ХХ ғасырдың басындағы Қазақстан мен ресейдің мәдени саладағы қарым-қатынастары

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 93 бет
Таңдаулыға:

Халықаралық қатынастар факультеті

Халықаралық қатынастар және ҚР сыртқы саясаты кафедрасы

Д. М. Қраубекова

ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫНДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙДІҢ МӘДЕНИ САЛАДАҒЫ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСТАРЫ

(Бітіру жұмысы)

Ғылыми жeтeкші т. ғ. к., аға оқытушы Б. М. Балаубаева

Нopмa бaқылaушы т. ғ. к., дoцeнт. A. P. Aлипбaeв

“қopғaуғa жібepілді”

Халықаралық қатынастар және

ҚР сыртқы саясаты

кaфeдpa мeңгepушісі, т. ғ. к., дoцeнт E. C. Чукубaeв

Aлмaты, 2011

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ . . . 4

І ТАРАУ ХХІ ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН - РЕСЕЙ ҚАТЫНАСТАРЫ: САЯСИ-МӘДЕНИ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚТЫҢ ЖАҢА КӨКЖИЕГІ

ҚР мен РФ арасындағы мәдени-гуманитарлық қатынастардың қалыптасып даму эволюциясы . . . 10
Екі мемлекет арасындағы білім және ғылым салаларындағы ынтымақтастық . . . 18

1. 3 Қазақстан мен Ресей арасындағы өнер саласындағы байланыстар . . . 25

ІІ ТАРАУ ҚАЗІРГІ КЕЗДЕГІ ҚАЗАҚСТАН МЕН РЕСЕЙДІҢ МӘДЕНИ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАСЫ

2. 1 Интеграциялық бірлестіктер аясындағы Қазақстан - Ресей мәдени байланыстарының дамуы . . . 36

2. 2 Екі ел арасындағы мәдени ынтымақтастықтың дамуындағы диаспоралардың рөлі . . . 44

2. 3 Қазақстанның мәдениет саласындағы стратегиялары мен оның нәтижелері . . . 54

ҚОРЫТЫНДЫ . . . 64

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ . . . 67

ҚОСЫМШАЛАР

ҚЫСҚАРТУЛАР ТІЗБЕСІ

ЕурАзЭҚ - Еуразиялық экономикалық қауымдастық.

ЕҚЫҰ - Еуропадағы Қауіпсіздік және Ынтымақтастық Ұйымы

ЖОО - Жоғары Оқу орындары

БҰҰ - Біріккен Ұлттар Ұйымы

КСРО - Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы

ҚР - Қазақстан Республикасы

ММУ - Мәскеу Мемлекеттік университеті

ММХҚИ - Мәскеу Мемлекеттік Халықаралық қатынастар институты

OA - Орталық Азия

РҒА - Ресей Ғылым академиясы

РФ - Ресей Федерациясы

СІМ - Сыртқы Істер Министрлігі

ТМД - Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы

ЭКОС - студенттерді оқытудағы электронды комплекс

ЮНЕСКО - Біріккен Ұлттардың білім беру, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі Ұйымы

КІРІСПЕ

Тақырыптың өзектілігі: Мәдениет - XX ғасырдағы халықаралық қатынасқа шешуші түрде және бірден-бір ықпал ететін фактор. Мәдениет саласының дамуы көптеген елдердің діни, ұлттық, саяси, экономикалық мүдделері қиылысқан бүтіндей дәуірді қалыптастырды. Бүгінгі жағдай жаһандық мәдени және саяси кеңістікте бақталастық күрестің күшеюімен сипатталады, сондықтан да мемлекеттердің сыртқы саясатындағы мәдени фактор орасан зор мәнге ие. Дүние жүзінің ірі мемлекеттерінің қазіргі сыртқы саясаты мәдениетке, оның рөліне, болмаса қандай да бір елдің сыртқы саясатының үстемдігін айғақтайды. Бұл бірінші кезекте Ресей, АҚШ, Жапония, Қытай, Ұлыбритания, Германия, жалпы Еуропа Одағы елдеріне қатысты. Мәдени-өркениеттер және әлеуметтік-экономикалық мәселелер халықаралық қатынастарға орасан зор ықпал етудегі негізгі фактор болып отыр. Олар халықаралық сахнада күрес және қайшылықтармен қосарланып, мемлекеттердің нақты сыртқы саясатында алуан түрде көрініс табады.

Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты белсенділігімен, тепе-теңдік сақтауға ұмтылысымен, прагматизмдігімен, сындарлы сұхбат жүргізуге талпынысымен және көпжақты ынтымақтастыққа бағытталғандығымен ерекшеленеді. Халықаралық аренада мемлекетіміз өзінің тарихи, геосаясаттық және экономикалық факторларына байланысты көп ғасырлар бойы сыртқы саясатын халықаралық ынтымақтастық, көршілес мемлекеттермен татуластық және олардың аймактық біртұтастығын кұрметтеу қағида негіздеп жүргізіп келеді.

Бүгінгі күні қазақстандық сыртқы саясат басымдылығы ең алдымен Ресеймен тең құқылы қарым-қатынас құруға бағытталып отыр. Бұл тұрғыда ХХІ ғасырда Ресеймен екі жақты байланыс едәуір алға басты. Ел мүддeciнe қатысты бірталай маңызды құжатқа қол қойылған мемлекет басшылығының Ресейге ресми сапарларының қорытындылары да осыны айғақтай түсуде. Осылайша мeмлeкeтiмiздiң әлемнің жетекшi державалары мен көршілес ТМД мемлекеттepi арасындағы стратегиялық серіктестігі жаңа деңгейге көтерілді деуге болады. Қазақстан мен Ресейдің мәдени қарым-қатынасы басты бағыттарының бірі өзара шынайы сенім мен достықтағы қатынастарды дамыта отыра аймақтық қауіпсіздікті бірлесе қамтамасыз етіп екі ел арасындағы экономикалық қатынастарды барынша терең дамыту болып табылады. Себебі, географиялық жағынан тығыз орналасқан Қазақстан мен Ресейдің ұлттық қауіпсіздік мүдделері бір-біріне жақын.

Мемлекетiмiз өзiнiң әлеуметтiк және мәдени саясатын жүргiзуде елдiң этникалық-мәдени саналуандығын атап айтқанда, жанында ұлттық-мәдени орталықтар жұмыс iстейтiн Қазақстан халқы Ассамблеясы сияқты құрылымның қолдауы арқылы сақтауға күш салады. Мәдениетаралық, дінаралық диалогтың түрлi нысандарын реттей отырып, осындай құрылым Еуразия халықтарының рухани бiрiгуiне, тiлдердiң, мәдениеттер мен дiндердiң үйлесiмдi үндестiгiнiң дамуына септiгiн тигiзедi.

Саяси, әлеуметтiк-экономикалық және мәдени байланыстардың көптеген бағыттары бойынша түрлi халықаралық ұйымдардың, интеграциялық құрылымдарды дамыту бағдарламаларының тұтас қатары жұмыс iстейдi. Гуманитарлық салада осы өңiрдегi халықтар мәдениеттер диалогынан мәдени ынтымақтастыққа ауысты, соның iшiнде, мәселен, Гуманитарлық ынтымақтастық Қоры, ТМД елдерiнiң мәдени ынтымақтастық Кеңесi, шығармашылық және ғылыми интеллигенция Форумы, кiтапханааралық ынтымақтастық Ассамблеясы сияқты түрлi үйлестiрушi құрылымдардың қызметi арқылы да. Айталық, мәдени ынтымақтастық жөнiндегi мемлекетаралық Кеңес гуманитарлық байланыстардың басымдықтарын жасайды, ал оның жобалық жұмысы интеллигенцияның қоғамдық форумдары ұсыныстарының негiзiне құралады. Гуманитарлық ынтымақтастық Қоры мәдениет, ғылым, спорт, жастар байланысы саласындағы жобаларға қолдау көрсетедi. Ұлттық әдебиеттерге, кiтап шығаруға, өзара аудармалар жасау мен кiтапхана iсiне қолдау көрсететiн жобалар шешушi бағыттардың бiрiне айналады.

