Нан, макарон өнімдері

КІРІСПЕ
1.Кәсіпорынның пайда болу және даму тарихы
2. Элеватордың құрылысын өткiзу жөніндегі технико. экономикалық негізі
2.1. Кәсiпорынның бас жоспары
3. Астық қозғалысының технологиялық сұлбасы
3.1 . Астық массасының қасиеттерiнiң ортақ мiнездемесi
3.2. Астықтың стандартизациясы және оны өңдеуінің өнімдері
3.3. Нан зиянкестері
4. Механикаландырылған жұмыс мұнаралары
4.1.Силостық корпустар
5. Қабылдау . жөнелту жабдығы
6. Элеватордағы технологиялық операцияларды басқару
6.1 Астықты тазарту
7. Астықты кептіру
7.1 Тұқымды астықты кептіру
7.2 Сақтау қоймалары
8. Зертхана
9. Қауіпсіздік техникасы, өндірістік санитария және қоршаған ортаны қорғау
10. Жарылыс, өрт қауіпсіздігі3
11. Ақтау машиналарының тиімділігін анықтау
12. Жеке тапсырма. Ұн тарту бөліміне бақылау жасау
Қорытынды
Пайдаланған әдебиеттер

Астық өндірісі – ауыл шаруашылығының ірі саласы. Астықтан ұн, нан, макарон, жарма, тәтті тағамдар сияқты адам баласына ең керекті өнімдер алынады және оны күрделі жем ретінде мал шаруашылығында да кеңінен пайдаланады.
Дәнді дақылдар, бұршақ тұқымдастар және майлы тұқымды дақылдар өндірістің көптеген салаларында пайдаланылады. Олардан спирт, сыра, өсімдік майы, мақта, кендір, олифа, дәрі-дәрмектер және бұлардан басқа да, адамға керекті көптеген заттар алынады. Қорыта келгенде, көк өсімдіктер, әсіресе ауыл шаруашылық дақылдар, адам өмірінің өзегі деп есептеледі. Көк өсімдіктер болмаса тіршілік те болмаған болар еді.
Көк өсімдіктер жазда өзінің жасыл жапырақтарындағы хлорофилл ферменттері арқылы күн сәулесінің қуатын пайдаланып, су мен көміртегін органикалық сутекті заттарға айналдырады. Бұл процесте оттегі бөлініп шығады да ауаны тазартады, ал күн қуаты болса органикалық заттардың құрамына кіріп энергия қорына айналады. Астық құрғақ жағдайда өте ұзақ сақталады, әр түрлі пішінді қамбаларға құюға және жер жүзінің түкпір-түкпіріне тасымалдауға қолайлы, ыстықтан да, суықтан да қорықпайды. Міне осыдан барып барлық жер жүзіне кең тарап кеткен. Міне осындай маңызды ерекшеліктеріне қарай дуние жүзінің көптеген елдерінде егін шаруашылығын дамытуға, сапалы астықты мол өндіруге үлкен мән беріледі.
Қазақстан астық өндіру жөнінде дүние жүзіндегі белгілі елдердің қатарына жатады. Республикада астық шаруашылығын өркендетуге басты көңіл бөлініп, жыл сайын орташа есеппен өндірілетін астықтың көлемін 26,5-28,5 млн тоннаға жеткізу көзделіп отыр. Ауа райы қолайлы жылдарды Қазақстанда астық өнімі 32-34 млн тоннаға дейін жетеді. Мысалы, 1992 жылы 32 млн тоннадан астам астық өндірілді. Жер жүзінде адам саны көбейіп, соған байланысты тамақ өнеркәсібін өркендету мәселесі күрделі міндет болып тұрғанда, құнарлы жерлердің көлемі жыл сайын азайып, шөп-шабындық кеміп, мал көбінесе қолға қарайтын болғанда, одан жыл сайын сапалы мол өнім алу – аса маңызды міндет болып қалып отыр.
Егін шаруашылығының көлемі жөнінен Қазақстан ТМД елдерінің ішінде үшінші орында (Ресей мен Украинадан кейін). Бірақ астықтың сапасы жағынан бірінші орын алады. Қазақстанның солтүстік облыстарының бәрінде дерлік күшті және қатты бидай өсіріледі. Онсыз сапалы нан пісіру мүмкін емес және оны шет мемлекеттерге алтынға балап сатуға болады. Сондықтан Қазақстанда жылына 15,5-17,5 млн тонна сапалы бидай өндіру жоспарлы меже саналады.
Қазақстан Республикасында астық дақылдарының көптеген мол өнімді, сапасы жақсы жаңа сорттары шығаралып отыр, олар еліміздің барлық жерлеріне кең таралады. Астық көп өндірілетін солтүстік аймақтарда элеватор және астық қамбалары көп салынып, ондағы барлық орындалатын жұмыс механикаландырылған және автоматтандырылған.

1. Е.М. Вобликов. Элеваторлық өнеркәсіп технологиясы. Ауылшаруашылық өндірісінің технологиясы, Ростов-на-Дону. «МарТ» баспа орталығы 2001.
2. А.А. Бориневич. Астық қабылдайтын кәсіпорынның мәселелері. М. Загот-издат. 1961.
3. П.Н. Платонов, С.П. Пунков, Ф.Б. Фасман. Элеваторлар мен қоймалар. Мәскеу. Агропромиздат. 1987.
4. Л.А. Бороховский. Астықты өңдеу және сақтау бойынша кәсіпорынды жобалау. «Колос» баспасы 1987.
5. Л.А. Бороховский. Сұрыптық диірмен. М. Заготиздат. 1953.
6. В.И. Жидко, В.А. Резчиков, В.С. Уколов. Астық кептіру және астық кептіруші. Мәскеу. «Колос» 1982.
7. С.А. Веселов. Желдеткіш қондырғысы бойынша тәжірибе. Мәскеу. «Колос» 1967.
8. О.С. Воронцов. Элеваторлар, қоймалар және астықты қайта өңдейтін кәсіпорындар. «Колос» баспасы 1970.
9. М.Е. Гинзбург. Жарма өндіру технологиясы. «Колос» баспасы 1969.
10. А.М. Дзядзио, А.С. Кеммер. Астықты өндіретін кәсіпорындардағы пневматикалық транспорт. «Колос» баспасы 1967.
11. М.Х. Дорфман. Астық пен азықтарды өңдейтін пневматикалық транспорт. Хлебоиздат 1960.
12. Д.И. Курбатов. Астық элеваторының жобасы. Загот-издат 1947.
13. Е.М. Вобликов. Элеваторлық өнеркәсіптің технологиясы. Ростов-на-Дону. «МарТ» баспа орталығы 2001.
14. П.Н. Платонова, С.П. Пунков, В.Ф. Фасман. Элеваторлар мен қоймалар. Мәскеу. Агропромиздат. 1987.
15. Л.Р. Торжинская, В.А. Астықты технохимиялық бақылау. Агропромиздат. 1987.
16. Е.Д. Казаков. Астықтың сапасын бақылау тәсілі. Агропромиздат. 1987.

Пән: Өнеркәсіп, Өндіріс
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 28 бет
Таңдаулыға:

КІРІСПЕ

Астық өндірісі - ауыл шаруашылығының ірі саласы. Астықтан ұн, нан, макарон, жарма, тәтті тағамдар сияқты адам баласына ең керекті өнімдер алынады және оны күрделі жем ретінде мал шаруашылығында да кеңінен пайдаланады.
Дәнді дақылдар, бұршақ тұқымдастар және майлы тұқымды дақылдар өндірістің көптеген салаларында пайдаланылады. Олардан спирт, сыра, өсімдік майы, мақта, кендір, олифа, дәрі-дәрмектер және бұлардан басқа да, адамға керекті көптеген заттар алынады. Қорыта келгенде, көк өсімдіктер, әсіресе ауыл шаруашылық дақылдар, адам өмірінің өзегі деп есептеледі. Көк өсімдіктер болмаса тіршілік те болмаған болар еді.
Көк өсімдіктер жазда өзінің жасыл жапырақтарындағы хлорофилл ферменттері арқылы күн сәулесінің қуатын пайдаланып, су мен көміртегін органикалық сутекті заттарға айналдырады. Бұл процесте оттегі бөлініп шығады да ауаны тазартады, ал күн қуаты болса органикалық заттардың құрамына кіріп энергия қорына айналады. Астық құрғақ жағдайда өте ұзақ сақталады, әр түрлі пішінді қамбаларға құюға және жер жүзінің түкпір-түкпіріне тасымалдауға қолайлы, ыстықтан да, суықтан да қорықпайды. Міне осыдан барып барлық жер жүзіне кең тарап кеткен. Міне осындай маңызды ерекшеліктеріне қарай дуние жүзінің көптеген елдерінде егін шаруашылығын дамытуға, сапалы астықты мол өндіруге үлкен мән беріледі.
Қазақстан астық өндіру жөнінде дүние жүзіндегі белгілі елдердің қатарына жатады. Республикада астық шаруашылығын өркендетуге басты көңіл бөлініп, жыл сайын орташа есеппен өндірілетін астықтың көлемін 26,5-28,5 млн тоннаға жеткізу көзделіп отыр. Ауа райы қолайлы жылдарды Қазақстанда астық өнімі 32-34 млн тоннаға дейін жетеді. Мысалы, 1992 жылы 32 млн тоннадан астам астық өндірілді. Жер жүзінде адам саны көбейіп, соған байланысты тамақ өнеркәсібін өркендету мәселесі күрделі міндет болып тұрғанда, құнарлы жерлердің көлемі жыл сайын азайып, шөп-шабындық кеміп, мал көбінесе қолға қарайтын болғанда, одан жыл сайын сапалы мол өнім алу - аса маңызды міндет болып қалып отыр.
Егін шаруашылығының көлемі жөнінен Қазақстан ТМД елдерінің ішінде үшінші орында (Ресей мен Украинадан кейін). Бірақ астықтың сапасы жағынан бірінші орын алады. Қазақстанның солтүстік облыстарының бәрінде дерлік күшті және қатты бидай өсіріледі. Онсыз сапалы нан пісіру мүмкін емес және оны шет мемлекеттерге алтынға балап сатуға болады. Сондықтан Қазақстанда жылына 15,5-17,5 млн тонна сапалы бидай өндіру жоспарлы меже саналады.
Қазақстан Республикасында астық дақылдарының көптеген мол өнімді, сапасы жақсы жаңа сорттары шығаралып отыр, олар еліміздің барлық жерлеріне кең таралады. Астық көп өндірілетін солтүстік аймақтарда элеватор және астық қамбалары көп салынып, ондағы барлық орындалатын жұмыс механикаландырылған және автоматтандырылған.
Республиканың егін шаруашылығына жаңа техника мен озық технология кеңінен енгізілуде. Ол астықты көп өндіріп, оның сапасын жақсартуға мүмкіндік беріп отыр. Оны төмендегі мәліметтер айқын айғақтайды.
1961-1965 жылдары орта есеппен жылына Қазақстан бойынша 14,5 млн тонна астық өндіріліп, мемлекетке 7,7 млн тоннаға жақын астық тапсырылған болса, ал 1976-1980 жылдары 27,5 млн тонна астық өндіріліп, оның 16,3 млн-ға жуық тоннасы мемлекетке тапсырылды. Осы уақыттың ішінде егістіктің бір гектарынан алынатын өнім 6,1 центнерден 10,8 центнерге дейін өсті.
Қазақстан астық өнімдері 1953 жылдан, яғни тың және тыңайған жерлерді игеруден бастап тез өсе бастады. Қазір республикамызда 25,5 млн гектардан артық егіс егіледі.
Осындай жетістіктерге қарамастан, астық өнімдері тамақ өнеркәсібін шикізатпен, мал шаруашылығын күрделі жеммен қамтамасыз етуге әлі де жетіспейді. Сондықтан республикамыздың 2000-2010 жылдарға дейінгі әлеуметтік және экономикалық дамуының негізгі бағыттырында егіс өнімін арттыру ең басты бағыт деп есептеліп, әр адам басына жылына 1,5 тоннадан астық өндіру міндетін алға қойып отыр. Сонда ғана Қазақстанда ұн, нан сияқты халық күнделікті пайдаланатын тағамдармен қатар, мал азығына қажетті сапалы жем де жеткілікті болмақ.

1.Кәсіпорынның пайда болу және даму тарихы

"КазАгроИнновация" АҚ Қазақстан Республикасының Ауылшаруашылық министірлігінің 25 аграрлық ғылыми зерттеу ұйымдарының қосылуымен , Қазақстан Республикасының үкіметінің 2007 жылғы 22 мамырдағы №409 қаулысына сай 2007 жылы 16 шілдеде құрылды.
"КазАгроИнновацияның" басты миссиясы Қазақстан экономикасының аграрлық секторының жеделдетілген ғылыми техникалық дамуын қамтамасыз ету.

Кәсiпорынның ортақ мiнездемесi

Кәсiпорынның бас жоспары барлық негiзгi, қосалқы және көмекшi ғимарат және ғимараттарды, әр түрлi кiру жіне шығу жолдарын, энергия жабдықтауды сызық бойынша және (жер бетi және жер астындағы) сумен жабдықтауды байланыстыруда.
Өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары ғимарат және ғимараттардың арасындағы қашықтықтар болуы керек және кәсiпорынның барлық объекттерiне өрт автокөлiктерiн ыңғайлы және тез кіргізуін талап етеді.
Барлық ғимараттар, олардың келешек өндiрiстiк қызметi, еңбек шығыны, уақыт және сонымен бiрге жұмыс iстейтiн адамдардың санитарлық-гигиеналық тәртiбі және қауiпсiздiктерiн қамтамасыз ету үшiн жабдықтардың минималды мүмкiндерiн есептеудi олардың өндiрiске қатысуына байланысты.
Негiзгi ғимараттардың қабырғаларын бойлай нөсер сулардың енуінен қорғау үшiн асфальтті беттiк қабаттары жасалған. Жертөлеге шалғын су кіріп кетуден және жерді ылғалдаудан беткі су тарту жүйесі сақтайды. Ең алдымен жерлердiң көтерілу қабiлетi олардың дымқылдығына тәуелдi болады: демек, жерде аз дымқылдығы болған сайын элеватордың көтеру қабiлетi және орнықтылығы жоғарылайды.
Кәсіпорын аумағы басқа ғимраттардан бос жері асфальтталған.
"КазАгроИнновацияның" ЖШС-нiң аумағында болатын негiзгi өндiрiстiк объекттері:
-қабылдап - жiберiлетiн құрылымды элеватор;
- №1 силостық корпус;
- №2 силостық корпус;
- №3 силостық корпус;
- №4 силостық корпус;
- Астық кептіргіш;
- №1 диiрмензауыт;
- №2 диiрмензауыт;
- Жем зауыты;
- құрамажем зауыты;
- дайынөнiмқоймасы;
- ПТЛ;
- астық зертханасы;
- диірмен зертханасы;
- нан цехі;
- макарондық цех;
- нан пісіретін бөлім;
- контора жәнекеңсе;
- автомобилдiксалмақтарүшiнбөлмелер.

Цесна концернiнiң ЖШС-нiң аумағындағы қосалқы ғимараттар:
- отынжәнежанармайқоймасы;
- сорап(насосная) станциясы;
- жерастындағысуғаарналғанрезервуарла р;
- механикалық шеберхана;
- автомобиль көлiктер үшiнгараждар;
- өртдепосы;
- бiрiншiкөмектiңкөрсетуге арнлаған пункт;
- өткізу пункті;
- күзет;
- ағашшебер цехі;
- котельная;
- автокөлiктердiтолтыруға арналған пункт.

Цесна концернiнiң ЖШСi элеватор - 1965 жылында негiзі қаланды. Сол жылдарда жұмыс ғимараты және екi сүрлем корпустары құрастырылды, элеватор соңында салып бiтiрiп, екi сүрлем корпустары қосылған болатын.

2. Элеватордың құрылысын өткiзу жөніндегі технико- экономикалық негізі

Элеватор құрылысының техникалық-экономикалық дәйектемесі осы облыста астық өндiрiсiнiң дамуының перспективтік жоспары болып табылады. Бұл жоспар дәндi дақылдардың астындағы егiн себетiн жерлердiң өлшемдерiн айқындайды және оның өсуiн есепке алу арқылы айқындайды.
Экономикалық iздеулер уақытында астықтың жобаланатын элеватордың ауданында және даярланатын астықтың сапасы, көлемі туралы соңғы 5 жылдар ішіндегі мәлiметтер жиналады.
Бұл мәлеметтерге сүйене отырып астықтың жыл бойына арналған көлеміне үміт артады және оның көлемі мен ары қарай қолдануын есепке ала отырып жаңа қажет қөлемді табады. Сонымен бiрге ДҚП-да тиiстi көлем қажет ететін астық қалдықтарын есепке алуы керек. Бұл астықтың үлкен бiркелкi партияларын қалыптастыруға және оларды дәнді қайта өңдейтін кәсiпорындарға өткізуге мүмкiндiк бередi.
Элеватордың көлемін есептеуден алу нәтижесiнде жобалық элеватордың үлгi жобалары бойынша және жобаның тапсырма берушiсiмен мақұлданады.
Элеватордың тұрған орындарын оның темiр жол станциясы немесе өзеннiң және кемежайдағы астықты жабдықтаушыларына қолайлы етіп шартқа сүйене отырып таңдайды. Алған мәлiметтер бойынша қабылдап-жiберiлетiн құрылымдардың қуаттылығын және астық кептiргiштердiң өнiмдiлiгiн осы жерде анықтайды.
Өндiрiстiк элеваторлардың құрылысының дәйектемесi диермен немесе жарма зауытыныың құрылыстық дәйектемесiнiң техникалық-экономикалығының өңдеуiмен бiр уақытта құрайды. Тиiстi көлемді резервтердi есепке алуы бойынша анықтайды.

2.1. Кәсiпорынның бас жоспары

Кәсiпорынның бас жоспары барлық негiзгi, қосалқы және көмекшi ғимарат және ғимараттарды, әр түрлi кiрiс жолдарды , сонымен қатар энергия жабдықтау торлары және сумен жабдықтауды байланыстырады.
Өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары- ғимарат және ғимараттардың арасындағы байланысының болуы, кәсіпорынның барлық объектілеріне өрт автокөлiктерiн ыңғайлы және тез кіргізу болып табылады.
Өрт қауірсіздігін нормалы және минималды қашықтықтарда мұнай қоймалары мен газды және басқа да өртке қауіпті объекттерден алыс орналастыру керек.
Негiзгi өндiрiстiк объекттерге: элеваторлардың қабылдау - тұсіру органы, автомобилдiк және вагон салмақтарын өлшеу үшiн таразылар, астық кептiргiш, диірмен, жем зауыттар және дайын өнiм қоймалары бар құрама жем заводы, негiзгi және қосалқы лабораториялы ғимарат, қоймалар жатады.
Көмекшi - өндiрiстiк ғимараттарға : өрт депосы, өту пункті, улы химикаттар қоймасы, вольерлер үшiн тепловоз, гараждар үшiн отын және жанармайдың қоймалары, трансформаторлық подстанциялар, сорап станциясы, жер астындағы суға арналған резервуарлар, механикалық слесарь, жестяницкийлер, электр жөндеу - монтажы, ағаш шебер ұста және ұстахана, жиналатын орындар жатады.
Кәсiпорын қызметкерлерлер үшiн жұмыс формасын және киiм ауыстыруға арналған бөлмелер жеке шкафтармен және ыстық сумен қамтылған жуынатын орындар бар. Бөлмелерде киiм шаң болмас арнайы желдеткіштер орналастырады. Жұмыс аумағында бірінші жәрдем көмегін көрсетуге арнлаған пункт, буфет немесе асхана мiндеттi түрде ескередi.
Өрт қауiпсiздiгiнiң талаптары- ғимарат және ғимараттардың арасындағы байланысының болуы, кәсіпорынның барлық объектілеріне өрт автокөлiктерiн ыңғайлы және тез кіргізу болып табылады.
Барлық ғимараттар және олардың келешек өндiрiстiк қызметi, еңбек шығыны, уақыт және сонымен бiрге жұмыс iстейтiн адамдардың санитарлық-гигиеналық тәртiбі және қауiпсiздiктерiн қамтамасыз ету үшін минималды машиналардың болуы есепке алынады.
Негiзгi ғимараттардың қабырғаларын бойлай нөсер сулардың енуінен қорғау үшiн асфальтті беттiк қабаттары жасалған. Жертөлеге шалғын су кіріп кетуден және жерді ылғалдаудан беткі су тарту жүйесі сақтайды. Ең алдымен жерлердiң көтерілу қабiлетi олардың дымқылдығына тәуелдi болады: демек, жерде аз дымқылдығы болған сайын элеватордың көтеру қабiлетi және орнықтылығы жоғарылайды.

3. Астық қозғалысының технологиялық сұлбасы

Технологиялық сұлба (астықтың қозғалысының схемасы) сандық және сапасын есепке алу операцияларының кезеңдердегі операцияларды іске асыру керек. Ол үшiн таразыларды схемаларға қосады және астық сынама нүктелерін орнатады.
Астықтың технологиялық сұлбасын қызметкерлер тез және қателіксіз осы маршрут бойынша астықтың қозғалысын көрсетеді.
Тасқынды технологиялық сызықтар астықты ағым бойынша өңдеуге, берілген сапасы бойынша сақтауға арналған.
Технологиялық нұсқауға байланысты ұйымның технологиялық процесстері келесі ағым мінездемесі мынандай:
1.ағымды сызықтың сағаттық өнiмдiлiгi.
2.өндірістік тапсырмалар және жеке операциялар.
Бiрiншi қабатында силостың астынғы бөлімінде норияның төменгі бөлігі орналасады. Бұл жерде аспирациондық құбырлы-сымдар, темір жол транспорттынан астықты түсіру үшін транспортер орналасқан.
Екiншi қабатта конвейердiң 175 тсағ өнiмдiлiгі бойынша 1-2-ші нориялардың жинақтағыш бункерлері орналастырған.
Үшiншi қабат. Жинақтағыш бункерлердiң қабаты. Таза астық үшiн алты бункер, екi бункер құрама жемге арналған.
Басқару пультi төртiншi қабатта - элеватордың орталық бөлігі. Бұл жерде Уфа маркасының жонатын транспортерлерi бар. Әрбiр 2 сағат сайын таза дәнді тексередi.
Бесіші қабатта ЗАВ-10 маркалы триерлер орналасқан. Триерді кiшкентай жапқыштармен тексередi.
Сегізінші қабатта екі сепаратор және жинақтауыш бункерлер, астықты көтеруге арналған ленталы транспортерлер бар.
Тоғызыншы қабатта таразылар орналастырған. Таразылар өлшеу барысында нақты көрсеткіш береді, норияларда таразылардың қолдану коэффиценті элеватордағы автоматты таразыларға қарағанда жоғары. Оныншы қабатта норияның үстіңгі орналасқан.

3.1 . Астық массасының қасиеттерiнiң ортақ мiнездемесi

Бидайдың дәнi үш негiзгi бөліктен тұрады: олар-ұрық, эндосперма және қабықтар. Әрбiр дәннiң бiр бөлiгiнің құрылысы күрделi болады.
Ұрық. Бұл жаңа өсiмдiктiң ұрықтары. Ол аналық жасушасының ядросы мен спермияның араласуының нәтижесiнде пайда болады. Дән өткiр ұрық аяғында орналасқан. Эндоспермаға тығыздап орналасқан. Өсiмдiк ұрықтың баптарында дамиды.
Дәннің ұрығы мен эндосперманы қатты қалқанша жалғастырып тұрады. Қалқанша дәндi мәдениеттерге жататын даражарнақты өсiмдiк, дән жарнақты формаға және физиологиялық функция бойынша түрiн өзгертеді. Қалқанша торшадан торшаға өтетеін, ауыспалы легеменикосына, органикалық заттаға айналуға мүмкiндiк туғызатын ферменттерге бай. Қалқанша арқылы пайдалы заттар тұқымның өсуі кезінде эндоспермадан әрі қарай ұрыққа айналады. Эндоспермадан нәрлi заттардың ұрыққа бөлінуінде ұрықтың эндоспермімен жапсарлас сінірілетін клеткалар маңызды рөл атқарады .
Iсiнулер және сулау салдарынан температуралық эффекттiнің тұқымның ісіну салдарынан iшкi жылу пайда болады. Қалқаншаның iске қосылған сiңетiн торшаларының температуралық құбылысы пайда болуы нәтижесінде ерiтiлген органикалық заттарды орын ауыстыруға мүмкiндiк туғызады, сонымен қатар ерiтiлген зольдi элементтердiң эндоспермадан ұрыққа қарай өтіп, дәннің ұнға айналудағы үлкен технологиялық мәні бар процесс.
Сонымен қатар ұрықтың құрамына эпибласта деген атауы бар, жарғақты- қабыршақты ұрық кіреді.
Қабықтар. Сыртқы орта факторынан тұқымдарды қорғайды. Олар жемiстi (околоплодник) және тұқымды болып бөлінедi.
Жемiстi қабық, немесе перикарпий түйнектiң қабырғадан пайда болатын торшалардың үш жiктерiнен тұрады.
Тұқымдық қабық немесе перисперм семяпочканың қабырғасынан пайда болады және үш сөзден тұрады. Қабықтарының жуандығы (жемiстi және тұқымдық) қатты бидай мен жұмсақ бидайдың шынылығы бірдей. Қабықтарының жуандығы бидайдың әр бөлігінде әр түрлі, бидайдың ортасы (орташа есеппен қатты бидай үшін 84 мкм және жұмсақ бидай үшін 78мкм ) ал бүйірлеріне қарай (арташа есеппен қатты бидай 75 мкм, ал жұмсақ бидайдікі 68 мкм).
Бидайдың өсу процесінде қабықтың кұрылымы бүйіріне қарағанда арұаларында жақсы сақталатыны белгілі (Александров). Сондықтан дәнді ұнтақтауға дайындау алдында қабықтың беткі қабатын ғана алу шарт, сөйтіп ұнта1ктауға астықтарды әзiрлеуде жемісті қабықты алейрон қабықтарымен бірге қалдырып, ұн зауытында ұнтақтайды.
Эндоспермалар.Эндосперм(гректің эндо-ішкі, спер-тұқым) дәннің ішкі бөлігінемесе ол ұнды ядроднп аталады.
Эндоспермада ұрық үшiн нәрлi заттар болады. Эндоспермды тұқымнан бөліп тұратын перифирикалық қабат,ол тұқымға жанасып орналасқан және ол ірі, түзу клеткалы жуан қабырғалы болып келеді.Бұл қабат алейрон деп аталады. Алейрондық қабаттың клеткалары кішкене ақуызды телицамилармен (кейбір бидай сорттарында кирсталл түрінде) араларында кішкене ғана май тамшылары кездеседі. Бұл қабатта крахмал кездеспейді. Алейрондық қабат кейбір нандарда (бидай, сұлы, қара бидай) бiр нандарда бiр қатардан тұрады, басқаларында (арпа ) бiрнеше қатар клеткалардан тұрады. Бұл ерекшелiктерді микроскопиялық бақылауда ұнының құрамындағы арпа қоспасын анықтауда қолданады. Қатты бидайдың алейрондық қабатының жуандығы (орташа 39 мкм) жұмсаққа өарағанда біршама жуандау (34 мкм).
Азық-түлік саласында дәннің ең қымбат бағалы бөлігі және одан өте жақсы сорт алу мүмкіндігі ол эндосперм болып табылады. Қабықтардың жуандығы және қабаттардың және алейрондық қабаттың жуандығы кебектен эндоспермді алғанда үлкен рөл атұарады; қабық жуан болған сайын эндоспермді қабығынан ажырату қиын, бұл энергияның көп жұмсалуына және ұнның шығымының азаюына тікелей әсер етеді. Жұқа қабықтар оңай майдаланып ұнға араласып, оның сапасын төмендетеді.
Қабықтардың және алейрондық қабаттың жуандығы сортқа тікелей байланысты, бірақ оған өсіп өну шарты және өнімнің жылы (қалдықтар, топырақ, тыңайтқыш және тағы басқа факторлар)әсер етеді. Бiр партия- бірыңғай сыртқы белгілері және дәннің сапа көрсеткіштері бірдей болуы.
Сусымалылығы. Астық дақыл массаларының негiзгісі-дән болып табылады. Бұдан басқа, астық дақыл массасында минералды және органикалық қоспалар болады. Бұлар астық массасының оңай жылжуына және оның сусымалылығын қамтамасыз етедi. Астық дақыл массаларының жақсы сусымалылығы нориялардың, тронспортерлар және пневмотранспорттық жабдықтар арқылы оңай қозғалуға мүмкіндік туғызады. Әдетте астық массасының сусымалылығын бұрышытық үйкеліс немесе табиғи құлау бұрышымен көрсетеді.
Бұрыштық үйкелiс-бұл қандайда болмасын бетте астықтың массасының сырғанауын айтады.
Табиғи құлау бұрышы - бұл көлденең жазықтықтағы еркiн түсуде пайда болатын жасаушы конус диаметрiнiң аралығындағы бұрыш.
Өздігінен сұрыпталу. Астық массасының қозғалуы ол-өздігінен сұрыпталу, бiр қалыпты астық массасының және оның құрамына кіретін компоненттерінің бірқалыпты емес болып орналасуы.
Өздігінен сұрыпталу меншiктi масса бойынша болады, ал еркiн түсуде өздігінен сұрыпталуына және парустыққа,қарсыласуға әрбiр жеке бөлшектiң орын ауыстыруына , ауа арқылы қозғалуға мүмкiндiк туғызады.
Жылу тұрақтылық- астықтың тұқымдық, азық-түлiк тағы басқа сапа процесстерін сақтауға қабiлеттiлiгi. Бидай үшін қолайлы температура 50ºС жоғары.
Жылу өткiзгiштiк - астық дақыл массасының температурасының өзгерiс жылдамдығымен байланысты және жылу өткiзгiштiк коэффициентімен белгіленедi. Астық массасының жылу еткiзуi қабілеті төмен болады.
Жылу сыйымдылық - жылу санымен анықталады, ол 1 кг дәнді 1 ºС-қа дейін көтереді.

3.2. Астықтың стандартизациясы және оны өңдеуінің өнімдері

Астықтың сапасы маңызды және мемлекеттік жоспарлау және бақылаудың обьектісі. Мемлекеттік жүйені басқарудың негізінде астықтың сапасына оның стандартизациясы жатады. Ол нақтылы сапалы топтар бойынша дәнді жүйелеп, бір сапаның ірі партияларын жасап, сапасыз дән айқындалуға мүмкіндік береді. Астықтың сапасы және оны өңдеуінің өнімдері ГОСТ тармен реттеледі. Астықтың сапа және бағасының тұтынушысына өрісіндегі қозғалыстың жолдарына бірнеше стандарттар бойынша жүргізіледі. Мемлекеттік сатып алулар нан қоймасының дәніне стандарттары бойынша жүргізіледі, баға стандарт бойынша тұқымдық дәнді өңдейді, басқа елдерге сатуда дәнді стандарт бойынша өндіріп алады, астықтың бағасы экспортқа бағытталатын дәнге стандарттармен пайдаланылады, сынамаларды ережедегі стандарты бойынша өндіріп алады. Бұдан басқа базистік және шектеуші ауа тазартулар орнатылған. Сонымен бірге осы негізгі мәдениетті астықпен, арам және астық дақыл қоспаларымен сынайтыны көрсетілген. Олар астық дақыл массасының сапасының негізгі көрсеткіштері бойынша орнатылған және мәдени дақылдардың көпшілігі келесідей болады: дымқылдық, астық және арам қалдық, ал натурасы өсіру ауданға байланысты. Сатып алу бағалары базистік ауа тазартуларда дәндерге бекітіледі. Шектеуші ауа тазартулар дәннің жанында бағаның тиісті түзетумен қабылдана алған, барынша төмендетілген талаптар қамтып көрсетіледі.
Дәнге стандарттар үлестірілетін және мақсаттық өңдеуге элеватор берілетін астықтың сапасы сәйкес келуі керек болатын норма орнатады. Сақтау белгісінің алдында әрбір қамбасы көбінесе болатын қоспаларды, олардағы дәні міндетті тазаланып, және оның қурап қалған күйге дейін аздап кептіргендігі, онда бұл талаптар пішілген затқа қарағанда қаталдау болады. Бұдан басқа, мақсаттық стандарттарда өңдеуге тиісті саланың талабын есепке алатын қосымша көрсеткіштер ескерілген. Осылай, жарма астықтарда 5% және таза ядроға дейін майда зерендерінің мазмұндарын мөлшерлейді, өйткені аз болуы керек, қарақұмықта - 71%, сұлы63%. Сыра қайнатуға бағытталған арпа үшін энергия және т.б. мөлшерлейді.

3.3. Нан зиянкестері

Астық массасының шағындары және астықтың сапасының төмендеуі және астық дақылдарын сақтау барысында жәндіктердің астыққа әсерінің салдарынан, оларды нан зиян келтiрушiлерi деген атау алады.
Жарма және құрама жем зауыттарында, ұн тартатын пункттерде, нан қабылдау кәсiпорындарда үлкен залалын тигізеді. Олар артық запастарды залалдап және өз өлекселерімен, терiлермен, қабыршақтарымен, жұмыртқасымен астықтың сапасын төмендетеді. Сонымен қатар, (кенелер және құрт-құмырсқалар) зиянкестердің бірі болып табылады, олар астықта жылу мен ылғалдың таралуына әсер етеді (тыныстың нәтижесiнде), ал басқалары, (яғни кемiргiштер) басқа өндiрiстiк ғимараттардың жеке бөлiктерiн, тараларды бүлдiредi және әр түрлi инфекциялық ауруларды таратады.

Шыбын-шiркейлерді класстарға, тармақтарға, отрядтартарға және iшкi топтарға бөледі. Астықтың және астық өнімдерінің барлық зиянкестері қабық қанатты отрядтарына жатады немесе көбелектер отрядтарына жатад қызылады. Шыбын-шiркейлердiң денесін үш бөлімге бөледі: бас, кеуде және қарын. Шыбын-шiркейлердiң денесінiң формасы және өлшемдері әр түрлi болады.
Шыбын-шiркейлердің дамуы толық және толық емес болады. Толық емес айналуда құрт-құмырсқалар үш дамыту кезеңдерінен өтедi: жұмыртқа, дернәсілдер және ересек құрт-құмырсқалар. Толық айналуда құрт-құмырсқалар төрт дамыту кезеңдерінен өтедi: жұмыртқа, дернәсілдер, қуыршақ және ересек құрт-құмырсқалар.
Астық дақыл өнiмдерiн қорғаудың барлық шаралары екi топтқа бөлінедi: ескертiлген және жойылған.
Ең алдымен ескерту шарасын,оңай iске асырылатын,өте түсiнiктi қолданылуға жүйелi түрге түрлендіру керек. Жою шараларын қажеттiлiк туғанда ғана іске асыру керек. Сонымен бiрге зиян келтiрушiлердiң пайда болуы, алдын алу шараларының сақтамауының әсерi болып табылатынын айтып тұру керек.

4. Механикаландырылған жұмыс мұнаралары

Механикаландырылған жұмыс мұнаралары тұрақты жабдықталған механикаландырылған қоймаларда болады. Тұрақты жабдықталған механикаландырылған қоймаларда арнайы қабылдау, өлшеу, тазарту, кептіру, сонымен бiрге астықты жоғарғы конвейерге беру және төменге қабылдау үшiн арнайы мұнаралар соғады .
Жабдықтарының құрамы және негiзгi атқаратын функциясы бойынша механикаландырылған мұнаралар келесі негізгі типтері бойынша бөлінеді: қайта тиеу ПБ-тер, қабылдау - тазалау ПОБ және РБО, қабылдау - тазалағыш-меншiктi кептiргiш СОБ.
Астықтың шикi күйiнде және дымқыл күйінде кәсiпорындарда астықты өңдеу үшiн РБС астық кептіргіш мұнаралары РБО-дан тек қана кептіргішімен айырмашылықта болады.
Қабылдау және жіберу жабдықтары механикаландыру мұнаралардың құрылымдары элеватордың атқаратын функциясымен ұқсас, тек қана қабылдау бункерлерінің сыйымдылығы бойынша айырмашылықта болады және механикаландырылған жұмыс мұнараларында бір уақытта бір ғана партиясын қабылдауға мүмкіндігі жетеді.
Жұмыс мұнарасы тазалағыш темiр жол вагондарынан астықты түсіруге, автомобиль көлiгiнен астықты қабылдауға, тазартуға, сақтауға қоймаға сақтауға жіберуге арналған.
Кептiргiш - тазартқыш мұнара
Нория -элеватордың жұмыс істеу типін және қуатын анықтайтын негізгі транспорттық машина. Элеваторда мамандандырылған нориялар орнатылған.
Дән тазалағыш машина жұмыс ғимаратының ортасында орналасқан, себебі сепараторардың астыңғы бөлігінде бункерлердің болуы шарт, сонымен қатар 4 сағаттық үздiксiз жұмыс iстеуді қамтамасыз етеді.
ЖШС Цесна Астық Элеватор ортақ сыйымдылығы -48 мың тонна астықты құрайды, соның ішінде - 42 мың тонна элеватор сыйымдылығына тиесілі.
Кәсiпорынның құрамына бүгiнгi күнде мынадай бөлiмшелер кiредi:
- Элеватор
- өндiрiстiк-техникалық лаборатория
Кәсiпорында үзiлiссiз астықты қабылдауға, астықты тиеуге, кептіруге барлық шарттар жасалған. Астықты ауыл шаруашылық астық өндірушілерінен элеватор жаппай түсіруде элеватор (демалыссыз) тәулiк бойы жұмыс iстейдi. Барлық технологиялық процесстер дәннің элеваторға түсуі уақытылы жән жоғары сапа бойынша жүргізіледі. Астықты қабылдау дымқылдық көрсеткішіне және қалдықтарына шек қойылмай-ақ қабылдай береді.
Астықты диірмендік кондицияға жеткiзуге дейін келесі тармақтары бар:
-Целинная-50 астық кептіргіші 2-бірлік. Астық кептіргіштің өнімділігі 50 тсағ.
- Екі БИС-100 тазарту машинасы 2002 жылы қарашық бөлгіш триерлік блоктары орнатылып жұмыс істеп тұр, тазалағыш машиналардың сумарлық өндірісі жоспар бойынша 185 тсағ құрайды .
Элеватордың ішінде астықты қозғалту үшін 13 транспорттық линиялар үшін(650-11 бірлік Лт) және (350-1 бірлік Нц) 9 нориялар болады.
Астықтың өлшеу үшiн 60 - тонналы автомобилдiк таразылар болады, соның iшiнде бiреуі электрондық.
150 тонналы темір жол бөлішінде элеватор корпусында Э-20- тонналы.
Өндiрiстiк-техникалық лабораториялар барлық анализді орындай алатын жабдық компектісімен жабдықталған.
ПТЛ-дың негiзгi бақылауы мыналар болып табылады:
-қабылданған және тиелген астықтың сапасы;
-барлық өндірістік кезеңдерiде қойылған технологияның орындалуына;
-өндiрiс барысында қалдықтарды және астық сапасын өңдеу және сақтауға.
ПТЛ-дың негiзгi функциялары:
-қабылданған астықты жоспар бойынша сақтау орнына ағыттау;
-қабылданатын және қоймада сақталатын,тиитін астықтың сапасын тексеру;
-астықты жұмыс барысынды астықтың сапасын тексеру;
-технологиялық жабдықтардың жқмыс істкһеу тиімділігін барлық жұмыс істеу процессінің дұрыс өтуін өнімнің сапасын жоғарылауын қадағалау.

4.1.Силостық корпустар

Силостық корпустар - бұл элеваторда алатын көлемі бойынша және кешендердiң құрылымдарының мәні бойынша негізгі бөлімі. Элеваторды салуда жұмыстың негізгі көлемі силостық корпустарға тиесілі.
Силостық корпустың тағайындалуы - шығынсыз және сапаның төмендетпеу арқылы дәндi сақтау. Осы тараптан қарағанда ол келесi талаптарды қанағаттандыру керек: дәнді атмосферадағы қалдықтардан, сыртқы температураның кенеттен өзгеруінен қорғау, күн сәулесінің қызуынан, дәннің бетіне су буларының конденсацияланбауын қадағалау, дәннің ішіне зиянкестердің кіріп кетпеуін бақылау, өрт қауіпсіздік шараларын сақтау және экономикаық көрсеткіштерге сай болу.
Силостық корпус үш негізгі элементтен тұрады: 1)силостың асты немесе жертөле қабаттары-төменгі конвейерлерді қозғалтуға арналған, силостардан және ағынды құбырлардан астықты түсіруге арналған шұңқырлар да кіреді; 2) силостық бөлім- астықты сақтауға; 3) төменгі силостық галерея бұл жерде силостарды толтыруға арналған конвейерлер орналасқан. Силостық корпустардың биiктiгi - 3 105 Па орташа қысымда болса 30 м биіктікте болады. Силостық корпустарды тұрғызу үшiн мынандай материалдар қолданылуы мүмкін : бүтiн темiр бетон, құрама темiр бетон, кiрпiш, болат.
Силостық корпустардың өлшемі және пішіні әр қалай. Тәжірибеде дөңгелек және квадрат пішіндер қолданылады алайда сегіз қырлыс силостар қолданылуы мүмкін.
Дөңгелек силостардың диаметрі 3, 6, 7 м және одан да көп болуы мүмкін. Құрылыста эканомикалық тұрғыдан қолайлы диаметрі 6 м болатын силостар көп таралған.Диаметрі үлкен силостарға арматуралар санын көбейту қажет өйткені гидраврикалық радиусқа пропарцияналды түрде қысым көбейе түседі.
Квадраттық силостарды ешқашан 4*4 м-ден өлшемін үлкен етіп салмайды. Егер жоғары болған жағдайда металл және бетон шығыны артады. Квадраттық силостардың өлшемдері 3,2*3,2; 3*3; 4*3 болуы мүмкін. Силостардың биіктігін жерге қысымы бойынша негізінен - 3*105 Па қысымда - 30 м болады .(3 кгсм2).
Силостардың орналасуы қатарлық және шахматты түрде орналасады.
Элеваторлардың қатарлық орналасуы өнiмдiлiгi 100 және 175 тсағ нориялары бар элеваторларда қолданылады. Силостық корпустардың қатарлық орналасуы бойынша жалпақтығы үш, төрт, алты қатарлы болуы мүмкін. Дөңгелек силостардың сыйымдылығы арасындағы жұлдызшаларды құрайды. Бұл жағдайда колонналар шахматтық түрде орналасады, силостардың осьі 900. Шахматтық орналасқан силостарды 350 тсағ болатын элеваторларда қолданылады. Силостық корпус 3, 5, 7силостық қатарға ие бола алады. Силостардыңколонналары қатар бойынша орналасқан. Ағындар тік және қабатты жарығырақ етеді. Силостардың осьтері 450Силостық корпустар жұмыс ғимаратымен қолайлы жұмыс схемасымен және силос астындағы конвейерлердiң минималды созылымдығымен қатар берілген операциялардың қамтамасыз етiлуімен көрсетіледі. Егер астықты әрбір төменгі конвейерден минимум екі норияға жіберсе және төменгі силостық конвейерге минимум екi таратқыш құрылғыларды орнатса, онда бұл жұмыстық схеманы қолайлы деп санауға болады.
"КазАгроИнновацияның" - силостық корпустардың биiктiгi 30 м, ал силостық корпустың ортақ сыйымдылығы 4800 т құрайды. Силостық корпустың формалары дөңгелек және көп қырлы(сегiз қырлы ) болуы мүмкін. Силостық корпустар (сегiз қырлы ) көп қырлы құрама, темiр бетоннан құрастырылған, ал силостық корпустардың дөңгелек қимасы кернеулi сақиналардан жасалған және оның диаметрі 6 м құрайды. Бұл жерде 72 силостар, 38 жұлдызшалар бар және бiр силостың сыйымдылығы 600 т , жұлдызшанының сыйымдылығы 150 т құрайды.
Жұмыс орнының екі бөлімі бар: №2, №4 силостық корпус элеватордың жұмыс орнының оң жағында орналасқан, №1, №3силостық корпус-сол жағында орналасқан.
"КазАгроИнновацияның" силостардың дөңгелек қимасының диаметрі 6 м-ді құрайды. Элеватордың биіктігі 30 м-ді құрайды. Силостар қатар бойынша орналасқан.
Силостың төменгі қабаты астық массасын үлкен жүктемелерiмен қабылдайды және жоғарыда көрсетілген конструкциялар бойынша да қабылдайды. Силос үстiндегi және ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.