Қылмыстық жаза тағайындау туралы

Пән: Құқық, Криминалистика
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 76 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ 3

1. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАЗАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖЕКЕ ДАРАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ

Қылмыстық жазаның түсінігі мен мақсаттары . . . …7
Қылмыстық жазаның жүйесі және оның түрлері . . . 14
Жазаны жеке даралаудың негізгі қағидалары . . . … . . . 28

2. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАЗА ТАҒАЙЫНДАУДЫҢ ТҮРЛЕРІ ЖӘНЕ НЕГІЗДЕРІ.

Жаза тағайындаудың жалпы негіздері. … . . . 37
Қылмыстық жауаптылық пен жазагы жеңілдететін.

мән-жайлар . . . … 40

Қылмыстық жауаптылық пен жазаны ауырлататын

мәнжайлар. 43

Белгілі бір қылмыс үшін көзделген жазадан гөрі

неғұрлым жеңіл жаза тағайындау. ……. . 47

Аяқталмаған қылмыс үшін жаза тағайындау . . . …. . 48
Қатысып жасалған қылмыс үшін жаза тағайындау…. . . . 50
Қылмыстардың жиынтығы бойынша жаза тағайындау……… . . . 51
Қылмыстардың қайталануы жағдайында жаза тағайындау . . . … . . . 54

Үкімдердің жиынтығы бойынша жаза тағайындау . . . 56

ҚОРЫТЫНДЫ . . . . …… 61

ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ. . 64

РЕФЕРАТ

Дипломдық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, он екі бөлімшеден, қорытындыдан және пайдаланылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Бірінші тарау қылмыстық жазалар және оларды жеке даралаудың негізгі қағидалары деп аталады. Осы тараудың бірінші бөлімшесінде қылмыстық жазаланың түсінігі мен мақсаттары қарастырылады.

Аталған тараудың екінші бөлімшесінде жазаның жүйесі және оның түрлері қаралып кеткен.

Қарастырылып жатқан тараудың жазаны жеке даралаудың негізгі қағидалары қарастырылып кеткен.

Екінші тарау қылмыстық жаза тағайындаудың түрлеріне және негіздеріне арналған. Осы тарауда жаза тағайындаудың жалпы негіздері мен қылмыстық жауаптылық пен жазаны жеңілдететін және ауырлататын мән-жайлар қарастырылған. Сонымен қатар, жаза тағайындаудың жекелеген түрлері жан жақты ашылып қаралған.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі: Жаза тағайындаудың жалпы негіздері мен оларды жеке даралаудың негізгі проблемаларын қарастыру.

Дипломдық жұмыста тәжірибелік және теориялық тұрғыда елеулі маңызы бар, теориялық жэне тәжірибелік түжырымдар мен үсыныстар бар. Сондай-ақ дипломдық жұмыста, қазіргі кезде қолданылып жүрген қылмыстық заңдылық терең сараланып, оны жетілдіру бойынша бірқатар үсыныстар жасалған.

Дипломдық жұмыстың құрылымы және көлемі дипломдық жұмыстың мақсаты мен міндеттеріне сай келеді. Дипломдық жұмыс екі бөлімнен, он екі бөлімшеден, қорытынды және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады.

Дипломдық жұмыстың зерттеуінің объектісі Жаза тағайындаудың жалпы негіздерін қамтамасыз ететін қоғамдық қатынастар

Дипломдық жұмыстың құрылымы. Дипломдық жұмыс 2 бөлімнен, 12 бөлімшеден, кіріспе мен қорытындыдан тұрады.

Дипломдық жұмыстың мақсаты. Жазаға байланысты ғылыми күрделі мәселелердің деңгейін қарастыру, оларға қылмыстық күкықтық талдау жасау, сондай-ак қылмыстарымен күрес жүргізудің тиімді шараларының бірі жаза тағайындау жұмыстың мақсаты болып табылады.

Дипломдық жұмыстың міндеттері. Жоғарыда көрсетілген мақсаттарға жету үшін дипломдық жұмыста төмендегідей міндеттерді шешу көзделген:

Жаза тағайындаудың жалпы бастамаларын анықтау үшін қылмыстық жауаптылықты нақтылау.
Жаза тағайындаудың негіздерін анықтау және оларды басқа да құқықбұзушылық шараларынан ажырату.
Жеңілірек жазаларды кеңінен қолдануды қарастыру.

ГЛОССАРИЙ

Жаза - жазалаудың күшпен қолданылатын, мәжбүрлейтін жағы, яғни, сотталған тұлғаны заңда көзделгендей құқықтарымен бостандықтарынан айыруды немесе оларды шектеуді келтіретін жағы деп түсіну керек.

Түзеу дегеніміз - бұл сотталған тұлғаның психикасынан (санасынан) оны қылмыс жасауға жеткізген теріс әдеттерді аластату.

Негізгі жазалар дегеніміз - заң бойынша жеке дара жаза ретінде жазаның мақсатын жүзеге асыру үшін қолданылатын жаза түрлері.

Қосымша жазалар дегеніміз - негізгі жазаға қосылып тағайындалатын, жазаның мақсатын жүзеге асыруда оған көмекші роль атқаратын жазалар.

Айыппұл - Қылмыстық кодексте көзделген шекте, заңмен белгіленген және жаза тағайындау сәтіне қолданылып жүрген айлық есептік көрсеткіштің белгілі бір мөлшеріне сәйкес келетін мөлшерде не сотталған адамның жалақысының немесе ол қылмыс жасаған сәтіне белгілі бір кезең ішіндегі өзге де табысының мөлшерінде тағайындалатын ақша өндіріп алуды айтамыз.

Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру. - ҚК-тің 41-бабына сәйкес, белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру мемлекеттік қызметте, жергілікті өзін-өзі басқару органдарында белгілі бір лауазымды атқаруға немесе белгілі бір кәсіптік не өзге де қызметпен айналысуға тыйым салудан тұрады. Белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпен айналысу құқығынан айыру жазаның негізгі түрі ретінде бір жылдан бес жылға дейінгі мерзімге және жазаның қосымша түрі ретінде алты айдан үш жылға дейін мерзімге белгіленеді. Сыбайлас жемқорлық қылмыстарын жасағаны үшін белгілі бір лауазымды атқару немесе белгілі бір қызметпе айналысу құығынан айыру жазаның негізгі түрі ретінде үш жылдан он жылға дейінгі мерзімге және жазаның қосымша түрі ретінде бір жылдан жеті жылға дейінгі мерзімге белгіленеді.

Қоғамдық жұмыстарға тарту. - ҚР ҚК-42-бабына сәйкес, қоғамдық жұмыстарға тарту сотталған адамның негізгі жұмыстан немесе оқудан бос уақытта тегін қоғамдық пайдалы жұмыстарды жасауынан тұрады.

Өлім жазасы - ату жазасы адамның өміріне қол сұғатын ерекше ауыр қылмыстар үшін, сондай-ақ соғыс кезінде немесе ұрыс жағдайында мемлекеттік сатқындық, бейбітшілікке және адамзаттың қауіпсіздігіне қарсы қылмыс және ерекше ауыр әскери қылмыстар жасағаны үшін ең ауыр жаза ретінде қолданылуы мүмкін.

К і р і с п е

Дипломдық тақырыбының өзектілігі. 1995 жылғы тамыздың 30 жұлдызында бүкіл халық атынын қабылданған Қазақстан Республикасының жаңа Конституциясы қоғам, мемлекет және әрбір жеке адам тіршілігіңдегі ерекше орын алатын негізгі -негізгі тарихи қағидаларды бекітіп берді. Сол Қазақстан Республикасы

Конституциясының ең бірінші бабында былай делінген: "Қазақстан Республикасы өзін демократиялық, зайырлы, құқықтық және әлеуметтік мемлекет ретінде орнықтырады және оның ең қымбат қазынасы -адам және адамның өмірі, құқықтары мен бостандықтарын құрметтеп қорғайды"[1] . Қазақстан Республикасының азаматтарына нәсіліне, ұлтына, жынысына, тіліне, әлеуметтік, мүліктік және лауазымдық жағдайына, әлеуметтік тегіне, тұрғылықты жеріне, дінге көзқарасына, сеніміне, қоғамдық бірлестікке мүшелігіне, сондай-ақ бұрын құқық тәртібін бұзғанына, тіпті қылмыс жасап қылмыстық жазаға тартылғанына қарамастан барлық азаматтық құқықтар мен бостандықтар теңдігіне кепілдік берілді.

Міне, осы ерекше айтылған қағидаларды біз іс жүзіне асыра бастағанымызды жер бетіндегі елдер тани бастады, соның арқасында Қазақстан Біріккен Ұлттар Ұйымының толық мүшесі болды, ертеден белгілі өркениетті елдер қатарындағы мемлекетке айналды.

Әрине, жаңаша қоғамдық қатынастар оңай құрылмайды. Кемістіктер әлі де аз емес. Өйткені барлық мемлекететтер тарихында кездесетін этатизм мен құқықтық мемлекет идеялары ұзақ уақыттар бойы бір-бірімен белгілі бір қайшылықта, арпалыста өтуі әбден мүмкін [2, 8б] . Жаңа қоғамдық қатынастарды құру, осыған байланысты пайда болған күрделі көрініс өзгерістер қарапайым халықтың, әрбір азаматтың өмірінде нарықтық қатынастардың қыспағына түсіп, үнемі арпалыс-қозғалыстағы саяси құбылыстарға тәуелді болуына, ал осының арқасында адамға ең қажет әкономика саласындағы әжептеуір дағдарыстарды басынан өткізуге соқтыруда. Қазір экономикалық құлдырауымыздың салдарынан азаматтардың көпшілігінің табысы мен өмір сүру деңгейі нашарлап кетті. Мысалы, жұмыссыздық етек жайды. Жалақы мен зейнетақы деңгейі төмен, оларды уақытылы төлеу де өз алдына бір ауыр мәселе болды. Қатарынан қабылданып жатқан құқықтық немесе ұйымдастыру шараларына қарамастан еліміздегі заң тәртібін бұзушылық, әсіресе қылмыстық ахуал күрделі күйінде қалып отыр [3, 25б] .

Әрине, қай қылмыстылықтың да алдын алуда әуелі жалпы тәрбие, оның ішінде құқықтық тәрбие негізгі құрал болып есептеледі. Өкінішке орай, қазір елімізде келеңсіздік әлеуметтік құбылыстар, заң бұзушылық, әсіресе әртүрлі қылмыстық көріністер көбеюде. Қазақстан Республикасында әсіресе соңғы он жылдың шамасында қауіпті, аса қауіпті қылмыстар, оның ішінде әсіресе ұйымдасқан сыбайлас іс-әрекеттер етек жайды.

Сондықтан елімізде келеңсіз әлеуметтік құбылыстар, заң бұзушылық, әсіресе әр түрлі қылмыстық көріністер көбеюде.

Өткен 2010 жылы республикамызда 73160 тек қана ауыр және аса ауыр қылмыстар жасалған екен. Ал сол қауіпті және аса қауіпті қылмыстардың 60 пайызы ғана ашылған. Бірақ жылдық республика бюджетінен ішкі істер органдарына бөлінген қаражат (мысалы, 2010 жылы) небәрі 15 миллиард теңге болса, оның үштен бірі тек қана сотталған адамдарды бақылап ұстауға кеткен екен. Мұндай құбылыс терең ойлы, жан-жақты қамтамасыздандарылған қоғамдық, мемлекеттік, қала берді әрбір азаматтық іс-қимылды, күрделі де пәрменді жұмысты талап етеді. Мұның басты себебі неде екендігін және қылмыстың түп төркінінің қайдан шығатынын көптеген авторлар, қазіргі нарықтық қылмыс жасаушылырды көбейте түсуде деп пайымдайды.

"Тамағы тоқтық, жұмысы жоқтық аздырар адам баласын"- деп, кезінде данышпан Абай айтқандай, дана ақын заманындағы рухани азғындық туралы меңзеген еді. Ал қазір ше? Істерге жұмысы, ішерге тамағы жоқ адам тек азып қана қоймай, тозып кететіні анық. Тозғаны сол сергелдеңнің салдарынан ұрлық-қорлық, зорлық-зомбылық жасауды әдетке айналдырады. Бүгінгі күнге дейін республикамызда жұмыссыздар қатарына 250 мыңнан астам адам тіркелген. Ал тіркеуден өтпегендері қаншама. [4, 32б] .

Сондай-ақ, ешкімді де бей жай қалдырмауға тиісті тағы бір дерттің түрі маскүнемдік. Көптеген зерттеулердуң нәтижесіне қарағанда қылмыскердің қарамағына ілінетіндер негізінен осы аздап болса да ішімдік ішкендер. Осы арақ-шараптың кесірінен адамдарды аяусыз азаптап өлтіру, денелерін бөлшектеп тастау фактілері көбейді. Ішімдік - болашақ құрбанның сақтану, қарсыласу өз мінез-құлқына бақылау жасау қызметін азайтады, орындаушылық әрекетке итермелеп тұрады. Ол ешнәрседен қайтпайды, арғы жағынан түрт шайтаны итермелеп тұрған соң ішіп алған адам таьан асты, ойланбай әрекет жасайды, сонымен қылмысқа барады.

Біз күнделікті газет журналдардан қылмыс жайындағы мәліметтерді қараймыз, мұнша кісі өлімі, мұнша адам тоналған, мұнша адам ұрланған деп жазып жатады. Біз мұнда тек құрғақ цифрларды ғана көреміз, ал олардың артында қаншама адам өлімі, қанша қорқыныш пен үрей жатыр десеңізші. Ертеңгі күні сол зардаптың арасында бізде болмауымызға кім кепіл.

Сондықтан да қылмыстың алдың алу үшін қоғамдағы алкегольдік ішімдіктердің біршамасын реттеу немесе патрульдік полицияларды қақ жерлерде көбейтудің қылмыстың алдын алуына серпігін тигізері сөзсіз деп ойлаймын [5, 6б] .

Әрине қай қылмыстың алдын алуда әуелі жалпы тәрбие, оның ішінде құқықтық тәрбие негізгі құрал болып есептеледі. Сондықтан да Қазақстан Республикасы Президентінің 1995 жылғы маусымның 24 жұлдызында шыққан "Жалпыға бірдей құқықтық білім мен тәрбие беру туралы " қаулысының негізгі талаптарын іске асырып, жастарға өз дәрежесінде жеткілікті құқықтық тәрбие беруді дұрыс жолға қою үлкен жұмыс.

Қылмыстылықтың алдын алу шаралары олардың негізгі-негізгі көрсеткіштеріне байланысты әртүрлі болуы мүмкін. Алайда, басты шара Президентіміз Н. Ә. Назарбаев атап көрсеткендей "өтпелі кезеңдерді бастан кешіп қоғамда, мемлекеттік экономика әлі сақталып қалған тұста, жеке меншік институттары әлі қалыптасып біте қоймаған кезде, мемелекеттің қызметінің орасан зор маңызға ие болатындығы" [6, 75б] . Мемелекет қызметі барлық басқа да қылмыстық құбылыстың алдын алудағы жасайтын әлеуметтік субьектілермен салыстырғанда ауқымды да терең және пәрменді болуы қажет. Өйткені жалпы, қоғамдағы құқық тәртібі негізінен мемлекет күшімен сақталатыны белгілі.

Ал барлық алдын алу шаралары белгілі нәтиже бермеген жағдайда мемлекет мәжбүрлік шара қолдануы тиіс. Сондықтан да қоғамдық тәртіпті, заңды бұзушыға тиісті әр түрлі әкімшілік, тіпті қылмыстық жазалау пайдаланады. Әрине, қылмыспен күресте жазаның рольі ерекше. Себебі жаза - қылмыс жасаған адамға берілетін қоғамдық, әлеуметтік әділеттіліктің басты бір көрсеткіші. Оның үстіне жаза қылмыстылықпен күрестің белгілі шамада болса да өте қажетті құралы. Қылмыстық жаза - мемлекет қолындағы маңызды құрал, өйткені ол арқылы мемлекет адамды, оның құқығын, бостандығын, заңды мүддесін, меншікті, ұйымдардың құқықтарын, олардың заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіпті және қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, конституциялық құүрылысты, еліміздің аумақтық бүтіндігін, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін, барлық адамдардың бейбіт өмірі мен қауіпсіздігін қылмыстық қастандық әрекет-әрекетсіздіктен қорғайды. Басқаша айтқанда, жаза -қылмыстық жауаптылықты жүзеге асырудың басты формасы және қылмыскердің алдын алу шараларының қажетті бірі болып табылады.

Тағы бір айтарлық нәрсе мынада. Жазаның тәрбиелік мәні жоқ емес. Әсіресе " жазаны пайдаланып, қылмыскердің қылмысты қайталап жасауына кедергі етуге әбден болады. Қала берді біреуге жаза беру арқылы басқа да қылмыс жасауға ниеті бар адамдарды қылмыстық әрекеттерден сақтау мүмкіндігі бар".

Тақырыптың зерттелу деңгейі. Жаза мәселелері кеңес дәуірінің оқымыстылары П. П. Андрушконың, М. Н. Авдеевтің, М. Н. Авербахтың, Ю. В. Баулиннің, С. В. Бородиннің, М. С. Гринбергтің, И. Н. Даньшиннің, Ю. А. Демидовтің, Н. И. Загородниковтің, И. И. Карпецтің, М. И. Ковалевтің, Д. П. Котовтың, А. И. Красиковтың, И. Ф. Кузнецованың, Ю. И. Ляпуновтың, Н. С. Малеиннің, П. С. Матышевскийдың, И. Ф. Огарковтің, А. А. Пионтковскийдің, В. Я. Тацидің, Н. С. Тишкевичтің, М. Д. Шаргородскийдің, Д. Читловтің, сондай-ақ қазақстандық ғалымдар А. Н. Ағыбаевтың, Е. О. Алаухановтың, Ғ. Ы. Баймурзиннің, А. А. Исаевтың, Р. Т. Нұртаевтың, Е. І. Қайыржановтың, С. С. Молдабаевтың, С. М. Рахметовтың, И. И. Роговтың, А. А. Темербековтің, А. А. Смағұловтың еңбектерінде қарастырылған.

Жаза тағайындаудың жалпы бастамаларын анықтау үшін қылмыстық жауаптылықты нақтылау.
Жаза тағайындаудың негіздерін анықтау және оларды басқа да құқықбұзушылық шараларынан ажырату.
Жеңілірек жазаларды кеңінен қолдануды қарастыру.

Дипломдық жұмыстың зерттеуінің заты жазаның түсінігі, қылмыстық жаза мен жауаптылықты нақтылайтын заңдылықтың даму кезеңдері қарастырылады.

Дипломдық жұмыстың әдістемесі мен әдіснамасы. Дипломдық жұмыс диалектикалық логика, философия, мемлекет және құқық теориясының, қылмыстық құқықтың және қылмыстық іс жүргізудің негізгі кағидалары мен негіздеріне сүйене отырып жүзеге асырылады.

Дипломдық жұмыстың ғылыми жаңалығы Жаза тағайындаудың жалпы негіздері мен оларды жеке даралаудың негізгі проблемаларын қарастыру.

Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі. Дипломдық жұмыстың құрылымы мен көлемі осындай жұмыстарға қойылатын талаптарға толықтай сай келеді.

1 ТАРАУ. ҚЫЛМЫСТЫҚ ЖАЗАЛАР ЖӘНЕ ОЛАРДЫ ЖЕКЕ

ДАРАЛАУДЫҢ НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАРЫ.

Қылмыстық жазаның түсінігі мен мақсаттары.

Мемлекеттің қылмысқа қарсы күрестегі қолданатын шаралары сан түрлі. Мемлекеттің қолданатын осы шаралар ішіндегі ең негізгісі де ең ықпалдысы да -жаза, яғни жазалау шарасы болып табылады. Қылмыстық-құқықтық нормалардың бұзылмауын мемлекет мәжбүрлеу арқылы жүзеге асырады. Себебі, басқа құқықтық нормаларға қарағанда қылмыстық құқықтағы тыйым салынған нормалар жиірек бұзылады және оның мемлекет, қоғам мүддесіне немесе жеке азаматтардың мүддесіне тигізетін залалы басқа құқық салаларының нормаларының бұзылуына қарағанда анағұрлым мол.

Жаза адам мен азаматтың құқықтарын, бостандықтарын, заңды мүдделерін, адамзаттың қауіпсіздігі мен бейбітшілікті, меншікті, ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделерін, қоғамдық тәртіп пен қауіпсіздікті, қоршаған ортаны, Қазақстан Республикасының конституциялық құрылысы мен аумақтық тұтастығын, сонымен қатар, қоғам мен мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделерін қылмыстық қол сұғушылықтан қорғауға бағытталған [7, 102б] .

Жаза қылмыс үшін мемлекет тарапынан сот арқылы қолданылатын мәжбүр ету шарасы. Жазаның мақсаты тек жазалау ғана емес, сонымен бірге оны адал еңбек етуге, заңды дәл орындауға, қоғамдық тәртіп ережелерін құрметтеуге үйретіп, қайта тәрбиелеу. Мемлекеттің соттан басқа ешқандай органы қылмыстық жаза қолдана алмайды. Жаза қылмыс жасаушылардың түрлі құқықтарына шек қойып, моральдық қасірет шектіреді. Жазаның нәтижесінде айыпталушы еркінінен немесе азаматтық құқығынан және мүлкінен айырылуы мүмкін [8, 320б] .

Қай мемлекет болмасын ол қылмысқа қарсы күрес жүргізуде әртүрлі әлеуметтік ұйымдастырушылық, экономикалық, тәрбиелік рухани шаралардың барлық түрін кеңінен қолдануға тырысады. Өйткені, қылмыстық құқық саясаты жалпы мемлекет саясатының белгілі бір қажетті түрі бола тұрып, жан-жақты шараларды әсіресе қылмыстық әрекет пен әрекетсіздіктің алдын алуға арналған комплексті (кешенді) шараларды қамтиды. Нұрлан Әбдірұлының айтуынша, осы соңғы шараларды қылмысты болдырмау саясаты деп атауға болады. Қылмыстық құқықтық шаралар қажетті, бірақ мәжбүрлі түрде пайдаланатын амалсыздық шаралары. Сондықтан да қылмыстық шара мемлекеттік күштеу шарасы ретінде тек арнаулы, заңда көрсетілген жағдайда ғана жүзеге асырылады. Қылмыс жасаған адамдарға жаза қолдану мемлекеттің атқаратын функцияларының бірі ретінде қарастырылады. Әсіресе, ауыр немесе ерекше ауыр қылмыс жасағандарға оған сәйкес ауыр қылмыстық-құқықтық шаралары да сан алуан. Жалпы құқықтық шаралар құрамына тек қылмыстық- құқықтық шаралар ғана емес, сонымен бірге басқа да құқықтық (азаматтық, әкімшілік, тәртіптік т. б) шаралар да жатады. Қылмыстық шара мемлекеттік күштеу шараларының жеке бір түрі және оның басқалардан өзіне тән біраз ерекшеліктері бар. 7

Біріншіден, қылмыстық шара-мемлекеттік күштеу шарасы ретінде қылмыстық заңмен ғана белгіленеді. Қылмыстық кодексте жазаның сот үшін міндетті тізбектері мен оларды қолданудың тәртібі тұжырымдалған. Сот қылмысқа кінәлі адамға қылмыстық заңда көрсетілген шараның шеңберінде және оның шегінен шықпай жаза тағайындайды. Ерекше жағдайларда ғана сот заңның нақты бабында көрсетілгеннен гөрі жеңілірек жаза тағайындауға құқылы. Бұл жаза тағайындаудағы гуманизм қағидасы болып саналады.

Екіншіден, мемлекеттік күштеу шарасы ретіндегі қылмыстық жазаны мемлекет атынан және тек қана сот үкімімен тағайындалады. Жаңа Қылмыстық Кодекстің 38- бабында жаза дегеніміз-соттың үкімі бойынша тағайындалатын мемлекеттік мәжбүрлеу шарасыҚ делінген. Қылмыстық жазамен салыстырғанда басқа да мемлекеттік күштеу шаралары мемлекеттік органдар немесе лауазымды адамдар арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, қоғамдық тәртіпті бұзған адамды полиция бастығы әкімшілік жауапқа, салық инспекциясының лауазымды адамы салықтан бұлтарушыларды заңда көрсетілген тәртіппен жазалайды. Немесе әкімшілік комиссиясы өзіне берілген құзірет шеңберінде әкімшілік құқық бұзушыларды тиісті жауапқа тартады. Бірақ осы аталған органдардың немесе лауазымды адамдардың бірде біреуінің қылмыстық жаза қолдануға құқы жоқ.

Үшіншіден, заңда көрсетілген тәртіппен сотталған адамды жазадан босату, сондай-ақ тағайындалған қылмыстық жазаны жеңілдету тағы да сот арқылы жүзеге асырылады. Тек қана рақымшылық және кешірім беру актілерімен жазадан босату немесе жазаны жеңілдету Қазақстан Республикасы Конституциясына сәйкес Парламент және Республика Президентінің шешімдері арқылы жүзеге асырылады.

Төртіншіден, Қылмыстық жаза жария түрде ашықтан ашық тағайындалады. Яғни қылмыс жасаған адамның кінәсін анықтап, оған жаза тағайындауды қажет деп табу, қылмыстық жазаның нақты түрі мен көлемін анықтау жеке немесе заңды тұлғалар арқылы емесе мемлекет арқылы жария түрде ашықтан-ашық белгіленеді. Сондықтан да қылмыстық жаза кінәлі адамға мемлекет атынан белгіленеді.

Бесіншіден, мемлекеттік күштеу шаралары ретінде қылмыстық жаза тек қылмыстық заңда көрсетілген нақты қылмысты жасаған кінәлі адамға ғана қолданылады.

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.