Парламенттік басқару формасы

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 43 бет
Таңдаулыға:

Мазмұны

Кіріспе

І ХХІ ғасырдың басында жергілікті өкілді органдарды реформалау дың негізгі бағыттары мен мәселелері.

1. 1 Парламенттік басқару формасы

1. 2 Маслихаттардың парламенттік басқару нысанындағы қалыптасу ерекшеліктері.

ІІ Парламенттік басқару формасындағы мемлекеттің экономикадағы рөлі

2. 1 Парламенттік басқару формасының құқықтық мәртебесі.

2. 2 Мәслихаттар мен атқарушы органдардың ара-қатынасының құқық-

тық аспектілері.

2. 3 Аудандық мәслихаттар өзін-өзі басқару органы ретінде.

Қорытынды

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі.

Кіріспе

Зерттеудің өзекті тақырыптары

Тәуелсіздік алуына орай Қазақстан институтциялық саладағы көптеген проблемаларға тап болды. Халықаралық қатынастар субъектісі ретінде Қазақстанның жағдайы республикадан саяси және экономикалық идентификацияны талап етті, бұл Қазақстанға халықаралық кеңістікте өз орнын алуға жәрдемдесер еді. Осыған орай өз мемлекеттік құрылыс процесінің маңызы аз емес. Осы тұрғыда демократиялық дамудың ең маңызды мәселелерінің бірін, дәлірек айтқанда транзиттік қоғам жағдайында билік органдарын орталықсыздандыру (бейорталықтандыру) проблемасын қарастыру мен зерттеуге сұраныс қажеттілікке айналды. Дүниежүзінде жергілікті өзін өзі басқару азаматтардың мемлекетпен байланысын, олардың басқаруға тікелей қатысу мүмкіндігін қамтамасыз ететін аса маңызды институттардың бірі ретінде қарастырылады.

Халықаралық тәжірибе тіпті бір елдің шегіндегі жергілікті өзін өзі басқару моделінің жергілікті салт-дәстүрлер мен мәдениет, экономикалық және басқа жағдайларға қарай елеулі айырмашылықтары болатынын көрсетеді. Осыған байланысты өзін өзі басқару азаматтардың басқаруға қатысуы ретінде жергілікті ерекшелікті ескере отырып және жергілікті сұраныстарға сай жүргізіледі. Тұжырымдама жобасы біздің қоғамымыз күрделі, қарқынды дамушы жүйені білдіретіндігінен, оның нақ ортасында өзінің нақты қажеттіліктерімен нақты адам тұратындығынан шығады. Осы тұрғыдан тұжырымдама шеңберінде еліміздегі жергілікті өзін өзі басқаруды дамыту мақсаттары мен міндеттерін жүйелеуге, олардың іске асыру реттілігі мен моделге қойылатын негізгі талаптарды қалыптастыруға талпыныс жасалды. Еліміздің әрбір әлеуметтік-экономикалық даму биігіне жетуімен саяси жүйені әрі қарай модернизациялау, оны демократияландыру қажеттілігі өсе түседі.

Қазақстандағы өзекті саяси оқиға 2007 жылы Конституцияға түзетулер енгізу болды. Конституциялық түзетулер президенттік өкілеттікті шектеуге алып келді. Моноорталықтық президенттік республикадан парламенттік басқару жүйесіне көшу жүрді.

Соңғы уақытта әлемнің көптеген елдерінде мемлекет басшысының өкілеттігін қысқарту және президенттік республикадан парламенттік басқару формасына көшу беталысы байқалуда. Мұндай ауысу Сербия, Индонезия, Грузия, Украинада жүзеге асты. Франция, Оңтүстік Корея, Литвада мемлекет басшыларының өкілеттігін кейбір қысқартуларға барды.

Бұл трансформация (өзгерту) күш пен ықпал орталықтарын бірдей теңестіруді, саяси бақылаудың жаңа тарамдалған жүйесінің пайда болуын мақсат тұтады. Президенттің өкілеттіктерінің бір бөлігін биліктің өкілетті тармағына беру маңызды саяси шешімдер қабылдау процесінде соңғысының ролін елеулі түрде арттырады.

