Қаражанбасмұнай СІТІС ААҚ
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ.ң жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1.Ұйымның техникалық.экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2.Ұйымның есеп саясатының негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ.ң негізнде қаржылық талдау ... ... ... ... ... ...43
2.1.Ұйымның балансындағы активтер құрамы мен орналасуынталда ... ... ...44
2.2.Ұйымның баланс активтерінің қорлану көздерінің құрамы мен құрлымының динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
2.3.Ұйымның баланс өтімділігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
2.4.Ұйымның несиеге қабілеттілігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
2.5.Ұйымның табыстылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .59
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...61
1."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ.ң жалпы сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1.Ұйымның техникалық.экономикалық сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2.Ұйымның есеп саясатының негізгі принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ.ң негізнде қаржылық талдау ... ... ... ... ... ...43
2.1.Ұйымның балансындағы активтер құрамы мен орналасуынталда ... ... ...44
2.2.Ұйымның баланс активтерінің қорлану көздерінің құрамы мен құрлымының динамикасын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
2.3.Ұйымның баланс өтімділігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..48
2.4.Ұйымның несиеге қабілеттілігін талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 52
2.5.Ұйымның табыстылығын талдау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .59
Пайдаланылған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...61
Өндірістік тәжірибе- бұл меншік формасы мен құқықтық-ұйымдастыру формалары әртүрлі ұйымдарда оқу сабақтарының формасы.
Өндірістік тәжірибенің мақсаты жоғары оқу орнында экономика, ұйымдастыру, жоспарлау және ұйымның басқару қызметі бойынша алынған теориялық білімінді бекіту ,яғни әрі қарай дамыту болып табылады. Сонымен қатар өндірістік тәжірибе- бұл нақты жұмыс орындарындағы практикалық қызметті теориялық дайындықпен ұштастыру.
Өндірістік тәжірибенің негізгі міндеттері:
1. алдағы уақытта профессионалды қызметті жүзеге асыру үшін қажетті профессионалды іскерлік пен белгілі бір тәжірибені қалыптастыру;
2. экономист қызметін зерделеуге зерттеушілік тәсілдемесін қалыптастыру;
3. құжаттамамен жұмыс жасау ептілігі мен дағдысын,қарапайым экономикалық есептеулерді жасауды игеру;
4. дипломдық жұмысты орындау үшін қажетті стастикалық материалдарды жинауды және өңдеуді қамтамасыз ету;
5. ұйым қызметінің тиімдіоігін жоғарлату және жоспарлауды алдағы уақытта жақсарту бойынша тапсырмалардың шешімін табу мақсатында шығармашылық бастамашылықты дамыту.
Мен өндірістік тәжірибені 1974 жылы 24 қаңтарда Ақтау қаласында құрылған "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамында өттім.Жарғылық құжаттарына сәйкес ұйымның негізгі қызметі-мұнайды өндіру және сату болып табылады. Практика кезінде мен бөлім қызметтерімен,есеп бойынша негізгі құжаттармен, бөлім мамандарының лауазымды және кәсіби қызметтерімен таныстым, ұйымның шаруашылық қызметіне қатыстым,сонымен қатар қызметкерлерге көмек көрсеттім. Осы практикадан алған білім мен мәліметтер есептілікте көрсетілген.
Өндірістік практика жөніндегі есептілік үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС"ашық акционерлік қоғамының жалпы сипаттамасы,яғни ұйымның заңды статусы, қызметінің мақсаты,түрі,басқарудың ұйымдастырушылық құрлымы және т.б қарастырылған. Екінші бөлім ұйымның есеп саясатына арналған. Мұнда есеп саясатының әрбір бөлімдері жеке-жеке қарастырылған. Мысал ретінде техника-экономикалық көрсеткіштер кестелері көрсетілген. Ал үшінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамының қаржылық талдауы жасалған.
Өндірістік тәжірибенің мақсаты жоғары оқу орнында экономика, ұйымдастыру, жоспарлау және ұйымның басқару қызметі бойынша алынған теориялық білімінді бекіту ,яғни әрі қарай дамыту болып табылады. Сонымен қатар өндірістік тәжірибе- бұл нақты жұмыс орындарындағы практикалық қызметті теориялық дайындықпен ұштастыру.
Өндірістік тәжірибенің негізгі міндеттері:
1. алдағы уақытта профессионалды қызметті жүзеге асыру үшін қажетті профессионалды іскерлік пен белгілі бір тәжірибені қалыптастыру;
2. экономист қызметін зерделеуге зерттеушілік тәсілдемесін қалыптастыру;
3. құжаттамамен жұмыс жасау ептілігі мен дағдысын,қарапайым экономикалық есептеулерді жасауды игеру;
4. дипломдық жұмысты орындау үшін қажетті стастикалық материалдарды жинауды және өңдеуді қамтамасыз ету;
5. ұйым қызметінің тиімдіоігін жоғарлату және жоспарлауды алдағы уақытта жақсарту бойынша тапсырмалардың шешімін табу мақсатында шығармашылық бастамашылықты дамыту.
Мен өндірістік тәжірибені 1974 жылы 24 қаңтарда Ақтау қаласында құрылған "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамында өттім.Жарғылық құжаттарына сәйкес ұйымның негізгі қызметі-мұнайды өндіру және сату болып табылады. Практика кезінде мен бөлім қызметтерімен,есеп бойынша негізгі құжаттармен, бөлім мамандарының лауазымды және кәсіби қызметтерімен таныстым, ұйымның шаруашылық қызметіне қатыстым,сонымен қатар қызметкерлерге көмек көрсеттім. Осы практикадан алған білім мен мәліметтер есептілікте көрсетілген.
Өндірістік практика жөніндегі есептілік үш бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС"ашық акционерлік қоғамының жалпы сипаттамасы,яғни ұйымның заңды статусы, қызметінің мақсаты,түрі,басқарудың ұйымдастырушылық құрлымы және т.б қарастырылған. Екінші бөлім ұйымның есеп саясатына арналған. Мұнда есеп саясатының әрбір бөлімдері жеке-жеке қарастырылған. Мысал ретінде техника-экономикалық көрсеткіштер кестелері көрсетілген. Ал үшінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамының қаржылық талдауы жасалған.
1. Абрютина М.С. Ұйымның қаржылық-экономикалық қызметін талдау: Оқулық құралы.2-і шығарылым. М.: «Дело и Сервис»,2000ж.256 б.
2. Карпова Т.П. Басқару есебі: Жоғары оқу орындары үшін оқулық. М.: «Юнити»,2000ж.350 б.
3. Ковалев В.В. Ұйымның шаруашылық қызметін талдау. Омск: «Прима Гриженко Е.М.»,2001ж.360 б.
4. Рахман З. Шеремет А. Нарықтық экономикадағы бухгалтерлік есеп.М.:Қаржы және Статистика, 2003ж.250б.
2. Карпова Т.П. Басқару есебі: Жоғары оқу орындары үшін оқулық. М.: «Юнити»,2000ж.350 б.
3. Ковалев В.В. Ұйымның шаруашылық қызметін талдау. Омск: «Прима Гриженко Е.М.»,2001ж.360 б.
4. Рахман З. Шеремет А. Нарықтық экономикадағы бухгалтерлік есеп.М.:Қаржы және Статистика, 2003ж.250б.
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ-ң жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1.Ұйымның техникалық-экономикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2.Ұйымның есеп саясатының негізгі
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ-ң негізнде қаржылық
талдау ... ... ... ... ... ...43
2.1.Ұйымның балансындағы активтер құрамы мен орналасуынталда ... ... ...44
2.2.Ұйымның баланс активтерінің қорлану көздерінің құрамы мен құрлымының
динамикасын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
2.3.Ұйымның баланс өтімділігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .48
2.4.Ұйымның несиеге қабілеттілігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...52
2.5.Ұйымның табыстылығын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .61
Кіріспе.
Өндірістік тәжірибе- бұл меншік формасы мен құқықтық-ұйымдастыру
формалары әртүрлі ұйымдарда оқу сабақтарының формасы.
Өндірістік тәжірибенің мақсаты жоғары оқу орнында экономика,
ұйымдастыру, жоспарлау және ұйымның басқару қызметі бойынша алынған
теориялық білімінді бекіту ,яғни әрі қарай дамыту болып табылады. Сонымен
қатар өндірістік тәжірибе- бұл нақты жұмыс орындарындағы практикалық
қызметті теориялық дайындықпен ұштастыру.
Өндірістік тәжірибенің негізгі міндеттері:
1. алдағы уақытта профессионалды қызметті жүзеге асыру үшін қажетті
профессионалды іскерлік пен белгілі бір тәжірибені қалыптастыру;
2. экономист қызметін зерделеуге зерттеушілік тәсілдемесін қалыптастыру;
3. құжаттамамен жұмыс жасау ептілігі мен дағдысын,қарапайым экономикалық
есептеулерді жасауды игеру;
4. дипломдық жұмысты орындау үшін қажетті стастикалық материалдарды
жинауды және өңдеуді қамтамасыз ету;
5. ұйым қызметінің тиімдіоігін жоғарлату және жоспарлауды алдағы уақытта
жақсарту бойынша тапсырмалардың шешімін табу мақсатында шығармашылық
бастамашылықты дамыту.
Мен өндірістік тәжірибені 1974 жылы 24 қаңтарда Ақтау қаласында
құрылған "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамында өттім.Жарғылық
құжаттарына сәйкес ұйымның негізгі қызметі-мұнайды өндіру және сату болып
табылады. Практика кезінде мен бөлім қызметтерімен,есеп бойынша негізгі
құжаттармен, бөлім мамандарының лауазымды және кәсіби қызметтерімен
таныстым, ұйымның шаруашылық қызметіне қатыстым,сонымен қатар
қызметкерлерге көмек көрсеттім. Осы практикадан алған білім мен мәліметтер
есептілікте көрсетілген.
Өндірістік практика жөніндегі есептілік үш бөлімнен тұрады. Бірінші
бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС"ашық акционерлік қоғамының жалпы
сипаттамасы,яғни ұйымның заңды статусы, қызметінің мақсаты,түрі,басқарудың
ұйымдастырушылық құрлымы және т.б қарастырылған. Екінші бөлім ұйымның есеп
саясатына арналған. Мұнда есеп саясатының әрбір бөлімдері жеке-жеке
қарастырылған. Мысал ретінде техника-экономикалық көрсеткіштер кестелері
көрсетілген. Ал үшінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік
қоғамының қаржылық талдауы жасалған.
1.1 Ұйымның техникалық-экономикалық сипаттамасы.
“Қаражанбасмұнай” акционерлік қоғамы Батыс Қазақстандағы Ақтау
қаласынан 230 км жердегі Бозашы түбегіндегі теңдесі жоқ Қаражанбас кен
орнында ауыр мұнай өндіруді жүзеге асырады.
1974 жыл 24 қаңтар - 300 метрден сәл асатын жерден, бұрын болып
көрмеген тайыз тереңдіктен, мұнай бұрқағы атқылаған газ-мұнайлы Қаражанбас
кен орнының дүниеге келген күні.
Іздестіру-барлау жұмыстарының нәтижесінде 1977 жылы жаңа кен орнының
мұнай және газ қоры есептеліп, КСРО қорлар бойынша Мемлекеттік комитетінде
бекітілді (0,36 шығарылу коэффициентіндегі балансты қор – 238 535 мың
тонна; шығарылатыны – 96 983 мың тонна). Алайда шығарған кезде едәуір
проблемалар кездесті: сынақ бұл жердегі мұнайдың “ауырлығын”, Өзен кен
орнындағыға қарағанда 50 есе жоғары созылмалы, тұтқырлығын көрсетті. Кен
орнын игеруге жаңаша қарау қажет болды. Ұзақ та табанды іздестіру
нәтижесінде жол табылды – қабатқа термиялық әсер беру технологиясын
қолдануға тоқтады.
1980 жылы “Союзтермнефть” ғылыми-өндірістік бірлестігіне (Ресей
Федерациясы, Краснодар) бағындырылған “Қаражанбастермнефть” тәжірибелік-
эксперименталдық мұнай-газ өндіру басқармасының кен орнын игеруі басталды.
1980 жылдан бастап кен орны пайдалануға берілді, ал төрт жыл өткеннен
кейін Қаражанбас өз мұнайының алғашқы миллион тоннасын берді. Термиялық
тәсілдердің қолданылуы және қарқынды бұрғылаудың арқасында Қаражанбас кен
орнындағы мұнайдың барынша жоғары өндірілуіне 1990 жылы (1 300 000 мың
тонна) қол жетті. Дегенмен жарқын болашақтың орындалуына тағдыр жазбады.
Кеңестер Одағының тарауы республиканың көптеген өндірістерін, соның ішінде
мұнай-газ саласын да, экономикалық тығырыққа тіреді.
Елде жекешелендіру мен акционерлік қоғамдардың құрылуының мемлекеттік
бағдарламасы басталды. Сонымен, 1994 жылы шаруашылық жүргізуші субъектінің
мемлекеттік тіркелуі туралы Куәлік негізінде және “Мұнайгаз” мемлекеттік
холдинг компаниясы Шешімімен “Қаражанбастермнефть” МГӨБ атауы
“Қаражанбасмұнай” Ашық Акционерлік Қоғамы болып өзгертілді.
1997 жылы сәуір айында Калгари қаласында (Канада) тіркелген “Нейшнз
Энерджи Компани Лтд.” тәуелсіз халықаралық компаниясы “Қаражанбасмұнай” ААҚ
акцияларының 94,6 %-ін иемденді. 1997 жылы 26 мамыр күні Қазақстан
үкіметімен жасалған жер қойнауын пайдалану туралы шартқа сәйкес
“Қаражанбасмұнай” ААҚ 23 жыл бойына кен орнын игеруге құқық алды.
“Қаражанбасмұнай” ААҚ Қазақстан Республикасының “Акционерлік қоғамдар
туралы” Заңының талаптарына сәйкес “Қаражанбасмұнай” акционерлік қоғамы
(АҚ) болып қайта тіркелуі 2005 жылы 31 наурызда аяқталды.
ҚР мұнай және газды өндіруді басқару 1986 жылы өз алдына кәсіпорын
(Қаражанбасмұнай) құру арқылы басталды. Кейін Қаражанбасмұнай ашық
акционерлік қоғам болып қайта ұйымдастырылады. Компания Маңғыстау облысында
23 сәуірде 1993 жылы тіркеледі. Акцияның көп бөлігі Нейшнз Энерджи Компани
Лтд атты компаниясында (кейіннен Нейшнз Энерджи немесе негізгі
компания).
Нейшнз Энерджи Компани Лтд Канаданың Альберта провинциясында
тіркелген компания Қазақстан Республикасының 2003 жылдың 13 мамыр №415.11
90 баптың 1 тармағы Акционерлік қоғам туралы заңына сәйкес. Компания
31.03.2005 жылы акционерлік қоғам болып қайта тіркеледі.
Компания мұнайды өндіруді Батыс Қазақстандағы Қаражанбас кен орнында
өндіреді. Компания Қазақстан Республикасының үкіметімен 23 мамыр 1997 жылы
жер қойнауын пайдалану туралы келісім шартта қол қояды және 2020 жылдың 7
маусымына дейін Қаражанбас кен орнында көмірсутекті өндіруге және
барлауға лицензиясы бар.
Компания Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысы Ақтау қаласында келесі
мекн-жай бойынша орналасқан: 466200, ҚР Ақтау қаласы, 15 шағын аудан, 8
үй. Компанияның Алматы қаласында филиалы бар.
2006 жылдың 31 желтоқсан және 2005 жылғы мәліметтер бойынша
компанияның ұжымының саны 1795 және 1786 адамды құрап отыр. Ұжымға кеткен
жалпы шығындар 4.005 миллион және сәйкесінше 3.732 миллион теңгені құрап
отыр. Негізгі басқару персоналы Басқару мүшелері мен Компанияның 3 адамнан
тұратын Директорлар Кеңесі болып табылады. Негізгі басқару ұжымына
төленген негізгі және әкімшілік шығындарға қосылған жалпы сома 109 791 мың
теңге және 73 854 мың теңгені құрап отыр.
2005 жылы Компания Халықаралық Қаржы есептілігінің стандарттарының
комитеті және Қаржылық есептілікке халықаралық интерпретациялар бойынша
комитет шығарған стандарттар мен интерпретацияларды қабылдады. Жаңа және
өзгертілген стандарттарды қолдану компанияның ағымдағы және алдыңғы
кезеңнің қаржылық есептілігіне әсерін тигізген жоқ.
Қаржылық есепті ұсынудың негізі
Берілген қаржылық есептілік Халықаралық Қаржы есептілігінің
стандарттарына сәйкес дайындалған. Компания өзінің бухгалтерлік жазуларын
теңгемен жүргізеді. Қазақстандық заңнамаға сәйкес (акционерлік қоғам
туралы) барлық акционерлік компаниялар 1 қаңтар 2005 жылдан бастап
халықаралық есеп стандартына көшуі қажет.
Берілген қаржылық есептік алдағы уақытта компания үздіксіз қызмет ету
принципін ұстануына байланысты халықаралық қаржы есеп стандартына сәйкес
жасалынған. Бұл алдағы уақытта өзінің шаруашылық қызметі кезінде
активтерді сату және міндеттемелерді өтеуді білдіреді.
Қаржы салымдары.
1997 жылдан 2002 жылға дейін, яғни инвестор жұмысының алғашқы бес
жылында, кен орнының дамуына сатып алу-сату шарт міндеттерінде
қарастырылған 150 миллион доллар орнына 332 миллион доллар қаржы жұмсалды.
“Қаражанбасмұнай” АҚ өз дамуында кәсіпорынды шеберлікпен басқарудың,
жоғары білікті мамандар білімінің, жұмысшылардың қажырлы еңбегінің, әлемдік
мұнай нарығындағы оң өзгерістердің арқасында өте қысқа мерзім ішінде тез
көтерілді. Кен орынындағы тәуліктік өнім өндіру деңгейі 1999 жылғы сәуір
айындағы 700 тоннадан осы күнгі 6500 тоннаға өсті көтерілді. Компанияның
тұрақты қаржылық жағдайы кен орнын игеру, кен орны мен әлеуметтік салада
нысандар салу бағдарламасын белсенді жүзеге асыруға мүмкіндік берді.
Өндірістік қызметі.
“Қаражанбасмұнай” АҚ өткен бес жыл ішінде кен орнын оңалту және оны
дамытудың кешенді бағдарламасын табысты жүзеге асыру бағытында бірқатар
шаралар атқарды.
• 327 мұнай ұңғымасы қазылды;
• Мұнай дайындау орталық пунктіндегі екінші технологиялық желі
пайдалануға берілді;
• Сықпалы сорап стансысы қайта жаңартылды;
• Жаңа топтық қондырғының екеуі пайдалануға енгізілді;
• Жаңа коллекторлар – мұнай, су және газ құбырлары салынды;
• Мұнай ағынын үдету мақсатында “Moyno” және “Weatherford” бұрандалы
сораптары енгізілді;
• Екі БКНС және 110Кв қосалқы стансасы салынды;
• Жер асты және күрделі жөндеу бригадаларының саны 8-ден 20-ға дейін екі
есе көбейтілді;
• Жаңа бұрғылау станогы, ұңғымаларды жөндеуге арналған станоктар,
бұрандалы сораптар, басқа жабдықтар алынды.
Қаражанбас кен орнын қосымша барлау және құрылымдық құрылымын нақтылау
мақсатында 2001 жылы 3-Д сейсмикалық барлау жұмыстары, ал 2002 жылы алынған
мәліметтерге түсінік беру жұмыстары жүргізілді.
Кен орнының геологиялық құрылымын әрі қарай зерттеу мақсатында 2005 жылы
компания кен орнының солтүстігіндегі жерге түскен блогының 35 кв. км
ауданында 3-Д сейсмикалық зерттеу жүргізуді жоспарлап отыр. Бұл жұмыстардың
жүргізілуі кен орнының тектоникалық схемасын барынша нақты құруға және
мұнай қорының қайта есептелуін сапалы жасауға көмектеседі.
Бұрғылаудың 2000 жылы іске қосылған жаңа бағдарламасы табысты
жүргізілуде. ҚБМ алдағы 8-10 жылда 800-ге жуық ұңғыма қазуды жоспарлап
отыр.
Nations Energy бұрғылау, ұңғымаларды күрделі жөндеу және көлік
қызметін көрсету бағдарламаларын қамтамасыз ету мақсатында
“ТұлпарМұнайСервис” және “АрғымақТрансСервис” ЖШС құрды.
2001 жылғы қыркүйек айында Қазақстан Республикасы энергетика және
минералдық қор Министрлігінің кен көзін игеру Орталық Комитеті Қаражанбас
кен орнын игерудің жаңа жобасын бекітті, ал 2004 жылдың ақпан айында кен
көзін игерудің Орталық Комитетінің шешімімен “Қаражанбас кен орнын игеру
жобасының сараламасы” есебі бұрғылаудың 2006 жылға дейінгі көлемі және
геология мен игеру бойынша жаңа мәліметтерге сүйене отырып, 2007 жылға
дейін игерудің технологиялық көрсеткіштері нақтылана бекітілді. Сондай-ақ,
Қаражанбас кен орнының геологиялық-физикалық жағдайларында канадалық тәсіл
бойынша “Құмы бар ауыр мұнайды төменгі температурада өндіру технологиясын
сынау учаскесін тәжірибелік-өндірістік игеру апробациясы бойынша жобасы”
(НТДТНП-СНОРS) мақұлданды.
Қазақстандық өндірушілерді қатыстыруы.
Бұл жобаға жабдықтар, арнайы киімдер мен қорғаныс құралдары, кеңселік
тауарлар, жиһаздар және өзге де қажетті қызмет көрсетуге тапсырыстар алған
төрт жүзден астам әр түрлі қазақстандық фирмалар мен кәсіпорындар тартылды.
2002 жылдан бастап жергілікті жерде өндірілген тауарларды сатып алу үлесі
77 % құрады.
Мұнай тасымалдауы.
“Қаражанбасмұнай” АҚ тасымал және маркетинг бойынша тәжірибелі
менеджерлер командасы өндірілген мұнайдың 100% көлемін өткізуді табысты
жүзеге асырып отыр. Кен орны “Қазтрансойл” НКТ ЖАҚ құбырлы жүйесімен
байланысқан, мұнайды ішкі рынокқа – Атырау мұнай өңдеу зауытына (МӨЗ)
жібереді. Сонымен қатар Ақтау порты арқылы экспортқа немесе “Транснефть”
жүйесіне шығарады. Негізгі бағыт Махачқала болып табылады.
Қаржысы.
“Қаражанбасмұнай” АҚ акцияларының 94,6 % - іне тәуелсіз шетелдік
компания ие болып отырған, облигацияларды қазақстандық рынокқа шығарған
алғашқы компания болып табылады. “Қаражанбасмұнай” АҚ өзінің Қазақстан
Республикасының бағалы қағаздар бойынша Ұлттық Комитетінде 2000 жылы 8
желтоқсан күні тіркелген облигацияларын орналастыруды 2001 жылы 26 наурыз
күні аяқтады. Барлығы 200 000 облигация шығарылды. Облигациялар
Қазақстандық қор биржасының “А” санатты бағалы қағаздарының ресми тізіміне
енгізілді.
2003 жылы желтоқсан айында Компания жалпы сомасы 11 млрд. теңге (78 млн.
АҚШ доллары) болатын мерзімінен бұрын сатып алуға жатпайтын 11 млн.
облигация шығарып, бағалы қағаздардың Қазақстандық қор биржасына тіркеді.
Барлық облигациялар 2004 жылдың басында Қазақстанның түрлі зейнеткерлік
қорлары мен коммерциялық банкілері арасында сатылды.
Кадрлық саясаты.
Басшылық Компания дамуындағы табысты, ең алдымен, жоғары білікті еңбек
ресурсымен байланыстырады. 2005 жылы 1 қаңтарда ҚБМ-да 2686 адам жұмыс
істеді, оның ішінде, Қазақстан Республикасының азаматтары жұмыскерлердің
жалпы санының 98,7%-ін, ал шетелдік мамандар – 1,3%-ін құрайды. Бұл ара
салмақ -Қазақстанда қызмет істейтін барлық шетелдік компаниялардың ішіндегі
ең жоғарысы. Компанияда 2000 жылдан 2004 жылға дейін 800 жаңа жұмыс орны
ашылып, оған негізінен жергілікті мамандар қабылданды. Бұдан басқа, кен
орнында түрлі мердігерлік ұйымдардың 1600-ден астам жұмыскерлері
еңбектенеді.
Жергілікті персоналды өндірістен қол үзбей оқытатын техникалық курстарға
қосымша халықаралық менеджмент дағдыларына үйрету бағдарламасына да барынша
қолдау көрсетіледі. Жыл сайын осы мақсаттарға шарт міндеттемелерінен
асыра 300 000 $ астам қаржы бөлінеді.
Компания өз жұмыскерлеріне қатысты Қазақстан Республикасы еңбек
заңдарының талаптарын адал орындайды. Еңбек ұжымы мен компания арасында
тараптардың өзара құқықтары мен міндеттемелері Қазақстан Республикасының
еңбек заңдарына сәйкес бекітілген ұжымдық еңбек шарты жасақталып, онда
компания әкімшілігі жұмыскерлерге әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктер
көрсетуге бірқатар міндеттемелер алған.
1.2.Ұйымның есеп саясаты.
ҚР-ң бухгалтерлік есебі туралы заңына сәйкес,әрбір ұйым өзінің
қызметінің бастамасында және әрбір күнтізбелік жыл басында салық органына
және оның тіркелуін жүргізетін органдарға есеп саясатын ұсынуы қажет.
Ұйымның есеп саясаты - дегеніміз ұйымның айналысатын қызметіне сәйкес
және бекітілген ережелеріне негізделе отырып, бухгалтерлік есепті
жүргізудің техникасы мен формасын,нақты және белгілі бір әдістемесін
ұйымның өзінің таңдауы.
Есеп саясатын қалыптастыру кезінде ұйымның мүліктік тәуелсіздігі және
үздікссіз қызметі болуы қажет,сонымен қатар таңдалған есеп саясатын алдағы
уақытта ұстануы қажет. Есеп саясатын жасау кезінде ұйым басшысы мен бас
бухгалтері Ұйымның есеп саясаты атты Ережесіне негізделуі қажет.
Біздің мысалымызда Қаражанбасмұнай СІТІСАҚ-ң есеп саясатының
негізгі принциптерін қарастырайық.
Бағалауды пайдалану және жорамал
Қаржылық есептелікті халықаралық қаржы есеп стандартына сәйкес
дайындау ұйым басшыларынан, көрсетілген активтермен міндеттемелер
сомасына келісім шарттық міндеттемелерді ашуға және қаржы есептілікті
дайындау кезінде потенциалды активтерді және міндеттемелерді ашуға
сонымен қатар есептік кезеңнің табысы мен шығынына әсер ететін
бағалауларды және жорамалдарды қолдануды талап етеді. Бұлардың
ішінен ең маңыздысы болып компанияның капиталдық активтерді
сатудың таза құнына қатысты бағалауы және тозуға байланысты
шығындар мен скважиналарды жою бойынша резервке шығындар телімдерді
қалпына келтіруге байланысты бағалаумен табылады. Нақты нәтижелер
бұл бағалаулардан өзгеше болуы мүмкін. Бұл бағалаулар әр уақытта
қаралып отырады, егер де түзетулер қажет болған жағдайда олар,
табыстарда пайда болған кезеңінде ескеріледі.
Мұнай және газ қоры.
Мұнай және газ қоры – компания тозуды, амортизацияны
калькуляциялағанда ең негізгі фактор болып табылады. Компания өз
мұнай мен газ қорын Инженер-мұнайшы қоғамы және Әлемдік мұнай
конгресінің стандарттарымен сәйкес бағалайды. Бұл қорларды
инженерлер және мұнайшылар қоғамының әдісі бойынша бағалаған кезде
тұрақты бағалар қолданылады. Компания басшыларының ойынша тұрақты
баға туралы жорамал мұнай және газ қорларын бағалау үшін сәйкес
келетін база болып табылады. Қорлардың барлық бағалаулары
белгісіздіктің біраз деңгейін білдіреді. Белгісіздік көбінесе
бағалау күнін сенімді геологиялық және инженерлік мәліметтер мен
бұл мәліметтердің түсініктемесінің санына, байланысты болады.
Белгісіздіктің салыстырмалы деңгейі қорларды ең деңгейге бөлу арқылы
қатар жүруі мүмкін дәлелденген және дәлелденбеген қорлар.
Дәлелденген қорларды алу, дәлелденбеген қорларды алуға қарағанда
ықтимал болып келеді. Дәлелденген қорлар одан кейін оларды алу
мүмкіндігін белгілеу үшін зерттелген және зерттелмеген болып екіге
бөлінеді. Бағалаулар қайта қаралып және жыл сайын өзгеріп отырады.
Өзгерулер қолда бар геологиялық, кен орындық немесе өндірістік
мәліметтерді бағалау және қайта бағалаудан жаңа мәліметтердің бар
болуынан немесе бағалық жорамалдардың өзгеруінен болуы мүмкін.
Қорларды бағалау сонымен қатар өндірілім жобаларының жақсартылуынан
өндірілім қуаттылығының өзгеруінен немесе игеру жоспарының өзгеруінен
болуы мүмкін. Дәлелденген, зерттелген қорлар өндірістік бірліктер
нормасын тозу, амортизация үшін калькуляциялау кезінде қолданылады.
Компания өзінің дәлелденген қорына тек қана лицензияның бастапқы
мерзімі кезінде өндірісі күтілетін көлемді қосады. Мұның себебі,
лицензияны ұзартуға қатысты процедуралар нәтижесіне байланысты
белгісіздік болып табылады. Себебі, лицензияны ұзарту соңында
Үкімет қарауына байланысты болады. Компания лицензиясының мерзімінің
ұзартылуы мен есептік қордағы сәйкесінше өсім ақырында
амортизациға, тозуға шығындарды төмендетуге және де нақты табысқа
елеулі әсерін тигізуі мүмкін. Дәлелденген зерттелген қорлардың
азаюы амортизацияға тозуға шығындарды көбейтіп табысты төмендетуі
мүмкін және мүліктің баланстық құнының азаюына алып келеді.
Мүмкін қорларды бағалаудағы өзгерістер жылдан жылға амортизацияның
тозудың болашақтағы есептеулерге елеулі әсерін тигізеді.
Негізгі құралдарды шығару бойынша міндеттемелер.
Келісім-шарттың, заңнаманың нормативтік актілердің шарттарына
сәйкес компанияның демонтаж бойынша материалдық активтерді шығару,
өндірістік алаңдағы жерді қалпына келтіруге байланысты құқықтық
міндеттемелері бар. Негізінде, компания міндеттемелеріне барлық
скважиналарды жабу жатады. Компанияның кен орнын жабуға түпкілікті
шығындарды қаржыландыру бойынша міндеттемелер көлемі сәйкес
келісім-шарт пен ағымдағы заңнамаға тәуелді болады. Келісім-шартта,
заңнамада лицензия мерзімінің соңында мұндай кен орындарды жабуға,
шығындарды қаржыландыруға немесе жүзеге асыруға байланысты
міндеттемелерді қоспайды. Себебі, бұл міндеттеме кен орынды
пайдаланудың соңғы мерзімінде ғана пайда болады. Компания бұл
шығындар бойынша резервтерді мойындаған жоқ. Мұндай шешімді шығару
кезінде бір белгісіздік пен субъективті пайымдама орын алады. Ұйым
басқармасының мұндай міндеттемелердің бар болуын немесе болмауын
бағалауы есеп саясатындағы және Үкімет тәжірибесіндегі өзгерістерге
байланысты өзгеруі мүмкін.
Лицензия мерзімін компания қарауы бойынша ұзартуға болмағандықтан,
активтердің түпкілікті шығуға қатысты міндеттемелер бойынша есеп
айырысу күн лицензия мерзімінің аяғына келеді. Егерде активтерді
шығару бойынша міндеттемелер кен орнын пайдалану мерзімі соңында
орындалса, онда көрсетілген міндеттемелер кен орнын жабуға
байланысты барлық шығындарды қосу салдарынан ұлғайып кетеді.
Негізгі құралдарды шығаруға байланысты міндеттемелер сомасы күтілетін
инфляция есебімен түзетілген және дамушы нарықтың ішкі қарызы
үшін арналған орташа ұзақ мерзімді тәуеклсіз пайыздық қойылымды
қолданумен дисконтталған Қазақстан нарығына тән тәуекел есебімен
түзетілген міндеттемелерді өтеуге қажет бағаланған шығындардың
ағымдағы сомасын білдіреді. Компания әрбір баланстық күнтізбелік күн
үшін телімді қалпына келтіруге резервті қарастырады және де оны
Активтерді шығару, қалпына келтіруге байланысты міндеттемелер мен
басқа да ұқсас міндеттемелердегі өзгерістер атты 1 халықаралық қаржы
есеп стандарты бойынша комитетімен сәйкес ағымдағы жақсартылған
бағалауды көрсету үшін түзетеді. Компания скважиналарды жою үшін
ьолашақ шығындарды ағымдағы жылдың бағасын және инфляцияның орташа
ұзақ мерзімді пайызын қолдана отырып бағалайды.
31 желтоқсан 2005 жылғы баланстық міндеттемелерді анықтау үшін
қолданылатын ұзақ мерзімді инфляция пайызы мен дисконттау ставкасы
5% және 10% құрап отыр.
Шетелдік валютаны есептеу.
Компания өзігің операцияларының негізгі бөлігін теңге арқылы
жүзеге асырады және де теңгені валютасы ретінде қолданады. Компания
қолданатын теңгеден өзге бағалау валютасы шетелдік валюта болып
табылады. Компания шетелдік валютадағы операцияларды бағалау
валютасына операция орындалған күніне қазақстандық қор биржасы (ҚҚБ)
белгілеген осы шетелдік валютаға қатысты айырбастау курсы бойынша
ауыстырады. Ақшалай активтер операциялардан пайда болған курстық
айырманы немесе қаржылық есептілікте ақшалай активтерді алдыңғы
мерзімнің қаржылық есептілігінде қолданылатын бастапқы айырбастау
курсынан өзгеше курспен көрсетуден пайда болған курстық айырма
пайда болған мерзімінде пайда және зиян туралы есептілікте
танылады.
Қазақстанда 2003 жылдың 1 қаңтарынан бастап қазақстандық қор
биржасы бекіткен орташа өлшенген айырбастау курсы ресми түрдегі
айырбастау курсы ретінде қолданылады.
Қазақстандық қор биржасында бекітілген 1 АҚШ долларына шаққандағы
орташа өлшенген айырбастау курсы, яғни 133.77 теңге және 130.00 теңге
31 желтоқсан 2005 және 2004 жылғы бухгалтерлік баланс баптарын аудару
үшін қолданылды.
Мұнай және газ қоры.
Компания өзінің мұнай және газ қорының мөлшерін анықтау үшін
тәуелсіз инженер-мұнайшылар ұсынған қорды бағалауды қолданады. Бұл
бағалау берілген қаржылық есептілікте өндірістік әдіс бойынша
амортизациялық аударымдарды есептеу кезінде қолданылған. Компания
резерві тәуелсіз инженерлермен инженерлер-мұнайшылар қоғамы ИНК
және әлемдік мұнай конгресінің стандарттарымен сәйкес бағаланады.
Мұнай – газ активтері.
Қазіргі уақытта компания барлау, өңдеу және өндірілім бойынша
өзінің қызметінің есебі үшін табысты күш салу әдісін қолданады.
Барлауға кеткен барлау скважиналарына кеткен шығындардан басқа
шығындар пайда болу шамасына байланысты шығындарға жатқызылады.
Барлау скважиналарын бұрғылауға кеткен шығындар, сонымен қатар
құрылымдық іздеу скважиналарды бұрғылауға кеткен шығындар осы
скважиналар коммерциялық өңдеуді ақтайтын дәлелденген қорларды
табады деп күтілсе капиталдандырылады. Егер мұндай қорлар табылмаса,
бұрғылауға кеткен шығындар барлау бойынша шығындарға жатқызылады.
Продуктивті скважиналар мен продуктивті емес скважиналарға қатысты
материалдық емес шығындар, сонымен қатар жабдық бойынша материалдық
шығындар және мұнай газ қорын өңдеуге жататын айдамалау скважиналарға
шығындар капиталдандырылады.
Қазіргі уақытта компания кен орындарда дәлелденген қорлармен жұмыс
жасайды. Дәлелденген қорларды өңдеу кезінде шыққан шығындар
капиталдандырылады.
Мұнай-газ активтері өзіндік құн бойынша жинақталған тозу мен
сарқылуды азайту арқылы есептелінеді. Тозу мен сарқылу бойынша
шығындар өнімді өндіру бойынша лицензияның қызмет ету мерзімінің
соңына дейін қалған кен орнындағы жлпы есептелінген, дәлелденген
және өңделген қорлар мерзімдегі нақты өндірулерге пропорционалды
түрде тозуды есептеу әдісі негізінде есептелінеді. Қалған қорлардың
цифрлары мерзім соңындағы бағалауды және мерзім ішіндегі
өндірілімді білдіреді. Компания қоры Инженерлер-мұнайшылар қоғамы
және әлемдік мұнай конгресінің стандарты негізінде тәуелсіз
инженерлермен бағаланады.
Мұнай газ активтерінің құнсыздануы.
Компания өзінің мұнай газ активтерінің құнын осы активтердің
баланстық құнының өтімділігі төмендеу мүмкіндігіне сілтейтін оқиғалар
және жағдайлар болған кеде қайта қарастырады. Компания
дисконтталмаған, күтілетін болашақ ақша қаражаттарының қозғалысын,
чғни дәлелденген қорлардан күтілетін ақша қаражаттарының қозғалысын
мұнай газ активтерін баланстық құнымен, баланстық құнның қалпына
келуін анықтау мақсатында салыстырады. Құнсыздануға түзету мұнай
газ активтерінің баланстық құны дисконтталмаған болашақ таза ақша
қаражаттарының қозғалысынан асқан жағдайда мұнай газ активтерінің
баланстық құнын анық өтелетін құнына дейін төмендету үшін
ескеріледі.
Негізгі құралдар.
Халықаралық қаржы есептілігінің стандартына көшу күніне негізгі
құралдар бағалаушылармен әділдік құны бойынша бағаланған және де
бұл құн болжамды өзіндік құн деп есептелінеді. Негізгі құралдар
халықаралық қаржы есептілігінің стандартына көшу күнінен кейін сатып
алу немесе құрылыс құны бойынша күнделікті қызмет көрсету
шығындарын алып тастап, жинақталған тозу мен құнның құнсыздануын
шегеру арқылы ескеріледі. Мұндай шығындарға негізгі құралдардың
бөлшектерін ауыстыру құнын егер мойындау критерий болса, жатқызады.
Әрбір есептік құн үшін ұйым басқармасы негізгі құралдардың
құнсыздану белгісінің бар болуын бағалайды. Егерде мұндай белгілер
болатын болса ұйым басқармасы сату шығындары мен оның пайдалану
құндылығын шегеріп, активтің әділ құнын ең жоғарғысы ретінде
анықталатын, өтелетін соманы бағалайды. Баланстық құн өтелетін
сомаға азаяды да айрма пайда және зиян туралы есептілікте шығыс
ретінде танылады. Алдыңғы мерзімде актив бойынша мойындалған
құнсызданудан зиянға активтің өтелетін сомасын анықтау кезінде
пайдаланған бағалаудағы өзгерістер болған жағдайда түзетпе
жасалынады.
Өндірістік емес негізгі құралдардың тозуы төменде көрсетілгендей
активтердің әрбір түрі бойынша белгіленген тиімді қызмет ету
мерзімі үшін тура әдіс негізінде есептелінеді.
Ғимарат және құрылыс – 20 жыл
Машина және жабдықтар – 5-14 жыл
Көлік құралдары – 14 жыл
Басқалары – 3-10 жыл
Негізгі құралдарға қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарының
шығындары пайда болу шамасына байланысты табыс және шығысқа
жатқызылады. Жаңартулар немесе жақсартулар капиталдандырылады.
Негізгі құралдарды сатқан немесе шығарған кезде сәйкесінше табыс
немесе шығыс, пайда және зиян туралы есептілікте көрсетіледі.
Аяқталмаған күрделі құрылыс күрделі құрылыстың аяқталмаған
объектісін білдіреді. Бұл объектілерді пайдалануға енгізген жағдайда
олар негізгі құрал категориясына жатқызылады. Күрделі құрылыстың
аяқталмаған объектілері өндірісте қолданбағандықтан бұл активтерге
тозу есептелінбейді.
Материалдық емес активтер.
Материалдық емес активтер яғни бағдарламалық қамтамасыз ету,
қайта тіркелу брйынша шығындар және лицензияны алу үшін алымдар
бастапқы құны бойынша көрсетіледі және амортизация тура әдісті
қолдану арқылы 5 жыл ішінде есептелінеді.
Ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері.
Ақша қаражаттары мен эквиваленттері кассадағы қолма-қол ақшаны
талап етуге дейінгі салымдар (бастапқы өтеу мерзімі 90 күннен
аспайтын) және де қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестицияларын
(алдын ала келісілген ақша қаражаттар сомасына айырбасталатын, олардың
құнының өзгнруіне байланысты, маңызды емес тәуекелге бейімделген)
білдіреді.
Кассадағы қолма-қол ақша, банктегі қаражат пен банктік салымдар
өздерінің құны бойынша есептелінеді.
Саудалық және басқа да дебиторлық борыштар.
Саудалық және басқа да дебиторлық борыш бастапқы құны және күмәнді
қарыздар бойынша резервті азайту арқылы есептелінеді және
мойындалады. Үмітсіз борыш пайда болу мезетінде есептен шығарылады.
Тауарлы-материалдық қорлар.
Тауаралы материалдық қорлар бастапқы құн мәндерінен ең азы
бойынша немесе таза сату құны бойынша бағаланады. Шикі мұнай құны
ФИФО әдісі бойынша анықталады да, материал және қорлар құн орташа
өлшеу әдісімен бағаланады. Шикі мұнай қоры құбырдағы және мұнай
сақтайтын орындағы мұнайды білдіреді. Шикі мұнай қорының құнына
барлық тікелей шығындар жатқызылады. Сонымен қатар басқада тікелей
шығындар және сәйкесінше өндірістік жанама шығындар жабады.
Сатудың таза құны аяқталуға байланысты бағаланған шығындар мен
сатуға қажетті бағаланған шығндарды шегерген кейінгі дағдылы
қызметіндегі сатудың бағаланған құнын білдіреді.
Қарыздар мен тартылған қаражаттар.
Барлық қарыздар мен тартылған қаражаттар бастапқыда қарызды
алуға байланысты шығындарды шегергеннен кейінгі алынған
қаражаттардың әділ құны болып табылатын өзіндік құны бойынша
бағаланады.
Қарызды және тартылған қаражатты бастапқы мойындағаннан кейін
олар тиімді пайыздық қойылым әдісін қолдану негізінде
амортизацияланған құны бойынша бағаланады.
Пайда мен зиян таза табыста немесе зиянда міндеттемені мойындау
тоқтатылғанда немесе олардың құнсыздануы мойындалғанда амортизация
процесі кезінде танылады.
Саудалық және басқада кредиторлық берешек.
Сауда және басқада кредиторлық борыш бойынша міндеттемелер
компанияға шот ұсынылуынан тәуелсіз, алынған тауар және қызмет
үшін болашақта төленуге тиісті соманың әділ құны болып табылатын
бастапқы құн бойынша есептелінеді.
Скважиналарды жою және алаңдарды қалпына келтіру бойынша резерв
(пайдаланудан шығару)
Компания пайдаланудан шығаруға байланысты міндеттемелердің
әділ құны, оның пайда болу мерзімінде, әділ құнының дұрыс
бағалауын жүргізу мүмкін болған кезде ғана есептелінеді.
Пайдаланудан шығаруға байланысты шығындар негіз құрал бөлігі
ретінде капиталдандырылады. Сонында бұл сомма амортизацияланады және
дәлелденген, өнделген қор негізінде өндірістік әдісті қолдану арқылы
табысқа қарсы көрсетіледі.
Міндеттеменің әділ құны компанияның несиеге қабілетті түзетілген
тұрақты пайыздық қойылымды қолданумен дисконтталған есептелінген ақша-
қаражаттарының болашақ қозғалысының ағымдағы құнына тең. Дисконттың
қайтарылуы пайда және зиян туралы есепте қаржылық шығындардағы
шығындардың ұлғаюы ретінде көрсетіледі. Скважиналарды жоюға
байланысты болашақ шығындарға резерв бухгалтерлік балансты әрбір
құру күніне қайта қарастырылады және ағымдағы ең жақсы бағалауды
көрсету үшін түзетіледі. Бағаланған шығындардың ағымдағы құнының
кез-келген өзгеруі осы резерв және негізгі құрал бойынша түзету
ретінде ескеріледі.
Резервтер.
Резевтер компанияның қазіргі уақытта өткен оқиғаның нәтижесі
ретінде міндеттемелері болса танылады. Сонымен қатар міндеттемені
өтеу мақсатындағы экономикалық пайданы білдіретін ресурстар ағымы
болуы мүмкін және де осы міндеттеме сомасын дұрыс анықтау
мүмкіндігі болады.
Зейнетақылық қамтамасыз ету.
Компания өз персоналын зейнетақылық қамтамасыз ету шотына
аударылатын төлемдерді білдіретін зейнетақылық қамтамасыз ету
аударымдарын жүзеге асырады. Компанияда өзінің жергілікті немесе
шетелдік қызметкерлерін зейнетақылық қамтамасыз ету бойынша
міндеттемелері немесе схемалары жоқ.
Қазақстан Республикасы зейнетақылық қамтамасыз ету туралы Қазақстан
Республикасы заңына сәйкес барлық қызметкерлер 1 шілде мен 31
желтоқсан 2005ж кезең үшін 1 айда 69000 теңгеден аспайтын 10%
есебіндегі жалақыдан міндетті жарналардан құрылған жеке зейнетақылық
жинақ есебінен жинақтаушы зейнетақылық қордан төлемдерді алуға
құқылы 2005 жылдың 1-ші жартысында бұл сомма 52000 теңге, 2004
жылы 49500 теңге мөлшерін құрап отыр.
Табысты мойындау.
Табыстар компания операциялармен байланысты экономикалық пайданы
алу мүмкіндігі болғанда және табыс сомасы дұрыс анықталған
жағдайда мойындалады.
Шикі мұнайды сатудан түскен табыс маңызды тәуекелді және
сыйақыларды сатып алушыға тапсырған кезде және үлкен сенімділік
деңгейімен табыс сомасын анықтаған жағдайда танылады. Сатудан түскен
табыс өзіне жанама салықтарды (акциздер, роялти, ҚҚС) қоспайды және
таза сомасы бойынша есептелінеді (жеңілдік пен құбырдағы шығындарды
шегергеннен кейін).
Табыс салығы.
1 жыл үшін табыс салығы ағымдағы және кейінге қалдырылған
салықты білдіреді. Табыс салығы пайда және зиян туралы есептілікте
меншікті капиталда көрсетілген баптарға жатқызылатын көлемді
шығарып тастағаннан кейін танылады. Үстеме пайдаға салық табыс
салығы ретінде қарастырылады және табыс салығы бойынша шығындар
бөлігін құрайды.
Ағымдағы табыс салығы Қазақстан Республикасының салықтық заңнамасына
сәйкес есептелінеді және салықтық мақсаттар үшін түзетілгеннен кейін
КСБУ-мен сәйкес әзірленген компанияның пайда және зиян туралы
есептілігінде көрсетілген нәтижелерге негізделген. Табыс салығының
нормативті қойылымы 30%. Заңды тұлғалар (ай сайын) табыс салығының
айлық аванстық төлемдерін жасап отыру қажет. Кейінге қалдырылған
табыс салығын бухгалтерлік балансты жасау күніне активтердің
салықтық базасы мен міндеттеме және олардың баланстық құны
арасындағы уақытша айырмалар бойынша міндеттеме әдісін пайдалана
отырып есептелінеді. Кейінге қалдырылған салық бойынша міндеттемелер
мен активтер қабылданған немесе бухгалтерлік балансты жасау күніне
заңдастырылған салық ставкасы негізінде өтелген міндеттемелер немесе
активтер сатылған мерзімінде пайдаланылады деп күтілетін салықтық
қойылым бойынша есептелінеді.
Үстеме пайда кейінгі қалдырылған салығы, компанияның міндеттемелері
мен активтеріне жататын уақытша айырмаға қатысты жер қойнауын
пайдалануға келісім шартқа сәйкес төленуге тиісті үстеме пайдаға
салық қойылымы бойынша есептелінеді. Жер қойнауын пайдалануға
келісім-шартқа сәйкес компания үстеме пайдаға салықты 4% есебінде,
егер ішкі табыстылық нормасы 20% мен 22% аралығында болса
есептелінеді, 8% егер ішкі табыстылық нормасы 22% - 24% аралығында
болса есептелінеді. 12% егер ішкі табыстылық нормасы 24% - 26% болса,
18% егер ішкі табыстылық нормасы 26% - 28% болса, 24% егер ішкі
табыстылық нормасы 28% болса, ал 30% егер ішкі табыстылық нормасы 30%
жоғары болса есептелінеді.
Табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған актив салық салынатын
табысқа қол жеткізу мүмкін болу ықтималдығы бар көлемінде ғана
танылады. Табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған активтер тиісті
салықтық жеңілдіктерді өткізу ықтималдығы болмайтын шамасында азаяды.
Туынды қаржылық құралдар және хеджерлеу.
Компания туынды қаржылық құралдарын мұнайға бағалардың ауытқу
тәуекелдігін басқару мақсатында қолданылады. Туынды қаржылық құралдар
әділ құны бойынша танылады. Ақша – қаражаттар қозғалысын хеджерлеуді
құрал ретінде қабылдайтын қаржы құралдар бойынша табыстың немесе
зиянның тиімді бөлігі басқада толық табыс компоненті ретінде
көрсетіледі және болжамды хеджерленген транзакция түсімге әсер
ететін мерзімде немесе мерзімдерде түсімге қайта топтастырылады.
Егерде болжамды транзакцияның пайда болуы күтілмесе меншікті
капиталда алдыңғы уақытта танылған сомма табысқа аударылады.
ҚҚС (қосылған құн салығы)
Салық органдары сату мен алынған тауарлар және қызметтер
бойынша қосылған құн салығын өтеуді таза әдіспен есепке алу
арқылы жүзеге асырады. Өтелетін ҚҚС ішкі сатып алынған тауар
бойынша ҚҚС-нан ішкі сату бойынша ҚҚС-ын шегеруді білдіреді.
Экспорттық сатуларға нольдік пайыз қолданылады.
Жал.
Келісім жалдық па немесе жалдың қандай да бір белгінің болуын
анықтау келісім мазмұнын талдауға негізделген. Сонымен қатар
келісімді орындау, белгілі бір активті немесе активтерді пайдалану
тәуелділігін және осы келісім нәтижесінде активті пайдалану құқығы
өтетіндігін анықтау қажет.
Компания жалға беруші ретінде.
Компанияда активті пайдаланумен байланысты барлық тәуекел мен
пайда қалатын жал келісім – шарты операциондық жал деп
классификацияланады. Операциондық жал бойынша келісім шарт жасау
кезінде кеткен бастапқы тікелей шығындар жалданған активтің
баланстық құнына қосылады және жалдың мерзімі ішінде жалдан түскен
пайдаға пропорционалды мойындалады. Жал бойынша шартты төлемдер
табыс ретінде алынған мерзімінде мойындалады.
Компания жалға алушы ретінде операциондық жал бойынша төлемдер
шығын ретінде пайда және зиян туралы есептілікте жал мерзімі ішінде
тура әдіске сәйкес мойындалады.
Дивидендтер.
Төленуге тиісті дивидендтер таза табыс ретінде жарияланған
мерзімінде бөлінеді.
Қарыздар бойынша шығындар.
Қарыздар бойынша шығындарды шығыс ретінде пайда болған
мерзімінде мойындалады. Қалпына келтіруге көп уақытты міндетті түрде
қажет ететін активтер болып табылатын квалификацияланған активтерді
сатып алу салу немесе өндіруге қатысты пайыз бойынша кез-келген
шығындар осындай активтердің құнына оларды мақсатты пайдалануға
дайын болатын уақытына дейін қосылады.
Компания өтелуіне дейін қалған мерзімге амортизацияланатын
несиелік қаражатты алуға байланысты төленген комиссияға қатысты
шығындарды капитализациялайды.
1.3. Ұйымның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
Қаражанбасмұнай СІТІСАҚ-ң 219,398 теңге және 1,639 теңге
соммасындағы 7.64% бойынша есептелінген проценттік шығындар 2005
және 2004 жылғы аяқталмаған күрделі құрылысқа түскеннің бөлігі
ретінде капитализацияланған.
Компания 31 желтоқсан 2005 және 2004 жыл бойынша құны 85.5
миллион АҚШ доллары болатын өз активтерін қамтамасыз ету
мақсатында кепілдікке салған.
Тауарлы – материалдық қорлары.
Теңге есебінде 2005 жыл 2004 жыл
Босалқы бөлшектер, материал 4 605 163 3 164 981
Шикі мұнай 457 402 212 832
Басқалары 564 837 190 854
Азайту: өтімсіз тауарлы материалдық (614 858) -
қорларға резерв
5 012 544 3 568 667
Басқада ағымдағы активтер.
Теңге есебінде 2005 жыл 2004 жыл
Қысқа мерзімді депозит 4 019 400 -
Алынуға тиісті ҚҚС 2 216 701 2 606 727
Жабдықтаушыларға 1 496 397 1 510 252
алдын-ала төлем
Кейінге қалдырылған 144 811 111 132
шығындар
Салықты алдын-ала төлеу 4 732 -
Қызметкерлерге 33 217 25 436
дебиторлық борыш
Азайту: орындалмау (49 701) (75 585)
мүмкіндігіне қор
7 865 557 4 177 962
Жабдықтаушыларға аванстар күнделікті қызметін жүзеге асыру кезінде
пайдаланған тауарлы - материалдық қорлар мен қызметтер үшін алдын-
ала төлемді білдіреді.
Меншікті капитал.
Жарғылық капитал номиналдық құны 1000.00 теңге тұратын акциялардан
тұрады. 2005 жылдың 31 желтоқсан және 2004 жылдың компания акционерлер
келесілер
Теңгедегі
Теңге есебінде Ақша саны номиналдық құны Төленген капитал
Нейшнз Энерджи Компани 2 045 035 1000 2 045 035
Лтд жай акциялар
Компания жұмысшылары 116 027 1000 116 027
артықшылығы бар акциялар
2 161 062 2 161 062
Шығарылуға тиісті жарғылық капитал 2 161 251 акцияға тең. Оның 189
акциясы шығарылмаған және төленбеген. 2005 жылы компанияның жарғылық
капиталында өзгеріс болмаған.
Акция бойынша кез-келген дивидендтер компания табысын қарастырып,
салықты кеміткеннен кейін Директорлар кеңесімен бекітуге тиісті.
Артықшылығы бар акцияларды ұстаушылардың компания табысынан тәуелсіз
олардың акциясының номиналды құнынан 20% мөлшерінде жыл сайын
дивиденд алуға толық құқығы бар. Артықшылығы бар акцияның иелері
компанияның күнделікті қызметіне қатысты дауыс бере алмайды, бірақ
мұндай акцияны ұстаушылар ликвидациялық артықшылығы бар және де
компанияның банкроттығы немесе қайта ұйымдастырылуы кезінде дауы
беру құқығы болады.
2004 жылдың ақпаны мен маусымында компания 2003 жылдың 4-ші кварталы
үшін екі акция түрі бойынша жалпы сомасы 1 859 млн теңге және 1 880
млн теңге дивиденд төленді. 2004 жылы компания 2004 жылдың бастапқы 3
кварталы үшін жай және артықшылығы бар акция бойынша жалпы сомасы
10 913 млн теңге болатын дивиденд төледі.
2005 жылдың наурызында компания 2004 жылдың 4-ші кварталына жалпы
сомасы 4 106 млн теңге дивидендті жариялады. 2004 жылдың 4-ші
кварталының дивиденді жай және артықшылығы бар акция бойынша әрбір
акцияға 1 900 теңгені құрады.
2005 жылдың мамыры мен тамызында компания 2005 жылдың 1, 2-ші
кварталы үшін жалпы сомасы 7 564 млн және 7 564 млн теңге болатын
дивидендті жариялап төледі. 2005 жылдың 1, 2-ші кварталы үшін жай
және артықшылығы бар акцияның әрбіреуінің құны 3500 теңгені құрап
отыр.
Облигациялар бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелер мен берешектер.
Теңге есебінде Шығару Өтеу күні Жылдық %-қ Валюта 2005 жыл 2004 жыл
күні қойылым
Туран Әлем 19 маусым 28.03.08 10% АҚШ 3 344 2501 950 000
Банкінің қарызы 2003 ж доллары
Туран Әлем 20.12.05 Шоттан 10% АҚШ 344 250
Банкінің қалпына алған доллары -
келтірілетін күннен 3 ай
несиелік линиясы
КСФБ Банкінің 24.08.04 30.12.10 Либор+4% АҚШ 12 039 11 700 000
қарызы доллары300
Азайту: келісім (162 564)(232 256)
бойынша шығын
Азайту: ұзақ (4 598 23(1 300 000
мерзімді қарыздың 8) )
ағымдағы бөлігі 13 966 12 117 744
988
Облигация бойынша2003 жыл 2008 жыл 8% теңге 10 973 10 937 237
міндеттемелер желтоқсан желтоқсан 029
Азайту: келісім (25 502) (33 998)
бойынша шығын 10 947 5210 903 239
7 23 020 983
24 914
425
2003 жылдың маусымында Компания Түран Әлем Банкісімен 20 млн долларға
кредиттік келісім жасайды. 2005 жылдың 31 наурызында компания бұл
кредиттік линияның сомасын 2,5 млн долларға өсірді. Жаңа несиелік
келісім бойынша компанияның 12 айлық жеңілдіктер мерзімі бар. Бұл
мерзімнің аяқталуынан кейін қарыз 31 сәуір 2006 жылдан бастап
айсайынғы тең төлемдермен өтелуі қажет. Қорытындысында бұл несие
сомасы 2005 ж 31 желтоқсан бойынша ұзақ мерзімді қарыз ретінде
көрсетіледі.
Тұран Әлем Банкінің несиесі бойынша пайыздық қойылым 10% құрап отыр
және 12 айлық жеңілдік мерзімі бар. Бұл мерзім аяқталғаннан кейін
қарыз 24 тең айсайынғы төлемдермен өтелуі тиіс. Төлеу мерзімі 2006
жылдың сәуірінен басталады. 2005 жылдың 31 желтоқсан және 2004 жыл
бойынша Тұран Әлем Банкінің қарызы бойынша төленбеген сома 3 344 млн
теңге (25 млн доллар) және 1 950 млн теңге (15 млн доллар) сәйкесінше
1 254 млн теңгесі (9,4 млн доллар) және 1 300 млн теңгесі (10 млн доллар)
2005 жыл 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша ұзақ мерзімді несиенің
ағымдағы бөлігін құрап отыр.
2004 жылдың 12 сәуірінде компания Тұран Әлем Банкісімен несиелік линияны
қайта қалпына келтіру туралы келісім жасады. Компанияның кредиттік
шоттан 10% қойылыммен 25 млн АҚШ долларына дейін соманы кез келген
уақытта алуға құқығы бар. Бұл несиені компания шоттан алғаннан кейін
3 ай ішінде өтеуі қажет. 2005 жылдың 20 желтоқсанында компания бұл
несиелік линияны өзінің қысқа мерзімді айналым капиталын толықтыру
үшін пайдаланды. 25 млн АҚШ доллар болатын несиені компания 2006
жылдың наурызында өтеді, ал сәуірде компания осы несиелік келісім
негізінде 20 млн долларды алды.
Компания 2005 жыл 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша баланстың құны
85,5 млн доллар болатын активті кепілге салады және де мұнайды
сатудан түсетін 40 млн доллар сомасы есебіндегі болашақ ақшалай
түсімдерін Тұран Әлем Банкісінен қарызды қамтамасыз ету үшін кепілге
салады.
2005 ж 31 желтоқсан және 2004 жылдар бойынша Тұран Әлем Банкісінің
қарызы келесідей белгілі бір шектеулердің объектісі болып табылады:
қосымша қаржыландыру сомасы 145 млн АҚШ долларынан аспауы қаажет,
негізгі қарызды өтеу сомасының коэффициенті 1,6-дан кем емес және
қалған борышты өтеудің орташа жылдық коэффициенті 1,25-тен кем
болмауы керек. Компания басқармасының айтуынша, компания бұл
шектеулерді орындайды.
2004 жылы маусымда Компания және оның Бас компаниясы Кредит Суисс
Ферст Бостон Интернейшнл Лондон Бранч ұйымынан либор+4% жылдық қойылымы
бойынша 150 млн АҚШ долларын алды. Бірлескен қарыздағы компанияның
үлесі 90 млн АҚШ долларын, ал Бас компанияның үлесі – 60 млн долларды
құрап отыр.
2006 жылдың қаңтарында компания және Бас компания КСФБИ-мен қосымша
келісім жасайды. Бұл келісім бойынша бірлескен несиелендіру сомасы
150 миллионнан 200 млн АҚШ долларына ұлғайтылған. Бас компанияның
бірлескен қарыздағы үлесі 60 млн АҚШ долларынан 110 млн долларға
көтерілген.
Қарыз бойынша өтеу мерзімі 2010 жылда болады және компания үлесі
тең жартыжылдық төлеммен яғни, 12,9 млн АҚШ долларын 2007 жылдың
желтоқсанынан бастап төлейді. Сәйкесінше, D2 Банк АС банкіндегі банктік
шоттан автоматты түрде ақшаны алу арқылы бұл қарызды өтейді.
Бұл қарыз компанияның 2004-2009 жылдар аралығындағы 1 айға 600 000
баррель мұнайды тиеуге келісім-шарт бойынша түсімдер арқылы қамтамасыз
етілді. Бұл қарыз күрделі шығындарды және өндірістік жабдықты сатып
алуларды қаржыландыру үшін алынды. Келісім бойынша компанияның
шығыны 2 млн АҚШ долларын құрап отыр, нәтижесінде тиімді пайыздық
қойылым либор+4,7% құрап отыр.
2005 ж 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша КСФБИ қарызы келесідей
шектеулердің объектісі болып отыр:
қаржылық берешектің негізгі қарызы бойынша қалған жалпы сомасы 275
млн АҚШ долларынан аспауы қажет, операциондық қызметтен түсетін
ақшаның түзетілген қозғалысының коэффициенті 1,3 аз болмауы қажет.
Компания басқармасының пікірінше, компания бұл шектеулерді орындауды.
2003 жылдың желтоқсанында компания Қазақстандық Қор Биржасына өтеу
мерзімі 5 жыл, саны 11 110 000, жалпы сомасы 85 385 млн АҚШ доллар болатын
конвертацияланбайтын купондық облигацияны шығарып тіркеді. Барлық
облигациялар 2004 жылдың басында әртүрлі қазақстандық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ-ң жалпы
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.1.Ұйымның техникалық-экономикалық
сипаттамасы ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
1.2.Ұйымның есеп саясатының негізгі
принциптері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 10
2."Қаражанбасмұнай СІТІС"АҚ-ң негізнде қаржылық
талдау ... ... ... ... ... ...43
2.1.Ұйымның балансындағы активтер құрамы мен орналасуынталда ... ... ...44
2.2.Ұйымның баланс активтерінің қорлану көздерінің құрамы мен құрлымының
динамикасын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...46
2.3.Ұйымның баланс өтімділігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... .48
2.4.Ұйымның несиеге қабілеттілігін
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ...52
2.5.Ұйымның табыстылығын
талдау ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... 53
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 59
Пайдаланылған
әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... .61
Кіріспе.
Өндірістік тәжірибе- бұл меншік формасы мен құқықтық-ұйымдастыру
формалары әртүрлі ұйымдарда оқу сабақтарының формасы.
Өндірістік тәжірибенің мақсаты жоғары оқу орнында экономика,
ұйымдастыру, жоспарлау және ұйымның басқару қызметі бойынша алынған
теориялық білімінді бекіту ,яғни әрі қарай дамыту болып табылады. Сонымен
қатар өндірістік тәжірибе- бұл нақты жұмыс орындарындағы практикалық
қызметті теориялық дайындықпен ұштастыру.
Өндірістік тәжірибенің негізгі міндеттері:
1. алдағы уақытта профессионалды қызметті жүзеге асыру үшін қажетті
профессионалды іскерлік пен белгілі бір тәжірибені қалыптастыру;
2. экономист қызметін зерделеуге зерттеушілік тәсілдемесін қалыптастыру;
3. құжаттамамен жұмыс жасау ептілігі мен дағдысын,қарапайым экономикалық
есептеулерді жасауды игеру;
4. дипломдық жұмысты орындау үшін қажетті стастикалық материалдарды
жинауды және өңдеуді қамтамасыз ету;
5. ұйым қызметінің тиімдіоігін жоғарлату және жоспарлауды алдағы уақытта
жақсарту бойынша тапсырмалардың шешімін табу мақсатында шығармашылық
бастамашылықты дамыту.
Мен өндірістік тәжірибені 1974 жылы 24 қаңтарда Ақтау қаласында
құрылған "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік қоғамында өттім.Жарғылық
құжаттарына сәйкес ұйымның негізгі қызметі-мұнайды өндіру және сату болып
табылады. Практика кезінде мен бөлім қызметтерімен,есеп бойынша негізгі
құжаттармен, бөлім мамандарының лауазымды және кәсіби қызметтерімен
таныстым, ұйымның шаруашылық қызметіне қатыстым,сонымен қатар
қызметкерлерге көмек көрсеттім. Осы практикадан алған білім мен мәліметтер
есептілікте көрсетілген.
Өндірістік практика жөніндегі есептілік үш бөлімнен тұрады. Бірінші
бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС"ашық акционерлік қоғамының жалпы
сипаттамасы,яғни ұйымның заңды статусы, қызметінің мақсаты,түрі,басқарудың
ұйымдастырушылық құрлымы және т.б қарастырылған. Екінші бөлім ұйымның есеп
саясатына арналған. Мұнда есеп саясатының әрбір бөлімдері жеке-жеке
қарастырылған. Мысал ретінде техника-экономикалық көрсеткіштер кестелері
көрсетілген. Ал үшінші бөлімде "Қаражанбасмұнай СІТІС" ашық акционерлік
қоғамының қаржылық талдауы жасалған.
1.1 Ұйымның техникалық-экономикалық сипаттамасы.
“Қаражанбасмұнай” акционерлік қоғамы Батыс Қазақстандағы Ақтау
қаласынан 230 км жердегі Бозашы түбегіндегі теңдесі жоқ Қаражанбас кен
орнында ауыр мұнай өндіруді жүзеге асырады.
1974 жыл 24 қаңтар - 300 метрден сәл асатын жерден, бұрын болып
көрмеген тайыз тереңдіктен, мұнай бұрқағы атқылаған газ-мұнайлы Қаражанбас
кен орнының дүниеге келген күні.
Іздестіру-барлау жұмыстарының нәтижесінде 1977 жылы жаңа кен орнының
мұнай және газ қоры есептеліп, КСРО қорлар бойынша Мемлекеттік комитетінде
бекітілді (0,36 шығарылу коэффициентіндегі балансты қор – 238 535 мың
тонна; шығарылатыны – 96 983 мың тонна). Алайда шығарған кезде едәуір
проблемалар кездесті: сынақ бұл жердегі мұнайдың “ауырлығын”, Өзен кен
орнындағыға қарағанда 50 есе жоғары созылмалы, тұтқырлығын көрсетті. Кен
орнын игеруге жаңаша қарау қажет болды. Ұзақ та табанды іздестіру
нәтижесінде жол табылды – қабатқа термиялық әсер беру технологиясын
қолдануға тоқтады.
1980 жылы “Союзтермнефть” ғылыми-өндірістік бірлестігіне (Ресей
Федерациясы, Краснодар) бағындырылған “Қаражанбастермнефть” тәжірибелік-
эксперименталдық мұнай-газ өндіру басқармасының кен орнын игеруі басталды.
1980 жылдан бастап кен орны пайдалануға берілді, ал төрт жыл өткеннен
кейін Қаражанбас өз мұнайының алғашқы миллион тоннасын берді. Термиялық
тәсілдердің қолданылуы және қарқынды бұрғылаудың арқасында Қаражанбас кен
орнындағы мұнайдың барынша жоғары өндірілуіне 1990 жылы (1 300 000 мың
тонна) қол жетті. Дегенмен жарқын болашақтың орындалуына тағдыр жазбады.
Кеңестер Одағының тарауы республиканың көптеген өндірістерін, соның ішінде
мұнай-газ саласын да, экономикалық тығырыққа тіреді.
Елде жекешелендіру мен акционерлік қоғамдардың құрылуының мемлекеттік
бағдарламасы басталды. Сонымен, 1994 жылы шаруашылық жүргізуші субъектінің
мемлекеттік тіркелуі туралы Куәлік негізінде және “Мұнайгаз” мемлекеттік
холдинг компаниясы Шешімімен “Қаражанбастермнефть” МГӨБ атауы
“Қаражанбасмұнай” Ашық Акционерлік Қоғамы болып өзгертілді.
1997 жылы сәуір айында Калгари қаласында (Канада) тіркелген “Нейшнз
Энерджи Компани Лтд.” тәуелсіз халықаралық компаниясы “Қаражанбасмұнай” ААҚ
акцияларының 94,6 %-ін иемденді. 1997 жылы 26 мамыр күні Қазақстан
үкіметімен жасалған жер қойнауын пайдалану туралы шартқа сәйкес
“Қаражанбасмұнай” ААҚ 23 жыл бойына кен орнын игеруге құқық алды.
“Қаражанбасмұнай” ААҚ Қазақстан Республикасының “Акционерлік қоғамдар
туралы” Заңының талаптарына сәйкес “Қаражанбасмұнай” акционерлік қоғамы
(АҚ) болып қайта тіркелуі 2005 жылы 31 наурызда аяқталды.
ҚР мұнай және газды өндіруді басқару 1986 жылы өз алдына кәсіпорын
(Қаражанбасмұнай) құру арқылы басталды. Кейін Қаражанбасмұнай ашық
акционерлік қоғам болып қайта ұйымдастырылады. Компания Маңғыстау облысында
23 сәуірде 1993 жылы тіркеледі. Акцияның көп бөлігі Нейшнз Энерджи Компани
Лтд атты компаниясында (кейіннен Нейшнз Энерджи немесе негізгі
компания).
Нейшнз Энерджи Компани Лтд Канаданың Альберта провинциясында
тіркелген компания Қазақстан Республикасының 2003 жылдың 13 мамыр №415.11
90 баптың 1 тармағы Акционерлік қоғам туралы заңына сәйкес. Компания
31.03.2005 жылы акционерлік қоғам болып қайта тіркеледі.
Компания мұнайды өндіруді Батыс Қазақстандағы Қаражанбас кен орнында
өндіреді. Компания Қазақстан Республикасының үкіметімен 23 мамыр 1997 жылы
жер қойнауын пайдалану туралы келісім шартта қол қояды және 2020 жылдың 7
маусымына дейін Қаражанбас кен орнында көмірсутекті өндіруге және
барлауға лицензиясы бар.
Компания Қазақстан Республикасының Маңғыстау облысы Ақтау қаласында келесі
мекн-жай бойынша орналасқан: 466200, ҚР Ақтау қаласы, 15 шағын аудан, 8
үй. Компанияның Алматы қаласында филиалы бар.
2006 жылдың 31 желтоқсан және 2005 жылғы мәліметтер бойынша
компанияның ұжымының саны 1795 және 1786 адамды құрап отыр. Ұжымға кеткен
жалпы шығындар 4.005 миллион және сәйкесінше 3.732 миллион теңгені құрап
отыр. Негізгі басқару персоналы Басқару мүшелері мен Компанияның 3 адамнан
тұратын Директорлар Кеңесі болып табылады. Негізгі басқару ұжымына
төленген негізгі және әкімшілік шығындарға қосылған жалпы сома 109 791 мың
теңге және 73 854 мың теңгені құрап отыр.
2005 жылы Компания Халықаралық Қаржы есептілігінің стандарттарының
комитеті және Қаржылық есептілікке халықаралық интерпретациялар бойынша
комитет шығарған стандарттар мен интерпретацияларды қабылдады. Жаңа және
өзгертілген стандарттарды қолдану компанияның ағымдағы және алдыңғы
кезеңнің қаржылық есептілігіне әсерін тигізген жоқ.
Қаржылық есепті ұсынудың негізі
Берілген қаржылық есептілік Халықаралық Қаржы есептілігінің
стандарттарына сәйкес дайындалған. Компания өзінің бухгалтерлік жазуларын
теңгемен жүргізеді. Қазақстандық заңнамаға сәйкес (акционерлік қоғам
туралы) барлық акционерлік компаниялар 1 қаңтар 2005 жылдан бастап
халықаралық есеп стандартына көшуі қажет.
Берілген қаржылық есептік алдағы уақытта компания үздіксіз қызмет ету
принципін ұстануына байланысты халықаралық қаржы есеп стандартына сәйкес
жасалынған. Бұл алдағы уақытта өзінің шаруашылық қызметі кезінде
активтерді сату және міндеттемелерді өтеуді білдіреді.
Қаржы салымдары.
1997 жылдан 2002 жылға дейін, яғни инвестор жұмысының алғашқы бес
жылында, кен орнының дамуына сатып алу-сату шарт міндеттерінде
қарастырылған 150 миллион доллар орнына 332 миллион доллар қаржы жұмсалды.
“Қаражанбасмұнай” АҚ өз дамуында кәсіпорынды шеберлікпен басқарудың,
жоғары білікті мамандар білімінің, жұмысшылардың қажырлы еңбегінің, әлемдік
мұнай нарығындағы оң өзгерістердің арқасында өте қысқа мерзім ішінде тез
көтерілді. Кен орынындағы тәуліктік өнім өндіру деңгейі 1999 жылғы сәуір
айындағы 700 тоннадан осы күнгі 6500 тоннаға өсті көтерілді. Компанияның
тұрақты қаржылық жағдайы кен орнын игеру, кен орны мен әлеуметтік салада
нысандар салу бағдарламасын белсенді жүзеге асыруға мүмкіндік берді.
Өндірістік қызметі.
“Қаражанбасмұнай” АҚ өткен бес жыл ішінде кен орнын оңалту және оны
дамытудың кешенді бағдарламасын табысты жүзеге асыру бағытында бірқатар
шаралар атқарды.
• 327 мұнай ұңғымасы қазылды;
• Мұнай дайындау орталық пунктіндегі екінші технологиялық желі
пайдалануға берілді;
• Сықпалы сорап стансысы қайта жаңартылды;
• Жаңа топтық қондырғының екеуі пайдалануға енгізілді;
• Жаңа коллекторлар – мұнай, су және газ құбырлары салынды;
• Мұнай ағынын үдету мақсатында “Moyno” және “Weatherford” бұрандалы
сораптары енгізілді;
• Екі БКНС және 110Кв қосалқы стансасы салынды;
• Жер асты және күрделі жөндеу бригадаларының саны 8-ден 20-ға дейін екі
есе көбейтілді;
• Жаңа бұрғылау станогы, ұңғымаларды жөндеуге арналған станоктар,
бұрандалы сораптар, басқа жабдықтар алынды.
Қаражанбас кен орнын қосымша барлау және құрылымдық құрылымын нақтылау
мақсатында 2001 жылы 3-Д сейсмикалық барлау жұмыстары, ал 2002 жылы алынған
мәліметтерге түсінік беру жұмыстары жүргізілді.
Кен орнының геологиялық құрылымын әрі қарай зерттеу мақсатында 2005 жылы
компания кен орнының солтүстігіндегі жерге түскен блогының 35 кв. км
ауданында 3-Д сейсмикалық зерттеу жүргізуді жоспарлап отыр. Бұл жұмыстардың
жүргізілуі кен орнының тектоникалық схемасын барынша нақты құруға және
мұнай қорының қайта есептелуін сапалы жасауға көмектеседі.
Бұрғылаудың 2000 жылы іске қосылған жаңа бағдарламасы табысты
жүргізілуде. ҚБМ алдағы 8-10 жылда 800-ге жуық ұңғыма қазуды жоспарлап
отыр.
Nations Energy бұрғылау, ұңғымаларды күрделі жөндеу және көлік
қызметін көрсету бағдарламаларын қамтамасыз ету мақсатында
“ТұлпарМұнайСервис” және “АрғымақТрансСервис” ЖШС құрды.
2001 жылғы қыркүйек айында Қазақстан Республикасы энергетика және
минералдық қор Министрлігінің кен көзін игеру Орталық Комитеті Қаражанбас
кен орнын игерудің жаңа жобасын бекітті, ал 2004 жылдың ақпан айында кен
көзін игерудің Орталық Комитетінің шешімімен “Қаражанбас кен орнын игеру
жобасының сараламасы” есебі бұрғылаудың 2006 жылға дейінгі көлемі және
геология мен игеру бойынша жаңа мәліметтерге сүйене отырып, 2007 жылға
дейін игерудің технологиялық көрсеткіштері нақтылана бекітілді. Сондай-ақ,
Қаражанбас кен орнының геологиялық-физикалық жағдайларында канадалық тәсіл
бойынша “Құмы бар ауыр мұнайды төменгі температурада өндіру технологиясын
сынау учаскесін тәжірибелік-өндірістік игеру апробациясы бойынша жобасы”
(НТДТНП-СНОРS) мақұлданды.
Қазақстандық өндірушілерді қатыстыруы.
Бұл жобаға жабдықтар, арнайы киімдер мен қорғаныс құралдары, кеңселік
тауарлар, жиһаздар және өзге де қажетті қызмет көрсетуге тапсырыстар алған
төрт жүзден астам әр түрлі қазақстандық фирмалар мен кәсіпорындар тартылды.
2002 жылдан бастап жергілікті жерде өндірілген тауарларды сатып алу үлесі
77 % құрады.
Мұнай тасымалдауы.
“Қаражанбасмұнай” АҚ тасымал және маркетинг бойынша тәжірибелі
менеджерлер командасы өндірілген мұнайдың 100% көлемін өткізуді табысты
жүзеге асырып отыр. Кен орны “Қазтрансойл” НКТ ЖАҚ құбырлы жүйесімен
байланысқан, мұнайды ішкі рынокқа – Атырау мұнай өңдеу зауытына (МӨЗ)
жібереді. Сонымен қатар Ақтау порты арқылы экспортқа немесе “Транснефть”
жүйесіне шығарады. Негізгі бағыт Махачқала болып табылады.
Қаржысы.
“Қаражанбасмұнай” АҚ акцияларының 94,6 % - іне тәуелсіз шетелдік
компания ие болып отырған, облигацияларды қазақстандық рынокқа шығарған
алғашқы компания болып табылады. “Қаражанбасмұнай” АҚ өзінің Қазақстан
Республикасының бағалы қағаздар бойынша Ұлттық Комитетінде 2000 жылы 8
желтоқсан күні тіркелген облигацияларын орналастыруды 2001 жылы 26 наурыз
күні аяқтады. Барлығы 200 000 облигация шығарылды. Облигациялар
Қазақстандық қор биржасының “А” санатты бағалы қағаздарының ресми тізіміне
енгізілді.
2003 жылы желтоқсан айында Компания жалпы сомасы 11 млрд. теңге (78 млн.
АҚШ доллары) болатын мерзімінен бұрын сатып алуға жатпайтын 11 млн.
облигация шығарып, бағалы қағаздардың Қазақстандық қор биржасына тіркеді.
Барлық облигациялар 2004 жылдың басында Қазақстанның түрлі зейнеткерлік
қорлары мен коммерциялық банкілері арасында сатылды.
Кадрлық саясаты.
Басшылық Компания дамуындағы табысты, ең алдымен, жоғары білікті еңбек
ресурсымен байланыстырады. 2005 жылы 1 қаңтарда ҚБМ-да 2686 адам жұмыс
істеді, оның ішінде, Қазақстан Республикасының азаматтары жұмыскерлердің
жалпы санының 98,7%-ін, ал шетелдік мамандар – 1,3%-ін құрайды. Бұл ара
салмақ -Қазақстанда қызмет істейтін барлық шетелдік компаниялардың ішіндегі
ең жоғарысы. Компанияда 2000 жылдан 2004 жылға дейін 800 жаңа жұмыс орны
ашылып, оған негізінен жергілікті мамандар қабылданды. Бұдан басқа, кен
орнында түрлі мердігерлік ұйымдардың 1600-ден астам жұмыскерлері
еңбектенеді.
Жергілікті персоналды өндірістен қол үзбей оқытатын техникалық курстарға
қосымша халықаралық менеджмент дағдыларына үйрету бағдарламасына да барынша
қолдау көрсетіледі. Жыл сайын осы мақсаттарға шарт міндеттемелерінен
асыра 300 000 $ астам қаржы бөлінеді.
Компания өз жұмыскерлеріне қатысты Қазақстан Республикасы еңбек
заңдарының талаптарын адал орындайды. Еңбек ұжымы мен компания арасында
тараптардың өзара құқықтары мен міндеттемелері Қазақстан Республикасының
еңбек заңдарына сәйкес бекітілген ұжымдық еңбек шарты жасақталып, онда
компания әкімшілігі жұмыскерлерге әлеуметтік кепілдіктер мен жеңілдіктер
көрсетуге бірқатар міндеттемелер алған.
1.2.Ұйымның есеп саясаты.
ҚР-ң бухгалтерлік есебі туралы заңына сәйкес,әрбір ұйым өзінің
қызметінің бастамасында және әрбір күнтізбелік жыл басында салық органына
және оның тіркелуін жүргізетін органдарға есеп саясатын ұсынуы қажет.
Ұйымның есеп саясаты - дегеніміз ұйымның айналысатын қызметіне сәйкес
және бекітілген ережелеріне негізделе отырып, бухгалтерлік есепті
жүргізудің техникасы мен формасын,нақты және белгілі бір әдістемесін
ұйымның өзінің таңдауы.
Есеп саясатын қалыптастыру кезінде ұйымның мүліктік тәуелсіздігі және
үздікссіз қызметі болуы қажет,сонымен қатар таңдалған есеп саясатын алдағы
уақытта ұстануы қажет. Есеп саясатын жасау кезінде ұйым басшысы мен бас
бухгалтері Ұйымның есеп саясаты атты Ережесіне негізделуі қажет.
Біздің мысалымызда Қаражанбасмұнай СІТІСАҚ-ң есеп саясатының
негізгі принциптерін қарастырайық.
Бағалауды пайдалану және жорамал
Қаржылық есептелікті халықаралық қаржы есеп стандартына сәйкес
дайындау ұйым басшыларынан, көрсетілген активтермен міндеттемелер
сомасына келісім шарттық міндеттемелерді ашуға және қаржы есептілікті
дайындау кезінде потенциалды активтерді және міндеттемелерді ашуға
сонымен қатар есептік кезеңнің табысы мен шығынына әсер ететін
бағалауларды және жорамалдарды қолдануды талап етеді. Бұлардың
ішінен ең маңыздысы болып компанияның капиталдық активтерді
сатудың таза құнына қатысты бағалауы және тозуға байланысты
шығындар мен скважиналарды жою бойынша резервке шығындар телімдерді
қалпына келтіруге байланысты бағалаумен табылады. Нақты нәтижелер
бұл бағалаулардан өзгеше болуы мүмкін. Бұл бағалаулар әр уақытта
қаралып отырады, егер де түзетулер қажет болған жағдайда олар,
табыстарда пайда болған кезеңінде ескеріледі.
Мұнай және газ қоры.
Мұнай және газ қоры – компания тозуды, амортизацияны
калькуляциялағанда ең негізгі фактор болып табылады. Компания өз
мұнай мен газ қорын Инженер-мұнайшы қоғамы және Әлемдік мұнай
конгресінің стандарттарымен сәйкес бағалайды. Бұл қорларды
инженерлер және мұнайшылар қоғамының әдісі бойынша бағалаған кезде
тұрақты бағалар қолданылады. Компания басшыларының ойынша тұрақты
баға туралы жорамал мұнай және газ қорларын бағалау үшін сәйкес
келетін база болып табылады. Қорлардың барлық бағалаулары
белгісіздіктің біраз деңгейін білдіреді. Белгісіздік көбінесе
бағалау күнін сенімді геологиялық және инженерлік мәліметтер мен
бұл мәліметтердің түсініктемесінің санына, байланысты болады.
Белгісіздіктің салыстырмалы деңгейі қорларды ең деңгейге бөлу арқылы
қатар жүруі мүмкін дәлелденген және дәлелденбеген қорлар.
Дәлелденген қорларды алу, дәлелденбеген қорларды алуға қарағанда
ықтимал болып келеді. Дәлелденген қорлар одан кейін оларды алу
мүмкіндігін белгілеу үшін зерттелген және зерттелмеген болып екіге
бөлінеді. Бағалаулар қайта қаралып және жыл сайын өзгеріп отырады.
Өзгерулер қолда бар геологиялық, кен орындық немесе өндірістік
мәліметтерді бағалау және қайта бағалаудан жаңа мәліметтердің бар
болуынан немесе бағалық жорамалдардың өзгеруінен болуы мүмкін.
Қорларды бағалау сонымен қатар өндірілім жобаларының жақсартылуынан
өндірілім қуаттылығының өзгеруінен немесе игеру жоспарының өзгеруінен
болуы мүмкін. Дәлелденген, зерттелген қорлар өндірістік бірліктер
нормасын тозу, амортизация үшін калькуляциялау кезінде қолданылады.
Компания өзінің дәлелденген қорына тек қана лицензияның бастапқы
мерзімі кезінде өндірісі күтілетін көлемді қосады. Мұның себебі,
лицензияны ұзартуға қатысты процедуралар нәтижесіне байланысты
белгісіздік болып табылады. Себебі, лицензияны ұзарту соңында
Үкімет қарауына байланысты болады. Компания лицензиясының мерзімінің
ұзартылуы мен есептік қордағы сәйкесінше өсім ақырында
амортизациға, тозуға шығындарды төмендетуге және де нақты табысқа
елеулі әсерін тигізуі мүмкін. Дәлелденген зерттелген қорлардың
азаюы амортизацияға тозуға шығындарды көбейтіп табысты төмендетуі
мүмкін және мүліктің баланстық құнының азаюына алып келеді.
Мүмкін қорларды бағалаудағы өзгерістер жылдан жылға амортизацияның
тозудың болашақтағы есептеулерге елеулі әсерін тигізеді.
Негізгі құралдарды шығару бойынша міндеттемелер.
Келісім-шарттың, заңнаманың нормативтік актілердің шарттарына
сәйкес компанияның демонтаж бойынша материалдық активтерді шығару,
өндірістік алаңдағы жерді қалпына келтіруге байланысты құқықтық
міндеттемелері бар. Негізінде, компания міндеттемелеріне барлық
скважиналарды жабу жатады. Компанияның кен орнын жабуға түпкілікті
шығындарды қаржыландыру бойынша міндеттемелер көлемі сәйкес
келісім-шарт пен ағымдағы заңнамаға тәуелді болады. Келісім-шартта,
заңнамада лицензия мерзімінің соңында мұндай кен орындарды жабуға,
шығындарды қаржыландыруға немесе жүзеге асыруға байланысты
міндеттемелерді қоспайды. Себебі, бұл міндеттеме кен орынды
пайдаланудың соңғы мерзімінде ғана пайда болады. Компания бұл
шығындар бойынша резервтерді мойындаған жоқ. Мұндай шешімді шығару
кезінде бір белгісіздік пен субъективті пайымдама орын алады. Ұйым
басқармасының мұндай міндеттемелердің бар болуын немесе болмауын
бағалауы есеп саясатындағы және Үкімет тәжірибесіндегі өзгерістерге
байланысты өзгеруі мүмкін.
Лицензия мерзімін компания қарауы бойынша ұзартуға болмағандықтан,
активтердің түпкілікті шығуға қатысты міндеттемелер бойынша есеп
айырысу күн лицензия мерзімінің аяғына келеді. Егерде активтерді
шығару бойынша міндеттемелер кен орнын пайдалану мерзімі соңында
орындалса, онда көрсетілген міндеттемелер кен орнын жабуға
байланысты барлық шығындарды қосу салдарынан ұлғайып кетеді.
Негізгі құралдарды шығаруға байланысты міндеттемелер сомасы күтілетін
инфляция есебімен түзетілген және дамушы нарықтың ішкі қарызы
үшін арналған орташа ұзақ мерзімді тәуеклсіз пайыздық қойылымды
қолданумен дисконтталған Қазақстан нарығына тән тәуекел есебімен
түзетілген міндеттемелерді өтеуге қажет бағаланған шығындардың
ағымдағы сомасын білдіреді. Компания әрбір баланстық күнтізбелік күн
үшін телімді қалпына келтіруге резервті қарастырады және де оны
Активтерді шығару, қалпына келтіруге байланысты міндеттемелер мен
басқа да ұқсас міндеттемелердегі өзгерістер атты 1 халықаралық қаржы
есеп стандарты бойынша комитетімен сәйкес ағымдағы жақсартылған
бағалауды көрсету үшін түзетеді. Компания скважиналарды жою үшін
ьолашақ шығындарды ағымдағы жылдың бағасын және инфляцияның орташа
ұзақ мерзімді пайызын қолдана отырып бағалайды.
31 желтоқсан 2005 жылғы баланстық міндеттемелерді анықтау үшін
қолданылатын ұзақ мерзімді инфляция пайызы мен дисконттау ставкасы
5% және 10% құрап отыр.
Шетелдік валютаны есептеу.
