Кітап және халық
I. Кітап және халық.
II. Кітап және оқырман. А) Кітап сататын дүкендермен қатынас.
Б) Кітаптарды насихаттау.
В) Кітап және Интернет.
III. Кітап . бір төбе.
II. Кітап және оқырман. А) Кітап сататын дүкендермен қатынас.
Б) Кітаптарды насихаттау.
В) Кітап және Интернет.
III. Кітап . бір төбе.
Бұқарамен жұмыс жасау баспаның ең негізгі міндеттерінің бірі болып саналады.Баспаның редакторлары автор тарту, олармен болашақ кітап жөнінде пікірлесу жүмыстарын үнемі үздіксіз жүргізуі керек. Оқырмандардың талап-тілектерін күн ілгері барлап, байқап отыруға да міндетті. Баспа қызметкерлері оқырмандар арасындағы көпшілік жұмыстарын әр түрлі формаларда жүргізеді. Кәсінорындарда, мекемелер мен мектептерде, кітапханалар мен кітап дүкендерінде оқырмандар конференцияларын өткізеді. Ол конференцияларда шығарылған кітаптар туралы баспа басшылары немесе мамандары, кітап авторлары баяндама жасайды, оқырмандар ол жайында пікірлерін айтады. Мұндай конференцияларда айтылған пікірлерді баспа өзінің күнделікті жұмыстарында ескеріп отырады.
Сатып алушыларға баспа орындары шығарған барлық әдебиетті тез де шебер жеткізу ісі мерзімді басылымдарды таратудан ешбір оңай емес. Кітаптар мен кітапшалар оқырмандарға бірнеше жолдармен жетеді.
Баспалар жыл сайын әдебиет шығарудың тақырыптық жоспарын жасайды. Бұл жоспарлар кітап сауда орындарына жіберіледі, содан кейін олар магазиндерге, кітапхана коллекторларына, кітап базаларына келіп түседі. Бұл жерлерде қандай кітаптар мен кітапшаларға заказ беру жөнінде негізгі жұмыстардың барлығы жүзеге асырылады.
Орталық баспа орындарының тақырыптық жоспарлары ең алдымен, кітап магазиндерінде жан-жақты қарастырылады. Осы жерде сатып алушылардың сұраныстарын зерттеу негізінде (оқырмандар конференциясы, дүкен ішінде әңгімелесу) түрлі ынталы ұйымдар мен мекемелерден консультациялар алу арқылы барлық кітаптар мен кітапшаларға заказ беру анықталады.
Жарыққа шыққан әдебиеттермен кітапханаларды дер кезінде және керекті ассортиментте жоспарлы түрде қамтамасыз ету кітапхана коллекторларының негізгі міндеті. Сондықтан да баспаның жоспарлары осы кезде кітапхана коллекторларында да жан-жақты зерттеледі.
Баспа орындары жылдық, тақырыптық жоспарды жасайды, оларды жергілікті кітап саудасы орындары мен кітап саудасы жөніндегі комитеттің кітап саудасы басқармасына жібереді. Осы жерден олар заявка алады да соған қарап тираждарын анықтайды. Жергілікті баспа орындары кітаптарының көпшілігі өз территориясының (республиканың, өлкенің, облыстың) шегінде таратылады, бүкіл елде бұлардың кейбіреулері ғана сатылады.
Сатып алушыларға баспа орындары шығарған барлық әдебиетті тез де шебер жеткізу ісі мерзімді басылымдарды таратудан ешбір оңай емес. Кітаптар мен кітапшалар оқырмандарға бірнеше жолдармен жетеді.
Баспалар жыл сайын әдебиет шығарудың тақырыптық жоспарын жасайды. Бұл жоспарлар кітап сауда орындарына жіберіледі, содан кейін олар магазиндерге, кітапхана коллекторларына, кітап базаларына келіп түседі. Бұл жерлерде қандай кітаптар мен кітапшаларға заказ беру жөнінде негізгі жұмыстардың барлығы жүзеге асырылады.
Орталық баспа орындарының тақырыптық жоспарлары ең алдымен, кітап магазиндерінде жан-жақты қарастырылады. Осы жерде сатып алушылардың сұраныстарын зерттеу негізінде (оқырмандар конференциясы, дүкен ішінде әңгімелесу) түрлі ынталы ұйымдар мен мекемелерден консультациялар алу арқылы барлық кітаптар мен кітапшаларға заказ беру анықталады.
