Қазақстан Республикасындағы сыртқы сауданың дамуы

I. Кіріспе
II. Негізгі бөлім
1) Қазақстан Республикасында сыртқы сауданың дамуы
2) Қазақстанның тауарлық импорттары мен экспорттары
III. Қорытынды

Қазақстанның жеткілікті экспорт-импорттың мүмкіншілігі бар. Республика жерінде бұрынғы КСРО хорм кені қорының 98 пайызы, вольфрамның-53 пайызы, қорғасының -47 пайызы, мырыштың -40 пайызы, фосфариттің -65 пайызы, мыстың -30 пайызы және тағы басқа қорлар шоғырланған. АӨК-де әсіресе астық және мал шаруашылық өнімдері бойынша едуәір айтарлықтай экспорттық мүмкіншігі бар. Қазақстанның жер қойнауында әлемде зерттелген пайдалы қазыналардың 1/15 бөлігі орналасқан. Республика вольфрам қоры бойынша әлемде бірінші орында, хромит және фосфарит қорлары-екінші, марганец рудасы- үшінші, қорғасын және молибден қорлары бойынша – төртінші орын алады. Темір рудасы қорынын да әлемдік маңызы бар.
1995 жылы республиканың барлық сауда айналымының көлемі 10,7 млрд АҚШ долларына тең болды, оның 5,15 млрд доллары экспорт курсы, ал 5,6 млрд доллары импортты құрады. 1996 жылы бірінші тоқсанында сыртқы сауда айналымын жалпы көлемі 2365,5 млн АҚШ долларына тең болды, оның 1652,2 млн экспорт құрастырса, ал 984,3 млн импорт құрастырады.
1996 жылы бірінші тоқсанында экспорт көлемінің импорттан асуы нәтижесінде республикада 667,9 млн АҚШ доллары сомасына тең көрнекті активті сыртқы сауда сальдосы қалыптасты. Бірақ та, өтпелі кезең кезінде еліміздің ішкі нарығының тапшылығы салдарынан импортты ықшамдау жөн болар ма? Біздің пікіріміз бойынша бұл келесі себептер арқылы болған:
- сыртқы борышты төлеуге байланысты туған проблемалар бойынша сырттан түсетін қарыздырдың қысқаруы
- импортты ойсырату шараларының жеткіліксіз тиімділігі
Қазақстан Республикасының жалпы товар айналым көлемінің 64 пайызы ТМД елдерімен сауда жүргізуге келеді, олардың ішінде негізгі серіктестер Ресей, Түркменстан, Өзбекстан. Европалық елдердің сыртқы саудадағы үлесі 22 пайызға тең, негізгі серіктестеріміз Германия, Нидерландия, Швейцария, Англия, Азия регионның сыртқы саудадағы сыбағалы үлесі товар айналымының 13 тең, ең тығыз қарым-қатынас жасайтын елдер Қытай, Оңтүстік Корея және Түркия.
Қазақстан экспортының құрылымында басым өнімдер металлургия өнімі -36 пайыз, минералды өнімдерді -32 пайыз, дәмтағам және оларды өндіруге қажет шикізаттар- 12 пайыз, химия өнімдері – 11 пайыз.
Импорттық құрылымында басым түсетін отын-энергетикалық қорлар және минералды шикізаттар -38 пайыз, машина, құрал-жабдықтар және транспорт жабдықтары-23 пайыз.
Экспоттың жалпы көлеміндек еркін айырбасталымды валюта бойынша шетке шығарылатын өнімнің 58 пайызы сатылады, 30 пайызы тұйық валюта бойынша, ал 7 пайызы товарлар айырбастау жолымен жүргізіледі.

1. Қ. Нурғалиев «Қазақстан экономикасы»,
2. «Егемен Қазақстан»,журнал «Экономика и права Казахстана» 2004 г.13 номер,
3. «Қазақстан бүгін»
4. ҚазҰУ баспасөз журналы «Хабаршы» №4(50) 2005 ж.