Сонымен, тұрақтылық пен экономикалық өсiп-өркендеуге мүдделi түрлi мемлекеттер арасындағы ынтымақтастықтың қайнар көзінің бірі - мәдениет десе болады.

Қазiргi кезеңде еуразиялық кеңiстiктегi халықтар үшiн ұлттың қайта өркендеуге ұмтылуы өзектi мәселе, бұл олардың мәдени сәйкестiктi ұғынуынан айқын көрiнiс табады. Осы мәселе жаһандық мәдени ағындардың алдында айрықша осал етедi, солардың жаппай таралуы қазiргi заманғы ақпараттық коммуникациялар арқылы жеңiлдетiледi. Сондықтан жаһандану мен мәдени байланыстың этникалық, ұлттық, дiни және тiлдiк өзiндiк ерекшелiктердiң сақталуына сеп болған жөн. Еуразия елдерiнiң өңiрiндегi мәдени саналуандықты сақтауға ұмтылулары қажет, бiрақ сонымен қатар өздiгiнен оқшаулану әрекеттерiнiң әрқашан мәдени тоқыраумен аяқталғанын ұмытпау керек.

Қазақстан мен Ресей арасындағы ХХ ғасырдың 90 жылдары қалыптасқан дәстүрлі мәдени-гуманитарлық байланыс ХХІ ғасырда да одан әрі дамуда. 2004 жылы Қазақстан Республикасының «Мәдени мұра» Мемлекеттік бағдарламасы жүзеге асырыла бастады. 2004-2006 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарлама көлемінде әлем деңгейіндегі бірқатар жаңалықтар ашылып, Ресей мұрағаттары мен кітап қорларынан қазақ халқы тарихындағы көптеген оқиғалардың сырын ашатын бұрын беймәлім жазба дереккөздер қайтарылып, ғылыми айналымға енгізілді. Сондай-ақ, 2007-2009, 2009-2010 жылдарға арналған «Мәдени мұра» стратегиялық жоспары шеңберінде де айтарлықтай іс-шаралар атқарылды. Бұл «Мәдени мұра» мемлекеттік бағдарламасының мақсаты - рухани және білім беру салаларының дамуы, елдің мәдени мұрасын нәтижелі пайдалану және сақталуын қамтамасыз ету.

Қазіргі таңда екі мемлекет азаматтарының құқықтық теңдігін, халықтардың мәдениетін дамытуды, білім алу, сонымен қатар ұлттық ерекшеліктерді сақтау және дамыту, діни-рухани қажеттіліктері және ана тілінде оқытуды қамтамасыз ету үшін жағдайлар жасалды.

Бітіру жұмысының өзектілігі, ең алдымен, Ресей мен Қазақстанның қазіргі геосаяси жағдайымен тікелей байланысты. Берілген бітіру жұмысты зерттеу өзінің даму эволюциясы, тарихы бар соңғы 10 жыл ішінде қалыптасып келе жатқан екі мемлекеттің де екіжақты қатынастарының негізгі бағыттарының бірі болатын мәдени саладағы ынтымақтастықтығының ХХІ ғасырдағы мәселелерін қамтиды.

Сонымен, Қазақстан мен Ресей арасындағы мәдениет, саясат, қауіпсіздік, гуманитарлық, ақпараттық және экономика салаларындағы ынтымақтастық қазіргі кезеңнің талаптарына сәйкес дамып отыр деген қорытынды жасауға болады [1] .

Бітіру жұмысының хронологиялық шеңбері ХХІ ғасырдың алғашқы онжылдығындағы Қазақстан мен Ресей Федерациясы арасындағы мәдени қарым-қатынастарды қамтиды.

Бітіру жұмысының мақсаттары мен міндеттері. ХХІ ғасырдағы Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы мәдени қатынастарды жүйелі және кешенді түрде зерттеу болып табылады. Осындай мақсатқа сәйкес бітіру жұмысының алдына мынадай міндеттер қойылады:

ҚР мен РФ арасындағы саяси-мәдени қатынастардың қалыптасып даму эволюциясын зерттеу;
ХХІ ғасырдағы Қазақстан - Ресей қарым-қатынастары: мәдени-гуманитарлық байланыстарын ашып көрсету;
Екі ел мәдени ынтымақтастығының даму барысын саралау;
Интеграциялық бірлестіктер аясындағы Қазақстан - Ресей мәдени байланыстарының дамуын зерттеп, ашып көрсету;
Екі ел арасындағы білім-ғылым саласындағы өзара ынтымақтастықтың дамуын қарастыру;
Қазақстан мен Ресей арасындағы өнер саласындағы өзара алмасулар мен қарым-қатынастарды саралау;
Екі ел арасындағы мәдени ынтымақтастықтың дамуындағы диаспоралардың рөлін анықтау;
Екі жақты мәдени қатынастардың тереңдеуі мен стратегиялық әріптестіктің дамуын зерделеу.

Бітіру жұмысының деректік негізі. Қазақстанның Ресей Федерациясымен дипломатиялық, оның ішінде мәдени қатынастарын кешенді зерттеудің деректік негізгі көздерін төмендегідей бес топқа бөлуге болады.

Деректік көздерінің бірінші тобын дипломатиялық құжаттар құрайды. Олар ҚР-ның дипломатиялық қатынастарды дамыту барысында Ресеймен арада қол жеткізілген келісімдер, декларациялар, коммюникелер [2-4] .

Деректік көздерінің екінші тобына ел басыларының, сыртқы істер министрлерінің, елшілердің баяндамалары, өзара сапарлар барысындағы сөйлеген сөздері және әртүрлі ақпарат құралдарына берген сұхбаттары кіреді. Олар берілген жұмыстың теориялық әдістемелік негізін құрайды.

Егемендігін алған ҚР сыртқы саясатының бағыттарын анықтап, белгілеп беруде және қазақ дипломатиясының алғашқы қадамдарының беталысын айқындауда ел Президенті Н. Ә. Назарбаевтың еңбектері өзінің құндылығымен ерекше [5-7] .

Қазақстанның әлем елдерімен өзара достық қарым-қатынастарының қалыптасуының алғышарттарын, сонымен қатар егеменді еліміздің сыртқы саясатының бағыттарының стратегиясын және оның халықаралық қатынастар жүйесіндегі алатын орны мен атқаратын рөліне баға берген ҚР-ның белді дипломаты, бұрынғы Сыртқы істер министрі Қ. Тоқаевтың бірқатар еңбектері құнды болып табылады [1, 8-11] .

Ресей Федерациясының сыртқы істер министрі болған И. С. Иванов өз еңбегінде Ресейдің қазіргі кездегі сыртқы саясатының және сыртқы саяси басымдылығындағы ұлттық мүдделерінің қалыптасуын қарастырады [12] .

Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы тең құқықты ынтымақтастықтың өркендеуіне ат салысып, екіжақты қарым-қатынастардағы барлық салаларға зерттеу жүргізген Қазақстан Республикасының Ресей Федерациясындағы Төтенше және Өкілетті елшісі болған Т. А. Мансұровтың еңбектерінің де берері мол [13-15] .

Сонымен қатар, Қазақстанның Ресейдегі елшісі қызметін атқарған Қ. Е. Көшербаевтың [16-18], қазіргі Қазақстанның Ресейдегі Зауытбек Қауысбекұлының сұхбаттары [19] екі ел арасындағы ынтымақтастықтың дамуына өз үлестерін қосуда.

Бітіру жұмысында қолданылған деректердің үшінші тобын статистикалық жинақтар мен анықтамаларды жатқызуға болады. Олар Қазақстанның шет елдермен, оның ішінде Ресей Федерациясымен мәдени ынтымақтастығы жөнінде нақты және сандық көрсеткіштер туралы мәліметтер [20-23] .

Бітіру жұмысында пайдаланылған деректердің төртінші тобын Қазақстан мен жетекші мемлекеттердің ақпарат агенттіктерінің хабарлары құрайды. Мұндай ақпарат агенттіктердің қатарында Қазақстанның «Хабар», «Интерфакс-Казахстан», Ресейдің «Новости», «ИТАР-ТАСС» [24-27] агенттіктері бар. Ақпарат агенттіктерінің хабарлары, негізінен, интернет желісінен алынған.

Деректерді пайдалану жұмыстың алдына қойған мәселелерді мейлінше толық зерттеуге және жұмыстың мақсаттары міндеттерін ашуға мүмкіндік бергені сөзсіз.

Бітіру жұмысының ғылыми зерттелу деңгейі. Бітіру жұмысының пайдаланылған еңбектер қатарында алдымен ҚР Президенті және қазақстандық дипломаттардың еңбектерін айтуға болады. Мысалы, Н. Назарбаевтың «Қазақстанның егеменді мемлекет ретінде қалыптасуы мен дамуының стратегиясы [28] ; «Ғасырлар тоғысында»[7], «Сындарлы он жыл»[29] атты еңбектері еліміздің егемен ел ретінде ішкі және сыртқы саясатын қалыптастырып, даму бағытын қарастырған. Оның ішінде Қазақстан - Ресей қатынастарының мәдени ынтымақтастығы, Қазақстанның бұл мемлекетпен өзара тиімді мәдени, экономикалық, саяси, достық, әріптестік байланыстарды дамытудың қажеттілігі баяндалады.

Қазақстанның егемен ел ретінде сыртқы саяси бағыттарын айқындауы, оның халықаралық қауымдастыққа толыққанды мүше ретінде кіруі және Қазақстан - Ресей дипломатиялық қатынастарын, ҚР бұрынғы сыртқы істер министрі Қ. Тоқаевтың «Под стягом независимости»[8], «Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации»[9], «Беласу» [1] Қазақстан Республикасының Дипломатиясы [30] атты еңбектерінде қарастырылады. Қ. К. Тоқаев Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан бергі жүргізген сыртқы саясаты баяндалып, сыртқы саясаттың бағыттары, кезеңдерін, басым жақтарын және екі ел қатынастарын қарастырған.

Сонымен бірге қазақстандық дипломаттармен саяси қайраткерлердің де зерттеу еңбектері тақырыпты ашуға, зерттеуге өз септігін тигізді. Олардың қатарында Т. Мансұров [15], Н. К. Исингаринді [31] атап өтуге болады.

Бұл еңбектерде ҚР сыртқы саясаттағы қол жеткізген жетістіктеріне талдау жасай отырып, Қазақстанның мәдени даму және экономикалық салалаларды реформалаудың ерекшеліктерінің ортақ жақтарына, екі ел қатынастарының сан салада қарқынды дамуына баға беріледі.

Сонымен қатар жұмыстың тақырыбын ашуда Ресей және Қазақстан Республикасы басшылары мен ғалымдарының еңбектері де пайдаланылды. Б. Н. Ельциннің [32], В. В. Путиннің [32], М. А. Медведевтің [34], Н. Ә. Назарбаевтың [7, 29] еңбектерін атап өтуге болады.

ҚР -ның жалпы сыртқы саяси бағыты мен оның Ресейге және Орталық Азияға қатысты жүргізген саясатына талдау жасауға бірқатар Ресей зерттеушілері мен ғалымдарының еңбектері арналған. Олардың ішінде И. Иванов [12], А. Д. Воскресенский [35] сияқты зерттеушілерді атауға болады.

Қазақстандық зерттеушілер Қазақстанның сыртқы саясатында мемлекеттік маңызы бар мәселелер турасында жазған белгілі тарихшы-ғалымдардың еңбектері бар.

Қазақстанның тәуелсіздік алғаннан кейінгі ұлттық, аймақтық, ғаламдық, мәдени, саяси, экономикалық, әскери қауіпсіздігі, сонымен қатар Орта Азиядағы геосаяси жағдай мен өңірдің әлемдік саясатта алатын орны және Қазақстан - Ресей мәдени қатынастары мәселелерін белгілі ғалым Сапиулла Абдулпаттаевтың [36] еңбектерінде қарастырылып, жан-жақты талдау жасалынған.

Сонымен бірге зерттеуші М. Лаумулиннің [37] бірқатар басылымы Қазақстан мен Ресей елдерінің қарым-қатынасы тұрғысындағы батыс зерттеушілерінің, әсіресе американдық зерттеушілердің, көзқарасын баяндайды.

Екі ел қатынасына қатысты Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің халықаралық қатынастар факультетінің халықаралық қатынастар және Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты кафедрасының оқытушылары Қ. Е. Байзақованың [38], Ф. Т. Көкееваның [39], Б. М. Балаубаеваның [40], А. Әліпбаевтің [41], Ж. Идрышеваның [42] және т. б. еңбектері бар.

Бітіру жұмысының құрылымы: кіріспеден, екі тараудан, 6 бөлімнен, қорытындыдан, пайдаланылған әдебиеттер тізімі және қосымшадан тұрады.

І ТАРАУ ХХІ Ғ. ҚАЗАҚСТАН - РЕСЕЙ ҚАТЫНАСТАРЫ: МӘДЕНИ- ГУМАНИТАРЛЫҚ ЫНТЫМАҚТАСТЫҚТЫҢ ЖАҢА КӨКЖИЕГІ

ҚР мен РФ арасындағы мәдени-гуманитарлық қатынастардың қалыптасып даму эволюциясы

Соңғы он жылда қоғамда болған өзгерістер, КСРО ыдырағаннан кейін тәуелсіз жаңа мемлекеттердің қалыптасуы, нарықтық қатынастарға көшуге байланысты халықтың әлеуметтік-экономикалық жағдайының күрт нашарлауы қоғамдық санадағы түбегейлі өзгерістерге соқтырды. Елдердің негізгі күштері мен ресурстары экономикалық реформаларды жүзеге асыруға бағытталған шақта танымы қалыптасып үлгерген адамдар мемлекет тарапынан лайықты көңіл бөлінбеуіне байланысты психологиялық жайсыздық сезініп, жатырқаушылыққа соқтығуы мүмкін емес еді. Қыруар жандар түрлі күйкі жайлармен бетпе-бет келіп, қоғамның мәдени және рухани талаптары кейін ысырылған өтпелі кезеңде солай болды да.

Дегенмен, тиісті мәдени орта болмайынша парасаттылықты қолдап, дамыту да болмайды дейтін тұжырым да тез қалыптастып үлгерді. Және, ең маңыздысы, қоғамдағы рухани-адамгершілік жағдай тек ұлттық мәдени игіліктерден нәр алып қана қоймай, көрші халықтардың, барша адамзаттың игіліктерімен де баитыны көптеген адамдар дер кезінде ұқты. Мәдениетте шекара болмайды, ол басқа мәдениеттермен байланысы арқылы өркендейді.

Мәдениет ауқымындағы ықпалдастық - ел-елдің, әсіресе қазіргі мемлекеттердің арасындағы қарым-қатынастың ең маңыздысы әрі сапалы көрсеткіштердің бірі. Бұл тұрғыдан алғанда Қазақстан-Ресей қатынастарының саяси, экономикалық, әскери аумағындағы ынтымақтастығымен қоса нақ осы мәдени-гуманитарлық ықпалдастығының мейлінше зор маңызы бар. Мәдени ынтымақтастық екі елдің және олардың халықтарының тек рухани жақындығының ғана айқын дәлелі деу жеткіліксіз. Ол екі жақты қатынастарының қалыптасқан саяси және экономикалық тірегін ескере отырып, өткен онжылдықтарда біздің мемлекеттеріміз дәйектілікпен қамтамасыз етіп келген өзара түсіністік пен ынтымақтастықтың биік деңгейінің болашақ үлгісіне айналды.

Қазақстан мен Ресей халықтарының өзара байланысын сондай-ақ жалпы еуразиялық тамырлары, біртұтас адам кеңістігі, ортақ тарихы білдіреді. Қазақстан Республикасының Президенті Н. Ә. Назарбаев «Тарих толқынында» атты кітабында: « . . . қазақ жері еуразиялық ауқымдағы мейлінше кесек мәдени жаңалықтардың мекені . . . Мұның бәрі де әртекті халықтармен және өркениеттермен әрі алуан түрлі, әрі ұзақ уақыт бойы жасау арқылы ғана мүмкін болатын құндылықтар [43] », - деп жазды.

Қазіргі дүниеде мәдени ықпалдастық мемлекеттер арасындағы қарым-қатынастың маңызды факторы болып отыр, ал күнделікті тәжірибе оның елдер мен құрлықтарды жақындастырудағы рөлі қаншалықты зор екенін дәлелдеуде. Ал Қазақстан мен Ресей халықтарының бір-бірін мәдени жағынан байыту дәстүрлері ғасырлар қойнауына тартып, шынайы еуразиялық синтездің, сан тарау үйлесімділіктің, әралуан үндестіліктің нағыз үлгісін танытады. Шынында, тілінің, дінінің, дәстүрінің, тұрмыс салтының айырмашылықтарына қармастан алапат кеңістікте ғасырлар бойы бірге өмір сүрген туыстас екі халық бір-біріне көңілдері әбден жарасқан. Дүние жүзіндегі құрлық бойынша ең ұзақ ортақ шекара мен көлеміне көз жеткізсіз іргелес қоныс біздің халықтарымыздың өткен замандарда тату көршіліктің бай тәжірибесін жинақтап, сақтауына мүмкіндік берген.

Өткен онжылдықта екі жақты қарым-қатынастың құқықтық базасын дәйектілікпен құруға деген талпыныс Қазақстан мен Ресей халықтарының рухани байланыстарын дамыту мен нығайтудың қажеттіліктерінен туды. Олардың аса маңызды қағидалары 1992 жылғы 25 мамырдағы Достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шарт, 1992 жылғы 25 мамырда Қазақстан Республикасы мен Ресей Федерациясы арасындағы "Достық ынтымақтастық және өзара көмек туралы" шарт 1994 жылғы 28 наурыздағы Мәдениет, ғылым және білім саласындағы ынтымақтастық туралы декларация сияқты тәуелсіз екі мемлекет арасындағы ең ауқымды құжаттарда бейнеленді [44 ] .

Осы заманғы Қазақстан-Ресей қатынастары қалыптасуының бастапқы кезінде бекітілген Достық, ынтымақтастық және өзара көмек туралы шартта тараптардың, ғасырлар бойы дәстүрлерге сүйене отырып, өз халықтарының арасында қалыптасқан мәдениет пен өнер саласындағы байланыстарды кеңейтіп, тереңдете беретіні, күллі-мәдени тарихи мұраның жетімділігі мен емін-еркіндігін қамтамасыз ететіні, шығармашылық ұжымдардың, мәдениет қайраткерлері мен мамандардың, мемлекеттік, аймақтық және жергілікті деңгейдегі мәдениет мекемелерінің арасындағы алмасуларды кеңейтуге ықпал жасай беретіні көзделген. [45] .

Мәдени-гуманитарлық ықпалдастықты дамыту және оны одан әрі нақтылай түсу үшін Президент Н. Ә. Назарбаевтың 1994 жылы наурызда Ресей Федерациясына тұңғыш ресми сапарының барысында Мәдениет, ғылым және білім саласындағы ынтымақтастық туралы келісімге қол қойылды. Екі елдің Үкіметтері Қазақстан мен Ресей халықтарының осы ауқымдағы достық байланыстары мен ынтымақтастығын дамытуға және нығайта беруге мүдделі екендіктерін білдірді. Тараптар алдағы уақытта да осы салалардағы ынтымақтастыққа ұдайы қолдау көрсетіп отыруға, сондай-ақ қоғамдық ұйымдар, жастар бірлестіктері, шығармашылық одақтар, ассоциациялар мен қорлар тарапынан болатын байланыстарды дамыта беруге міндеттенді [46] . Сондай-ақ екі елдің ұлтаралық мәселеге байланысты көзқарастарын жақындата түсті. Нәтижесінде еліміздегі этносаралық тұрақтылық қамтамасыз етілді. Ресейдегі ұлтшыл отаншылдардың теріс пиғылына соққы берілді. 2000 жылғы жазда Ресей Президенті Владимир Путин Қазақстанға ресми сапарында ешқандай "орыс тілі" мәселесі жоқ екенін мойындады [15] .

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.