Жарыққа шыққан әдебиеттермен кітапханаларды дер кезінде және керекті ассортиментте жоспарлы түрде қамтамасыз ету кітапхана коллекторларының негізгі міндеті. Сондықтан да баспаның жоспарлары осы кезде кітапхана коллекторларында да жан-жақты зерттеледі.
Баспа орындары жылдық, тақырыптық жоспарды жасайды, оларды жергілікті кітап саудасы орындары мен кітап саудасы жөніндегі комитеттің кітап саудасы басқармасына жібереді. Осы жерден олар заявка алады да соған қарап тираждарын анықтайды. Жергілікті баспа орындары кітаптарының көпшілігі өз территориясының (республиканың, өлкенің, облыстың) шегінде таратылады, бүкіл елде бұлардың кейбіреулері ғана сатылады.
1. Горден Грэм «Книжный бизнес», ағылшыннан аударылған. 1999,Москва.
2. «Хабаршы» Алматы, №80(1) 2001
3. «Хабаршы» Алматы, №8 2000.
4. Ш.Елеукенов «Қазақ кітабы тарихынан»
5. «Кітапхана және жастар» мақалалар жинағы».
Жинақты дайындағандар: Е.Ілиясова, У.Мауленбердина, Қ.Шалабаев. Алматы,1966
6. «Жаңа кітаптар» «Қазақ тіліндегі 1971-1972 жылдары басылып шыққан жаңа әдебиеттерді насихаттауға арналған көмекші құрал). Құрастырған:Б.Ахметова. Алматы,1972
7. Х.Бекхожин «Қазақ баспасөзінің даму жолдары» Алматы,1964.
8. Т.Амандосов «Совет журналистикасы теориясы мен практикасы» Алматы,1972.
9. «Қазақстандық Интернет Федерациясы» интернет беттері.
2. «Хабаршы» Алматы, №80(1) 2001
3. «Хабаршы» Алматы, №8 2000.
4. Ш.Елеукенов «Қазақ кітабы тарихынан»
5. «Кітапхана және жастар» мақалалар жинағы».
Жинақты дайындағандар: Е.Ілиясова, У.Мауленбердина, Қ.Шалабаев. Алматы,1966
6. «Жаңа кітаптар» «Қазақ тіліндегі 1971-1972 жылдары басылып шыққан жаңа әдебиеттерді насихаттауға арналған көмекші құрал). Құрастырған:Б.Ахметова. Алматы,1972
7. Х.Бекхожин «Қазақ баспасөзінің даму жолдары» Алматы,1964.
8. Т.Амандосов «Совет журналистикасы теориясы мен практикасы» Алматы,1972.
9. «Қазақстандық Интернет Федерациясы» интернет беттері.
Жоспар:
I. Кітап және халық.
II. Кітап және оқырман.
А) Кітап сататын дүкендермен қатынас.
Б) Кітаптарды насихаттау.
В) Кітап және Интернет.
III. Кітап - бір төбе.
Бұқарамен жұмыс жасау баспаның ең негізгі міндеттерінің бірі болып
саналады.Баспаның редакторлары автор тарту, олармен болашақ кітап жөнінде
пікірлесу жүмыстарын үнемі үздіксіз жүргізуі керек. Оқырмандардың талап-
тілектерін күн ілгері барлап, байқап отыруға да міндетті. Баспа
қызметкерлері оқырмандар арасындағы көпшілік жұмыстарын әр түрлі формаларда
жүргізеді. Кәсінорындарда, мекемелер мен мектептерде, кітапханалар мен
кітап дүкендерінде оқырмандар конференцияларын өткізеді. Ол
конференцияларда шығарылған кітаптар туралы баспа басшылары немесе
мамандары, кітап авторлары баяндама жасайды, оқырмандар ол жайында
пікірлерін айтады. Мұндай конференцияларда айтылған пікірлерді баспа өзінің
күнделікті жұмыстарында ескеріп отырады.
Сатып алушыларға баспа орындары шығарған барлық әдебиетті тез де
шебер жеткізу ісі мерзімді басылымдарды таратудан ешбір оңай емес. Кітаптар
мен кітапшалар оқырмандарға бірнеше жолдармен жетеді.
