Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің рөлі
Халықаралық тәжірибеде бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің жалпы қабылданған түсінігі жоқ. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі деп – қайырымдылықты, мецинаттықты да, коорпоративтік әлеуметтік жауапкершілікті, әлеуметтік маркетингтік бағдарламаларды, демеушілікті де атауға болады.
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл бизнестің қоғамға ықпалы, бизнес шешімдерді қабылдаудың жауапкерщілігі. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл ереже емес, бұл шешімдерді қабылдау процесінде іске асырылатын этикалық қағида.
Қоғамда бизнестің әлеуметтік рөлі туралы таластар көп санды дәлелдерді туғызды және әлеуметтік жауаптылыққа қарсы және қолдайтын көптеген аргументтерді шығарды. Дәл осылай, аргументтер арасында әлеуметтік жауаптылық пайдасына келесілерді ерекшелеуге болады:
• Бизнес үшін ұзақ мерзімді қолайлылар. Жергілікті бірлестіктер өмірді жақсартатын немесе басқа сферада мемлекеттік жөнге салу қажеттілігін орындайтын кәсіпорындардың әлеуметтік әрекеттері қоғам өмірінде өздері қатысуын қамтамасыз етілетін кәсіпорындардың өз мүддесіне пайда келтіре алады. Әлеуметтік көзқарасы бар сәтті қоғамда бизнесті жүргізу өте қолайлы. Тіпті егер қысқа мерзімді шығынның осымен орайлас әлеуметтік әріптестермен биіктетілсе, ұзақ мерзімді де олар пайда табу шегіне қабілетті ынталандыру, яғни дәл осылай тұтынушылар сияқты қамтамасыз етушілер мен жергілікті халықтың кәсіпорындарының өте тартымды бейнесін қалыптастырады.
• Қажеттіліктердің және кең қоғамның өзгерілуі. Бизнеспен байланысты әлеуметтік күту қазір радикалды өзгерді. Әлеуметтік проблемалардың шешіміне компаниялардың қатысуы қажетті және үмітті.
• Әлеуметтік проблемаларды шешуде көмек көрсетуге арналған нақты ресурстардың бар болуы. Бизнес маңызды адам және қаражаттың қорларымен жайғасады, яғни олардың әлеуметтік мұқтаждықтарға қажет заттарды берумен қамсыздандырады.
• Әлеуметті-жауапты тәлімнің адамгершілік міндеттісі. Кәсіпорын қоғам мүшесі болып табылады, сондықтан адамгершілік нормасы оның тәлімімен басқарылуы тиіс. Қоғамның жеке мүшесіне ұқсас, компания әлеуметтік жауапты тұрғыда әрекет етуі тиіс және қоғамның адамгершілік негіздерінің нығаюына жағдай жасауы қажет. Заңдар заман жағдайларының барлығын қамти алмағандықтан кәсіпорындар, реттеліктер мен заңдар негізінде қоғамға қолдау жасау үшін әлеуметтік жауапты мінез-құлық ережелері қатысты болады.
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл бизнестің қоғамға ықпалы, бизнес шешімдерді қабылдаудың жауапкерщілігі. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл ереже емес, бұл шешімдерді қабылдау процесінде іске асырылатын этикалық қағида.
Қоғамда бизнестің әлеуметтік рөлі туралы таластар көп санды дәлелдерді туғызды және әлеуметтік жауаптылыққа қарсы және қолдайтын көптеген аргументтерді шығарды. Дәл осылай, аргументтер арасында әлеуметтік жауаптылық пайдасына келесілерді ерекшелеуге болады:
• Бизнес үшін ұзақ мерзімді қолайлылар. Жергілікті бірлестіктер өмірді жақсартатын немесе басқа сферада мемлекеттік жөнге салу қажеттілігін орындайтын кәсіпорындардың әлеуметтік әрекеттері қоғам өмірінде өздері қатысуын қамтамасыз етілетін кәсіпорындардың өз мүддесіне пайда келтіре алады. Әлеуметтік көзқарасы бар сәтті қоғамда бизнесті жүргізу өте қолайлы. Тіпті егер қысқа мерзімді шығынның осымен орайлас әлеуметтік әріптестермен биіктетілсе, ұзақ мерзімді де олар пайда табу шегіне қабілетті ынталандыру, яғни дәл осылай тұтынушылар сияқты қамтамасыз етушілер мен жергілікті халықтың кәсіпорындарының өте тартымды бейнесін қалыптастырады.
