Д. Рикардоның экономикалық ілімдері. Рикардоның «Саяси экономия және салық салудың бастамасы» еңбегі

Давид Рикардо (1772-1823) – ағылшынның классикалық саяси экономиясының ең ірі өкілдерінің бірі. Ол ірі биржа кәсіпкерінің отбасында дүниеге келген. Өзінің үйінен жас кезінен кетіп, биржа ойынымен айналысуы оны миллионерлік деңгейге көтерді. Сондықтан да оның алғашқы еңбегі ақша айналымына арналуы тегін емес. Оның жаратылыстану ғылымдары – физика, математика, химия, геология және т.б. айналысуы саяси экономияны зерттеуші ірі ғалым болып қалыптасуына мағызды рөл атқарды. Классикалық буржуазиялық саяси экономияның даму шыңын білдіретін «Саяси экономия және салық салу бастамасы» деп аталатын еңбегі 1817 жылы жарық көрді.
Рикардо буржуазияның мүддесін қорғады. Бірақ ол қоғамның өндіргіш күштерінің прогрессивті даму мүддесін қорғауды өзінің міндетіне көбірек алды. К.Маркс «Рикардоның бірбеткейлігі оның ғылыми адалдығында емес, өз позициясы үшін ғылыми міндеттілігінде»,- деп жазды. Ол буржуазия мүддесін қоғамның өндіргіш күштерінің мүддесімен сәйкес тұстарында ғана қорғай білді. Ал олардың арасында қарама – қайшылық туындаған жағдайда ол буржуазияға қарсы шешуші түрде қарсы шықты. Оның бұл позициясына К.Маркс баса назар аударды. Оның бұл әлеуметтік позициясы оның еңбегінің обьективті құндылығын білдіреді.
Методологиясы мен зерттеу пәні. Рикардо позициясының ерекшелігіне және оның саяси экономияны зерттеу пәніне бөліну сапасын зерттеуі жатады. Саяси экономияның пәнін Рикардо қоғамдағы негізгі үш таптың, жер иелігі, капитал мен ақша иелері және жұмысшы таптарының арсындағы ұлттық табыстың бөлінуі деп есептеді.
Өзінің «Саяси экономия бастаулары және салық салу» еңбегінде қоғамдық өнімнің бөлінуі туралы «осы бөлінуді басқарудың заңдылықтарын анықтау – саяси экономияның басты мәселесі»,- деп жазды. Дегенмен Рикардо талдау обьектісі ретінде өндіріс саласын да назардан тыс қалдырмайды.