Жер пайдалану құқығы
1. Кіріспе. Жер пайдалану құқығы.
2. Негізгі бөлім:
а) Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
б) Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
в) Жерді пайдаланудың бақылау формалары.
3. Қорытынды. Жерді пайдалануды осы заманғы құрылымы.
2. Негізгі бөлім:
а) Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
б) Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
в) Жерді пайдаланудың бақылау формалары.
3. Қорытынды. Жерді пайдалануды осы заманғы құрылымы.
Тұрғындар географиясынан жер пайдалану ресурстарына өту – бұл бір сұрақтан екінші бір сұраққа өткендей. Жерді зерттеу, оның рестарын пайдалану оның экономика мен өмір аспектісінің негізгі сараптамасы болу бұл кіпатта қозғалатын басты тақырыптар. Адамның барлық іс-әрекеттері жер пайдаланумен немесе жер мәселесінің бәсекелесі мен территорияны ұтымды пайдаланудың барлық өзара байланысында болып табылады. Пайдалы қазбаларды зерттеу, мысалы минералдық байлықтар бұл жан-жақты экономикалық тұрғыдан барлық сипатта да қолданудың негізі болып табылады. Әрі бұл пайдалы байлықтың жер пайдаланудың басқа түрінде қалай көрінетінін білуге болады (мысалы, ауылшарушылығныда қалалық құрылыста немесе рекреациондық мақсаттарда), оның қоршаған ортағы әсерін бағалау. Басқа жағдайда мұндай зерттеулер нақты сараптаманың нәтижесін әр түрлі типті жер орналастыруда көрсетіп бере алады: ауылшарушылық қызметтер, өндірістің әр түрлі салаларында, қалалық құрылыстың әр түрлі формаларында және т.б. Алайда мұндай қатыс мұндағы басты мақсатты жер мағынасын шешудің негізі болып табылады. Жан-жақты географиялық сараптама жүргізуге тырысу, жер пайдалануды негізгі объектіге ала отырып, барлық қиыншылықтарға қарамастан қазіргі кездегі туындап жатқан оның барлық қиыншылықтарын жеңе білу нағыз өз ісін білетін географтың жұмысы. Ерекше күрделілікті жер пайдаланудың маңызды аспектісі болып Құрама Штаттардағы шаруашылықтың қалалық салаларында жер пайдалану орын алады. Ең алғашқы рет теке-тіреске түскенде бұл Солтүстік Американы зерттеп жүрген көптеген ғалымдарды таң қалдырды, өйткені олар бұл жерді пайдаланудың сараптамасымен, жүйенің үнемі жинағымен еш санаспай, құр статистикалық ақпараттармен берілетін көлемі мен еніне ғана мақтанатын. Клоусон мен Стюарт та басқа ғалымдар сияқты Америка Құрама Штаттарындағы жер пайдалану сипаттарындағы көптеген күрделі өзгерістерді, жер пайдалану жүйесіндегі күннен-күнге ұлғайып келе жатқан бәсекелестікті, кіріс көзінің өсуі, әсіресе, тұрғын санының күн санап ұлғаюы мен басқа да факторларға ерекше назара аударды.
1. Қ.Р. Конституциясы
2. Қ.Р. үкіметінің “Қ.Р. жер кодексінің жобасы туралы” № 1263 қаулысы 27.11.2002 ж
3. Қ.Р. Призидентінің “Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы” заң күші бар жарлығы 27.01.96 ж
4. Қ.Р. Азаматтық кодексі Алматы, жеті жарғы.
5. И.Т. Архипов “Зем право РК”
6. Қ.Р. Президентінің “Жер қатынастарын одан әрі жетілдіру туралы” заң күші бар жарлығы 05.04.94 ж
7. Қ.Р. “Жер туралы” заңы
2. Қ.Р. үкіметінің “Қ.Р. жер кодексінің жобасы туралы” № 1263 қаулысы 27.11.2002 ж
3. Қ.Р. Призидентінің “Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы” заң күші бар жарлығы 27.01.96 ж
4. Қ.Р. Азаматтық кодексі Алматы, жеті жарғы.
5. И.Т. Архипов “Зем право РК”
6. Қ.Р. Президентінің “Жер қатынастарын одан әрі жетілдіру туралы” заң күші бар жарлығы 05.04.94 ж
7. Қ.Р. “Жер туралы” заңы
Жоспар:
1. Кіріспе. Жер пайдалану құқығы.
2. Негізгі бөлім:
а) Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
б) Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
в) Жерді пайдаланудың бақылау формалары.
3. Қорытынды. Жерді пайдалануды осы заманғы құрылымы.
Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
Тұрғындар географиясынан жер пайдалану ресурстарына өту – бұл бір
сұрақтан екінші бір сұраққа өткендей. Жерді зерттеу, оның рестарын
пайдалану оның экономика мен өмір аспектісінің негізгі сараптамасы болу
бұл кіпатта қозғалатын басты тақырыптар. Адамның барлық іс-әрекеттері жер
пайдаланумен немесе жер мәселесінің бәсекелесі мен территорияны ұтымды
пайдаланудың барлық өзара байланысында болып табылады. Пайдалы қазбаларды
зерттеу, мысалы минералдық байлықтар бұл жан-жақты экономикалық тұрғыдан
барлық сипатта да қолданудың негізі болып табылады. Әрі бұл пайдалы
байлықтың жер пайдаланудың басқа түрінде қалай көрінетінін білуге болады
(мысалы, ауылшарушылығныда қалалық құрылыста немесе рекреациондық
мақсаттарда), оның қоршаған ортағы әсерін бағалау. Басқа жағдайда мұндай
зерттеулер нақты сараптаманың нәтижесін әр түрлі типті жер орналастыруда
көрсетіп бере алады: ауылшарушылық қызметтер, өндірістің әр түрлі
салаларында, қалалық құрылыстың әр түрлі формаларында және т.б. Алайда
мұндай қатыс мұндағы басты мақсатты жер мағынасын шешудің негізі болып
табылады. Жан-жақты географиялық сараптама жүргізуге тырысу, жер
пайдалануды негізгі объектіге ала отырып, барлық қиыншылықтарға қарамастан
қазіргі кездегі туындап жатқан оның барлық қиыншылықтарын жеңе білу нағыз
өз ісін білетін географтың жұмысы. Ерекше күрделілікті жер пайдаланудың
маңызды аспектісі болып Құрама Штаттардағы шаруашылықтың қалалық
салаларында жер пайдалану орын алады. Ең алғашқы рет теке-тіреске түскенде
бұл Солтүстік Американы зерттеп жүрген көптеген ғалымдарды таң қалдырды,
өйткені олар бұл жерді пайдаланудың сараптамасымен, жүйенің үнемі жинағымен
еш санаспай, құр статистикалық ақпараттармен берілетін көлемі мен еніне
ғана мақтанатын. Клоусон мен Стюарт та басқа ғалымдар сияқты Америка Құрама
Штаттарындағы жер пайдалану сипаттарындағы көптеген күрделі өзгерістерді,
жер пайдалану жүйесіндегі күннен-күнге ұлғайып келе жатқан бәсекелестікті,
кіріс көзінің өсуі, әсіресе, тұрғын санының күн санап ұлғаюы мен басқа да
факторларға ерекше назара аударды. Олар мынандай қорытындығы келді жер
пайдаланудың қажетті нақты, мазмұнды және шынайы мәліметі қажет деген.
Алайда АҚШ жер пайдаланудың мәлімететрі тұтастай және жалпылама винегрет
іспеттес. Жер ауданы жайлы ел масштабын беретін нақты цифрды және оның әр
түрлі мақсаттарға пайдалану жағдайын білу немесе білуге ұмтылу өте үлкен
қиындық тудырады. Тіпті бұл туралы мәліметтерді жинаудың өзі үлкен қиындық
келтіреді. Мұндай үлкен территория туралы айтқанда елдің тұтастай мәліметі
ортақталынып (жасырынып) қалады. Сондықтан да ұсақ территориялы бірліктер
немес штаттар географиялық аудан рамкасында еленбей де жатады. Сондықтан да
жер ресурстарын пайдаланудың мәселелері тұтастай және жүйелі сараптаманың
өте тиянақты орындалуын қажет етеді. Бірақ соған қарамастан жер халықпен
бірге мемлекеттің негізгі ресурсы болып қала береді, және де бұл тарауда
біз АҚШ жер байлығын қарастырамыз; әрі кейбір мәселелерге, соның ішінде жер
пайдалану мен оның философиясына, Құрама Штаттардағы жер пайдаланумен
байланысты басқа да сұрақтарға келеміз. Бұл тарау бұдан ары жүретін
зерттеулердің негізі болып қалады.
Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
Құрама Штаттардағы жер көлемі жағынан аз емес. Жалпы ауданы 48
біріккен штаттардан (Альяска мен Гавайаны қоспағанда) 3 млн миль шаршы
немесе 1,0 млрд. акрді құрайды. 60 жылдардың соңында құрама Штаттардың
халқының тығыздығы 1 шаршы миль жерге 60 адамнан кем түспеді, ал бұл
өндіріс саласынан неғұрлы алысқа дамып кеткен Батыс Еуропа елдері мен
Жапониямен салыстырғанда анағұрлым аз салыстырма болып қалады. Әрине бұл
территорияның белгілі бір бөлігі жеміссіз болып классификацияланады.
Мұндай жеміссіз немесе қалдықты жер экономикалық, әлеуметтік және
техкологиялық жағдайларға байланысты бір елден екінші елге бір ауданнан
екінші ауданға әрдайым көшіп отырады. Бұл халықаралық масштабты
салыстырулар жүргізудің ең үлкен қиындығын келтіреді, әрі нақты
көрсеткіштер емес, бәрі де жалпылама болып қалып отырады. Америка Құрама
Штаттары жалпы ауданның тек 10% ғана қалдықты жерлер құрайды. Бұл орта
әлемдік цифрмен (45%) немесе Канадамен (58%) салыстырғанда өте аз
көрсеткіш. Әрбір американдық үшін игілігін көре отыра жерді жемісті
пайдалану үшін 9 акр жер үлесі тиесілі. Мысалы, салыстырма үшін біріккен
карольдіктің сәйкес цифрасын келтіруге болады, ол әрбір жан үшін бір акрден
көп түспейді. Тіпті қазіргі кезде фермада пайдаланатын жер көлемі (1,1 млдр
акрді құрайтын жалпы көлемді жер қазіргі техника бойынша жақсы өнім беруге
қабілетті) әрбір американдық үшін 5 акрден жоғары жер үлесі тиесілі. Және
де бұл көрсеткіш басқа да дамыған өндірістік елдерден үлкен айырмашылықпен
ажыратылады. Альяска мен Гавайа аралдарын қосу АҚШ жалпы территориясын 1,9
млрд. акрден 2,27 млрд. акрге дейін ұлғайтады. Гавай аралдары 4,1 млн. акр
жерді қосады, бірақ Альяска – ең үлкен штат (365 млн. акр. жер ауданы
жағынан екінші орын алатын Техас 168 млн. акрді құраса, ал Калифорния 100
млн. акрді құрайды). Сондықтан да Альясканы қосып жіберу жалпы жер
ауданымен байланысты қорытындылар мен есептерге зор ықпал етеді. Сонымен
қатар, Альяскада жеміссіз жер кеңістігі өте үлкен болғандықтан, ол 48
штатты қоса есептегендегі ел картасындағы ортақ көрсеткішке үлкен өзгеріс
әкеледі. Сондықтан да Құрама Штаттардағы жер ресурстарының мәселесі басқа
елдердегі аналогиялық мәселесінен анағұрлы өзгеше. Бірақ, жер пайдалану
мәселесі шынайы жүзеге асатын іс; дұрыс емес агротехниканың салдарынан
жайылымдық жерлер, орман шаруашылығы өте үлкен қатыгездікпен жойылып,
жердің басқа аудандарындағы мелиорация мен қорғау мәселелері қолға алына
бастады. Пайдалы қазбалардың жемісі өз орнына жұмсалу; үлкен тығыздықпен
орналасқан тұрғындар ортасындағы ұтымды жер пайдалану мәселесі; мысалы,
үлкен қаладағы; жерді рационалды пайдалану мен табиғат сұлулығын сақтай
білу. Жерді пайдалану арқылы біз келер ұрпақ алдындағы өзіміздің үлкен
міндетімізді (өте кеш түсінген) түсінуіміз қажет.
АҚШ жер ресурстары сөз жоқ өте үлкен және де пайдалану қатысы жағынан
да үлкен жауапкершілікті талап етеді. АҚШ тұрғыны күннен-күнге қаулап өсіп
келе жатқандықтан, ал оның маңыздысы белгілі бір ауданда концентирленеді
және де жер пайдалану бәсекелестігінде күрделі мәселелерді туғызады. Және
де дәл осындай аудандарда үлкен масштабты жобаның негізінде жер пайдалану
мүмкіндігінен үлкен кіріс көзін түсіру жұмыстың тек бір жаға ғана болып
табылады, екінші жағынан қоршаған орта сапасы мен ресурстарды сақтаудың
негізі мақсаты болатын үнемі және іргелі зерттеу – жұмыстың екінші қыры.
Алайда мұндай сұрақтардың маңызды тәжірибелі шешімі дельцалардың негізімен
қабылданады, өйткені олар шығындар мен қоғамдық кең қызығушылықтарға бара
бермейді. Жер пайдалану қызметінің көптеген түрлері үлкен шығынды талап
етеді. Ал салдарына (ең маңыздысы) ешкім де назар аудармайды. Осыдан
былайғы құрылыс қарқыны тіпті жылдам әрі өте қауіпті, ал ол өз кезегінде
табиғат сұлулығы мен баға жетпес ресурстарға өте үлкен зардап әкелуі әбден
мүмкін. Сондықтан да өте тиянақты компонентті жер пайдаланудың жоспарын
қолдануымыз керек. Өкінішке орай жер фактісі туралы мәліметті ескере отырып
іске кірісу біздің мүмкіндігімізден ескерусіз және тыс жатыр. Шынайы
қиыншылықтар американдықтардың көзқарасының негізімен де кең тарала
бастады. Бұрыннан келе жатқан Америка – ана байлығының шексіздігі және
таусылмастығы туралы дәстүрлі түсінігі халық санасына әбден сіңіп 1862
жылғы Гомстед туралы заңнан бұрын және кейін де жалғаса берді. Ұрпақтан-
ұрпаққа жалғасып адам санасында берік орын алған бұл түсінік жалпылама
сипат алады да, тек американдықтардың кішкене ғана бөлігі жер ресустарын
пайдалану мен оған қаншалықты зардап келіп жатқандығы туралы ойланады. Бұл
жерде тек пайда туралы ғана емес, оның табиғи ресурстарды жоғалту, болашақ
қажеттілікті өтеу сұрағы мен жер құнарлығын жою мәселесі де мазаландыру
керек. Жерге дәстүрлі қатынасудың бірінші кезегі оның еш салдарын
ойламастан бірден пайдалануға кірісу. ХІХ ғасырда бұл қатынасу Америка
экономикасын өте аз уақытта тез дамытып әкетті; дамудың мұндай стадиясы өте
қажетті және бұлтартпас мүмкіндік еді. Өкінішке орай, жер зардабының бұл
көрсеткіші күннен-күнге өсе түсті, мыңдаған американдықтардың өміріне
зардап әкелген бұл қайғылы жағдай ұзаққа созылды. Оның нағыз бағысын осы
ғасырдың басында жер ресурстарын қорғаудың американдық қорғаушысы Г.
Пинчот атап өтті. Олардың түсінігінде байлық пен қайырымдылық бір-бірімен
ажырамас мағыналас еді.
Сондықтан да ХІХ ғасырда АҚШ конгресінде экономикалық жетістікпен
келіп жатқан өзгерістерге соншалықты ерекше назар аударылмады. Керісінше,
мемлекеттік жерді жеке меншікке беру, ұлттық ұсақ фермерлерді құру–бұл
нағыз демократиялық идеал әрі Джефферсонның АҚШ басқа тарихи дәуірге
өткізудің құтты қадамы болып саналды. Жерлерді тәртібімен орналастыру және
де өз қажеттігіне жарату ең маңызды аспекті болып саналды. Агассиз, Гийот
және Марш сияқты ойшылдар 1891 жылғы табиғи ресурстар қозғалысының орманды
қорғау туралы заңды қозғалысының жанды тетігі болды. Орман ресурстарының
лезде жоғалу мен фактісі, тіпті президент тарапынан федералды орман
жерлерін фермерлердің қолына өңделу үшін беру тапсырылды. Табиғи
ресурстарды қорғау қозғалысы президент Теодор Рузвельт (1901-1908 жж.)
кезінде белгілі бір жетістіктерге жетті, одан кейін жалпы ұлттық масштабта
әлеуметтік сипат алып тек 30 жылдары жаңа курс кезінде қолға алына
бастады. Ұлттық ресурстарды басқару және басқа да мәселелер 1934 жылғы
дәстүрлі американдықтардың көзқарасына қарсы шыққан баяндаманың негізінде
дайындалды. Онда ұлттық ресустар барлық халықтың мұрасы ретінде саналып,
оны сақтау мен пайдалану аз ғана топтардың мүддесі үшін ғана емес, барлық
адамның игілігі үшін деп танылды. Надандық, қамқорлықтың болмауы мен
салғырттық жер пайдаланудағы үлкен көлемді масштабтық өзгеріске әкелді.
Мемлекеттік саясат өзінің мақсаты мен жеке меншік формаларын қалыптастырып
және жер пайдалануды қамтамасыз етуі қажет.
Бәрібір де бұл кезеңде ерекше назар ауылшаруашылығы үшін жер пайдалану
назарына ерекше ауды. Жердің көптеген ауданы желдік және сулық эрозиямен
тоқырау көрді. Орман дайындау мен агротехниканың дұрыс емес жүйесінен
фермерлерге айтарлықтай экономикалық депрессия орын алды. Сондықтан да
топырақ қорғау бағдарламасы өңделіп, фермерлердің қоныстануымен проблемалы
аудандардағы ферма реконструкциясы қолға алына бастады, оларлың кейбірі әлі
күнге дейін өз күшінде. Сондықтан да тәжірибеде айтарлықтай үлкен
жетістікке жетіп бұл іс-шаралар шексіз болып қалды. Ең аз назар жер
пайдаланудың басқа да маңызды түрлері мен бұл проблемамен байланысты
конфликтке аударылды. 1934 жылғы баяндама табиғи ресурстардың жалпы
қатынасы мен оның сипатына деген тақырыпта қозғалды. табиғи ресурстарды
қорғау қызығушылығы мен жоспардың жүзеге асуы 1960 жылғы кездерде ұмтылыс
тудырды. Маңызды публикациялар пайда болды, ресми ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе. Жер пайдалану құқығы.
2. Негізгі бөлім:
а) Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
б) Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
в) Жерді пайдаланудың бақылау формалары.
3. Қорытынды. Жерді пайдалануды осы заманғы құрылымы.
Жер ресустары және жер пайдаланудың мәселелері
Тұрғындар географиясынан жер пайдалану ресурстарына өту – бұл бір
сұрақтан екінші бір сұраққа өткендей. Жерді зерттеу, оның рестарын
пайдалану оның экономика мен өмір аспектісінің негізгі сараптамасы болу
бұл кіпатта қозғалатын басты тақырыптар. Адамның барлық іс-әрекеттері жер
пайдаланумен немесе жер мәселесінің бәсекелесі мен территорияны ұтымды
пайдаланудың барлық өзара байланысында болып табылады. Пайдалы қазбаларды
зерттеу, мысалы минералдық байлықтар бұл жан-жақты экономикалық тұрғыдан
барлық сипатта да қолданудың негізі болып табылады. Әрі бұл пайдалы
байлықтың жер пайдаланудың басқа түрінде қалай көрінетінін білуге болады
(мысалы, ауылшарушылығныда қалалық құрылыста немесе рекреациондық
мақсаттарда), оның қоршаған ортағы әсерін бағалау. Басқа жағдайда мұндай
зерттеулер нақты сараптаманың нәтижесін әр түрлі типті жер орналастыруда
көрсетіп бере алады: ауылшарушылық қызметтер, өндірістің әр түрлі
салаларында, қалалық құрылыстың әр түрлі формаларында және т.б. Алайда
мұндай қатыс мұндағы басты мақсатты жер мағынасын шешудің негізі болып
табылады. Жан-жақты географиялық сараптама жүргізуге тырысу, жер
пайдалануды негізгі объектіге ала отырып, барлық қиыншылықтарға қарамастан
қазіргі кездегі туындап жатқан оның барлық қиыншылықтарын жеңе білу нағыз
өз ісін білетін географтың жұмысы. Ерекше күрделілікті жер пайдаланудың
маңызды аспектісі болып Құрама Штаттардағы шаруашылықтың қалалық
салаларында жер пайдалану орын алады. Ең алғашқы рет теке-тіреске түскенде
бұл Солтүстік Американы зерттеп жүрген көптеген ғалымдарды таң қалдырды,
өйткені олар бұл жерді пайдаланудың сараптамасымен, жүйенің үнемі жинағымен
еш санаспай, құр статистикалық ақпараттармен берілетін көлемі мен еніне
ғана мақтанатын. Клоусон мен Стюарт та басқа ғалымдар сияқты Америка Құрама
Штаттарындағы жер пайдалану сипаттарындағы көптеген күрделі өзгерістерді,
жер пайдалану жүйесіндегі күннен-күнге ұлғайып келе жатқан бәсекелестікті,
кіріс көзінің өсуі, әсіресе, тұрғын санының күн санап ұлғаюы мен басқа да
факторларға ерекше назара аударды. Олар мынандай қорытындығы келді жер
пайдаланудың қажетті нақты, мазмұнды және шынайы мәліметі қажет деген.
Алайда АҚШ жер пайдаланудың мәлімететрі тұтастай және жалпылама винегрет
іспеттес. Жер ауданы жайлы ел масштабын беретін нақты цифрды және оның әр
түрлі мақсаттарға пайдалану жағдайын білу немесе білуге ұмтылу өте үлкен
қиындық тудырады. Тіпті бұл туралы мәліметтерді жинаудың өзі үлкен қиындық
келтіреді. Мұндай үлкен территория туралы айтқанда елдің тұтастай мәліметі
ортақталынып (жасырынып) қалады. Сондықтан да ұсақ территориялы бірліктер
немес штаттар географиялық аудан рамкасында еленбей де жатады. Сондықтан да
жер ресурстарын пайдаланудың мәселелері тұтастай және жүйелі сараптаманың
өте тиянақты орындалуын қажет етеді. Бірақ соған қарамастан жер халықпен
бірге мемлекеттің негізгі ресурсы болып қала береді, және де бұл тарауда
біз АҚШ жер байлығын қарастырамыз; әрі кейбір мәселелерге, соның ішінде жер
пайдалану мен оның философиясына, Құрама Штаттардағы жер пайдаланумен
байланысты басқа да сұрақтарға келеміз. Бұл тарау бұдан ары жүретін
зерттеулердің негізі болып қалады.
Жер ауданы және оның халық санының қатысы.
Құрама Штаттардағы жер көлемі жағынан аз емес. Жалпы ауданы 48
біріккен штаттардан (Альяска мен Гавайаны қоспағанда) 3 млн миль шаршы
немесе 1,0 млрд. акрді құрайды. 60 жылдардың соңында құрама Штаттардың
халқының тығыздығы 1 шаршы миль жерге 60 адамнан кем түспеді, ал бұл
өндіріс саласынан неғұрлы алысқа дамып кеткен Батыс Еуропа елдері мен
Жапониямен салыстырғанда анағұрлым аз салыстырма болып қалады. Әрине бұл
территорияның белгілі бір бөлігі жеміссіз болып классификацияланады.
Мұндай жеміссіз немесе қалдықты жер экономикалық, әлеуметтік және
техкологиялық жағдайларға байланысты бір елден екінші елге бір ауданнан
екінші ауданға әрдайым көшіп отырады. Бұл халықаралық масштабты
салыстырулар жүргізудің ең үлкен қиындығын келтіреді, әрі нақты
көрсеткіштер емес, бәрі де жалпылама болып қалып отырады. Америка Құрама
Штаттары жалпы ауданның тек 10% ғана қалдықты жерлер құрайды. Бұл орта
әлемдік цифрмен (45%) немесе Канадамен (58%) салыстырғанда өте аз
көрсеткіш. Әрбір американдық үшін игілігін көре отыра жерді жемісті
пайдалану үшін 9 акр жер үлесі тиесілі. Мысалы, салыстырма үшін біріккен
карольдіктің сәйкес цифрасын келтіруге болады, ол әрбір жан үшін бір акрден
көп түспейді. Тіпті қазіргі кезде фермада пайдаланатын жер көлемі (1,1 млдр
акрді құрайтын жалпы көлемді жер қазіргі техника бойынша жақсы өнім беруге
қабілетті) әрбір американдық үшін 5 акрден жоғары жер үлесі тиесілі. Және
де бұл көрсеткіш басқа да дамыған өндірістік елдерден үлкен айырмашылықпен
ажыратылады. Альяска мен Гавайа аралдарын қосу АҚШ жалпы территориясын 1,9
млрд. акрден 2,27 млрд. акрге дейін ұлғайтады. Гавай аралдары 4,1 млн. акр
жерді қосады, бірақ Альяска – ең үлкен штат (365 млн. акр. жер ауданы
жағынан екінші орын алатын Техас 168 млн. акрді құраса, ал Калифорния 100
млн. акрді құрайды). Сондықтан да Альясканы қосып жіберу жалпы жер
ауданымен байланысты қорытындылар мен есептерге зор ықпал етеді. Сонымен
қатар, Альяскада жеміссіз жер кеңістігі өте үлкен болғандықтан, ол 48
штатты қоса есептегендегі ел картасындағы ортақ көрсеткішке үлкен өзгеріс
әкеледі. Сондықтан да Құрама Штаттардағы жер ресурстарының мәселесі басқа
елдердегі аналогиялық мәселесінен анағұрлы өзгеше. Бірақ, жер пайдалану
мәселесі шынайы жүзеге асатын іс; дұрыс емес агротехниканың салдарынан
жайылымдық жерлер, орман шаруашылығы өте үлкен қатыгездікпен жойылып,
жердің басқа аудандарындағы мелиорация мен қорғау мәселелері қолға алына
бастады. Пайдалы қазбалардың жемісі өз орнына жұмсалу; үлкен тығыздықпен
орналасқан тұрғындар ортасындағы ұтымды жер пайдалану мәселесі; мысалы,
үлкен қаладағы; жерді рационалды пайдалану мен табиғат сұлулығын сақтай
білу. Жерді пайдалану арқылы біз келер ұрпақ алдындағы өзіміздің үлкен
міндетімізді (өте кеш түсінген) түсінуіміз қажет.
АҚШ жер ресурстары сөз жоқ өте үлкен және де пайдалану қатысы жағынан
да үлкен жауапкершілікті талап етеді. АҚШ тұрғыны күннен-күнге қаулап өсіп
келе жатқандықтан, ал оның маңыздысы белгілі бір ауданда концентирленеді
және де жер пайдалану бәсекелестігінде күрделі мәселелерді туғызады. Және
де дәл осындай аудандарда үлкен масштабты жобаның негізінде жер пайдалану
мүмкіндігінен үлкен кіріс көзін түсіру жұмыстың тек бір жаға ғана болып
табылады, екінші жағынан қоршаған орта сапасы мен ресурстарды сақтаудың
негізі мақсаты болатын үнемі және іргелі зерттеу – жұмыстың екінші қыры.
Алайда мұндай сұрақтардың маңызды тәжірибелі шешімі дельцалардың негізімен
қабылданады, өйткені олар шығындар мен қоғамдық кең қызығушылықтарға бара
бермейді. Жер пайдалану қызметінің көптеген түрлері үлкен шығынды талап
етеді. Ал салдарына (ең маңыздысы) ешкім де назар аудармайды. Осыдан
былайғы құрылыс қарқыны тіпті жылдам әрі өте қауіпті, ал ол өз кезегінде
табиғат сұлулығы мен баға жетпес ресурстарға өте үлкен зардап әкелуі әбден
мүмкін. Сондықтан да өте тиянақты компонентті жер пайдаланудың жоспарын
қолдануымыз керек. Өкінішке орай жер фактісі туралы мәліметті ескере отырып
іске кірісу біздің мүмкіндігімізден ескерусіз және тыс жатыр. Шынайы
қиыншылықтар американдықтардың көзқарасының негізімен де кең тарала
бастады. Бұрыннан келе жатқан Америка – ана байлығының шексіздігі және
таусылмастығы туралы дәстүрлі түсінігі халық санасына әбден сіңіп 1862
жылғы Гомстед туралы заңнан бұрын және кейін де жалғаса берді. Ұрпақтан-
ұрпаққа жалғасып адам санасында берік орын алған бұл түсінік жалпылама
сипат алады да, тек американдықтардың кішкене ғана бөлігі жер ресустарын
пайдалану мен оған қаншалықты зардап келіп жатқандығы туралы ойланады. Бұл
жерде тек пайда туралы ғана емес, оның табиғи ресурстарды жоғалту, болашақ
қажеттілікті өтеу сұрағы мен жер құнарлығын жою мәселесі де мазаландыру
керек. Жерге дәстүрлі қатынасудың бірінші кезегі оның еш салдарын
ойламастан бірден пайдалануға кірісу. ХІХ ғасырда бұл қатынасу Америка
экономикасын өте аз уақытта тез дамытып әкетті; дамудың мұндай стадиясы өте
қажетті және бұлтартпас мүмкіндік еді. Өкінішке орай, жер зардабының бұл
көрсеткіші күннен-күнге өсе түсті, мыңдаған американдықтардың өміріне
зардап әкелген бұл қайғылы жағдай ұзаққа созылды. Оның нағыз бағысын осы
ғасырдың басында жер ресурстарын қорғаудың американдық қорғаушысы Г.
Пинчот атап өтті. Олардың түсінігінде байлық пен қайырымдылық бір-бірімен
ажырамас мағыналас еді.
Сондықтан да ХІХ ғасырда АҚШ конгресінде экономикалық жетістікпен
келіп жатқан өзгерістерге соншалықты ерекше назар аударылмады. Керісінше,
мемлекеттік жерді жеке меншікке беру, ұлттық ұсақ фермерлерді құру–бұл
нағыз демократиялық идеал әрі Джефферсонның АҚШ басқа тарихи дәуірге
өткізудің құтты қадамы болып саналды. Жерлерді тәртібімен орналастыру және
де өз қажеттігіне жарату ең маңызды аспекті болып саналды. Агассиз, Гийот
және Марш сияқты ойшылдар 1891 жылғы табиғи ресурстар қозғалысының орманды
қорғау туралы заңды қозғалысының жанды тетігі болды. Орман ресурстарының
лезде жоғалу мен фактісі, тіпті президент тарапынан федералды орман
жерлерін фермерлердің қолына өңделу үшін беру тапсырылды. Табиғи
ресурстарды қорғау қозғалысы президент Теодор Рузвельт (1901-1908 жж.)
кезінде белгілі бір жетістіктерге жетті, одан кейін жалпы ұлттық масштабта
әлеуметтік сипат алып тек 30 жылдары жаңа курс кезінде қолға алына
бастады. Ұлттық ресурстарды басқару және басқа да мәселелер 1934 жылғы
дәстүрлі американдықтардың көзқарасына қарсы шыққан баяндаманың негізінде
дайындалды. Онда ұлттық ресустар барлық халықтың мұрасы ретінде саналып,
оны сақтау мен пайдалану аз ғана топтардың мүддесі үшін ғана емес, барлық
адамның игілігі үшін деп танылды. Надандық, қамқорлықтың болмауы мен
салғырттық жер пайдаланудағы үлкен көлемді масштабтық өзгеріске әкелді.
Мемлекеттік саясат өзінің мақсаты мен жеке меншік формаларын қалыптастырып
және жер пайдалануды қамтамасыз етуі қажет.
Бәрібір де бұл кезеңде ерекше назар ауылшаруашылығы үшін жер пайдалану
назарына ерекше ауды. Жердің көптеген ауданы желдік және сулық эрозиямен
тоқырау көрді. Орман дайындау мен агротехниканың дұрыс емес жүйесінен
фермерлерге айтарлықтай экономикалық депрессия орын алды. Сондықтан да
топырақ қорғау бағдарламасы өңделіп, фермерлердің қоныстануымен проблемалы
аудандардағы ферма реконструкциясы қолға алына бастады, оларлың кейбірі әлі
күнге дейін өз күшінде. Сондықтан да тәжірибеде айтарлықтай үлкен
жетістікке жетіп бұл іс-шаралар шексіз болып қалды. Ең аз назар жер
пайдаланудың басқа да маңызды түрлері мен бұл проблемамен байланысты
конфликтке аударылды. 1934 жылғы баяндама табиғи ресурстардың жалпы
қатынасы мен оның сипатына деген тақырыпта қозғалды. табиғи ресурстарды
қорғау қызығушылығы мен жоспардың жүзеге асуы 1960 жылғы кездерде ұмтылыс
тудырды. Маңызды публикациялар пайда болды, ресми ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz