Болжаудың түрлері

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе

1. Болжау түсінігі мен мәні
2. Болжаудың түрлері
3. Болжау әдістері

Қорытынды

Болжау мен жоспарлау экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі механизмі екені көрсетілді және олардың экономиканы басқаруда алатын ролі, маңызы өте жоғары болып табылады. Енді осы құралдарды тиімді пайдаланудың ғылыми және методологиялық негіздеріне тереңірек тоқталуымыз керек. Оның басты себебі бұл негіздерді білмейінше экономист толыққанды маман бола алмайды. Мәселе, экономика мамандықтары бойынша жоғары білім мектебін бітіріп жатқан жастардың біразы аталған негіздерді білмейтінін өмірде жиі кездестіруге болады. Бұған себепкер болған факт 90-жылдардың басында "Экономиканы жоспарлаудың керегі жоқ, оның дамуын нарықтың өзі-ақ реттейді" – деген ұшқарылау жасалған тұжырым болса керек. Енді одан 5-6 жыл өткеннен кейін халық шаруашылығы салаларының даму барысын стратегиялық жағынан да болжау-жоспарлау керек екендігін өмір айқындап берді. Сондық-тан да осы жылдар ішінде экономиканың дамуын болжау мен жалпы мемлекеттік жоспарлардың керек екендігін сан рет кайталаған Президент 1997 жылдың наурыз айының бас кезінде тікелей өзіне бағынатын Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттігін құрды. Агенттікке экономиканың дамуын болжау негізінде оның басыңқы бағыттарын анықтау және стратегиялық жоспарлар жасау арқылы оған қол жеткізу жолдарын белгілеу тапсырылған.
Ал, индикативті жоспарды әзірлеу алғашында Экономика министрлігіне, кейін ол таратылған соң жаңа құрылған Экономикалық жоспарлау агенттігіне тапсырылған болатын. Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылдың 13 қазанында қол қойылған "Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының жүйесін жетілдіру және қызметтерін анықтау туралы" Жарлығына сәйкес жоғарыда аталған функцияны қайтадан құрылған Экономика және сауда министрлігі атқарады. Енді экономикалық процестерді болжау және жоспарлау ісінің методологиялық негіздеріне қысқаша тоқталып өтейік.
Кез келген қоғам, мейлі оның капиталистік дейік, мейлі социалистік дейік, өзінің болашақтағы даму перспективасын анықтап, болжаусыз өмір сүре алмайды. Экономикалық болжамдар негізінде қоғамның даму мақсатын, сол мақсатқа жетуге қажетті экономикалық ресурстар көлемін - ұзақ, орта, қысқа мерзімдік жоспардың тиімді варианттарын, үкіметтің экономикалық, техникалық саясаттарының негізігі бағыттарын анықтау үшін қажет.

Пән: Экономика
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Кіріспе

Болжау мен жоспарлау экономиканы мемлекеттік реттеудің негізгі
механизмі екені көрсетілді және олардың экономиканы басқаруда алатын ролі,
маңызы өте жоғары болып табылады. Енді осы құралдарды тиімді пайдаланудың
ғылыми және методологиялық негіздеріне тереңірек тоқталуымыз керек. Оның
басты себебі бұл негіздерді білмейінше экономист толыққанды маман бола
алмайды. Мәселе, экономика мамандықтары бойынша жоғары білім мектебін
бітіріп жатқан жастардың біразы аталған негіздерді білмейтінін өмірде жиі
кездестіруге болады. Бұған себепкер болған факт 90-жылдардың басында
"Экономиканы жоспарлаудың керегі жоқ, оның дамуын нарықтың өзі-ақ реттейді"
– деген ұшқарылау жасалған тұжырым болса керек. Енді одан 5-6 жыл өткеннен
кейін халық шаруашылығы салаларының даму барысын стратегиялық жағынан да
болжау-жоспарлау керек екендігін өмір айқындап берді. Сондық-тан да осы
жылдар ішінде экономиканың дамуын болжау мен жалпы мемлекеттік жоспарлардың
керек екендігін сан рет кайталаған Президент 1997 жылдың наурыз айының бас
кезінде тікелей өзіне бағынатын Стратегиялық жоспарлау жөніндегі агенттігін
құрды. Агенттікке экономиканың дамуын болжау негізінде оның басыңқы
бағыттарын анықтау және стратегиялық жоспарлар жасау арқылы оған қол
жеткізу жолдарын белгілеу тапсырылған.
Ал, индикативті жоспарды әзірлеу алғашында Экономика министрлігіне,
кейін ол таратылған соң жаңа құрылған Экономикалық жоспарлау агенттігіне
тапсырылған болатын. Қазақстан Республикасы Президентінің 1999 жылдың 13
қазанында қол қойылған "Қазақстан Республикасының мемлекеттік органдарының
жүйесін жетілдіру және қызметтерін анықтау туралы" Жарлығына сәйкес
жоғарыда аталған функцияны қайтадан құрылған Экономика және сауда
министрлігі атқарады. Енді экономикалық процестерді болжау және жоспарлау
ісінің методологиялық негіздеріне қысқаша тоқталып өтейік.
Кез келген қоғам, мейлі оның капиталистік дейік, мейлі социалистік
дейік, өзінің болашақтағы даму перспективасын анықтап, болжаусыз өмір сүре
алмайды. Экономикалық болжамдар негізінде қоғамның даму мақсатын, сол
мақсатқа жетуге қажетті экономикалық ресурстар көлемін - ұзақ, орта, қысқа
мерзімдік жоспардың тиімді варианттарын, үкіметтің экономикалық, техникалық
саясаттарының негізігі бағыттарын анықтау үшін қажет.
Өндірісті басқару тек қана тиімді шешімдерді таңдап, іске асыруы
керек, өйткені тиянақтаусыз, қате қабылданған шешімдердің залалы, әсіресе
қазіргі кезде өте үлкен.
Сондықтан, қоғамның даму үрдістерін болжау деңгейі неғұрлым жоғары
болса, экономиканы басқару ісі да соғұрлым тиімді болады.