• Қажеттіліктердің және кең қоғамның өзгерілуі. Бизнеспен байланысты әлеуметтік күту қазір радикалды өзгерді. Әлеуметтік проблемалардың шешіміне компаниялардың қатысуы қажетті және үмітті.
• Әлеуметтік проблемаларды шешуде көмек көрсетуге арналған нақты ресурстардың бар болуы. Бизнес маңызды адам және қаражаттың қорларымен жайғасады, яғни олардың әлеуметтік мұқтаждықтарға қажет заттарды берумен қамсыздандырады.
• Әлеуметті-жауапты тәлімнің адамгершілік міндеттісі. Кәсіпорын қоғам мүшесі болып табылады, сондықтан адамгершілік нормасы оның тәлімімен басқарылуы тиіс. Қоғамның жеке мүшесіне ұқсас, компания әлеуметтік жауапты тұрғыда әрекет етуі тиіс және қоғамның адамгершілік негіздерінің нығаюына жағдай жасауы қажет. Заңдар заман жағдайларының барлығын қамти алмағандықтан кәсіпорындар, реттеліктер мен заңдар негізінде қоғамға қолдау жасау үшін әлеуметтік жауапты мінез-құлық ережелері қатысты болады.
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің рөлі
Халықаралық тәжірибеде бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің жалпы
қабылданған түсінігі жоқ. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі деп –
қайырымдылықты, мецинаттықты да, коорпоративтік әлеуметтік жауапкершілікті,
әлеуметтік маркетингтік бағдарламаларды, демеушілікті де атауға болады.
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл бизнестің қоғамға ықпалы,
бизнес шешімдерді қабылдаудың жауапкерщілігі. Бизнестің әлеуметтік
жауапкершілігі – бұл ереже емес, бұл шешімдерді қабылдау процесінде іске
асырылатын этикалық қағида.
Қоғамда бизнестің әлеуметтік рөлі туралы таластар көп санды дәлелдерді
туғызды және әлеуметтік жауаптылыққа қарсы және қолдайтын көптеген
аргументтерді шығарды. Дәл осылай, аргументтер арасында әлеуметтік
жауаптылық пайдасына келесілерді ерекшелеуге болады:
• Бизнес үшін ұзақ мерзімді қолайлылар. Жергілікті бірлестіктер өмірді
жақсартатын немесе басқа сферада мемлекеттік жөнге салу қажеттілігін
орындайтын кәсіпорындардың әлеуметтік әрекеттері қоғам өмірінде өздері
қатысуын қамтамасыз етілетін кәсіпорындардың өз мүддесіне пайда
келтіре алады. Әлеуметтік көзқарасы бар сәтті қоғамда бизнесті жүргізу
өте қолайлы. Тіпті егер қысқа мерзімді шығынның осымен орайлас
әлеуметтік әріптестермен биіктетілсе, ұзақ мерзімді де олар пайда табу
шегіне қабілетті ынталандыру, яғни дәл осылай тұтынушылар сияқты
қамтамасыз етушілер мен жергілікті халықтың кәсіпорындарының өте
тартымды бейнесін қалыптастырады.
• Қажеттіліктердің және кең қоғамның өзгерілуі. Бизнеспен байланысты
әлеуметтік күту қазір радикалды өзгерді. Әлеуметтік проблемалардың
шешіміне компаниялардың қатысуы қажетті және үмітті.
• Әлеуметтік проблемаларды шешуде көмек көрсетуге арналған нақты
ресурстардың бар болуы. Бизнес маңызды адам және қаражаттың қорларымен
жайғасады, яғни олардың әлеуметтік мұқтаждықтарға қажет заттарды
берумен қамсыздандырады.
• Әлеуметті-жауапты тәлімнің адамгершілік міндеттісі. Кәсіпорын қоғам
мүшесі болып табылады, сондықтан адамгершілік нормасы оның тәлімімен
басқарылуы тиіс. Қоғамның жеке мүшесіне ұқсас, компания әлеуметтік
жауапты тұрғыда әрекет етуі тиіс және қоғамның адамгершілік
негіздерінің нығаюына жағдай жасауы қажет. Заңдар заман жағдайларының
барлығын қамти алмағандықтан кәсіпорындар, реттеліктер мен заңдар
негізінде қоғамға қолдау жасау үшін әлеуметтік жауапты мінез-құлық
ережелері қатысты болады.
Осы айтылғандарға қарамастан көптеген адамдар осындай жағдайларға
сілтей отырып әлеуметтік жауапкершілікке қарсы шығады.
Халықаралық бизнестің негізгі әлеуметтік принциптері ретінде
келесілерді белгілеуге болады:
1. бизнестің жауапкершілігі: акционерлердің игіліктеріне маңызды
серіптестер игілігіне;
2. бизнес этикасы: заңнан бастап сенімділік рухына дейін;
3. бизнестің экономикалық және әлеуметтік ықпалы: прогреске,
әділеттілікке және әлемдік қауымдастыққа;
4. құқықтық нормаларды құрметтеу;
5. жан-жақты сауда-саттық қатынастарды қолдау;
6. қоршаған ортаны қорғау;
7. заңға қайшы келетін іс-әрекеттерден бас тарту.
Аталған принциптер қоғамның әлеуметтік-экономикалық құрылымының
макросубъект арасындағы өзара қарым-қатынас сипатын анықтайды.
Қазақстандық бизнес қазірдің өзінде аяғынан нық тұрды, өзінің
әлеуметтік жауапкершілігін пайымдай бастады және өз қызметін соған сәйкес
құруда. Бұл істе ұлттық компаниялар мен ірі инвесторлар қайырымдылық
шараларына, білім, денсаулық сақтау, спорт пен мәдениет жобаларына қаржы
бөлу, әлеуметтік жағынан қорғаусыз азаматтарға нақты қолдау жасау арқылы
үлгі көрсетуде. Мұндай тәжірибе дамыған елдердегі сияқты бизнес-орта үшін
қалыпты жағдайға айналуы керек. Мәселен, экономика үшін білікті кадрлар
даярлау саласында бизнес пен білім беру жүйесінің бірлескен қызметі
компаниялар үшін де, тұтастай алғанда бүкіл еліміздің мүддесі үшін де
пайдалы болмақ. Әлбетте, бұл жерде байыпты түсінік жұмыстарының жүргізілуі
және бизнес бастамаларына қолдау көрсету бағдарламасы қажет етіледі. Бізге
бизнестің әлеуметтік есептілігінің жалпыға ортақ ережесін әзірлеп,
жалпыұлттық міндеттерді шешуде осы саладағы халықаралық озық тәжірибелерге
сүйене отырып, оның әлеуметтік жауапкершілігін арттырды.
Бизнестің жол картасы – 2020 бағдарламасы шеңберінде біздің
облысымызда кәсіпкерлікті қолдауға 645,2 млн. теңге бағытталды. Биылдың 1
тамызына облыста 21,4 мың шағын және орта бизнестің белсенді субъектілері
тіркелген. Бұл өткен жылғы осы мерзімдегіден 1,9 пайызға артық. Ағымдағы
кезеңде 4509 жаңа жұмыс орны ашылып, ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін 3
цех, сауда, өндірістік және әлеуметтік салада 50-ге жуық нысан іске
қосылды.
Қазіргі нарықтық экономика жағдайында қазақстанның әлеуметтік құрылымы
бұрын-соңды болмаған күрделі өзгерістерге ұшырап отыр. Егемендік,
тәуелчіздік алған уақыттың ішінде республиканың әлеуметтік құрылымында жаңа
таптар, топтар, жіктер пайда болды. Олар: бизнесмендер, кәсіпкерлер,
фермерлер, банкирлер, ауан түрлі жеке фирмалардың, дүкендердің, қонақ
үйлерінің, мейрамханалардың, т.б. жеке меншік иелері. Тіпті бұдан басқа да
өзгерістер бар. Мысалы, бұрынғы Кеңес дәуіріндегі таптар мен әлеуметтік
топтардың өздері де біршама өзгеріп кетті. Қоғадағы белгілі бір әлеуметтік-
экономикалық топтар екінші бір топтарға ауысы, өтіп жатыр, демографиялық
жағдай, ел-жұрттың миграция мәселелері мен үдерістері де ерекше болып отыр.
Жалпы алғанда, негізінде табысқа және экономикалық жағдайға байланысты
қоғамда топқа, жікке бөлінушілік күшейе түсуде. Осылардың нәтижесінде
Қазақстанда ауқатты, дәлеті орташа, кедей адамдарпайда болды. Қоғам қоғам
мүшелерінің бұлайша жіктелуіне меншік формасының өзгеруі, жалпы нарық
қатынастарының орын алуы ықпал етті.
Сонымен, Қазақстан ірі орта және шағын кәсіпкерлікпен айналысатын
бизнесмендер тобы қалыптасып келеді.
Кәсіпкерлік – бұл заңды әлеуметтік-экрнрмикалық құбылыс. Кәсіпкерлік
немесе бизнес қоғамның ілгерлеп дамуына елеулі ықпалын тигізеді. Сондықтан
еліміздің экономикалық, саяси, әлеуметтік тұрақтануында ірі, ортажәне шағын
бизнестің рөлі зор.
Академик К.А. Сағадиевтің пікірі бойынша, Қазақстан Республикасындағы
бизнесмендерді 4 топқа жіктеуге болады.
1- топқа: номенклатуралық бизнес жатады, яғни бизнесмендердің бұл тобы
өздерінің жоғары билікпен байланыстарын пайдаланып, мемлекеттік, несиелер
алудың арқасында байлыққа, меншікке ие болған;
2- топқа табиғатынан бизнеске жақын адамдар жатады. Олардың бизнес
өздерінің жинақтаған қорларының және сауда-саттықпен айналысуындағы
тәжірибелердің негізінде қалыптасқан;
3-топқа кәсіби бизнестің өкілдері жатады. Бұлар өз күштерімен бастапқы
кезден бастап қажымай-талмай еңбектену нәтижесінде қалыптасқан бизнесті
негізгі кәсіпке айналдырған адамдар;
4-топқа жаппай бизнес жатады. Бұл топтағы адамдар қолда бар ... жалғасы
Халықаралық тәжірибеде бизнестің әлеуметтік жауапкершілігінің жалпы
қабылданған түсінігі жоқ. Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі деп –
қайырымдылықты, мецинаттықты да, коорпоративтік әлеуметтік жауапкершілікті,
әлеуметтік маркетингтік бағдарламаларды, демеушілікті де атауға болады.
Бизнестің әлеуметтік жауапкершілігі – бұл бизнестің қоғамға ықпалы,
бизнес шешімдерді қабылдаудың жауапкерщілігі. Бизнестің әлеуметтік
жауапкершілігі – бұл ереже емес, бұл шешімдерді қабылдау процесінде іске
асырылатын этикалық қағида.