Басқару формаларын өзгерту мемлекеттік басқаруда азаматтың ролін арттыруға, оның құқықтары мен бостандығын қорғауға, саяси жүйенің тұрақтылығын арттыруға бағытталған.

Азаматтарды мемлекетті басқаруға тартуда жергілікті өкілетті органға маңызды роль беріледі. Бұл жерде көп нәрсе парламенттік басқару формасының мәртебесін арттыруға және олардың жұмыстарын жетілдіруге байланысты. Қазақстан Республикасының Конституциясына өзгерістер енгізілгеннен кейін Н. Ә. Назарбаев айтқандай, «жаңа саяси жүйеде парламенттік басқару формасының қызметтерінің табиғаты да өзгереді. Олар атқарушы биліктің бағыныштылары емес, азаматтық қоғамның сұраныстарын алға жылжытуды қамтамасыз ететін дербес билік органдары болады. Мәслихаттар жергілікті өзін өзі басқарудың негізі болып табылады». Ел Президенті осы идеяны алғаш рет 2007 жылы Қазақстан халқына Жолдауында жария етті. Ал жергілікті өзін өзі басқаруды орнату міндеттерінің өзін 2004 пен 2005 жылдардағы Жолдауларында белгіледі. Мәслихаттар жергілікті өзін өзі басқарудың негізіне айналуға арналған. Маңызы кем емес қалған барлығы, өкілеттік мерзімін 5 жылға дейін ұзарту, әкімдерді парламенттік басқару формасының келісімі арқылы тағайындау және оларға сенімсіздік білдіру, негізгіден қисынды түрде шығатындар болып табылады: мәслихаттар мен өзін өзі басқару - ажырағысыз.

Зерттеу тақырыбының өзектілігі Қазақстан респуликасында жергілікті өкілетті органдар қызметтерінің негізгі ережелері мен қағидаттары теориялық та, қолданбалы да қырларымен, жалпы билік жүйесі элементтерінің бірі ретінде, салыстырмалы түрде жақында дами бастағандығымен айқындалады. Дегенмен осы уақыт аралығында жергілікті өкілетті органдардың орнау мен жұмыс істеу саласында белгілі бір практикалық тәжірибе жинақталды, құқықтық база негіздері құрылды және ең бастысы, қоғамдық санада халықтық өкілеттіктің дамыған идеясынсыз елдің әрі қарай өркениетті, демократиялық дамуы мүмкін еместігі туралы пікір нығайып, одан әрі дами түсті. Егеменді Қазақстанның тәуелсіздік жылдары ел үшін қоғамды түбірінен өзгертудің, экономикалық және саяси жүйені қайта құру мен мемлекеттілікті қайта жаңғыртудың ауыр кезеңдері болды. Қазір еліміз ұзақ мерзімді «Қазақстан - 2030» Стратегиясына сәйкес дамуын жалғастыруда. Ондағы басты орын орталық және жергілікті билік органдары арасында өкілеттікті айқын бөлу, сондай-ақ орталық пен аймақтар арасында, мемлекет пен жеке сектор арасында атқарушы вертикал ішінде орталықсыздандыру қағидасын жүзеге асыру болатын тиімді, кәсіби мемлекет құру проблемасына беріледі. Ұлттық қауіпсіздік пен ішкі тұрақтылықты нығайту, қоғамды әрі қарай демократияландыру, аймақтық ынтымақтастықты дамыту бойынша шаралар кезегімен қабылданады.

І. ХХІ ғасырдың басында жергілікті өкілді органдарды реформалаудың негізгі бағыттары мен мәселелері.

1. 1 Парламенттік басқару формасы

Дамудың қазіргі кезеңі, қоғамның кешенді өзгеруінің күрделі міндеттері, құқықтық, зайырлы, тәуелсіз, егеменді мемлекеттің қалыптасуы, жалпыадамдық және халықаралық құқықтың басымдығын танитын, мемлекеттік биліктің барлық деңгейлерінде басқару жүйесінің тиімділігін талап етеді. Мемлекеттік басқару жүйесінің құрылуының негізгі қағидалары елдің Ата заңында мазмұндалған, заңдарда және мемлекеттік құрылыстың жеке салаларын реттейтін нормативтік актілер қатарында нақтыланған. Конституция мемлекеттің одан әрі нығаюына, Қазақстан Республикасындағы демократия мен азаматтық қоғамның дамуына мықты құқықтық іргетас қалады.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 3-бабына сәйкес мемлекеттік биліктің бірден-бір бастауы - халық. Халық билікті республикалық референдум және еркін сайлау арқылы жүзеге асырады сондай-ақ өз билiгiн жүзеге асыруды мемлекеттiк органдарға бередi [127, 5 б. ] . Кез келген қоғамның тұрлаулы дамуы азаматтардың азаматтық келiсiмдi, радикалдық саяси және экономикалық реформаларды қамтуға қатынасынсыз мүмкiн емес. 2005 жылғы 18 ақпандағы Қазақстан Республикасының Президентi Н. Ә. Назарбаевтың «Қазақстан экономикалық, әлеуметтiк және саяси жедел жаңару жолында» Қазақстан халқына Жолдауында, елдегi мемлекеттiк билiктi одан әрi орталықсыздандыру, мемлекеттiк басқару жүйесiн реттеу мен оның тиiмдiлiгiн арттыру, билiктiң өкiлдi органдарының өкiлеттiктерiн кеңейту, атқарушы органдардың халықтың алдындағы жауапкершiлiгi мен есептiлiгiн арттыру қажет деп атап өтілген [128] .

Тәуелсiздiк алған күннен бастап республикада мемлекеттiк биліктi, соның iшiнде жергiлiктi басқаруды жайластыру белсендi процесi басталды. Мемлекеттiк билiк өкiлді, атқарушы және өзiн-өзi басқару органдарына бөлiнуiне негiзделген жергiлiктi басқарудың қазiргi моделi болып табылады.

Мәслихаттар, жергiлiктi өкiлді органдар ретiнде республикада 1994 жылдан бастап жұмыс iстейдi. «Қазақстан - 2030» елiмiздiң Президентiнiң халыққа жолдауында ел мен халықтың, әр азаматтың бәсекеге қабiлеттiлiгi туралы айтылған. Бәсекелестiктiң мән-мағынасы - ел, әр азамат және бiз өмiрлiк тәжiрбиемiзде жүзеге асыра алатын бәсекелестiк артықшылықтарға ие болу [129] . Ал еркiн нарықтық қоғамда тек қана жергiлiктi басқару және өзiн-өзi басқару.

Сайлау еркiндiгi, еркiндiктiң алуан түрi барлық елдiң бастамашылығында жүзеге асырылатын зор шығармашылық әлеуеттi жұмылдыруға мүмкiндiк бередi. Сондықтан қазiргi демократиялық сайланған жергiлiктi басқару органдары мен өзiн-өзi басқару органдары қазiргi мемлекеттiң ең таптырмайтын бәсеке артықшылықтар қатарына жатады. Тәуелсiз Қазақстанның жетiлу кезеңiнде конституциялық негiздердi, жергiлiктi мемлекеттiк басқарудың құқықтық реттеуiн, өкiлді органдардың қызметiн қалыптастыруды дамытумен С. Зиманов, А. Таранов, О. Қопабаев, С. Сапарғалиев, М. Машан, В. Уваров, Л. Жанұзақова, Л. Мацупа және тағы басқа Қазақстан ғалымдары белсендi түрде айналысты. Елбасының алға қойған тұрлаулы саяси және экономикалық даму жолындағы мiндеттерi басқарудың барлық деңгейдегi тиiмдi жүйесiн талап етедi.

Мемлекетті дамытудың ұзақ мерзiмдi стратегиясына және ашық либералды нарықтық экономикасына сәйкес, мемлекет шектеулi рөл атқаратын, мiндеттер орындау аса қажетсiз, мемлекеттен өкiметтiң жергiлiктi органдарына және мемлекеттен меншiктi секторға мiндеттердi бiрте-бiрте тапсыруы. Орталықсыздандыру процессi даму барысында саяси және экономикалық аспектiсі бар. Басқарудың жергiлiктi органдарының орталықсыздандыру және дамуының негiзгi мақсаты мемлекеттiк басқарудың негiздерiн одан әрi демократияландыру, ағымдағы мәселелердi шешудегi сондай-ақ аймақтардың әлеуметтiк-экономикалық дамуының болашақ мiндеттерiн шешудегi басқарудың тиiстi деңгейдегi мiндеттердi тиiмдi жүзеге асыруға шарттар жасау. Қоғамда демократиялық процестердiң дамуы жағынан орталықсыздандырудың саяси аспектiсі маңызды. Қоғамдағы демократияландыру процесiнiң катализаторы ретiнде орталықсыздандыру аумақтың әлеуметтiк-экономикалық дамуын басқару процессiне халықты белсендi қатыстыру бойынша мақсат қою керек. Орталықсыздандырудың экономикалық аспектiсі аумақтардың экономикалық мәселелерiн ғана емес басқа да әлеуметтiк, демографиялық және экологиялық өзектi мәселелердi шешу үшiн негiз болып табылады.

Мемлекеттiк биліктiң әртүрлi деңгейлерi арасындағы қызмет саласының, мiндеттер мен жауапкершiлiктi айқын шектеуді қамтитын, сонымен қатар жергiлiктi мемлекеттiк басқарудың тиiмдi қызмет етуі үшiн шарттар құратын заңнамасын одан әрі жетiлдiру қажеттiлiгiне 2002 жылғы 20 қыркүйектегi құқықтық саясаттың Тұғырнамасында, Президенттiң Қазақстан халқына Жолдауында көңіл бөлінген [130] .

Қазақстан өзiнiң тәуелсiздiгiн жариялап, демократиялық қоғам құруға бел байлаған күннен бастап, жаңа мемлекеттiк құрылымның түрлерiн енгiзу мiндетi күн тәртiбiнде тұрды. Халықтық билiктiң, азаматтық қоғамның алғашқы баспалдағы болып табылатын жергiлiктi өзiн-өзi басқару жүйесiнiң соңғы Конституциядан орын алуының өзi осының айғағы.

Жергiлiктi өзiн-өзi басқару мәселесi Қазақстан үшiн, қазақ халқы үшiн мүлдем жаңа, жат құбылыс деп айтуға болмайды. Атам заманнан берi әрбір ауыл, әрбiр аумақ өзiнiң iшкi мәселесiн өздерi шешкен, оған хан да, сұлтан да араласпаған. Белгiлi бiр қауымның (ата, ру) iшкi жұмысын былай қойғанда, ауыл арасындағы, ата-ру арасындағы кикiлжiңдер, талас-тартыстар ауыл ақсақалдарынан артылса ара биге жүгiнумен, соның билiгiмен аяқталған. Орталық, мемлекеттiк билiк болып табылатын - Хан билiгi жергiлiктi мәселелердi шешуге ешқашан араласпаған ханның ісі - елдiң саяси бағыты, көршi елдермен қарым-қатынас, соғыспен бiтiм жасау, мемлекеттiк алым-салық, қысқасы, ел өмiрiнің негiзгi бағытын белгiлеу болып табылған. Ал ұлыстың ісі - жергілікті азаматтармен шешіліп отырған мәселелер.

Қазақ халқында басқарудың тармақтары көшпелі кезеңдегі рулық және таптық қоғам кезінен бастау алған. Ру басшылары мен тап жетекшілері құрылтайда сайланған. Олар дауларды қарау, әскери бөлімдерді қалыптастырып, оларға билік ету құқығына иеленген.

Қазақстанның ресей құрамына кіргеннен кейін патша әкімшілігі өз аумағын тиісті басқару мақсатында үлкен сұлтандар қатарынан сайлау жүргізу арқылы жергілікті басқару элементтерін енгізгісі келді. Кейбір жергілікті мәселелерді шешу мақсатында ауылдық жиындар жүргізілген (2, 244 б)

1867-1868 ж. ж. реформалар, Қазақстанның ауылдары мен округтері Ресей империясының әкімшілік аумақтық бөлінісі ретінде қарастырылып, «түзем әкімшілігі» тігінен билік ету нысанына көшкен.

Кеңес Үкіметі Қазақстанда әкімшілік аумақтық қайта құрылым жүргізе отырып, патша үкіметі сияқты бір мақсатты көздеді, орталықтан басқару. 1936 ж. КСРО құрылғаннан кейін одақтасқан республика жағдайы өзінің орталықтандырылған, әкімшілік басқару нысанын еш өзгертпеді.

1937 ж КСРО Конституциясы. Аталмыш құжатта жергілікті басқару органдары туралы былай делінген: «Облыстарда, қала, аудан, поселке, ауылдардағы мемлекеттік билік органы халық депутаттарының Кеңесі болып табылады».

1978 ж КСРО Конституциясы. КСРО Конституциясының 125 бабында «Облыстарда, қала, аудан, поселке, ауылдардағы мемлекеттік билік органы ретінде тиісті жұмысшы депутаттарының Кеңесі» қарастыралатындығы анықталған.

Меншіктің мемлекеттендірілуі мен бір партиялық жағдайда Кеңестердің өкілді билік органы ретіндегі күші азая бастаған.

1979 ж КСРО-ның поселкелік, селолық, ауылдық халық депутаттарының Кеңесі туралы Заң қабылданды.

Жоғарыда көрсетілген негіздерге сүйене отырып, 90-шы жылдардың басындағы жергілікті билік жүйесі бұрынғыдан жергілікті Кеңестік басқару жүйесіне негізделгендігі байқалады. 1993 ж дейін жергілікті басқаруды реформалау жергілікті билік жүйесінен біртіндеп алыстауға бағытталған. Ол жылдары билік жергілікті халыққа бағынған, яғни төменнен жоғарыға дейін.

Қазақстандағы жергілікті басқаруды реформалау процесі 1990 ж. «КСРО-ғы жергілікті шаруашылық пен жергілікті өзін-өзі басқарудың жалпы негіздері туралы» заң қабылдаудан басталды.

Аталмыш заң жергілікті билікті демократизациялау үшін қажет құқықтық негіз қалыптастырудың ең маңызды сатысы болып табылады. Жергілікті Кеңестік органдардың қызметі дербестік пен тәуелсіздік қағидалары негізінде жүргізіле бастады.

1990 жылы 15 ақпанда «КСРО халық Кеңестік депутаттары мен жергілікті өзін-өзі басқару туралы» КСРО Заңы қабылданды. Қабылданған заңның 3 бабында өкілді органдардың басымдылығы қағидасы бекітілді, ал жергілікті Кеңес төрағасы бір уақытта атқару комитетінің төрағасы болып танылады.

Заңның 9 бабы түрлі деңгейдегі жергілікті Кеңестер арасындағы олардың өкілділігіне байланысты, коммуналдық меншікке тиесілі мүліктің тиістілігіне қатысты пайда болған даулар мен олардың бюджеттері арасындағы кірістерді бөлісуге байланысты мәселелер сот тәртібімен қаралмайтындығы туралы ереже белгіленген. Заңда пайда болған дауларды өзара шешу жағдайлары қарастырылғанымен оларды қарау мен шешу жоғарғы Кеңеске берілген.

Бұл заңға сәйкес жергілікті өкілді орган-халық депутаттарының Кеңесі халықпен сайланған. Дегенмен, сол заңды қабылдау кезінде сол кезде басқарған коммунистік партияның позициясы өз күшін жоғалтпаған еді. Бұл дегеніміз халықтық депуттатарының Кеңесіне партия өкілдерінің енгізілуіне жол берілді дегені. Көптеген сайлау ұжымдары жылдар бойы қалыптасқан дәстүрге сәйкес партия активистерімен басқарылған, бұл жағдай сайлау компанияларына да үміткерлер ұсынуда әсер етті. Бұдан басқа, әлі қалыптаспаған компартиялық жағдайында кандидаттарды ұсыну жеке негізде болған. Үміткерлер ретінде беделді, атақты адамдарды ұсынған, олар қатарына сол партия белсенділері жатқызылған. Сөйтіп, жергілікті кеңес құрамында коммунистік партия мүшелері басым болған. Бұл жағдай саяси реформалар жүргізуге кері әсерін тигізген.

Екіншіден, 1992 ж Президент пен жоғарғы басшылармен тағайындалатын әкімшілік басшылары институтын енгізу жергілікті елді мекендерде Кеңестер билігі шектеле бастады. Егер бұрынғы кезде Кеңестердің өздеріне тиесілі, есеп беретін атқару органдары болса, қазір олар атқару билігіне бақылау жасау құқығынан айырылған. Соңғысының билігіне коммуналдық меншік берілді. Нәтижесінде жергілікті Кеңесте тек әкімшілік басшылығымен бекітілген бюджетті бекіту құқығы ғана берілген.

Қабылданған заң партиялық басшылықтың күйреуіне септілігін тигізді, ал Кеңестер кейбір мәселелерге қатысты өкілдігін кеңейткен. Кеңестік республика қолбасшылары орталық билікпен байланыс орнату кезеңінде ықпал ететін одақтастарын тапқан.

1992 ж 13 ақпанында Республиканың Жоғарғы кеңесі «КСРО халық Кеңестік депутаттары мен жергілікті өзін-өзі басқару туралы» КСРО заңына көшпелі кезеңде өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы Заң қабылдады. Бұл заңның бір ерекшелігі «өкілді және атқару органдарының өкілдігі мен қызметтік функцияларын жеке дара бөлу» қағидасын бекітті.

Ең қызықтысы, Жоғары Кеңес сол күні «КСРО Конституциясының жекелеген нормаларын тоқтата тұру туралы» тағы бір заң қабылдады. Бұл заң жергілікті органдар құрылымындағы өзгерістерге байланысты қабылданғандығы жарияланды.

Конституцияға өзгерістер енгізу атқару органдары мен Кеңес арасында өкілдігін бөліп қарастыруға негіз болды. Жергілікті әкімшіліктің жеке басшысы институты енгізіле бастады. Жергілікті әкімшілік басшысы ҚР Президенті немесе облыс әкімшілігіне есеп беріп, тиісті халық депутаттарының кеңесінің бақылауында болды.

Заңда жергілікті халық депутаттарының кеңесі ендігі кезде «әкімшілік басшылығының құзіретіне берілген мәселелерді қарауға», ал «жергілікті әкімшілік басшылары өз қарауына тиісті халықтық депутаттар Кеңесінің өкілеттілігіндегі мәселелерді қарауға болмайтындығы» қарастырылған.

1992 ж. 7 ақпанда «Экономикалық реформа жағдайында Қазақстан Республикасында мемлекеттік басқару органдарының қызметі мен ұйымдастырылуын жетілдіру туралы» ҚР Президентінің жарлығына қол қойылды. Бұл құжатта алғаш рет ҚР Президентінен бастап жергілікті ұйым басшыларына дейін атқару органдарының жүйесі және министрлер кабинетінің жергілікті атқару органдарының жүйесі және Министрлер кабинетінің жергілікті атқару органдарына бақылау жасау міндеті көрсетіледі.

Әкімшілік басшылары институтын енгізу атқару билігінің тік жүйесін қалпына келтірді, ал жергілікті өкілді органдардың қызметін сол Кеңестер атқарды. Жергілікті мәселелерді шешуде әлсіз кеңестер жергілікті мемлекеттік басқарудың тармағы болды.

Егемендік алғаннан кейін 1991-1993 ж. ж. аралығында республикада ерекше жағдай қалыптасты, жергілікті Кеңес пен жаңадан құрылған жергілікті әкімшілік жергілікті елді мекендердің мәселелері бойынша бәсекелестік жағдайда болды. Өтпелі кезеңде Кеңестіктер мен жергілікті әкімшілік арасындағы өкілділікті қайталау жағдайлары орын алды. Кейінірек жергілікті әкімшілік құзіреті жергілікті өкілді органдарға қарағанда неғұрлым ауқымдылау болды.

1993 ж 23 қаңтарда он екінші шақырылымдағы Жоғарғы Кеңестің тоғызыншы сессиясында жаңа тәуелсіз мемлекет ретінде Қазақстан республикасы тұңғыш Конституциясын қабылдады .

1993 ж конституцияда анық байқалмағанымен жергілікті халық депуттатарының Кеңесі туралы еш сөз көрсетілмеген. Заң шығарушы тұрақты термонологиялық айналым жасады, онда «жергілікті өкілді және атқару оргндары» ұғымы қолданылып, «жергілікті билік және басқару органдары» ұғымының орнына қолданыла бастады.

Жаңа терминология жалпылама республикада орын алған саяси құбылыстарды көрсетті.

1993 ж қараша-желтоқсан айларында барлық деңгейлердегі кеңестерді таратудан кейін және 1993 ж 10 желтоқсанда «ҚР жергілікті өкілді және атқару органдары туралы» ҚР Заңы қабылданғаннан кейін атқару жүйесінің орталықтандырылған жүйесі қалыптастырылды. Жергілікті елді мекендердегі саяси және шаруашылық биліктің барлығы жергілікті әкімшілік қолында болды. Ал өздерінің жеке материалдық қаржылай қаражаттары жоқ өкілді орган-мәслихаттар болса, іс жүзінде әкімшілік жанындағы кеңес беру органынан қалыптасқан. Олардың бағыныштылығы облыстық маңызы бар қаламен аяқталған.

1993 жылғы 10 желтоқсанда қабылданған Заңның негізгі бағыты мынада болған:

-өкілді органдар (мәслихаттар) жергілікті атқару органдарын құра алмайды;

-жергілікті әкімшілік басшысы ендігі кезде жергілікті халықтың өкілі емес, Президенттің өкілі ретінде қарастырылды;

-өкілді органдар тек аудандық деңгейлерге дейін құрылған, ауылдық елді мекендерде құрылмайтын;

-өкілді органдар халықтың өкілді органдары болып есептелмегенімен, жергілікті өзін-өзі басқару органдарымен тағайындалмаған;

-заңда «жергілікті өзін-өзі басқару органдары» ұғымы болмаған.

Қолданыстағы Конституция 1995 ж 30 тамызда қабылданып ҚР жергілікті өкілді және атқару органдары туралы заңында анықталған басқару жүйесін бекітті. Жергілікті мемлекеттік басқару мен қатар (85 б), ол жергілікті өзін-өзі басқару (89 б) нысанын да көрсетті. Сөйтіп, түрлі деңгейдегі Кеңестер мен 1995 ж Парламентті тарату белсенді саяси аренадан өкілді билік тармағын уақытша алып тастады.

2001 жылғы қаңтар айында «ҚР жергілікті мемлекеттік басқару туралы» ҚР Заңы қабылданды. Онда жергілікті мемлекеттік басқару жергілікті атқару және жергілікті өкілді органдар тиісті аумақтарда мемлекеттік саясатты жүзеге асыру мақсатында, өз құзіреттері шегінде оларды жүзеге асыруды жүзеге асыруға байланысты қызмет ретінде қарастырылған. Сөйтіп, жергілікті өкілді органдар тиісті елді мекендерге мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттік аппараттың бір бөлігі ретінде қарастырылды.

Қазақстан Республикасы Президентінің 2005 жылғы 18 ақпандағы «Қазақстан экономикалық әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолында». жолдауында парламенттік басқару формасының бақылау өкілеттіктерін кеңейтуді де қарастыру керек. Бұл мемлекеттік билік жүйесін орталықсыздандыру, жергілікті өзін-өзі басқару жүйесінің рөлін атқару жолындағы басты қадам болады» деген болатын.

Жолдауды негізге ала отырып, ондағы ұсыныстарды тәжірибеге енгізу мақсатында мемлекеттік комиссия құрылды.

1. 2 Маслихаттардың парламенттік басқару нысанындағы қалыптасу ерекшеліктері.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.