Экономикалық дамудың циклдық теориялары

КІРІСПЕ 3
1. АРТЫҚ ӨНДІРУ ЖӘНЕ ЖЕТКІЛІКСІЗ ӨНДІРУ ЭКОНОМИКАЛЫК ДАҒДАРЫСТЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ 4
2. ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЦИКЛ. ЦИКЛДЫҢ КЕЙНСТІК, 7
НЕОКЕЙНСТІК ЖӘНЕ МОНЕТАРЛЫҚ 7
ТҰЖЫРЫМДАМАЛАРЫ 7
3. КАЗІРГІ ЦИКЛДЫҚ ДАМУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. ҰЗЫН ТОЛҚЫНДАР 9
ҚОРЫТЫНДЫ 11
ҚОЛДАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР 12

1. АРТЫҚ ӨНДІРУ ЖӘНЕ ЖЕТКІЛІКСІЗ ӨНДІРУ ЭКОНОМИКАЛЫК ДАҒДАРЫСТЫҢ ТЕОРИЯЛАРЫ
Казіргі нарыктык өндіріс бір калыпты әрі үзіліссіз еместігімен айкындалады. Өндірістің экономикалык өсуі және бір қалыптылығы үнемі оның құлдырауымен қосактасып отырады. Экономикалық дағдарыс - бул өндіріс колемінің кенеттен төменуі. Өндіріс көлемі темендеуінін алғы шартына экономикадағы қоцлану диспропорциясьш жаткызамыз. Осы салдар тұптеп келгенде өндіріс пен тұтыныстын арасындағы негізі пропоршяны бұзады.
Казіргі нарыктын маркетингтік зерттеулерді фирма, корпорациялардьщ кеңінен қолданғаңдығьша карамастан, олардын ешқайсысы өзінін ендірістік және коммерциялық қызметінін барлык салдарларын дәл есептей алмайды.
Біріншіден, бұл тауар және ақша кайшылығымен байланысты екендігі белгілі. Қай кезде акша айналым құралы ретінде колданылғаңда, оңда айырбас процесі Т-А-Текі карама-қарсы акгіге узіледі: 1) сату Т-А болса, 2) сатып алу А-Т болмак. Тауарды сату деген сол мезгілде басканы сатып алуды көрсетпейді: сатып алу кештеу баска жерде болуы мүмкін немесе тіпті болмауы да мүмкін - акша жинақтау құралы ретінде қолданылады. Алайда тауар өндірушілер езара бір-бірімен байланысты. Мысалы: егер мата өндіруші келесі токыма партиясын сатып алуды кейінге қадцырса, онда токыма ендіруші макта өндірушімен есептесе алмайды, ал ол макта жинайтын комбайнды берушілермен, олар болса машина жасаушылармен (кұрастырушылармен) есептесе алмайды және т.б. Бұндай жағдай жай тауар өндірісіне ғана тән болғанмен, бұл құбылыс казіргі жаппай өндірісте де кездесуі мұмкін. Сату мен сатып алу актісіндегі узілістер де төлем төлемеу шынжырынын туу пайда болуының нақты мүмкіндігі жатыр жөне сондықтан өндіріс кұлдырауы пайда болады.
Екіншіден, бағалы кағаздардын тауар нарықтарындағы бағалардьщ узіліссіз тербелуі осы рыноктағы сұраным пен ұсыньш арасындағы диспропорциянын тұракты пайда болуын байкдтады. Егер осы диспропорциялар ұзак сипатка ие болса, онда өндіріс мен
тұтыныс аясында да ұсыныс масштабынын сұранымға өзгеруіне алып келеді.
Үшіншіден — бұл капитаддың артык қорлануы. Өндірістің ұлғаюы төлем сұранымымен салыстырғанда тым артық болып келеді. Сондықтан да экономикалық дағдарыстарды әдетте, артык өндіру дағдарысы деп те айтады.
Экономикалық дағдарыстар динамикасы артық ендірудін XIX-шы ғасырдағы құбылысы 1825 жылдан бастап үнемі әрбір 8-11 жылдан соң пайда болып отырған: 1825, 1836, 1847, 1857, 1866, 1873, 1882, 1891.
Ал, ХХ-шы ғасырда дағдарыстар арасындағы мерзім 8 жылдан 3-4жылғадейінқыскарабастады: 1900, 1907, 1917, 1921, 1929-33, 1937-38.
Әсіресе дағдарыстар арасындағы мерзім екінші дүниежүзілік соғыстан соң айқын байкала бастады: 1945, 1953, 1957, 1960, 1969, 1973, 1979, 1981.