Қоғамда бизнестің әлеуметтік рөлі туралы таластар көп санды дәлелдерді
туғызды және әлеуметтік жауаптылыққа қарсы және қолдайтын көптеген
аргументтерді шығарды. Дәл осылай, аргументтер арасында әлеуметтік
жауаптылық пайдасына келесілерді ерекшелеуге болады:
• Бизнес үшін ұзақ мерзімді қолайлылар. Жергілікті бірлестіктер өмірді
жақсартатын немесе басқа сферада мемлекеттік жөнге салу қажеттілігін
орындайтын кәсіпорындардың әлеуметтік әрекеттері қоғам өмірінде өздері
қатысуын қамтамасыз етілетін кәсіпорындардың өз мүддесіне пайда
келтіре алады. Әлеуметтік көзқарасы бар сәтті қоғамда бизнесті жүргізу
өте қолайлы. Тіпті егер қысқа мерзімді шығынның осымен орайлас
әлеуметтік әріптестермен биіктетілсе, ұзақ мерзімді де олар пайда табу
шегіне қабілетті ынталандыру, яғни дәл осылай тұтынушылар сияқты
қамтамасыз етушілер мен жергілікті халықтың кәсіпорындарының өте
тартымды бейнесін қалыптастырады.
• Қажеттіліктердің және кең қоғамның өзгерілуі. Бизнеспен байланысты
әлеуметтік күту қазір радикалды өзгерді. Әлеуметтік проблемалардың
шешіміне компаниялардың қатысуы қажетті және үмітті.
• Әлеуметтік проблемаларды шешуде көмек көрсетуге арналған нақты
ресурстардың бар болуы. Бизнес маңызды адам және қаражаттың қорларымен
жайғасады, яғни олардың әлеуметтік мұқтаждықтарға қажет заттарды
берумен қамсыздандырады.
• Әлеуметті-жауапты тәлімнің адамгершілік міндеттісі. Кәсіпорын қоғам
мүшесі болып табылады, сондықтан адамгершілік нормасы оның тәлімімен
басқарылуы тиіс. Қоғамның жеке мүшесіне ұқсас, компания әлеуметтік
жауапты тұрғыда әрекет етуі тиіс және қоғамның адамгершілік
негіздерінің нығаюына жағдай жасауы қажет. Заңдар заман жағдайларының
барлығын қамти алмағандықтан кәсіпорындар, реттеліктер мен заңдар
негізінде қоғамға қолдау жасау үшін әлеуметтік жауапты мінез-құлық
ережелері қатысты болады.
Осы айтылғандарға қарамастан көптеген адамдар осындай жағдайларға
сілтей отырып әлеуметтік жауапкершілікке қарсы шығады.
Халықаралық бизнестің негізгі әлеуметтік принциптері ретінде
келесілерді белгілеуге болады:
1. бизнестің жауапкершілігі: акционерлердің игіліктеріне маңызды
серіптестер игілігіне;
2. бизнес этикасы: заңнан бастап сенімділік рухына дейін;
3. бизнестің экономикалық және әлеуметтік ықпалы: прогреске,
әділеттілікке және әлемдік қауымдастыққа;
4. құқықтық нормаларды құрметтеу;
5. жан-жақты сауда-саттық қатынастарды қолдау;
6. қоршаған ортаны қорғау;
7. заңға қайшы келетін іс-әрекеттерден бас тарту.
Аталған принциптер қоғамның әлеуметтік-экономикалық құрылымының
макросубъект арасындағы өзара қарым-қатынас сипатын анықтайды.
Қазақстандық бизнес қазірдің өзінде аяғынан нық тұрды, өзінің
әлеуметтік жауапкершілігін пайымдай бастады және өз қызметін соған сәйкес
құруда. Бұл істе ұлттық компаниялар мен ірі инвесторлар қайырымдылық
шараларына, білім, денсаулық сақтау, спорт пен мәдениет жобаларына қаржы
бөлу, әлеуметтік жағынан қорғаусыз азаматтарға нақты қолдау жасау арқылы
үлгі көрсетуде. Мұндай тәжірибе дамыған елдердегі сияқты бизнес-орта үшін
қалыпты жағдайға айналуы керек. Мәселен, экономика үшін білікті кадрлар
даярлау саласында бизнес пен білім беру жүйесінің бірлескен қызметі
компаниялар үшін де, тұтастай алғанда бүкіл еліміздің мүддесі үшін де
пайдалы болмақ. Әлбетте, бұл жерде байыпты түсінік жұмыстарының жүргізілуі
және бизнес бастамаларына қолдау көрсету бағдарламасы қажет етіледі. Бізге
бизнестің әлеуметтік есептілігінің жалпыға ортақ ережесін әзірлеп,
жалпыұлттық міндеттерді шешуде осы саладағы халықаралық озық тәжірибелерге
сүйене отырып, оның әлеуметтік жауапкершілігін арттырды.
Бизнестің жол картасы – 2020 бағдарламасы шеңберінде біздің
облысымызда кәсіпкерлікті қолдауға 645,2 млн. теңге бағытталды. Биылдың 1
тамызына облыста 21,4 мың шағын және орта бизнестің белсенді субъектілері
тіркелген. Бұл өткен жылғы осы мерзімдегіден 1,9 пайызға артық. Ағымдағы
кезеңде 4509 жаңа жұмыс орны ашылып, ауылшаруашылық өнімдерін өңдейтін 3
цех, сауда, өндірістік және әлеуметтік салада 50-ге жуық нысан іске
қосылды.
Қазіргі нарықтық экономика жағдайында қазақстанның әлеуметтік құрылымы
бұрын-соңды болмаған күрделі өзгерістерге ұшырап отыр. Егемендік,
тәуелчіздік алған уақыттың ішінде республиканың әлеуметтік құрылымында жаңа
таптар, топтар, жіктер пайда болды. Олар: бизнесмендер, кәсіпкерлер,
фермерлер, банкирлер, ауан түрлі жеке фирмалардың, дүкендердің, қонақ
үйлерінің, мейрамханалардың, т.б. жеке меншік иелері. Тіпті бұдан басқа да
өзгерістер бар. Мысалы, бұрынғы Кеңес дәуіріндегі таптар мен әлеуметтік
топтардың өздері де біршама өзгеріп кетті. Қоғадағы белгілі бір әлеуметтік-
экономикалық топтар екінші бір топтарға ауысы, өтіп жатыр, демографиялық
жағдай, ел-жұрттың миграция мәселелері мен үдерістері де ерекше болып отыр.
Жалпы алғанда, негізінде табысқа және экономикалық жағдайға байланысты
қоғамда топқа, жікке бөлінушілік күшейе түсуде. Осылардың нәтижесінде
Қазақстанда ауқатты, дәлеті орташа, кедей адамдарпайда болды. Қоғам қоғам
мүшелерінің бұлайша жіктелуіне меншік формасының өзгеруі, жалпы нарық
қатынастарының орын алуы ықпал етті.
Сонымен, Қазақстан ірі орта және шағын кәсіпкерлікпен айналысатын
бизнесмендер тобы қалыптасып келеді.
Кәсіпкерлік – бұл заңды әлеуметтік-экрнрмикалық құбылыс. Кәсіпкерлік
немесе бизнес қоғамның ілгерлеп дамуына елеулі ықпалын тигізеді. Сондықтан
еліміздің экономикалық, саяси, әлеуметтік тұрақтануында ірі, ортажәне шағын
бизнестің рөлі зор.
Академик К.А. Сағадиевтің пікірі бойынша, Қазақстан Республикасындағы
бизнесмендерді 4 топқа жіктеуге болады.
1- топқа: номенклатуралық бизнес жатады, яғни бизнесмендердің бұл тобы
өздерінің жоғары билікпен байланыстарын пайдаланып, мемлекеттік, несиелер
алудың арқасында байлыққа, меншікке ие болған;
2- топқа табиғатынан бизнеске жақын адамдар жатады. Олардың бизнес
өздерінің жинақтаған қорларының және сауда-саттықпен айналысуындағы
тәжірибелердің негізінде қалыптасқан;
3-топқа кәсіби бизнестің өкілдері жатады. Бұлар өз күштерімен бастапқы
кезден бастап қажымай-талмай еңбектену нәтижесінде қалыптасқан бизнесті
негізгі кәсіпке айналдырған адамдар;
4-топқа жаппай бизнес жатады. Бұл топтағы адамдар қолда бар ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz