшк түрі, ол өкілетті
органдардың немесе лауазымды адамдардың әкімшілік құқық бұзушылық жасаған
адамдарға әкімшілік жазалар қолданылуынан ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.