Қазіргі монархиялардағы мемлекеттік басқару жүйесі (Жапония, Ұлыбритания) салыстырмалы сипаттама

Пән: Мемлекеттік басқару
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 7 бет
Таңдаулыға:

Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті

Философия және саясаттану факультеті

Тақырыбы: "Қазіргі монархиялардағы мемлекеттік басқару жүйесі (Жапония, Ұлыбритания) салыстырмалы сипаттама"

Жоспар:

Кіріспе

Негізгі бөлім

а) Ұлыбританиядағы мемлекеттік басқару

ә) Жапон мемлекетінің басқару жүйесі

б) Жапон және Ұлыбритания мемлекеттерінің басқару жүйесінің ерекшеліктері

Қорытынды

Мемлекеттік басқару дегеніміз- өззінің ерекшеліктері бар біртұтас мемлекеттік билікті жүзеге асырушы институт.

Қазіргі таңдағы монархиялық басқару формасындағы мемлекеттерде негізгі атқару, яғни жоғарғы билік монархтың қолында деп есептелінеді. Дегенмен монарх көп жағдайда ондай билікті иемденбейді.

Бұл зерттеудің негізгі мақсаты- Жапон және Ұлыбритания мемлекеттерінің мысалында, қазіргі монархиялардағы мемлекеттік басқаруды зерттеу және оны біртұтас жүйе ретінде қабылдай отырып, мемлекеттік аппараттың әр деңгейдегі функцияларын және ұйымдастыру тәсілін анықтау. Ол үшін келесі істі орындау қажет:

Мемлекеттік басқаруға толық түсініктеме беру;
Жапон мемлекетінің басқару жүйесін анықтау;
Ұлыбританияның мемлекеттік басқару жүйесін қарастыру;
Екі елдің ерекшеліктерін ажырату;

Бұл зерттеудің өзектілігі- қандай да болмасын мемлекет мемлекеттік басқару органдарынсыз тиімді іс-әрекет ете алмайды. Өйткені басқару бұл-атқару, бұйрық беру, қабылданған заңдардың орындалуын қадағалау. Бір сөзбен айтқанда мемлекеттік саясатты әкімшілдік органдар арқылы жүзеге асыру.

Ұлыбританияның мемлекеттік басқару жүйесі

Ұлыбритания - конституциялық монархия. Мемлекет басшысы болып король (королева) есептелінеді. Патшалық титул әкеден балаға мұра ретінде беріліп отырады.

Формальді түрде монархтың құзіреті бәрінен жоғары, бірақ оның жеке билігі шектеулі. Л. С. Эсмери және Г. Моррисонның пікірінше, саяси билікті жүзеге асыратын құзіретке үкімет ие. Яғни билік тарихи ерекшеліктерге байланысты парламентке емес үкіметтің қолына көшті. Бұл пікір қазіргі жағдайды дұрыс бейнелемесе де, саяси процессті талдау барысында кездеседі. Өйткені заңшығару процесінде жеңіп шыққан партия адамдары көп кездеседі. Ал үкіметтің басына сол жеңген партияның лидері келеді. Ол лидерді үкімет басшысы етіп королева бекітеді.

Орталықтанған үкімет билігі министрлерден тұратын органдардың қолында. Мемлекеттік басқаруда негізгі рольді үкімет және премьер-министр ойнайды. Ол кабинеттің және үкіметтің іс-әрекеттерін басқаруын жүзеге асырады. Премьер- министр королеваның (Елизавета II) басты кеңесшісі, халықаралық қатынастарда өкілдік функциясын атқарады, министрлер кабинетіне және үкіметке қарастыруға бірнеше мәселелерді шешуді ұсынады ( ол тек кабинет пен министрлер шешетін мәселелер), олардың жалпы саяси стратегиясын айқындайды.

Э. Берчтың айтуы бойынша, саяси шешім қабылдауға әсер ететін факторлардың ішіндегі ең негізгісі премьер-министрдің өзіндік позициясы. Яғни, қазіргі таңдағы Ұлыбританияға саяси шешім қабылдаудуа премьер -министрдің ролінің өсуі тән. Тәжірибе көрсеткендей, премьер -министр өзінің өкілеттігін сыртқы саясатта, экономикалық саясатты анықтауда және де мемлекеттің басқа да әр түрлі маңызды салаларында көрсетеді.

Премьер-министр көп жағдайда монархтың атынан іс-әрекет атқарады. Бұл дегеніміз мемлекеттің жоғарғы чиновниктерін тағайындау, парламентті шақыру немесе тарату, соғыс жариялау немесе бейбітшілік орнату премьер-министрдің құзіретінде.

Үкіметтің тиімді іс-әрекет етуіне себеп болатын бірден-бір орган премьер-министрдің секретаиаты . Бұл органда тұрақты қызметшілері болмайды. Оның құрамын жоғарғы рангтың қызметшілері, чиновниктері толтырады. Олардың негізгі функциясы - кабинетпен, жеке министрліктермен, ведомстволармен қатынасты үнемі орнату, ақпараттық және аналитикалық материалдарды дайындау.

Ұлыбританияда жергілікті билік органдарында бірнеше деңгейлер қалыптасқан: графтықтар, аймақтар, территориялық бірліктер. Барлық әкімшілік территориялар кеңестермен басқарылады. Олар 4 жылға сайланады. Жергілікті атқарушы билігінің басында кеңестер төрағасы отырады.

Графтықтар кеңесінің жергілікті өзін-өзі басқару заңына енгізілгендерге: полиция, өрт сөндіру күзеті, жерді пайдалану, көше құрылыстары, әлеуметтік қызметтер жатады. Кеңстік және қалалық округтердің басқруындағы қарастырылатын мәселелер: салық, қалалық және ауылдық жерлерді пайдалану, заводтар және мекемелер, т. с. с.

Жапон мемлекетінің басқару жүйесі

Екінші дүние жүзілік соғыстан кейін Японияда жоғарғы билікті өздерінің одақтастарымен келісе отырып, американдық әскери әкімшілігі жүзеге асырды. Ондағы басты мақсат- демократияны орнату еді. Осының салдарынан жапон мемлекетінде 1946 жылы конституция қабылданды.

Конституцияда ұлттық суверенитет принципі, демократиялық еркіндік негіздері және жалпы сайлау құқығы бекітілді. Сонымен қатар бұл конституцияда демократияның тағы бір принципі- билік бөлінісі (заңшығарушы, сот және атқарушы) орын алды.

Конституция елдегі монархтың орнын өзгертіп жіберді. Ол мемлекеттің және халық бірлігінің символына айналды. Дегенмен конституцияда мемлекеттің басқару формасы нақы бекілмеген.

Конституцияға сәйкес, император халық атынан парламентті шақырады, төменгі палатаны тарата алады, парламенттің ұсынысымен премьер-министрді тағайындайды, шет елдердің дипломатиялық өкілдерін қабылдайды. Бірақ бұл өкілдіктері формальді түрге ие.

Демек, император мемлекеттік билікті жүзеге асыру құзіретіне ие емес. Ол министрлер кабинетінің мақұлдауымен мемлекеттік істерге қатысты әрекет етуге мүмкіндігі бар.

Японияда атқару билігінің жоғарғы органы үкімет болып табылады. Оны министрлер кабинеті деп те атайды. Министрлер кабинетінің іс-әрекеті конституция негізінде жүзеге асады.

Бұл кабинетті премьер-министр басқарады. Оның құрамына премьердің орынбасарлары, министрлер, кабинет секретарі, заңшығарушы бюроның бастығы кіреді. Премьер-министр парламенттің екі палатасының отырысында сайланады. Ол өз кезегінде кабинет министрлерін тағайындайды.

Министрлер кабинеті жалпы функциялармен қатар, төмендегі қызметтерді атқарады: заңдарды іске асыру, мемлекеттік істерді басқару, сыртқы саясатты айқындау, келісімдерді бекіту, бюджетті қарастыру, оны парламент қарауына жіберу, үкіметтік қаулылар қабылдау. Сонымен қатар министрлер кабинеті императорға кеңес береді, Жоғарғы сотқа соттарды тағайындайды, парламенттің төтенше сессиясын шақырады және ең басысы парламент қарауында жатқатын саяси шешімдердің, заң проектілерінің көпшілігін министрлер кабинеті ұсынады.

Бұл орган өз кезегінде парламент алдында бюджет мәселесімен жыл сайын баяндап отыруы тиіс.

Жапон мемлекетіндегі министрліктер бір ғана принциппен құрылған: олардың әр қайсысы департаменттерге, бөлімдерге, секцияларға бөлінген. Жапон мемлекеттік әкімшілік басқару жүйесінде ерекше орынды ревизиондық қаржылық кеңес алады. Ол ешқандай министрліктерге бағынбайды. Кеңес мемлекеттегі әкімшілік мекемелерді бақылап отырады.

Сонымен қатар бұл елде әкімшілік-территориялық жүйенің иерархиялы екі түрі қалыптасқан: жоғарғысын префектуралар деп, ал төменгісін муниципалитеттер деп атайды. Мемлекетте 47 префектуралар бар. Оның ішінде 3 қала (Токио, Осака, Киото) кіреді. Муниципалитеттерге кішігірім қалалар, ауылдық поселкілер жатады. Бұларды бір сөзбен жергілікті өзін-өзі басқару органы деп атайды. Парламент қандай да болмасын әкімшілік территорияға қатысты заң қабылдай алмайды. Ол үшін жергілікті өзін-өзі баскқару органы келісім беруі қажет. Осы ережедегі негізгі принцип, жергілікті халықтың мүддесі ескерілуі қажет.

Жалпы барлық органдарды қарастыру барысында олардың төмендегідей топтарға бөлінетінін ескеру қажет: бірінші топқа- үкіметтің іс-әрекетіне көмек беретін топтарды атауға болады (генералды секретарит, заңшығарушы кеңес, және т. б. ) ; екінші топқа- үкіметке тәуелсіз органдар ( ревизиондық қаржылық кеңес ) ; үшінші топты үкіметке бағынатын органдарды жатқызуға болады (әкімшілік және арнайы кеңстер) .

Жапон мемлекетінің үкіметіне қысым көрсететін әр түрлі экономикалық ұйымдар, мекемелер бар. Олар өздерінің өкілдерін мемлекеттік аппаратқа кіргізу арқылы мемлекеттік даму бағдарламасына өздірінің мүдделерін енгізбекші.

Ұлыбритания мемлектінің басқару жүйесінің ерекшеліктері

Ұлыбританияда монархтың билігі заңшығарушы актілермен қоса, заңда бекітілмеген дәстүрмен де шектелінген. Өйткені британ қоғамының санасында қалыптасқан, орын алып отырған дәстүрді сақтау олар үшін қасиетті. Дегенмен монарх саяси шешім қабылдауға тікелей араласпағанымен, әсер ете алады.

Мемлекеттік басқаруда негізгі рольді үкімет және премьер-министр атқарады. Жаңа үкімет парламент сайлаулурынан кейін құрылады.

Ұлыбритания мемлекеттік басқаруындағы тағы бір ерекшелік- монарх өз атынан жазылған актілер үшін жауапты емес, жауапкершілік толығымен министрлерге жүктеледі. Мемлекеттік әкімшілік басқаруында орын алған тағы бір категория- үкіметтің бірінші жауапкершілігі- ұлттық мүдде, халық алдындағы жауапкершілік.

Министрлер кабинеті және министрліктер ажыратылады. Министрлер кабинеті үкіметтің бір бөлігі болып есептелінеді. Үкіметтің құрамын барлық министрлер толтырса, министрлер кабинетінің құрамында миннистрлердің барлығы емес, біразы ғана болады.

Жергілікті әкімшілік территорияларды басқару- кеңестердің қолында. Олар өз кезегінде заңды тұлғалар болып табылады. Жергілікті территорияларда пайда болатын мәселелерді (экономикалық, әлеуметтік) шешу жоғарыдағылардың құзіретінде.

Жапон мемлекетінің басқару ерекшеліктері

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.