Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп жүйесін реттеудегі аудиттің маңызы мен қажеттілігі

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 52 бет
Таңдаулыға:

Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есеп жүйесін реттеудегі аудиттің маңызы мен қажеттілігі.

Кіріспе

Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп жүйесін реттеудегі аудиттің ұйымдастыру тәсілі.

1. 1. Қазақстан Республикасындағы аудиттің дамуы және халықаралық стандарттарға өту кезеңдері.

1. 2. Аудиттік реттеудің негізгі мақсаты, оның ғылыми дәрежеде АҚ “Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы” мысалында оны өткізу мен жетілдіру .

1. 3. Бухгалтерлік есеп және сапалы қаржылық есеп берудің дамуындағы аудиттің қажеттілігі және атқаратын рөлі.

2. Аудиторлық тексерімдердің тұрлері, олардың құжаттық рәсімделуі.

2. 1. АҚ “Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы”, мысалындағы қабылдаған есеп саясатының аудиті.

2. 2 АҚ” “Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы”мысалындағы техникалық - экономикалық көрсеткіштерінің талдамалы процедуралары.

2. 3 Тексерімнің түрлері бойынша аудитордың қолданатын құжаттары және аудитордың жұмыс құжаттары.

3. Бухалтерлік есеп және қаржылық есеп берудегі аудиттің жетілдіру жолдары.

3. 1 АҚ “Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы” , мысалындағы қаржылық есеп беру нәтижелерін талдау.

3. 2. АҚ ” “ Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы”, мысалындағы Бухгалтерлік есеп және қаржылық есеп беру бойынша аудиторлық пікір жасау.

3. 3 Аудиторлық қорытынды жасау.

Қорытынды.

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

Кіріспе

Нарықтық экономикада басқаруды жетілдіруде бухгалтерлік есеп пен аудиттің ролі мен мәні артуда. Басқару мен нарықтық экономиканың дамуына, әр түрлі деңгейдегі басқару шешімдерін әзірлеуге, негіздеу мен қабылдауға субъектінің нарықтағы іс-қимылын анықтап, бәсекелес субъетіні айқындауға сондай-ақ субъектілердің қаржылық және шаруашылық қызметі туралы сапалы, уақтылы ақпаратты қалыптастыру бухгалтерлік есеппен аудиттің басты мақсаттары болып табылады.

Бақылау-тексеруші қызметтер құрылымдары мен бақылау түрлерінде түбегейлі өзгерістер болды.

Қазіргі нарық жағдайындағы экономикалық бақылаудың перспективті және тиімді түрлерінің бірі тәуелсіз бақылау болып табылады. Тәуелсіз бақылауды өз қызметін тапсырыс иесі - клиент есебінен (тексерілетін субъект жекелеген жағдайда бюджеттік қаражаттар есебінен) шартты коммерциялық негізінде іске асыратын аудиторлар, аудиторлық ұйымдар (фирмалар) жүргізеді.

Соңғы жылдары елімізде тәуелсіз аудиторлық бақылау жүйесін құру, аудитор кадрларын дайындау және олардың қызметін лицензиялау, қабылданған жекелген заң актілеріне сай аудиторлардың кәсіби міндеттерін, құқықтары мен жауапкершіліктерін реттеу жөнінде көптеген жұмыстар жүргізілді.

Аудиттің негізгі ақпараттық негізі бухгалтерлік есеп болып табылғандықтан ұйымдарды тексеретін аудиторлар бухгалтерлік есептеме нақтылығымен олардың аудиторлық дәлелдерін және өндірісті жетілдіру мақсатындағы шығындарды, қаржыларды жетілдіру жөніндегі ұсыныстарды, жобаларды бизнес жоспарлармен жоспарларды жасау үшін дәйекті ақпараттар алу және қызмет ету процесін басқарудың тиімділігін арттыру мақсатында басқа іс-шараларды іске асыру ұшін тексерудің арнаулы әдістері мен тәсілдерін қолдана білу керек.

Дипломдық жұмыстың тақырыбы өзекті, осы айтылған жағдайларға байланысты таңдалды және келесі бөлімдерден тұрады: кіріспеден, негізгі үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданған әдебиеттер тізімінен.

1. 1. Қазақстан Республикасындағы аудиттің дамуы және халықаралық стандарттарға өту кезеңдері

Аудит - білімдердің арнайы саласы, ғылым ретінде қалыптасуына ғылыми білімдердің жаңа саласының пайда болуына өзіндік объективті талаптарымен шартталады.

Қоғамдық ғылымдарды саралаудың диалектикалық процессі әкономикалық теорияның жалпы жағдайын нақтылайтын және дамытатын менеджмент, маркетинг, қаржы, бухгалтерлік есеп, экономикалық талдау, статистика және т. б. сияқты арнайы экономикалық ғылмдардың шығуына мүмкіндік туғызды. Бұған аудитті де жатқызуға болады.

Аудитті функционалды экономикалық ғылымдар қатарына жатқызуға болады. Аудит ғылым ретінде шаруашылық жүргізуші субъектінің қаржылық ақпаратты зерттеудің принциптері мен тәсілдері туралы клиентке сәйкесті экономикалық шешімдер қабылдауға объективті баға беру және корытынды жасау мақсатындағы арнайы білімдердің жүйесін құрайды.

Аудит - қосымша ғылым. Танымның теориясына сүйене отырып ол практикалық пайдалылықты қамтамасыз етеді, адамдардың практикалық қызметтің экономикалық тиімділігін жоғарлатады, жеткізілген нәтижелерді объективті бағалауға мүмкіндік береді. Аудиттің ғылым және практикалық қызметтің жаңа саласы ретінде пайда болуы шаруашылық субъектінің қаржылық жағдайын және оның есеп беру кезеңіндегі кәсіпкерлік қызметінің нәтижелерін көрсететін нақты мәліметтер алу үшін шаруашылық субъектінің қаржылық есеп берудіобъективті бағалау қажеттілігінен туындады. Кәсіби әдебиеттерде аудитің мәні практикалық кәсіпкерлік қызмет ретінде түрліше анықталады. Біреулер, оған қысқа анықтама береді, екінші біреулері біршама күрделірек, үшінші біреулері - екеуін де үйлестіреді. Оған ТМД және Батыстың дамы, ан елдердің экономистері түсінік берді.

Аудит стандарты деп аудиторлық процедураларының негізін құрайтын принциптері немесе ережелері ретінде түсіндіріледі. Берілген ережелер аудиторға аудиторлық процедураларының және оларды жүргізудің әдістемелерін анықтауға көмектеседі, аудиторлық қызметінің нәтижелерін бағалаудың критерилері болып табылады. Аудиторлық стандарттар біріншіден, аудит және оның нәтижелерінің спалылығын қамтамасыз етеді; екіншіден, аудиторларды әрдайым жоғарлатуды талап етеді, үшіншіден, аудиторлық ұйымдардың жұмыстарының сапасын салыстыруды қамтамасыз етеді және онымен аудиторлық практикаға жаңа ғылыми жетістіктерін енгізуге жәрдем береді, төртіншіден, белгілі ситуацияларда аудитордың іс-әрекетін анықтайды және бесіншіден, аудиторлық жүмысты тиімді етеді .

Аудит стандарттары жалпы, жұмыс және есеп беру стандарттарына бөлінеді. Аудиттің жалпы стандартына аудиттің мақсатын және жалпы принциптерін анықтайтын, клиентпен келісімді қарым-қатынастарын келістіретін, аудитордың жұмыс істеу ұшін қажетті біліктілік дәрежесі, сапасы мен әтикалық нормаларын анықтайтын стандарттар жатады. Осы стандарттарға сай аудиторлық ұйымдар штатқа жоғары біліктілік мамандарын жинау, аудиторларды дайындауды жетілдіру, аудиторлық тексерулерді жүргізу бойынша үхыныстарды дайындау, мамандарға тәжірибе жинауда жәрдемдеу, ішкі стандарттардың және жұмыс істеу әдістерінің тиімділігін анықтау қажет.

Жұмыс стандарттары - аудитор аудит мәліметтерін орындауда жүмыс істейтін талаптары. Оның ішінде аудиторлық тексеруді

жоспарлау, аудиторлық тексеру кезінде басқа аудитордың материалдарын пайдалану, бухгалтерлік есепті және ішкі бақылау жүйесін бағалау, аудиторлық дәлелдемелер, аудитордың . құжаттамасы, маңыздылығы, тәуекелділіктерді бағалау және ішкі бақылау, аудиттің компьютерлік әдістері, аналитикалық процедуралар т. б.

Есеп берудің стандарттарына аудиторлық тексерудің нәтижелері бойынша материалдарды орналастыруына, мазмұнына, формасына қатысты талаптар жатады, яғни субъектінің қаржылық есеп беру аудитінің нәтижелері бойынша тәуелсіз аудиторымен жасалған аудиторлық қорытындысының формасы мен мазмұнын рәсімдеудің тәртібін белгілейді. Мұндай стандарттарардың мақсаты аудиторларға маңызды қателерге соқтыруы мүмкін есептік жазулардағы, есептік және ішкі бақылау жүйесіндегі кемшіліктерін анықтауға жәрдемдесу.

Аудит - бұл есеп беруді, есепті, оның толықтығын және әрекеттегі заңдарға мен бекітілген нормативтерге сәйкестігін анықтау мақсатындағы шаруашылық субъектінің қаржы-шаруашылық қызметі туралы бухгалтерлік есеп беруді,

есепті бастапқы құжаттарды және басқа ақпараттарды тексеру;

Аудит жасалған қаржылық және шаруашылық операциялардың ҚР-ның заңына сәйкестігін және сенімділігін бағалау мақсатындағы заңды және жеке түлғалардың қаржылық есеп беру мен басқа құжаттарын аудиторлар және аудиторлық ұйымдардың тәуелсіз тексеруі. А удит бұл - қаржылық есеп берулерді немесе оған қатысты объектінің қаржылық ақпаратты қорытынды алу мақсатында тәуелсіз тексеру.

Аудит - кәсіпорынның қаржылық есеп беру туралы пікір айту және тәуелсіз тексеру.

Аудит -шаруашылық субъектінің бухгалтерлік және қаржылық есеп беруді тәуелсіз саралау мен талдау, ішкі бақылау жағдайын тексеру.

Нарықтық экономикасы дамыған елдерде аудит дамудың үш сатысынан өтті:

біріншісі - қорытындылаушы аудит;
екіншісі - жүйелі-бағдарланған аудит;
үшіншісі - тәуекелділікке негізделген аудит. -

Қорытындылаушы аудитте негізінде қаржылық есеп беру қарастырылған. Жүйелі - бағдарланған аудитте субъектінің басқару жүйесінің және ең алдымен оның ішкі бақылау жүйесінің тиімділігін жоғарлатуға баса назар аударылған. Ішкі бақылаудың тиімді жүмыс істеуі кезінде өте детальді тексеру қажеттілігі туындамайды, себебі қателерді және норма бұзуларды ашуда ішкі бақылау жүйесіне сенуге болады. Жүйелі тәсілдеме кезінде аудиторлық процедураларды формализациялауы жүзеге асырылады, дайындық жүмысынан бастап аудиторлық қорытынды жасаумен аяқтауды оңтайландыруға мүмкіндік береді.

Аудит дамуының үшінші кезеңі бүл тексеруді таңдамалы түрде жүргізілетін аудит. Бұл аудит кезінде аудиторлық жұмыс аса жоғары мүмкін болатын тәуекелділік аймақтарында шоғырланады, ал бұл төмен тәуекелділігі бар аймақтарда аудитті ықшамдайды. Аудиттің мазмұнын қарастыру барысында оның нақты құрамы туралы айту қажет. Олар мыналар:

шаруашылықтағы субъект;
мәлімет;
аудитордың мамандығы;
фактілерді жинау мен бақылау;
аудит стандарты;
аудитор ақпараты, есебі.
Осы көрсетілген аудит әлементтерін жеке-жеке қарастыру қажет.

Шаруашылықтағы субъект. Аудит жүмысын орындау үшін
міндетті түрде сол субъектінің шаруашылық бағытын, көлемін анықтау
қажет. Оны сол субъектінің шаруашылық параметрлері құрайды. Оған аудит
барысында нақты болжам жасау үшін аудит қамтитын объектілердің көлемі,
мақсаты қарастырылуы қажет. Мысалы, заң субъектілері немесе
әкономикалық объектіге қосылмайтын мәлімет жүйесі.

Мәлімет. Аудит жұмысы барысында тапсырушылар берген
мәлімет қарастырылады. Аудитор олардың дұрыстығын дәлелдеп, өзінің
жаңа мәліметтерін құрайды. Сол жұмыс барысында олардың кемшілік табуы
немесе дұрыс еместігін анықтауы мүмкін. Ол негізінде екі түрлі себептен
болуы мүмкін; 1) ақпаратта кейбір мәліметтердің жетіпеушілігінен; 2)
ақпарат дұрыс жасалынбағандықтан.

Аудит жүргізуші жоғары дәрежедегі, өз мамандығын жақсы меңгерген, сарапшы, білгір адам болуы қажет. Аудит барысында ол өзіне қажет фактілерді жинап талдау жасайды, бір тұжырымға келтіріп, қорытынды жасауына пайдалана алатын болуы қажет.

Фактілерді жинау мен бақылау. Аудитордың негізгі мақсаты ол - факті жинау. Себебі сол фактілер арқылы ол өзінің аудиторлық
ақпаратын жасайды.

Аудит стандарты. Жиналған фактілер, мәліметтер өз кезегінде
бір жүйеге келтірілуі қажет. Оған негіз аудит стандарты. Стандарт дегеніміз

мәліметті бір жүйеге келтіру әдісі немесе нормативтік ереже-нұсқау талабына сәйкес бір қалыпқа келтіру.

Аудитор өз жұмысының қорытындысын тексеру барысында анықталған кемшіліктердің мазмұнын, өзінің аудиторлық қорытындысын ақпаратында көрсетеді.

Қорыта келгенде, жоғарыда келтірген аудиттің міндетті қүрамын қарастырмай, нақты аудит жүргізу мүмкін емес. Аудиттің міндеті мен мақсатын толық орындау үшін оның принциптерін білу қажет.

1. 2. Аудиттік реттеудің негізгі мақсаты, оның ғылыми дәрежеде АҚ “Ұлттық компаниясы” “Қазақстан Темір Жолы” мысалында оны өткізу мен жетілдіру

Қаржылық, кешендік және операциондық аудиттердің ақпараттық базаларының құрылымы олардың мазмұнымен және басқарудағы міндеттеріне байланысты. Бизнес жағдайы туралы мәліметтерді аудиттеу алға қойылған мақсаттар мен міндеттерге қарай мынадай негізгі белгілері бойынша жіктелуі мүмкін:

функционалдық белгілеумен - жоспарлы, нормативті, есептік, есеп берушілік, есептен тыс және талдамалы;
көздері және өңдеу деңгейлері - бастапқы, аралық, нәтижелі деректі (құжаттамалы), көзбен (визуальді) бақылау;
қажетті мағлұматтардың мөлшерімен - кешенді, тақырыптық және жеке;
мазмұндылығы (насыщенность) және пайдалылық жеткілікті, жеткіліксіз, артық, пайдалы және пайдасыз;
бейнелеу тәсілімен - мәтіндік, сандық, , алфавиттік-сандық, шартты және графикалық;
өзгеру деңгейлерімен - тұрақты, шартты-тұрақты, өзгермелі және сәттік;
ұсыну формаларымен - ауызша, жазбаша, телефондық, машиналық, машиналық емес, магнит таспалары мен дискілер, дыбыс жазу (аудио) және бейне жазу (видео) таспалары және т. б. (5. 2. -сурет) .

Нормативтік көрсеткіштер бизнесті басқарудың тиіміділік деңгейі мен жағдайын бағалауға ең жақсы сипаттама береді. Бұларды басқару жүйесі жетуге тиісті ұдайы өндіріс процесінде олардың өзгеруінің белгілі бір параметрлерін белгілеуге себепші болады. Бизнесті ұйымдастыру туралы жоспарлы мәліметтер әлі болмаған, бірақ белгіленген мерзімде және өнімнің, жұмыстың, қызметтің нақты саны мен сапасында орындалуы тиіс құбылысты сипаттайды. Жоспарлы тапсырмалар ең алдымен оның қалыптасуы мен жүзеге асуының әдістері мен кезендері бойынша жіктеледі. Оның ішінде, келешектік (перспективалық) ағымдық және . (оперативтік) деп бөлінеді.

Қарастырылған акпарат көздерін дұрыс пайдалану шаруашылық жүргізуші субъектілер кызметінің жоспарлану сапасын жедел (оперативті) бақылау мен талдауды жүзеге асыруды алдын ала анықтайтын бизнестің түпкілікті нәтижесіне тікелей әсер етеді.

Кешендік аудиттің маңызды көзіне статистикалық есеп пен есеп беру жатады. Оның негізінде бизнестің макро деңгейінде де, микро деңгейінде де, оның ішінде халық шаруашылығы, салалық және аумақтық (территориялық) деңгейлерінде болатын жаппай құбылыстар мен процестер жете зерттеледі. Осыған орай Қазақстан Республикасында барлық меншік түріндегі кәсіпорындар үшін мемлекеттік статистикалық есеп берулердің формалары әзірленді. Жүргізілетін зерттеулер үшін қаржылық-шаруашылық қызметтер туралы есеп берулердің, негізгі және айналымға түсетін қаражаттардың құрамы мен қозғалысының, өнім бағасының, салалардағы және аймақтар бойынша есеп айырысулар жағдайының маңызы зор (80, 84, 88) .

Соңғы жылдары кәсіпорындардың статистикалық есеп берушілігі едәуір қысқарды және оны кеңейту әрдайым ақтала бермейді. Мұндай жағдайлар өндіріс ресурстарымен қуатын және басқа шаруашылық жүргізуші субъектілердің экономикалық әлеуметтік элементтерінің қалыптасуы мен пайдаланылуын терең тексеру қадағалау және талдамалық іріктеулерді жүзеге асыру кең тарап отыр (79-86) .

Дегенмен іріктелген мәліметтер ағымдағы бухгалтерлік есеппен бастапқы құжаттамалардан алынатындықтан, олар есеп сипатындағы шығу көзі ретінде карастырылса да, олар белгілі бір кестелердегі, графикалық және баска формалы тәсілдермен алдын ала өңделген, дәл әзірленген ақпаратты білдіреді. Ақпараттарды осылай талдамалы тұрғыдан ұсыну қаралатын объектінің кешендік және операциондық аудиттерді жүргізу барысында алға қойылған мақсаттарға қол жеткізуге көп жағынан пайдалылығы мен, жеделдігімен және анықтығымен көмектеседі.

Есептік ақпарат экономикалық объектінің нақты жағдайын көрсетеді, болып өткен фактілер мен оқиғаларды сипаттайды. Оның көмегімен қызметтің ұйымдастырылу жағдайы мен оны басқару жүйесінің арасындағы кері байланысқа қол жеткізуге болады. Мұндай ақпарат басқарудың басқа міндетті істерін, атап айтқанда, жоспарлауды, ұйымдастыруды, талдауды, бақылау мен реттеуді жүзеге асыруына мүмкіндік туғызады. Есептік ақпараттың толық әрі уақтылы болуы, анықтығы қабылданатын шешімдердің пәрменділігі мен негізділігіне себепші болады (91-96) .

Мұның бәрі барлық есеп түрінің, ең алдымен кәсіпорын деңгейіндегі объектінің нақты басқарылу жағдайын бейнелейтін ақпараттармен қамтамасыз етудегі негізгі жабдықтаушы болып табылатын бухгалтерлік есептің әдіснамасы методологиясымен ұйымдастырылуын ұдайы жетілдіріп отыруды талап етеді. Бухгалтерлік есеп микро деңгейдегі бизнестің ұйымдастырылу процесінің барысын үнемі қадағалауға мүмкіндік береді.

Нарықтық қатынастардың үстемдік етуіне қарай кәсіпорынның табысы мен шығыны, баға белгілеу саясаты сұраныс пен ұсынысқа орай қалыптасатыны белгілі. Міне, осындай жағдайда олардың негізделген кезең бойынша көшуге мүмкіндік береді. Алайда теориялық, әдістемелік және іс тәжірибе сипаттарындағы көптеген мәселелер әлі шешімін тапқан жоқ. Олардың қатарына бухгалтерлік есептің сапасын бағалау мәселесін де жатқызуға болады. Аудитте пайдаланылатын ақпараттардың уақтылы алынуы мен күмәнсіз анықтығы және толық болуы есептің сапасына байланысты. Есептік рәсімдерді (процедураларды) келешегіне және мәмілелер көлемінің өзгеруіне қарай қауіптілік қаржылық нәтижелер болжанады (56, 58, 67) .

Осынау өзекті мәселелерге карай ТМД елдерінің ішінде алғашқылардың бірі болып, Қазақстан Республикасында өз қызметін еліміздің аумағында жүзеге асыратын барлық жеке және занды тұлғаларға міндетті болып табылатын нормативті-құқықтық актілерге айналған Аудиттің халықаралық стандарттары мен Бухгалтерлік есеп стандарттарын (БЕС) әзірлеп, еңгізу қолға алынды. Қабылданған стандарттардың мақсаты халықаралық нормаларға бухгалтерлік есеппен аудиторлық қызметті сәйкестендіру болып табылады (11-15) .

Аудитті дамыту мен бухгалтерлік есепті реформалау өзіндік ерекшелігі бар шаруашылық операциялары мен өндіріс салалары бойынша әзірленетін нұсқау материалдары мен стандарттар мүмкіндік туғызады. Шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржылық есеп берудің халықаралық стандарттарына (ҚХЕС) Бухгалтерлік есеп шоттарының бірыңғай жоспарына көшуі және 2005 жылдан бастап қаржылық есептеменің жаңа формасын еңгізу есептік-талдамалы және бақылау жұмыстарын жетілдіру ісіне көп көмектеседі. Ішкі, өндірістік, басқарушылық есеп пен есеп беру шоттарының жұмыс жоспарын субъектілер өз кызметінің ерекшелігіне қарай дербес әзірлейді (8-16) .

Кез келген кәсіпкерлік іс-әрекетті шаруашылық жүргізуші субъектілерінің қаржылық-экономикалық тұрақтылығы туралы объективті және жедел ақпараттарының жүзеге асыру мүмкін емес. Көптеген кәсіпорындарда бақылауды уақтылы атқарып, іс-әрекетті жақсартатын резервтерді анықтауға тиісті ішкі аудит пен қаржылық талдаудың арнайы қызметі кұрыла бастады.

Қазіргі уақытта экономикалық ақпараттың дамыған жүйелерінің бірі бізде де, батыс елдерінде де қаржылық және басқарушылық болып бөлінетін бухгалтерлік есеп екендігін атап айту қажет. Қаржылық есептің басты мақсаты қаржылық есептемені жасау болып табылады. Оның дер уақытында дайын болып, қолға тиюіне акционерлер, инвесторлар, кредиторлар, серіктестер, әкімшілік, бақылаушы және басқа органдар сияқты көптеген пайдаланушылар аса мүдделі. Ал, басқару есебінің мәліметтері

шаруашылық жүргізуші субъектілердің қызметін ұйымдастыруға тікелей қатысатын меншік иелеріне, әкімшілікке, менеджерлерге және басқа да ішкі тұтынушыларға арналған. Аудит пен талдауды жүргізгенде «Scala», «Platinum», «Монолит-Инфо», «ИНЭК», «Галактика», «Карана», «Сэт» және т. б. сияқты шетелдік және отандық жетекші фирмалар әзірлеген осы заманғы озық есептік, қаржылық талдамалық жүйелердің артықшылықтарын толық пайдалану қажет (60, 83, 100 және т. б. ) .

Есеп мәліметтерін кешенді түрде талдау мен аудитін ұйымдастыруда компьютерлік технологияны қолдану шаруашылық жүргізуші субъектілер кызметі тиімділігінің, іскерлік белсенділігінің, төлемге қабілеттіліктің, қаржылық тұрақтылығының көрсеткіштерін дәл есептеуге мүмкіндік береді. Аудит процесінде мүліктің құрылымы мен оның өзгеру барысын бағалап, шаруашылық жүргізуші субъектілер қызметінің қаржылық нәтижелері мен іскер белсенділігіне, өндіріс әлеуметін пайдалану тиімділігіне әсер ететін факторларды анықтаған жөн. Аудитор тереңдетілген мәнді талдау жүргізу үшін қаржылық есеп берулерде болмайтын, бірақ бухгалтерлік есеп, статистикалық, оперативтік-техникалық, жоспарлы ұйымдастырушылық тіркелімдері мен басқа шығу көздерінде ұшырасуы ықтимал қосымша ақпарат талап етілуі мүмкін.

1. 3. Бухгалтерлік есеп және сапалы қаржылық есеп берудің дамуындағы аудиттің қажеттілігі және атқаратын рөлі.

Аудиттің түрлерін зерттеу маңызды әдістемелік мағынаға ие.

Щетел маманы М. Х. Коул және Г. В. Плеханов атындағы Ресей

экономикалық академиясының доценті В. В. Нитецкий аудиттің үш түрін

бөледі:

қаржылъқ есеп берудің аудиті - субъектінің қаржылық есеп берудің бекітілген критерийлері мен бухгалтерлік есептің жалпы қабылданған ережелеріне сәйкестігі туралы қорытында жасау мақсатындағы тексеру. Шараушылық субъектілермен шақырылған аудиторларымен жүргізіледі, есеп берулері тексеріледі. Қаржылық есеп беру аудитінің нәтижелері пайдаланушыларға жіберіледі - акционерлерге, кредиторларға.

талаптарға сәйкесітігіне аудиті - субъектінің жазылған шарттарға, ережелерге немесе заңдарға сәйкестігін анықтау мақсатындағы белгілі қаржылық немесе шаруашылық қызметін талдау. Егер мұндай шарттар, мысалы, бақылаудың ішкі ережелері әкімшілікпен бекітілсе, онда бұл аудиттің түрі сыртқы аудиторлардың қызметін орындайтын шаруашылық субъектінің қызметкерлерімен жүзеге асырылады.

шаруашыльқ қызметінің аудиті басқарудың тиімділігін бағалау, шаруашылық субъектінің қызметін жақсартудың резервтерін шығару және оларды пайдалану бойынша үсыныстар енгізу мақсатындағы шаруашылық қызметін жүйені талдау. Т. Стюарт аудитті келесідей бөледі:

1) қаржылық есеп берудің аудиті;

келісілген немесе реттелген аудит;

3) басқарушылық немесе өндірістік аудит;

4) қоғамдық аудит.

Келісілген аудит аудитормен қайталанып немесе ретті жүзеге асырылады және сондықтан клиенттің біліміне, оның бухгалтерлік есепті ұйымдастыруда оң және теріс жақтарына негізделген.

Аудитпен айналысатын арнайы мемлкеттік орган аудиторларын жұмыстарын орындайды. Үкіметтік ұйымдардың аудиторлық тексеруі қаржылық та, басқарушылық та болуы мүмкін. Тексерудің масштабы тұлғалар мен ұйымдардың қажеттіліктеріне байланысты. Тексеру кешенді сипат алады.

Міндетті аудит ҚР-ның бекітілген заңға сай жүргізіледі. Шаруашылық субъектілер өзінің қаржы шаруашылық қызметін тексеру үшін жылда аудиторларды шақыруға міндетті. Міндетті аудитті жүргізудің көлемі мен тәртібі мемлекеттік басқару органдарымен бекітілген, субъектілердің тізімі анықталған:

банктер, банктік операциялардъң бөлек түрлерін жүзегеасыратын ұйымдар, сонымен қатар бағалы қағаздарнарығында қызметін жүзеге асыратын ұйымдар;
сақтандыру мекемелері, мемлекеттік емес жинақтаушызейнетақы қорлары, инвестициялық, қайтарымдық жәнебасқа қорлар;
ашық типтегі акционерлік қоғам формасындағы құрылғанбасқа да мекемелер;
субъектінің банкрот тануы туралы мәселені козғағанжағдайда;
бастамашылық аудит мүдделі жақтың тапсырысы бойыншаорындалады, егер тексеру заңмен қарастырылмаса. Мұндайтексерудің сипатымен масштабы клиенттің еркінебайланысты.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.