Компания өзігің операцияларының негізгі бөлігін теңге арқылы
жүзеге асырады және де теңгені валютасы ретінде қолданады. Компания
қолданатын теңгеден өзге бағалау валютасы шетелдік валюта болып
табылады. Компания шетелдік валютадағы операцияларды бағалау
валютасына операция орындалған күніне қазақстандық қор биржасы (ҚҚБ)
белгілеген осы шетелдік валютаға қатысты айырбастау курсы бойынша
ауыстырады. Ақшалай активтер операциялардан пайда болған курстық
айырманы немесе қаржылық есептілікте ақшалай активтерді алдыңғы
мерзімнің қаржылық есептілігінде қолданылатын бастапқы айырбастау
курсынан өзгеше курспен көрсетуден пайда болған курстық айырма
пайда болған мерзімінде пайда және зиян туралы есептілікте
танылады.
Қазақстанда 2003 жылдың 1 қаңтарынан бастап қазақстандық қор
биржасы бекіткен орташа өлшенген айырбастау курсы ресми түрдегі
айырбастау курсы ретінде қолданылады.
Қазақстандық қор биржасында бекітілген 1 АҚШ долларына шаққандағы
орташа өлшенген айырбастау курсы, яғни 133.77 теңге және 130.00 теңге
31 желтоқсан 2005 және 2004 жылғы бухгалтерлік баланс баптарын аудару
үшін қолданылды.
Мұнай және газ қоры.
Компания өзінің мұнай және газ қорының мөлшерін анықтау үшін
тәуелсіз инженер-мұнайшылар ұсынған қорды бағалауды қолданады. Бұл
бағалау берілген қаржылық есептілікте өндірістік әдіс бойынша
амортизациялық аударымдарды есептеу кезінде қолданылған. Компания
резерві тәуелсіз инженерлермен инженерлер-мұнайшылар қоғамы ИНК
және әлемдік мұнай конгресінің стандарттарымен сәйкес бағаланады.
Мұнай – газ активтері.
Қазіргі уақытта компания барлау, өңдеу және өндірілім бойынша
өзінің қызметінің есебі үшін табысты күш салу әдісін қолданады.
Барлауға кеткен барлау скважиналарына кеткен шығындардан басқа
шығындар пайда болу шамасына байланысты шығындарға жатқызылады.
Барлау скважиналарын бұрғылауға кеткен шығындар, сонымен қатар
құрылымдық іздеу скважиналарды бұрғылауға кеткен шығындар осы
скважиналар коммерциялық өңдеуді ақтайтын дәлелденген қорларды
табады деп күтілсе капиталдандырылады. Егер мұндай қорлар табылмаса,
бұрғылауға кеткен шығындар барлау бойынша шығындарға жатқызылады.
Продуктивті скважиналар мен продуктивті емес скважиналарға қатысты
материалдық емес шығындар, сонымен қатар жабдық бойынша материалдық
шығындар және мұнай газ қорын өңдеуге жататын айдамалау скважиналарға
шығындар капиталдандырылады.
Қазіргі уақытта компания кен орындарда дәлелденген қорлармен жұмыс
жасайды. Дәлелденген қорларды өңдеу кезінде шыққан шығындар
капиталдандырылады.
Мұнай-газ активтері өзіндік құн бойынша жинақталған тозу мен
сарқылуды азайту арқылы есептелінеді. Тозу мен сарқылу бойынша
шығындар өнімді өндіру бойынша лицензияның қызмет ету мерзімінің
соңына дейін қалған кен орнындағы жлпы есептелінген, дәлелденген
және өңделген қорлар мерзімдегі нақты өндірулерге пропорционалды
түрде тозуды есептеу әдісі негізінде есептелінеді. Қалған қорлардың
цифрлары мерзім соңындағы бағалауды және мерзім ішіндегі
өндірілімді білдіреді. Компания қоры Инженерлер-мұнайшылар қоғамы
және әлемдік мұнай конгресінің стандарты негізінде тәуелсіз
инженерлермен бағаланады.
Мұнай газ активтерінің құнсыздануы.
Компания өзінің мұнай газ активтерінің құнын осы активтердің
баланстық құнының өтімділігі төмендеу мүмкіндігіне сілтейтін оқиғалар
және жағдайлар болған кеде қайта қарастырады. Компания
дисконтталмаған, күтілетін болашақ ақша қаражаттарының қозғалысын,
чғни дәлелденген қорлардан күтілетін ақша қаражаттарының қозғалысын
мұнай газ активтерін баланстық құнымен, баланстық құнның қалпына
келуін анықтау мақсатында салыстырады. Құнсыздануға түзету мұнай
газ активтерінің баланстық құны дисконтталмаған болашақ таза ақша
қаражаттарының қозғалысынан асқан жағдайда мұнай газ активтерінің
баланстық құнын анық өтелетін құнына дейін төмендету үшін
ескеріледі.
Негізгі құралдар.
Халықаралық қаржы есептілігінің стандартына көшу күніне негізгі
құралдар бағалаушылармен әділдік құны бойынша бағаланған және де
бұл құн болжамды өзіндік құн деп есептелінеді. Негізгі құралдар
халықаралық қаржы есептілігінің стандартына көшу күнінен кейін сатып
алу немесе құрылыс құны бойынша күнделікті қызмет көрсету
шығындарын алып тастап, жинақталған тозу мен құнның құнсыздануын
шегеру арқылы ескеріледі. Мұндай шығындарға негізгі құралдардың
бөлшектерін ауыстыру құнын егер мойындау критерий болса, жатқызады.
Әрбір есептік құн үшін ұйым басқармасы негізгі құралдардың
құнсыздану белгісінің бар болуын бағалайды. Егерде мұндай белгілер
болатын болса ұйым басқармасы сату шығындары мен оның пайдалану
құндылығын шегеріп, активтің әділ құнын ең жоғарғысы ретінде
анықталатын, өтелетін соманы бағалайды. Баланстық құн өтелетін
сомаға азаяды да айрма пайда және зиян туралы есептілікте шығыс
ретінде танылады. Алдыңғы мерзімде актив бойынша мойындалған
құнсызданудан зиянға активтің өтелетін сомасын анықтау кезінде
пайдаланған бағалаудағы өзгерістер болған жағдайда түзетпе
жасалынады.
Өндірістік емес негізгі құралдардың тозуы төменде көрсетілгендей
активтердің әрбір түрі бойынша белгіленген тиімді қызмет ету
мерзімі үшін тура әдіс негізінде есептелінеді.
Ғимарат және құрылыс – 20 жыл
Машина және жабдықтар – 5-14 жыл
Көлік құралдары – 14 жыл
Басқалары – 3-10 жыл
Негізгі құралдарға қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарының
шығындары пайда болу шамасына байланысты табыс және шығысқа
жатқызылады. Жаңартулар немесе жақсартулар капиталдандырылады.
Негізгі құралдарды сатқан немесе шығарған кезде сәйкесінше табыс
немесе шығыс, пайда және зиян туралы есептілікте көрсетіледі.
Аяқталмаған күрделі құрылыс күрделі құрылыстың аяқталмаған
объектісін білдіреді. Бұл объектілерді пайдалануға енгізген жағдайда
олар негізгі құрал категориясына жатқызылады. Күрделі құрылыстың
аяқталмаған объектілері өндірісте қолданбағандықтан бұл активтерге
тозу есептелінбейді.
Материалдық емес активтер.
Материалдық емес активтер яғни бағдарламалық қамтамасыз ету,
қайта тіркелу брйынша шығындар және лицензияны алу үшін алымдар
бастапқы құны бойынша көрсетіледі және амортизация тура әдісті
қолдану арқылы 5 жыл ішінде есептелінеді.
Ақша қаражаттары және олардың эквиваленттері.
Ақша қаражаттары мен эквиваленттері кассадағы қолма-қол ақшаны
талап етуге дейінгі салымдар (бастапқы өтеу мерзімі 90 күннен
аспайтын) және де қысқа мерзімді жоғары өтімді инвестицияларын
(алдын ала келісілген ақша қаражаттар сомасына айырбасталатын, олардың
құнының өзгнруіне байланысты, маңызды емес тәуекелге бейімделген)
білдіреді.
Кассадағы қолма-қол ақша, банктегі қаражат пен банктік салымдар
өздерінің құны бойынша есептелінеді.
Саудалық және басқа да дебиторлық борыштар.
Саудалық және басқа да дебиторлық борыш бастапқы құны және күмәнді
қарыздар бойынша резервті азайту арқылы есептелінеді және
мойындалады. Үмітсіз борыш пайда болу мезетінде есептен шығарылады.
Тауарлы-материалдық қорлар.
Тауаралы материалдық қорлар бастапқы құн мәндерінен ең азы
бойынша немесе таза сату құны бойынша бағаланады. Шикі мұнай құны
ФИФО әдісі бойынша анықталады да, материал және қорлар құн орташа
өлшеу әдісімен бағаланады. Шикі мұнай қоры құбырдағы және мұнай
сақтайтын орындағы мұнайды білдіреді. Шикі мұнай қорының құнына
барлық тікелей шығындар жатқызылады. Сонымен қатар басқада тікелей
шығындар және сәйкесінше өндірістік жанама шығындар жабады.
Сатудың таза құны аяқталуға байланысты бағаланған шығындар мен
сатуға қажетті бағаланған шығндарды шегерген кейінгі дағдылы
қызметіндегі сатудың бағаланған құнын білдіреді.
Қарыздар мен тартылған қаражаттар.
Барлық қарыздар мен тартылған қаражаттар бастапқыда қарызды
алуға байланысты шығындарды шегергеннен кейінгі алынған
қаражаттардың әділ құны болып табылатын өзіндік құны бойынша
бағаланады.
Қарызды және тартылған қаражатты бастапқы мойындағаннан кейін
олар тиімді пайыздық қойылым әдісін қолдану негізінде
амортизацияланған құны бойынша бағаланады.
Пайда мен зиян таза табыста немесе зиянда міндеттемені мойындау
тоқтатылғанда немесе олардың құнсыздануы мойындалғанда амортизация
процесі кезінде танылады.
Саудалық және басқада кредиторлық берешек.
Сауда және басқада кредиторлық борыш бойынша міндеттемелер
компанияға шот ұсынылуынан тәуелсіз, алынған тауар және қызмет
үшін болашақта төленуге тиісті соманың әділ құны болып табылатын
бастапқы құн бойынша есептелінеді.
Скважиналарды жою және алаңдарды қалпына келтіру бойынша резерв
(пайдаланудан шығару)
Компания пайдаланудан шығаруға байланысты міндеттемелердің
әділ құны, оның пайда болу мерзімінде, әділ құнының дұрыс
бағалауын жүргізу мүмкін болған кезде ғана есептелінеді.
Пайдаланудан шығаруға байланысты шығындар негіз құрал бөлігі
ретінде капиталдандырылады. Сонында бұл сомма амортизацияланады және
дәлелденген, өнделген қор негізінде өндірістік әдісті қолдану арқылы
табысқа қарсы көрсетіледі.
Міндеттеменің әділ құны компанияның несиеге қабілетті түзетілген
тұрақты пайыздық қойылымды қолданумен дисконтталған есептелінген ақша-
қаражаттарының болашақ қозғалысының ағымдағы құнына тең. Дисконттың
қайтарылуы пайда және зиян туралы есепте қаржылық шығындардағы
шығындардың ұлғаюы ретінде көрсетіледі. Скважиналарды жоюға
байланысты болашақ шығындарға резерв бухгалтерлік балансты әрбір
құру күніне қайта қарастырылады және ағымдағы ең жақсы бағалауды
көрсету үшін түзетіледі. Бағаланған шығындардың ағымдағы құнының
кез-келген өзгеруі осы резерв және негізгі құрал бойынша түзету
ретінде ескеріледі.
Резервтер.
Резевтер компанияның қазіргі уақытта өткен оқиғаның нәтижесі
ретінде міндеттемелері болса танылады. Сонымен қатар міндеттемені
өтеу мақсатындағы экономикалық пайданы білдіретін ресурстар ағымы
болуы мүмкін және де осы міндеттеме сомасын дұрыс анықтау
мүмкіндігі болады.
Зейнетақылық қамтамасыз ету.
Компания өз персоналын зейнетақылық қамтамасыз ету шотына
аударылатын төлемдерді білдіретін зейнетақылық қамтамасыз ету
аударымдарын жүзеге асырады. Компанияда өзінің жергілікті немесе
шетелдік қызметкерлерін зейнетақылық қамтамасыз ету бойынша
міндеттемелері немесе схемалары жоқ.
Қазақстан Республикасы зейнетақылық қамтамасыз ету туралы Қазақстан
Республикасы заңына сәйкес барлық қызметкерлер 1 шілде мен 31
желтоқсан 2005ж кезең үшін 1 айда 69000 теңгеден аспайтын 10%
есебіндегі жалақыдан міндетті жарналардан құрылған жеке зейнетақылық
жинақ есебінен жинақтаушы зейнетақылық қордан төлемдерді алуға
құқылы 2005 жылдың 1-ші жартысында бұл сомма 52000 теңге, 2004
жылы 49500 теңге мөлшерін құрап отыр.
Табысты мойындау.
Табыстар компания операциялармен байланысты экономикалық пайданы
алу мүмкіндігі болғанда және табыс сомасы дұрыс анықталған
жағдайда мойындалады.
Шикі мұнайды сатудан түскен табыс маңызды тәуекелді және
сыйақыларды сатып алушыға тапсырған кезде және үлкен сенімділік
деңгейімен табыс сомасын анықтаған жағдайда танылады. Сатудан түскен
табыс өзіне жанама салықтарды (акциздер, роялти, ҚҚС) қоспайды және
таза сомасы бойынша есептелінеді (жеңілдік пен құбырдағы шығындарды
шегергеннен кейін).
Табыс салығы.
1 жыл үшін табыс салығы ағымдағы және кейінге қалдырылған
салықты білдіреді. Табыс салығы пайда және зиян туралы есептілікте
меншікті капиталда көрсетілген баптарға жатқызылатын көлемді
шығарып тастағаннан кейін танылады. Үстеме пайдаға салық табыс
салығы ретінде қарастырылады және табыс салығы бойынша шығындар
бөлігін құрайды.
Ағымдағы табыс салығы Қазақстан Республикасының салықтық заңнамасына
сәйкес есептелінеді және салықтық мақсаттар үшін түзетілгеннен кейін
КСБУ-мен сәйкес әзірленген компанияның пайда және зиян туралы
есептілігінде көрсетілген нәтижелерге негізделген. Табыс салығының
нормативті қойылымы 30%. Заңды тұлғалар (ай сайын) табыс салығының
айлық аванстық төлемдерін жасап отыру қажет. Кейінге қалдырылған
табыс салығын бухгалтерлік балансты жасау күніне активтердің
салықтық базасы мен міндеттеме және олардың баланстық құны
арасындағы уақытша айырмалар бойынша міндеттеме әдісін пайдалана
отырып есептелінеді. Кейінге қалдырылған салық бойынша міндеттемелер
мен активтер қабылданған немесе бухгалтерлік балансты жасау күніне
заңдастырылған салық ставкасы негізінде өтелген міндеттемелер немесе
активтер сатылған мерзімінде пайдаланылады деп күтілетін салықтық
қойылым бойынша есептелінеді.
Үстеме пайда кейінгі қалдырылған салығы, компанияның міндеттемелері
мен активтеріне жататын уақытша айырмаға қатысты жер қойнауын
пайдалануға келісім шартқа сәйкес төленуге тиісті үстеме пайдаға
салық қойылымы бойынша есептелінеді. Жер қойнауын пайдалануға
келісім-шартқа сәйкес компания үстеме пайдаға салықты 4% есебінде,
егер ішкі табыстылық нормасы 20% мен 22% аралығында болса
есептелінеді, 8% егер ішкі табыстылық нормасы 22% - 24% аралығында
болса есептелінеді. 12% егер ішкі табыстылық нормасы 24% - 26% болса,
18% егер ішкі табыстылық нормасы 26% - 28% болса, 24% егер ішкі
табыстылық нормасы 28% болса, ал 30% егер ішкі табыстылық нормасы 30%
жоғары болса есептелінеді.
Табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған актив салық салынатын
табысқа қол жеткізу мүмкін болу ықтималдығы бар көлемінде ғана
танылады. Табыс салығы бойынша кейінге қалдырылған активтер тиісті
салықтық жеңілдіктерді өткізу ықтималдығы болмайтын шамасында азаяды.
Туынды қаржылық құралдар және хеджерлеу.
Компания туынды қаржылық құралдарын мұнайға бағалардың ауытқу
тәуекелдігін басқару мақсатында қолданылады. Туынды қаржылық құралдар
әділ құны бойынша танылады. Ақша – қаражаттар қозғалысын хеджерлеуді
құрал ретінде қабылдайтын қаржы құралдар бойынша табыстың немесе
зиянның тиімді бөлігі басқада толық табыс компоненті ретінде
көрсетіледі және болжамды хеджерленген транзакция түсімге әсер
ететін мерзімде немесе мерзімдерде түсімге қайта топтастырылады.
Егерде болжамды транзакцияның пайда болуы күтілмесе меншікті
капиталда алдыңғы уақытта танылған сомма табысқа аударылады.
ҚҚС (қосылған құн салығы)
Салық органдары сату мен алынған тауарлар және қызметтер
бойынша қосылған құн салығын өтеуді таза әдіспен есепке алу
арқылы жүзеге асырады. Өтелетін ҚҚС ішкі сатып алынған тауар
бойынша ҚҚС-нан ішкі сату бойынша ҚҚС-ын шегеруді білдіреді.
Экспорттық сатуларға нольдік пайыз қолданылады.
Жал.
Келісім жалдық па немесе жалдың қандай да бір белгінің болуын
анықтау келісім мазмұнын талдауға негізделген. Сонымен қатар
келісімді орындау, белгілі бір активті немесе активтерді пайдалану
тәуелділігін және осы келісім нәтижесінде активті пайдалану құқығы
өтетіндігін анықтау қажет.
Компания жалға беруші ретінде.
Компанияда активті пайдаланумен байланысты барлық тәуекел мен
пайда қалатын жал келісім – шарты операциондық жал деп
классификацияланады. Операциондық жал бойынша келісім шарт жасау
кезінде кеткен бастапқы тікелей шығындар жалданған активтің
баланстық құнына қосылады және жалдың мерзімі ішінде жалдан түскен
пайдаға пропорционалды мойындалады. Жал бойынша шартты төлемдер
табыс ретінде алынған мерзімінде мойындалады.
Компания жалға алушы ретінде операциондық жал бойынша төлемдер
шығын ретінде пайда және зиян туралы есептілікте жал мерзімі ішінде
тура әдіске сәйкес мойындалады.
Дивидендтер.
Төленуге тиісті дивидендтер таза табыс ретінде жарияланған
мерзімінде бөлінеді.
Қарыздар бойынша шығындар.
Қарыздар бойынша шығындарды шығыс ретінде пайда болған
мерзімінде мойындалады. Қалпына келтіруге көп уақытты міндетті түрде
қажет ететін активтер болып табылатын квалификацияланған активтерді
сатып алу салу немесе өндіруге қатысты пайыз бойынша кез-келген
шығындар осындай активтердің құнына оларды мақсатты пайдалануға
дайын болатын уақытына дейін қосылады.
Компания өтелуіне дейін қалған мерзімге амортизацияланатын
несиелік қаражатты алуға байланысты төленген комиссияға қатысты
шығындарды капитализациялайды.
1.3. Ұйымның негізгі техникалық-экономикалық көрсеткіштері.
Қаражанбасмұнай СІТІСАҚ-ң 219,398 теңге және 1,639 теңге
соммасындағы 7.64% бойынша есептелінген проценттік шығындар 2005
және 2004 жылғы аяқталмаған күрделі құрылысқа түскеннің бөлігі
ретінде капитализацияланған.
Компания 31 желтоқсан 2005 және 2004 жыл бойынша құны 85.5
миллион АҚШ доллары болатын өз активтерін қамтамасыз ету
мақсатында кепілдікке салған.
Тауарлы – материалдық қорлары.
Теңге есебінде 2005 жыл 2004 жыл
Босалқы бөлшектер, материал 4 605 163 3 164 981
Шикі мұнай 457 402 212 832
Басқалары 564 837 190 854
Азайту: өтімсіз тауарлы материалдық (614 858) -
қорларға резерв
5 012 544 3 568 667
Басқада ағымдағы активтер.
Теңге есебінде 2005 жыл 2004 жыл
Қысқа мерзімді депозит 4 019 400 -
Алынуға тиісті ҚҚС 2 216 701 2 606 727
Жабдықтаушыларға 1 496 397 1 510 252
алдын-ала төлем
Кейінге қалдырылған 144 811 111 132
шығындар
Салықты алдын-ала төлеу 4 732 -
Қызметкерлерге 33 217 25 436
дебиторлық борыш
Азайту: орындалмау (49 701) (75 585)
мүмкіндігіне қор
7 865 557 4 177 962
Жабдықтаушыларға аванстар күнделікті қызметін жүзеге асыру кезінде
пайдаланған тауарлы - материалдық қорлар мен қызметтер үшін алдын-
ала төлемді білдіреді.
Меншікті капитал.
Жарғылық капитал номиналдық құны 1000.00 теңге тұратын акциялардан
тұрады. 2005 жылдың 31 желтоқсан және 2004 жылдың компания акционерлер
келесілер
Теңгедегі
Теңге есебінде Ақша саны номиналдық құны Төленген капитал
Нейшнз Энерджи Компани 2 045 035 1000 2 045 035
Лтд жай акциялар
Компания жұмысшылары 116 027 1000 116 027
артықшылығы бар акциялар
2 161 062 2 161 062
Шығарылуға тиісті жарғылық капитал 2 161 251 акцияға тең. Оның 189
акциясы шығарылмаған және төленбеген. 2005 жылы компанияның жарғылық
капиталында өзгеріс болмаған.
Акция бойынша кез-келген дивидендтер компания табысын қарастырып,
салықты кеміткеннен кейін Директорлар кеңесімен бекітуге тиісті.
Артықшылығы бар акцияларды ұстаушылардың компания табысынан тәуелсіз
олардың акциясының номиналды құнынан 20% мөлшерінде жыл сайын
дивиденд алуға толық құқығы бар. Артықшылығы бар акцияның иелері
компанияның күнделікті қызметіне қатысты дауыс бере алмайды, бірақ
мұндай акцияны ұстаушылар ликвидациялық артықшылығы бар және де
компанияның банкроттығы немесе қайта ұйымдастырылуы кезінде дауы
беру құқығы болады.
2004 жылдың ақпаны мен маусымында компания 2003 жылдың 4-ші кварталы
үшін екі акция түрі бойынша жалпы сомасы 1 859 млн теңге және 1 880
млн теңге дивиденд төленді. 2004 жылы компания 2004 жылдың бастапқы 3
кварталы үшін жай және артықшылығы бар акция бойынша жалпы сомасы
10 913 млн теңге болатын дивиденд төледі.
2005 жылдың наурызында компания 2004 жылдың 4-ші кварталына жалпы
сомасы 4 106 млн теңге дивидендті жариялады. 2004 жылдың 4-ші
кварталының дивиденді жай және артықшылығы бар акция бойынша әрбір
акцияға 1 900 теңгені құрады.
2005 жылдың мамыры мен тамызында компания 2005 жылдың 1, 2-ші
кварталы үшін жалпы сомасы 7 564 млн және 7 564 млн теңге болатын
дивидендті жариялап төледі. 2005 жылдың 1, 2-ші кварталы үшін жай
және артықшылығы бар акцияның әрбіреуінің құны 3500 теңгені құрап
отыр.
Облигациялар бойынша ұзақ мерзімді міндеттемелер мен берешектер.
Теңге есебінде Шығару Өтеу күні Жылдық %-қ Валюта 2005 жыл 2004 жыл
күні қойылым
Туран Әлем 19 маусым 28.03.08 10% АҚШ 3 344 2501 950 000
Банкінің қарызы 2003 ж доллары
Туран Әлем 20.12.05 Шоттан 10% АҚШ 344 250
Банкінің қалпына алған доллары -
келтірілетін күннен 3 ай
несиелік линиясы
КСФБ Банкінің 24.08.04 30.12.10 Либор+4% АҚШ 12 039 11 700 000
қарызы доллары300
Азайту: келісім (162 564)(232 256)
бойынша шығын
Азайту: ұзақ (4 598 23(1 300 000
мерзімді қарыздың 8) )
ағымдағы бөлігі 13 966 12 117 744
988
Облигация бойынша2003 жыл 2008 жыл 8% теңге 10 973 10 937 237
міндеттемелер желтоқсан желтоқсан 029
Азайту: келісім (25 502) (33 998)
бойынша шығын 10 947 5210 903 239
7 23 020 983
24 914
425
2003 жылдың маусымында Компания Түран Әлем Банкісімен 20 млн долларға
кредиттік келісім жасайды. 2005 жылдың 31 наурызында компания бұл
кредиттік линияның сомасын 2,5 млн долларға өсірді. Жаңа несиелік
келісім бойынша компанияның 12 айлық жеңілдіктер мерзімі бар. Бұл
мерзімнің аяқталуынан кейін қарыз 31 сәуір 2006 жылдан бастап
айсайынғы тең төлемдермен өтелуі қажет. Қорытындысында бұл несие
сомасы 2005 ж 31 желтоқсан бойынша ұзақ мерзімді қарыз ретінде
көрсетіледі.
Тұран Әлем Банкінің несиесі бойынша пайыздық қойылым 10% құрап отыр
және 12 айлық жеңілдік мерзімі бар. Бұл мерзім аяқталғаннан кейін
қарыз 24 тең айсайынғы төлемдермен өтелуі тиіс. Төлеу мерзімі 2006
жылдың сәуірінен басталады. 2005 жылдың 31 желтоқсан және 2004 жыл
бойынша Тұран Әлем Банкінің қарызы бойынша төленбеген сома 3 344 млн
теңге (25 млн доллар) және 1 950 млн теңге (15 млн доллар) сәйкесінше
1 254 млн теңгесі (9,4 млн доллар) және 1 300 млн теңгесі (10 млн доллар)
2005 жыл 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша ұзақ мерзімді несиенің
ағымдағы бөлігін құрап отыр.
2004 жылдың 12 сәуірінде компания Тұран Әлем Банкісімен несиелік линияны
қайта қалпына келтіру туралы келісім жасады. Компанияның кредиттік
шоттан 10% қойылыммен 25 млн АҚШ долларына дейін соманы кез келген
уақытта алуға құқығы бар. Бұл несиені компания шоттан алғаннан кейін
3 ай ішінде өтеуі қажет. 2005 жылдың 20 желтоқсанында компания бұл
несиелік линияны өзінің қысқа мерзімді айналым капиталын толықтыру
үшін пайдаланды. 25 млн АҚШ доллар болатын несиені компания 2006
жылдың наурызында өтеді, ал сәуірде компания осы несиелік келісім
негізінде 20 млн долларды алды.
Компания 2005 жыл 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша баланстың құны
85,5 млн доллар болатын активті кепілге салады және де мұнайды
сатудан түсетін 40 млн доллар сомасы есебіндегі болашақ ақшалай
түсімдерін Тұран Әлем Банкісінен қарызды қамтамасыз ету үшін кепілге
салады.
2005 ж 31 желтоқсан және 2004 жылдар бойынша Тұран Әлем Банкісінің
қарызы келесідей белгілі бір шектеулердің объектісі болып табылады:
қосымша қаржыландыру сомасы 145 млн АҚШ долларынан аспауы қаажет,
негізгі қарызды өтеу сомасының коэффициенті 1,6-дан кем емес және
қалған борышты өтеудің орташа жылдық коэффициенті 1,25-тен кем
болмауы керек. Компания басқармасының айтуынша, компания бұл
шектеулерді орындайды.
2004 жылы маусымда Компания және оның Бас компаниясы Кредит Суисс
Ферст Бостон Интернейшнл Лондон Бранч ұйымынан либор+4% жылдық қойылымы
бойынша 150 млн АҚШ долларын алды. Бірлескен қарыздағы компанияның
үлесі 90 млн АҚШ долларын, ал Бас компанияның үлесі – 60 млн долларды
құрап отыр.
2006 жылдың қаңтарында компания және Бас компания КСФБИ-мен қосымша
келісім жасайды. Бұл келісім бойынша бірлескен несиелендіру сомасы
150 миллионнан 200 млн АҚШ долларына ұлғайтылған. Бас компанияның
бірлескен қарыздағы үлесі 60 млн АҚШ долларынан 110 млн долларға
көтерілген.
Қарыз бойынша өтеу мерзімі 2010 жылда болады және компания үлесі
тең жартыжылдық төлеммен яғни, 12,9 млн АҚШ долларын 2007 жылдың
желтоқсанынан бастап төлейді. Сәйкесінше, D2 Банк АС банкіндегі банктік
шоттан автоматты түрде ақшаны алу арқылы бұл қарызды өтейді.
Бұл қарыз компанияның 2004-2009 жылдар аралығындағы 1 айға 600 000
баррель мұнайды тиеуге келісім-шарт бойынша түсімдер арқылы қамтамасыз
етілді. Бұл қарыз күрделі шығындарды және өндірістік жабдықты сатып
алуларды қаржыландыру үшін алынды. Келісім бойынша компанияның
шығыны 2 млн АҚШ долларын құрап отыр, нәтижесінде тиімді пайыздық
қойылым либор+4,7% құрап отыр.
2005 ж 31 желтоқсан және 2004 жыл бойынша КСФБИ қарызы келесідей
шектеулердің объектісі болып отыр:
қаржылық берешектің негізгі қарызы бойынша қалған жалпы сомасы 275
млн АҚШ долларынан аспауы қажет, операциондық қызметтен түсетін
ақшаның түзетілген қозғалысының коэффициенті 1,3 аз болмауы қажет.
Компания басқармасының пікірінше, компания бұл шектеулерді орындауды.
2003 жылдың желтоқсанында компания Қазақстандық Қор Биржасына өтеу
мерзімі 5 жыл, саны 11 110 000, жалпы сомасы 85 385 млн АҚШ доллар болатын
конвертацияланбайтын купондық облигацияны шығарып тіркеді. Барлық
облигациялар 2004 жылдың басында әртүрлі қазақстандық ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz