Қазіргі монархиялардағы мемлекеттік басқару жүйесі (Жапония, Ұлыбритания) салыстырмалы сипаттама

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
а) Ұлыбританиядағы мемлекеттік басқару
ә) Жапон мемлекетінің басқару жүйесі
б) Жапон және Ұлыбритания мемлекеттерінің басқару жүйесінің ерекшеліктері
3. Қорытынды

Мемлекеттік басқару дегеніміз- өззінің ерекшеліктері бар біртұтас мемлекеттік билікті жүзеге асырушы институт.
Қазіргі таңдағы монархиялық басқару формасындағы мемлекеттерде негізгі атқару, яғни жоғарғы билік монархтың қолында деп есептелінеді. Дегенмен монарх көп жағдайда ондай билікті иемденбейді.
Бұл зерттеудің негізгі мақсаты- Жапон және Ұлыбритания мемлекеттерінің мысалында, қазіргі монархиялардағы мемлекеттік басқаруды зерттеу және оны біртұтас жүйе ретінде қабылдай отырып, мемлекеттік аппараттың әр деңгейдегі функцияларын және ұйымдастыру тәсілін анықтау. Ол үшін келесі істі орындау қажет:
• Мемлекеттік басқаруға толық түсініктеме беру;
• Жапон мемлекетінің басқару жүйесін анықтау;
• Ұлыбританияның мемлекеттік басқару жүйесін қарастыру;
• Екі елдің ерекшеліктерін ажырату;
Бұл зерттеудің өзектілігі- қандай да болмасын мемлекет мемлекеттік басқару органдарынсыз тиімді іс-әрекет ете алмайды. Өйткені басқару бұл-атқару, бұйрық беру, қабылданған заңдардың орындалуын қадағалау. Бір сөзбен айтқанда мемлекеттік саясатты әкімшілдік органдар арқылы жүзеге асыру.

Ұлыбританияның мемлекеттік басқару жүйесі
Ұлыбритания - конституциялық монархия. Мемлекет басшысы болып король (королева) есептелінеді. Патшалық титул әкеден балаға мұра ретінде беріліп отырады.
Формальді түрде монархтың құзіреті бәрінен жоғары, бірақ оның жеке билігі шектеулі.Л.С. Эсмери және Г.Моррисонның пікірінше, саяси билікті жүзеге асыратын құзіретке үкімет ие. Яғни билік тарихи ерекшеліктерге байланысты парламентке емес үкіметтің қолына көшті. Бұл пікір қазіргі жағдайды дұрыс бейнелемесе де, саяси процессті талдау барысында кездеседі. Өйткені заңшығару процесінде жеңіп шыққан партия адамдары көп кездеседі. Ал үкіметтің басына сол жеңген партияның лидері келеді.Ол лидерді үкімет басшысы етіп королева бекітеді.
Орталықтанған үкімет билігі министрлерден тұратын органдардың қолында. Мемлекеттік басқаруда негізгі рольді үкімет және премьер-министр ойнайды. Ол кабинеттің және үкіметтің іс-әрекеттерін басқаруын жүзеге асырады. Премьер- министр королеваның (Елизавета II) басты кеңесшісі, халықаралық қатынастарда өкілдік функциясын атқарады, министрлер кабинетіне және үкіметке қарастыруға бірнеше мәселелерді шешуді ұсынады ( ол тек кабинет пен министрлер шешетін мәселелер), олардың жалпы саяси стратегиясын айқындайды.
Э. Берчтың айтуы бойынша, саяси шешім қабылдауға әсер ететін факторлардың ішіндегі ең негізгісі премьер-министрдің өзіндік позициясы. Яғни, қазіргі таңдағы Ұлыбританияға саяси шешім қабылдаудуа премьер -министрдің ролінің өсуі тән. Тәжірибе көрсеткендей, премьер -министр өзінің өкілеттігін сыртқы саясатта, экономикалық саясатты анықтауда және де мемлекеттің басқа да әр түрлі маңызды салаларында көрсетеді.
Премьер-министр көп жағдайда монархтың атынан іс-әрекет атқарады. Бұл дегеніміз мемлекеттің жоғарғы чиновниктерін тағайындау, парламентті шақыру немесе тарату, соғыс жариялау немесе бейбітшілік орнату премьер-министрдің құзіретінде.
Үкіметтің тиімді іс-әрекет етуіне себеп болатын бірден-бір орган премьер-министрдің секретаиаты. Бұл органда тұрақты қызметшілері болмайды. Оның құрамын жоғарғы рангтың қызметшілері, чиновниктері толтырады. Олардың негізгі функциясы - кабинетпен, жеке министрліктермен, ведомстволармен қатынасты үнемі орнату, ақпараттық және аналитикалық материалдарды дайындау.
Ұлыбританияда жергілікті билік органдарында бірнеше деңгейлер қалыптасқан: графтықтар, аймақтар, территориялық бірліктер. Барлық әкімшілік территориялар кеңестермен басқарылады. Олар 4 жылға сайланады. Жергілікті атқарушы билігінің басында кеңестер төрағасы отырады.

1. Василенко И.А. Государственно-административное управление стран запада: США, Великобритании, Франции, Германии.

2. Ершин В.Е. Политическая система современного японского общества // государство и право. 1999 № 5.


3. Формэн Ф.Н. Основные черты и институты английской политики // Государство и право. 1987 № 3.

4. Жарнаи Ш. Японское государство и управление // Государство и право. 1986 № 6

5. Байгереев М. великобритания: реформирование властной вертикали // Человек и труд. 2002 № 1.