Баспалар жыл сайын әдебиет шығарудың тақырыптық жоспарын жасайды. Бұл
жоспарлар кітап сауда орындарына жіберіледі, содан кейін олар магазиндерге,
кітапхана коллекторларына, кітап базаларына келіп түседі. Бұл жерлерде
қандай кітаптар мен кітапшаларға заказ беру жөнінде негізгі жұмыстардың
барлығы жүзеге асырылады.
Орталық баспа орындарының тақырыптық жоспарлары ең алдымен, кітап
магазиндерінде жан-жақты қарастырылады. Осы жерде сатып алушылардың
сұраныстарын зерттеу негізінде (оқырмандар конференциясы, дүкен ішінде
әңгімелесу) түрлі ынталы ұйымдар мен мекемелерден консультациялар алу
арқылы барлық кітаптар мен кітапшаларға заказ беру анықталады.
Жарыққа шыққан әдебиеттермен кітапханаларды дер кезінде және керекті
ассортиментте жоспарлы түрде қамтамасыз ету кітапхана коллекторларының
негізгі міндеті. Сондықтан да баспаның жоспарлары осы кезде кітапхана
коллекторларында да жан-жақты зерттеледі.
Баспа орындары жылдық, тақырыптық жоспарды жасайды, оларды жергілікті
кітап саудасы орындары мен кітап саудасы жөніндегі комитеттің кітап саудасы
басқармасына жібереді. Осы жерден олар заявка алады да соған қарап
тираждарын анықтайды. Жергілікті баспа орындары кітаптарының көпшілігі өз
территориясының (республиканың, өлкенің, облыстың) шегінде таратылады,
бүкіл елде бұлардың кейбіреулері ғана сатылады.
Сатушылар жұмыс істейтін арнаулы кітап дүкендерінің тұтыну
коорперациялары сауда нүктелерінің кең жүйесімен қатар кітаптар мен
кітапшалар қоғамдық негізде таратылады. Саяси, ғылыми және көркем
әдебиеттерді насихаттап тарату ісі де жүзеге асады.
Өмірдің тәрбиелік бастаулары кітапта жинақталған десек, сол
кітаптарды насихаттау ісі бірінші кезектегі мәселе. Бұл бағыттағы жұмыстар
сонау мәдениеттің дамуы кезінен қолға алынған. Мысалы, Кітапхана және
жастар мақалалар жинағы (Алматы,1966), Жаңа кітаптар(Алматы,1972),
Әдебиеттерді комплексті насихаттау(Алматы,1983) көмекші құралдары атына
сәйкес тақырыптарды насихаттауда көптеген жинақтарды, мағлұматтарды
қамтиды. Кітап өткенмен де, болашақпен де тілдеседі. Әрине, кітапхана
болғанда ғана рухани игілік ұрпақтан ұрпаққа жалғасады. Жастардың оқуына
басшылық – кітапхана жұмысының ең маңызды бөлігі. Жастарға тән ерекшеліктер
– олар ұдайы ізденгіш келеді. Олар еліктегіш, әсершіл, қиялшыл жалынды
жандар. Міне осындай қайнаған жігер мен тасқындаған шабытты дұрыс арнаға
салу, өмірде болып жатқан құбылыстарды жастардың дұрыс түсінуіне, егеменді
ел жастарына тән ізгі қасиеттерді олардың өз бойына дарытуына, жаман
қылықтан аулақ болуына көмектесу басты міндет. Бұл тәрбие беру әрқашан да
кітапхананың ең басты міндеттернің бірі болып келеді.
Айтыс кештерінің тәрбиеге маңызы өте күшті. Осы айтыстарда
адамгершілік, адалдық, ерлік, даңқ туралы үлкен әңгемелер көтеріледі, бұл
өмірлік мәселелерді шешуге көмектеседі, жастарды мораль туралы
әдебиеттерді оқуға үйретеді.
Оқырман конференцияларын, автормен кездесу кештерін, әдеби жастар
кешін, кітап талқылау кешін, айтыс кешін өткізіп тұрумен қатар ұсынылған
шығармалар бойынша Жаңа кітаптар атты кітап көрмесін ұйымдастыру да
кітаптың таралымын жоғарылатады. Мысалы, 1972 жылы ұсынылған қазақ тілінде
1971-1972 жылдары басылып шыққан жаңа әдебиеттерді насихаттауға арналған
көмекші құралда Т.Ахтановтың Үндістан хикаясы, І.Есенберлиннің Алмас
қылыш, С.Бегалиннің Шоқан асулары, Т. Әлімқұловтың Күрең өзен,
Ә.Жиреншиннің Қазақ-қырғыз тарихынан, т.б. кітаптардың мазмұны, автор
өмірі туралы біршама мағлұмат берілген.
Шығарылған кітаптар жөнінде баспасөз, телевизия мен радиохабар
орындары да жан-жақты жұмыстар жүргізеді.
Кітап саудасы, кітапты таратудың түрлі формалары – қоғамның, халықтың,
ұлттың, мәдени, рухани даму дәрежесін айқындайтын маңызды көрсеткіштердің
бірі. Таратпасақ, кітап басып керегі не? - деп үлкен жазушымыз Ғабит
Мүсірепов айтқандай, кітап саудасын, кітап таратудың түрлері мен формаларын
жолға қоймайынша, баспа кітап өзінің бұқаралық ақпарат құралы ретіндегі
әлеуметтік рөлін ойдағыдай атқара алмақ емес. ХХ ғасырдың өзінде
Қазақстанда кітап тарату мен кітап сатудың белгілі жүйесі жұмыс істеді.
Мәселен, 1917 жылға дейін қазақ тілінде, қазақ-татар, қазақ-орыс тілдерінде
900 аталымнан астам әртүрлі баспа өнімдері басылды. Мұсылман басылымдары
көбінесе Қазақстанның әр тұсында жылма-жыл ұйымдастыратын жәрмеңкелерде
сатылатын. Әсіресе орыс әдебиетін сатушыларға кең өріс ашылды. Дегенмен,
қазақ ауылдары кітапсыз болған жоқ. Бұл жөнінде А.В.Васильев: Далада сапар
шеге жүріп, кітабы жоқ киіз үйді сирек кездестіресің. Кітапқа деген
сұраныстың күштілігін бір қазақ тіліндегі кітаптың әлденеше мың данамен
оншақты рет басылғанын көресің. деген куәліктер келтіреді.
Кітап - әлеуметтік құбылыс. Дара сана табысын, жемісін өзге адам
саналарының игілігі ететін құрал. Адамзат баласы жазу-сызуды үйренгеннен
кейін қоғамдық - әлеуметтік қатынас құралы ретінде кітапты ойлап тапты. ХХ
ғасырдың орта шенінде ақпарат әлемінде революция жасап, қоғамдық санада
жарылыс туғызған теледидардың сиқырлы күшін, қалың бұқаралық сипатын асыра
бағалаған кейбір ғалымдар ол басқа бұқаралық ақпарат құралдарының, соның
ішінде, ең алдымен, кітаптың түбіне жетеді деген сәуегейлікке жол бергенін
жақсы білеміз. Ал, ол аз болды десеңіз, жаңа техника ғасырының туындысы
электронды кітапқа не демегіңіз бар? Сақ Қайрат ағайымыз айтқандай:
Тәуелсіз еліміздің рухани сұранысына сай, әбден қажып, қағажау көріп
отырған ұлттық санаға нәр, дәрмен беретін қазақ кітабының мүшкіл халін күн
құрғатпай, жақсартуға мүмкіндік туғызатын іс-әрекет керек-ақ. Онсыз
мәселенің беті насырға шабатыны қазірдің өзінде-ақ көрініп қалды. Бүгінде
бай ауыз әдебиетімен санасы суарылмаған, өзіміздің би, батыр, шешен,
көсемдерімізден гөрі шетелдердің қолдан жасалған қуыршақтарына табынған,
болмысы бөлек ұрпақ өсіп келеді. Оның себебін іздесеңіз сан тарау. Соның
ішінде бұқаралық ақпарат құралдарының үлес салмағы басым. Ол телерадио,
баспасөзге ғана, кітапқа да көп қатысты. Сондықтан бұл салада да сан
ойланып, бір шешімге келетін, табанды іс-әрекеттерге көшетін уақыт жетті.
1997 жылы Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев:
Интернет – қазақстандықтар үшін емес,- деп мәлімдеді. Бірер жылдан кейін
интернет біз ойлаған мүмкіндіктерінен әлдеқайда жоғары екенін көрсетті.
Интернет интерактивті араласу мен жақындасу мүмкіндігімен қатар ақпарат
құралы болып қалыптасты. Әсіресе, журналистика үшін әсері көп болды.
Дегенмен, қазақстандық билік басшылары бұқаралық ақпарат құралдарында
Интернет цензураны енгізгісі келеді-міс деп шу көтерді.
Электронды дәуір басталды деп нық сеніммен айтуға болады. Кейбір
пысықтар мұнда полициялық тәртіп қойғысы келгенімен Интернет әліде
бостандық, демократия, сеніммен үйлесім тауып отыр. Интернет – бос
ақпараттық кеңістік. Оған басшылық та, қашықтық та билік жүргізе алмайды.
Алайда, глобалды желіс бұқаралық ақпарат құралының ең этикаға қайшы түрі.
Егер принцесса Диананың өлімін тіпті баспасөз беттері де жария етуден бас
тартса, бұрынғы ханшайым суреттері қайғылы оқиғадан кейін жарты сағаттан
соң Интернет сайттарында шықты. Бұл ретте интернеттің ақпаратты тез және
шынайы түрде бүкіл әлемге таралуын байқасақ, электронды кітаптың да
мүмкіндіктері қаншалықты жоғары екенін байқау қиын емес.
Электронды кітап, яғни кітаптың компьютерлік нұсқасы қазір батыстың
өркениетті елдерінде кең қолданысқа ие. Оның дәстүрлі баспа кітаптан
айырмашылығы технологиялық жетістігінде ғана. Айталық, ағылшынның
Массачукетск технологиялық институты ойлап тапқан SOFTBOOK жобасын алып
қарайық. Онда кітаптың барлық ... жалғасы
I. Кітап және халық.
II. Кітап және оқырман.
А) Кітап сататын дүкендермен қатынас.
Б) Кітаптарды насихаттау.
В) Кітап және Интернет.
III. Кітап - бір төбе.
Бұқарамен жұмыс жасау баспаның ең негізгі міндеттерінің бірі болып
саналады.Баспаның редакторлары автор тарту, олармен болашақ кітап жөнінде
пікірлесу жүмыстарын үнемі үздіксіз жүргізуі керек. Оқырмандардың талап-
тілектерін күн ілгері барлап, байқап отыруға да міндетті. Баспа
қызметкерлері оқырмандар арасындағы көпшілік жұмыстарын әр түрлі формаларда
жүргізеді. Кәсінорындарда, мекемелер мен мектептерде, кітапханалар мен
кітап дүкендерінде оқырмандар конференцияларын өткізеді. Ол
конференцияларда шығарылған кітаптар туралы баспа басшылары немесе
мамандары, кітап авторлары баяндама жасайды, оқырмандар ол жайында
пікірлерін айтады. Мұндай конференцияларда айтылған пікірлерді баспа өзінің
күнделікті жұмыстарында ескеріп отырады.
Сатып алушыларға баспа орындары шығарған барлық әдебиетті тез де
шебер жеткізу ісі мерзімді басылымдарды таратудан ешбір оңай емес. Кітаптар
мен кітапшалар оқырмандарға бірнеше жолдармен жетеді.
Баспалар жыл сайын әдебиет шығарудың тақырыптық жоспарын жасайды. Бұл
жоспарлар кітап сауда орындарына жіберіледі, содан кейін олар магазиндерге,
кітапхана коллекторларына, кітап базаларына келіп түседі. Бұл жерлерде
қандай кітаптар мен кітапшаларға заказ беру жөнінде негізгі жұмыстардың
барлығы жүзеге асырылады.
Орталық баспа орындарының тақырыптық жоспарлары ең алдымен, кітап
магазиндерінде жан-жақты қарастырылады. Осы жерде сатып алушылардың
сұраныстарын зерттеу негізінде (оқырмандар конференциясы, дүкен ішінде
әңгімелесу) түрлі ынталы ұйымдар мен мекемелерден консультациялар алу
арқылы барлық кітаптар мен кітапшаларға заказ беру анықталады.
Жарыққа шыққан әдебиеттермен кітапханаларды дер кезінде және керекті
ассортиментте жоспарлы түрде қамтамасыз ету кітапхана коллекторларының
негізгі міндеті. Сондықтан да баспаның жоспарлары осы кезде кітапхана
коллекторларында да жан-жақты зерттеледі.
Баспа орындары жылдық, тақырыптық жоспарды жасайды, оларды жергілікті
кітап саудасы орындары мен кітап саудасы жөніндегі комитеттің кітап саудасы
басқармасына жібереді. Осы жерден олар заявка алады да соған қарап
тираждарын анықтайды. Жергілікті баспа орындары кітаптарының көпшілігі өз
территориясының (республиканың, өлкенің, облыстың) шегінде таратылады,
бүкіл елде бұлардың кейбіреулері ғана сатылады.
Сатушылар жұмыс істейтін арнаулы кітап дүкендерінің тұтыну
коорперациялары сауда нүктелерінің кең жүйесімен қатар кітаптар мен
кітапшалар қоғамдық негізде таратылады. Саяси, ғылыми және көркем
әдебиеттерді насихаттап тарату ісі де жүзеге асады.
Өмірдің тәрбиелік бастаулары кітапта жинақталған десек, сол
кітаптарды насихаттау ісі бірінші кезектегі мәселе. Бұл бағыттағы жұмыстар
сонау мәдениеттің дамуы кезінен қолға алынған. Мысалы, Кітапхана және
жастар мақалалар жинағы (Алматы,1966), Жаңа кітаптар(Алматы,1972),
Әдебиеттерді комплексті насихаттау(Алматы,1983) көмекші құралдары атына
сәйкес тақырыптарды насихаттауда көптеген жинақтарды, мағлұматтарды
қамтиды. Кітап өткенмен де, болашақпен де тілдеседі. Әрине, кітапхана
болғанда ғана рухани игілік ұрпақтан ұрпаққа жалғасады. Жастардың оқуына
басшылық – кітапхана жұмысының ең маңызды бөлігі. Жастарға тән ерекшеліктер
– олар ұдайы ізденгіш келеді. Олар еліктегіш, әсершіл, қиялшыл жалынды
жандар. Міне осындай қайнаған жігер мен тасқындаған шабытты дұрыс арнаға
салу, өмірде болып жатқан құбылыстарды жастардың дұрыс түсінуіне, егеменді
ел жастарына тән ізгі қасиеттерді олардың өз бойына дарытуына, жаман
қылықтан аулақ болуына көмектесу басты міндет. Бұл тәрбие беру әрқашан да
кітапхананың ең басты міндеттернің бірі болып келеді.
Айтыс кештерінің тәрбиеге маңызы өте күшті. Осы айтыстарда
адамгершілік, адалдық, ерлік, даңқ туралы үлкен әңгемелер көтеріледі, бұл
өмірлік мәселелерді шешуге көмектеседі, жастарды мораль туралы
әдебиеттерді оқуға үйретеді.
Оқырман конференцияларын, автормен кездесу кештерін, әдеби жастар
кешін, кітап талқылау кешін, айтыс кешін өткізіп тұрумен қатар ұсынылған
шығармалар бойынша Жаңа кітаптар атты кітап көрмесін ұйымдастыру да
кітаптың таралымын жоғарылатады. Мысалы, 1972 жылы ұсынылған қазақ тілінде
1971-1972 жылдары басылып шыққан жаңа әдебиеттерді насихаттауға арналған
көмекші құралда Т.Ахтановтың Үндістан хикаясы, І.Есенберлиннің Алмас
қылыш, С.Бегалиннің Шоқан асулары, Т. Әлімқұловтың Күрең өзен,
Ә.Жиреншиннің Қазақ-қырғыз тарихынан, т.б. кітаптардың мазмұны, автор
өмірі туралы біршама мағлұмат берілген.
Шығарылған кітаптар жөнінде баспасөз, телевизия мен радиохабар
орындары да жан-жақты жұмыстар жүргізеді.
Кітап саудасы, кітапты таратудың түрлі формалары – қоғамның, халықтың,
ұлттың, мәдени, рухани даму дәрежесін айқындайтын маңызды көрсеткіштердің
бірі. Таратпасақ, кітап басып керегі не? - деп үлкен жазушымыз Ғабит
Мүсірепов айтқандай, кітап саудасын, кітап таратудың түрлері мен формаларын
жолға қоймайынша, баспа кітап өзінің бұқаралық ақпарат құралы ретіндегі
әлеуметтік рөлін ойдағыдай атқара алмақ емес. ХХ ғасырдың өзінде
Қазақстанда кітап тарату мен кітап сатудың белгілі жүйесі жұмыс істеді.
Мәселен, 1917 жылға дейін қазақ тілінде, қазақ-татар, қазақ-орыс тілдерінде
900 аталымнан астам әртүрлі баспа өнімдері басылды. Мұсылман басылымдары
көбінесе Қазақстанның әр тұсында жылма-жыл ұйымдастыратын жәрмеңкелерде
сатылатын. Әсіресе орыс әдебиетін сатушыларға кең өріс ашылды. Дегенмен,
қазақ ауылдары кітапсыз болған жоқ. Бұл жөнінде А.В.Васильев: Далада сапар
шеге жүріп, кітабы жоқ киіз үйді сирек кездестіресің. Кітапқа деген
сұраныстың күштілігін бір қазақ тіліндегі кітаптың әлденеше мың данамен
оншақты рет басылғанын көресің. деген куәліктер келтіреді.
Кітап - әлеуметтік құбылыс. Дара сана табысын, жемісін өзге адам
саналарының игілігі ететін құрал. Адамзат баласы жазу-сызуды үйренгеннен
кейін қоғамдық - әлеуметтік қатынас құралы ретінде кітапты ойлап тапты. ХХ
ғасырдың орта шенінде ақпарат әлемінде революция жасап, қоғамдық санада
жарылыс туғызған теледидардың сиқырлы күшін, қалың бұқаралық сипатын асыра
бағалаған кейбір ғалымдар ол басқа бұқаралық ақпарат құралдарының, соның
ішінде, ең алдымен, кітаптың түбіне жетеді деген сәуегейлікке жол бергенін
жақсы білеміз. Ал, ол аз болды десеңіз, жаңа техника ғасырының туындысы
электронды кітапқа не демегіңіз бар? Сақ Қайрат ағайымыз айтқандай:
Тәуелсіз еліміздің рухани сұранысына сай, әбден қажып, қағажау көріп
отырған ұлттық санаға нәр, дәрмен беретін қазақ кітабының мүшкіл халін күн
құрғатпай, жақсартуға мүмкіндік туғызатын іс-әрекет керек-ақ. Онсыз
мәселенің беті насырға шабатыны қазірдің өзінде-ақ көрініп қалды. Бүгінде
бай ауыз әдебиетімен санасы суарылмаған, өзіміздің би, батыр, шешен,
көсемдерімізден гөрі шетелдердің қолдан жасалған қуыршақтарына табынған,
болмысы бөлек ұрпақ өсіп келеді. Оның себебін іздесеңіз сан тарау. Соның
ішінде бұқаралық ақпарат құралдарының үлес салмағы басым. Ол телерадио,
баспасөзге ғана, кітапқа да көп қатысты. Сондықтан бұл салада да сан
ойланып, бір шешімге келетін, табанды іс-әрекеттерге көшетін уақыт жетті.
1997 жылы Қазақстан Республикасының президенті Н.Ә.Назарбаев:
Интернет – қазақстандықтар үшін емес,- деп мәлімдеді. Бірер жылдан кейін
интернет біз ойлаған мүмкіндіктерінен әлдеқайда жоғары екенін көрсетті.
Интернет интерактивті араласу мен жақындасу мүмкіндігімен қатар ақпарат
құралы болып қалыптасты. Әсіресе, журналистика үшін әсері көп болды.
Дегенмен, қазақстандық билік басшылары бұқаралық ақпарат құралдарында
Интернет цензураны енгізгісі келеді-міс деп шу көтерді.
Электронды дәуір басталды деп нық сеніммен айтуға болады. Кейбір
пысықтар мұнда полициялық тәртіп қойғысы келгенімен Интернет әліде
бостандық, демократия, сеніммен үйлесім тауып отыр. Интернет – бос
ақпараттық кеңістік. Оған басшылық та, қашықтық та билік жүргізе алмайды.
Алайда, глобалды желіс бұқаралық ақпарат құралының ең этикаға қайшы түрі.
Егер принцесса Диананың өлімін тіпті баспасөз беттері де жария етуден бас
тартса, бұрынғы ханшайым суреттері қайғылы оқиғадан кейін жарты сағаттан
соң Интернет сайттарында шықты. Бұл ретте интернеттің ақпаратты тез және
шынайы түрде бүкіл әлемге таралуын байқасақ, электронды кітаптың да
мүмкіндіктері қаншалықты жоғары екенін байқау қиын емес.
Электронды кітап, яғни кітаптың компьютерлік нұсқасы қазір батыстың
өркениетті елдерінде кең қолданысқа ие. Оның дәстүрлі баспа кітаптан
айырмашылығы технологиялық жетістігінде ғана. Айталық, ағылшынның
Массачукетск технологиялық институты ойлап тапқан SOFTBOOK жобасын алып
қарайық. Онда кітаптың барлық ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz