Компьютерлік желілер туралы жалпы түсінік



1. Кіріспе. Компьютерлік желілер туралы жалпы түсінік
2. Негізгі бөлім. Желі түрлері
Жергілікті есептеуіш желі
Жалпы есептеуіш желі
Желілердің типтері
Желілер топологиясы
3. Қорытынды. Компьютерлік желінің маңыздылығы
4. Қолданылған әдебиеттер тізімі
Компьютерлік желі дегеніміздің өзі-бір-бірімен мәлімет алмаса алатын,кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдары көмегімен қарым қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі.
Басқаша айтқанда желі деп дербес компьютердің және де принтер, модем, факсимильдік аппараттәрізді есептеу құрылғыларының бір-бірімен байланысқан жиынын айтады. Желілер әр бір қызметке басқалармен мәлімет алмасып құрылғыларды ортақ пайдалануға,қашықта орналасқан қуатты компьютерлердегі мәліметтер базасымен қатынас құруға және тұтынушылармен тұрақты байланыс жасауға мүмкіндік береді.
Жергілікті желілер. Жергілікті желі(LAN)бір ғимарат ішіндегі немесе қатар орналасқан ғимараттардағы дербес компьютерлер мен принтерлерді бір-бірімен байланыстырады. Жергілікті желінің барлық компьютерлері серверде жазылған қолданбалы программаларды және принтер,факс тәрізді шеткері құрылғыларды ортақ пайдалана алады. Желідегі әр бір дербес компьютер жұмыс станциясы немесе желі түйіні деп аталады. Жергілікті желі әрбір тұтынушыға бір-бірімен өте жылдам қатынасуға мүмкіндік жасайды.Оның мынадай ерекшеліктерін атап өтуге болады:
-құжаттарды бірге пайдалану;
-құжат айналымын жеңілдету:тұтынушы жұмыс орнынан тұрмай-ақ жиналыс жасамай-ақ әртүрлі құжаттарды оқуға,түзетуге,түсініктеме беруге мүмкіндік алады;
-компьютер дискісіндегі орынды тиімді пайдаланып,өз жұмыс нәтижелерін серверде сақтау және архивтеу;
-сервердегі қолданбалы программалармен оңай байланысу;
-қымбат тұратын қорларды-принтерлерді,CD-ROM мәлімет жинақтауыштарын,қатты дискілерді және ортақ пайдалануға болатын көлемді қолданбалы програмаларды бірігіп пайдалануды жеңілдету,т.б. Желілік техникалық құралдар. Жергілікті желілер архитектурасына байланысты негізгі компоненттер мен технологиялар мынадай бөліктерден тұрады:
Аппараттық құралдар:
-кабельдер;
-серверлер;
-желілік интерфейс тақшалары (NIC,Network Interface Card);
-концентраторлар;
-коммутаторлар;
Жаңа ақпараттық технологиямен жалпы компьютерлендіру ақпараттық қауіпсіздігінің қажеті болып қана емес,ақпараттық жүйенің сипаттамасының біріне айналуына септігін тигізді.Ақпаратты өңдеудің едәуір кең тобы бар. Оларды жасауда қауіпсіздік факторы бірінші рөл атқарады.
1. Информатика: Оқулық/ Н.В. Макарова, 1997.
2. 30 сабақ/ Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б. /Алматы“Джагамбек и С” 1999

Жоспар

1. Кіріспе. Компьютерлік желілер туралы жалпы түсінік
2. Негізгі бөлім. Желі түрлері
1. Жергілікті есептеуіш желі
2. Жалпы есептеуіш желі
3. Желілердің типтері
4. Желілер топологиясы
3. Қорытынды. Компьютерлік желінің маңыздылығы
4. Қолданылған әдебиеттер тізімі

Компьютерлік желілер туралы жалпы түсінік

Компьютерлік желі дегеніміздің өзі-бір-бірімен мәлімет алмаса
алатын,кем дегенде екі компьютердің байланыс құралдары көмегімен қарым
қатынас жасауына арналған ақпарат өңдеудің тармақталған жүйесі.
Басқаша айтқанда желі деп дербес компьютердің және де принтер,
модем, факсимильдік аппараттәрізді есептеу құрылғыларының бір-бірімен
байланысқан жиынын айтады. Желілер әр бір қызметке басқалармен мәлімет
алмасып құрылғыларды ортақ пайдалануға,қашықта орналасқан қуатты
компьютерлердегі мәліметтер базасымен қатынас құруға және тұтынушылармен
тұрақты байланыс жасауға мүмкіндік береді.
Жергілікті желілер. Жергілікті желі(LAN)бір ғимарат ішіндегі немесе қатар
орналасқан ғимараттардағы дербес компьютерлер мен принтерлерді бір-бірімен
байланыстырады. Жергілікті желінің барлық компьютерлері серверде жазылған
қолданбалы программаларды және принтер,факс тәрізді шеткері құрылғыларды
ортақ пайдалана алады. Желідегі әр бір дербес компьютер жұмыс станциясы
немесе желі түйіні деп аталады. Жергілікті желі әрбір тұтынушыға
бір-бірімен өте жылдам қатынасуға мүмкіндік жасайды.Оның мынадай
ерекшеліктерін атап өтуге болады:
-құжаттарды бірге пайдалану;
-құжат айналымын жеңілдету:тұтынушы жұмыс орнынан тұрмай-ақ жиналыс жасамай-
ақ әртүрлі құжаттарды оқуға,түзетуге,түсініктеме беруге мүмкіндік алады;
-компьютер дискісіндегі орынды тиімді пайдаланып,өз жұмыс нәтижелерін
серверде сақтау және архивтеу;
-сервердегі қолданбалы программалармен оңай байланысу;
-қымбат тұратын қорларды-принтерлерді,CD-ROM мәлімет жинақтауыштарын,қатты
дискілерді және ортақ пайдалануға болатын көлемді қолданбалы програмаларды
бірігіп пайдалануды жеңілдету,т.б. Желілік техникалық құралдар. Жергілікті
желілер архитектурасына байланысты негізгі компоненттер мен технологиялар
мынадай бөліктерден тұрады:
Аппараттық құралдар:
-кабельдер;
-серверлер;
-желілік интерфейс тақшалары (NIC,Network Interface Card);
-концентраторлар;
-коммутаторлар;
Жаңа ақпараттық технологиямен жалпы компьютерлендіру ақпараттық
қауіпсіздігінің қажеті болып қана емес,ақпараттық жүйенің сипаттамасының
біріне айналуына септігін тигізді.Ақпаратты өңдеудің едәуір кең тобы бар.
Оларды жасауда қауіпсіздік факторы бірінші рөл атқарады.
Желілердің екі түрі бар:
1. Жергілікті есептеуіш желісі- локальная вычислитальная сеть
(ЛВС) – Local Area Network (LAN);
2. Жалпы есептеуіш желісі- глобальная вычислительная сеть - Wide
Area Network (WAN);

Жергілікті есептеуіш желілері
Алғашқы компьютерлік желілер шағын, он компьютерге дейін және бір
принтермен біріктіріледі. Технология желілер өлшеміне, сонымен қатар,
желідегі компьютер санына және оның физикалық ұзындығына шектеу қойды. 1980
жылдардың басында ең танымал желілер түрі 30 компьютерден тұрады және оның
кабелінің ұзындығы 185 м (6000 футтан) аспады.Мұндай желілер үлкен
мекеменің бір қабатында немесе шағын ұйымдарда болды. Қазіргі кезде өзінің
кішкентай фирмаларға осындай желілерді пайдаланады. Бұл желілер жергілікті
есептеуіш желілер деп аталады.
Жалпы есептеуіш желілері
Жергілікті желілердің алғашқы түрлері ірі кәсіпорындарды, әр жерде
орналасқан мекемелерді қанағаттандырмады. Кейінірек, компьютерлік
желілердің басымдылығынан және желілік бағдарламалардың кеңінен пайда
болуынан желілерді кеңейту негізгі мақсатқа айналды. Жергілікті желілер
негізінде алдыңғыға қарағанда ірі жүйелер пайда болды. Әр түрлі қалалар мен
мемлекеттегі қолданушыларды біріктіруде жергілікті желілердің өсуінен,
ондаған компьютерден бірнеше мыңдаған компьютерлердің бірігуі арқасында
жалпы есептеуіш желілері (ГВС - WAN) пайда болды. Қазіргі кезде көптеген
мекемелер осы желілер ортасында өте қажетті мәліметтерін сақтап және оларды
бірге пайдаланады.

Желілердің типтері
Барлық желілердің кейбір бөліктері, функциялары және мінездемелері
ортақ болып келеді. Олардың құрамында:
• Серверлер (servers) – бұл өз ресурстарын (қорларын) желілік
қолданушыларға ұсынатын компьютерлер;
• Клиенттер (clients) – серверлер ұсынатын желілік қорларды
пайдаланатын компьютерлер;
• Тасымалдац ортасы (media) – компьютерлерді біріктіру ортасы;
• Бірігіп қолданатын мәліметтер – серверлердің желі бойынша
ұсынатын файлдары;
• Бірігіп қолданылатын қосалқы құрлғылар, мысалы, принтерлер, CD
ROM кітапханасы және т.б. – серверлердің ұсынатын қорлары
(ресурстары);
• Қорлар(ресурстар) – желіде қолданылатын қосалқы құрылғылар мен
басқа да элементтер, файлдар.
Жоғарыда айтылған ұқсастықтарына қарамастан желілердің екі типі бар:
1. Бірқалыпты (одноранговая – peer-to-peer);
2. Серверлердің негізінде (на основе сервера – servers based).
Екі желінің айырмашылығы – олардың мүмкіндіктеріне байланысты.
Желінің типін көптеген факторларына байланыстыц таңдауға болады:
• Мекеменің өлшеміне;
• Қауіпсіздік жағдайына;
• Жұмыс түріне;
• Жұмыс орнының жауаптылғына;
• Желілік аумақтың көлеміне,
• Желілік қолданушылардың қажеттілігіне;
• Қаражат мүмкіндігіне.

Бірқалыпты желілер
Бірқалыпты желілерде барлық компьютерлер тең құқылы, яғни олардың
арасында жеке алынған компьютер немесе белгіленген сервер (dedicated) жоқ.
Бұл жағдайда әр компьютер клиент ретінде де, сервер ретінде де қаралады.
Басқаша айтқанда, барлық желілер үшін жауп беретін арнайы компьютер жоқ.
Қолданушылар компьютеріндегі қай мәліметтерді желі бойынша пайдалану
керектігін өздері шешеді. Бірқалыпты желілерде көбінесе 10 компьютерден
артық бірікпейді. Бұл желілердің тағы басқаша атауы бар, ол – жұмысшылар
тобы (workgroup), яғни шағын қолданушылар ұжымы.
Сервердің негізіндегі желілер
Бірқалыпты желілердегі компьютерлер клиент немесе сервер қызметін
атқаратын болғандықтан оннан көп қолданушылар біріккен жағдайда бұл желіге
берілген жұмыстың көлемін бірқалыпты желідегі қолданушылар басқара алмауы
мүмкін. Сондықтан көп жағдайда желілердің басқа түрін қолданады. Олар
белгіленген сервердің негізінде жұмыс істейді. Белгіленген сервер, бұл –
клиент ретінде немесе жұмыс станциясы ретінде қолданылмай, тек сервер
ретінде ғана қолданылады. Желілердің бұл түрі желідегі клиенттердің
сұранысын тез өңдеп, құжаттары мен бумаларын сақтауды жоғарлатады.
Желілердің өлшемінің желілік трафик (бағыт, жол) көлемінің өсуіне
байланысты серверлердің де саны өседі. Бірнеше серверлердің болмауы, ол
әрқайсысына берілген тапсырмалардың тиімді орындалуын қамтамасыз етеді.
Әрбір сервердің алдына қойылған тапсырмаларды орындау әртүрлі қиындық
туғызады. Серверлерді қолданушылардың қазіргі талаптарына сәйкес болуы үшін
үлкен желілерде олардың әрқайсысын серверлердің түріне арнайды. Мысалы,
Windows NT желісінде әртүрлі серверлер жұмыс істеуі мүмкін:
• Файлдар мен басып шығару сервері – бұл серверлер қолданушылардың
файл және принтерлермен қатынасын басқарады;
• Қосымшалар (приложения) сервері – бұл жерде клиент- серверлер
қосымшаларының қолданбалы бөлігі орындалады, сонымен қатар
клиенттерге қажетті мәліметтер орналасады;
• Почталық сервер – желідегі қолданушылар арасында электронды
почта ақпараттарын тасымалдауды басқарады;
• Факс сервер – бір немесе бірнеше факс модемдердегі кіріс және
шығыс факстік ақпараттарды реттейді;
• Коммуникациялық серверлер - өз желісі мен басқа желі арасындағы
модем мен телефон желісі арқылы өтетін мәліметтер мен почталық
ақпараттарды басқарады;
• Катологтардың қызметтік сервері – қолданушыға қажет серверлер
туралы мәліметтер орналасады, желіде ақпараттарды сақтауға және
қорғауға көмектеседі. Windows NT Servers компьютерлерді
логикалық топта – домен де (domains) біріктіреді, яғни әр
қолданушыға ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Компьютерлік желілер жайында
Қазіргі заманғы ақпараттық жүйе
Мұнда жұлдыз топологиясынан бірнеше желілер сызықтық шина магистралының көмегімен біріккен
Компьютерлік желінің анықтамасы
Internet және интернет серверлері
Локальды есептеу желілері
Жергілікті желілер
Желілік программалық құралдар
Желі топологиясының түрлері
Компьютерлік желілердің жіктелуі
Пәндер