Болжау түсінігі мен мәні

Болжам дегеніміз белгілі бір объектінің болашақтағы , жай-күйі, даму
жолдары туралы ғылыми-дәлелді пікір. Болжамдарды зерттеп дайындау процесі
болжау деп аталады. Болжау – қоғам өмірінің барлық саласында теория мен
практиканы байланыстырып тұратын өте маңызды түйін болып саналады.
Ол негізінде екі мағынадан тұрады. Біріншісі, болжап айту, яғни
мәселенің (проблеманың) болашақтағы перспективасын, жай-күйін суреттеп,
бейнелеп беру. Екіншісі, болжап көрсету, ескерту, яғни мәселенің болашағы
туралы барлық информацияны тиімді пайдалана отырып, оны шешу жолдарын
көрсету, анықтау. Сондықтан, болжау мәселесіне біз екі тұрғыдан —
теоретикалық-танымдық және басқару тұрғысынан қараймыз.
Қоғам дамуын болжаудың негізгі бір бағыты болып экономикалық болжау
танылады. Экономикалық болжау объектісі — қоғамдық ұдайы өндіріс процесі,
ал зертгеу заты — экономикалық объектілердің даму заңдылықтары, болашақ жай-
күйі және экономикалық болжамдар жасау, әзірлеу әдістері. Экономикалық
болжау дегеніміз экономикалық прогностиканың барлық әдіс-тәсілдерін,
құралдарын қолдануға және экономикалық құбылыстарды зерттеудің ғылыми
әдістемелеріне негізделген экономикалық болжамдар жасау процесі.
Зерттеу процссін жүргізу амалдарының колданылуына және болашақ жай-
күйдің айқындалу деңгейіне байланысты болжау, болжап көрсетудің үш формасы
бар. Олар гипотеза (жалпығылымдық болжау), болжам, жоспар. Гипотеза жалпы
теория деңгейіндегі ғылыми болжауды бейнелейді. Болжам, гипотезамен
салыстырғанда, әлдеқайда нақты сипаттама береді, өйткені ол сапалық қана
емес, сандық өлшемдерге негізделген.
Дегенмен, болжау мен зерттеу объектісінің арасындағы байланыс қатаң,
бір мағыналы болмайды.
Сондықтан болжам ықтималдық сипатта болады. Жоспар — алдыға белгілі
бір мақсат қойып, соған жетудің нақты жолдарын белгілеу.

Болжаудың түрлері

Экономикалық болжаулар төмендегі классификацияға сәйкес төрт топқа
жіктеледі:
Болжау кеңістігіне (масштабына) байланысты: макроэкономикалық (халық
шаруашылығының); құрылымдық (салааралық және аймақаралық); экономикалық
кешендер (отын-энергетикалық, агроонеркәсіптік, инвестициялық т.б.) және
салалық және аймақтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.