Қытайдағы үлестік жүйе

Кіріспе
I. Қытайдағы үлестік жүйенің пайда болуы
II. Суй, Тан империялар тұсындағы үлестік жүйе
III. Үлестік жүйенің жойылуы және ыдырау себептері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер сілтемесі

Дүние жүзілік тарихтағы маңызды кезең болып саналатын III-VI ғ.ғ. Шығысазиялық өркениеттің дамуында Қытайдың ықпалы айқын көрінеді. Бұл кезеңде Қытайда біртұтас мемлекет ыдырап, ол саяси бытыраңқылық дәуірді бастан кешіп жатты. Әлеуметтік –саяси қатынасттардың нәтижесінде жүзеге асты. Елде болып жатырған осындай қайшылықтарды реттеу мақсатында үлестік жүйе енгізілген болатын.
Менің бұл тақырыпты таңдау себебім, Қытай тарихындағы III-VIIIғ.ғ. кезеңдегі мемлекеттің жерге байланысты қабылданған реформа, заңдық режелері мені өте қызықтырады.
Тақырыптың өзектілігі: Біз тек қана Қазақстанның емес, содай-ақ дүние жүзінің де өткен тарихын оқимыз. Олардың мемлекетіндегі саяси-әлеуметтік жағдайы көзден өтіп кеткен процесс емес, ол өте күрделі құбылыс. III-IX ғ.ғ. тән Қытайдағы үлестік жүйе сол кездердегі елді басқарылу формасының бір дәлелі. Осы жағына алғандағы дәлелдемелер менің тақырыбымның өзекті мәселесі болып табылады.
Зерттеу жұмысының деректемелік негіздері: Бұл тақырып туралы ешбір ғалым жеке еңбек етіп шығармаған, зерттеу материалдары өте аз. Тек қана Қытай тарихына байланысты жалпылама әдебиеттерде айтылып өтіледі. Осындай сақталған еңбектер бізге негізгі бөлімде толығымен қарастырылғандай мәлімет береді. Осы еңбектерге сүйене отырып, біз ертеортағасырдағы Қытай тарихындағы әлеуметтіік құрылымының қандай дәрежеде, маңыздылығы болғандығын аңғарамыз. Сонымен, осы күні бүгінімізге дейін Қытайдағы үлестік жүйені әлі күнге дейін толығымен зерттеп, ол туралы зерттеу жүргізіп өткен ғалым жоқ.
Мақсатым: Дерек көздеріне сүйене отырып, тақырыптың өзектілігін ашу. Әр ойдың, келтірілген әдебиеттер бойынша мәліметтердің мазмұнды түйіндісін, қорытындысын жасау.
Баяндамамның міндеті: Қытайда үлестік жүйе енгізілгеннен кейін оның оң да, сол да жақтары болды. Мемлекет өзінің өмір сүру кезеңінен бастап әр түрлі этаптардан өтті. Осының негізінде менің міндетім үлестік жүйенің мемлекет басқару ісінде қандай маңызы мен ерекшелітері болғандығын, оның осылай аталуының себебін баяндау.
Құрылымы: Жоспар, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және пайдаланылған әдебиеттердің сілтемесінен тұрады.

1. Алдабек Н.Ә. Орта ғасырлардағы Қытай тарихы. – А., 2004. – 138 б.
2. Всемирная история (под. ред. Г.Б.Поляка, профессора А.Н.Марковой). – М.: ЮНИТИ, 1997. – 492 с.
3. История средних веков. – М.: Просвещение, 1986.
4. Васильев Л.С. История Востока, том 1. – М., 1984. – 495 с.
5. Меликсетова А.В. История Китая. – М., 1998. – 736 с.
6. История средних веков (под. ред. Н.Ф.Колесницкого). – М., 1986. – 575 с.
7. История Востока, т.2. Восток в средние века. – М., 1999. – 716 с.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 16 бет
Таңдаулыға:

Жоспар:
Кіріспе
I. Қытайдағы үлестік жүйенің пайда болуы
II. Суй, Тан империялар тұсындағы үлестік жүйе
III. Үлестік жүйенің жойылуы және ыдырау себептері
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер сілтемесі

Кіріспе

Дүние жүзілік тарихтағы маңызды кезең болып саналатын III-VI ғ.ғ.
Шығысазиялық өркениеттің дамуында Қытайдың ықпалы айқын көрінеді. Бұл
кезеңде Қытайда біртұтас мемлекет ыдырап, ол саяси бытыраңқылық дәуірді
бастан кешіп жатты. Әлеуметтік –саяси қатынасттардың нәтижесінде жүзеге
асты. Елде болып жатырған осындай қайшылықтарды реттеу мақсатында үлестік
жүйе енгізілген болатын.
Менің бұл тақырыпты таңдау себебім, Қытай тарихындағы III-VIIIғ.ғ.
кезеңдегі мемлекеттің жерге байланысты қабылданған реформа, заңдық режелері
мені өте қызықтырады.
Тақырыптың өзектілігі: Біз тек қана Қазақстанның емес, содай-ақ
дүние жүзінің де өткен тарихын оқимыз. Олардың мемлекетіндегі саяси-
әлеуметтік жағдайы көзден өтіп кеткен процесс емес, ол өте күрделі құбылыс.
III-IX ғ.ғ. тән Қытайдағы үлестік жүйе сол кездердегі елді басқарылу
формасының бір дәлелі. Осы жағына алғандағы дәлелдемелер менің тақырыбымның
өзекті мәселесі болып табылады.
Зерттеу жұмысының деректемелік негіздері: Бұл тақырып туралы ешбір
ғалым жеке еңбек етіп шығармаған, зерттеу материалдары өте аз. Тек қана
Қытай тарихына байланысты жалпылама әдебиеттерде айтылып өтіледі. Осындай
сақталған еңбектер бізге негізгі бөлімде толығымен қарастырылғандай мәлімет
береді. Осы еңбектерге сүйене отырып, біз ертеортағасырдағы Қытай
тарихындағы әлеуметтіік құрылымының қандай дәрежеде, маңыздылығы
болғандығын аңғарамыз. Сонымен, осы күні бүгінімізге дейін Қытайдағы
үлестік жүйені әлі күнге дейін толығымен зерттеп, ол туралы зерттеу
жүргізіп өткен ғалым жоқ.
Мақсатым: Дерек көздеріне сүйене отырып, тақырыптың өзектілігін ашу.
Әр ойдың, келтірілген әдебиеттер бойынша мәліметтердің мазмұнды түйіндісін,
қорытындысын жасау.
Баяндамамның міндеті: Қытайда үлестік жүйе енгізілгеннен кейін оның
оң да, сол да жақтары болды. Мемлекет өзінің өмір сүру кезеңінен бастап әр
түрлі этаптардан өтті. Осының негізінде менің міндетім үлестік жүйенің
мемлекет басқару ісінде қандай маңызы мен ерекшелітері болғандығын, оның
осылай аталуының себебін баяндау.
Құрылымы: Жоспар, кіріспе, негізгі бөлім, қорытынды және
пайдаланылған әдебиеттердің сілтемесінен тұрады.

I.
Қытайдың саяси тарихындағы орта ғасырда дүниедегі ірі мемлекеттердің
бірі, 400 жылдай билік құрған Хань империямының құлауымен ерекшеленеді
(220ж.). хань иимпериясы II ғ. аяғы мен III ғ. басындағы халықтың күшті
көтерілісі нәтижесінде құлады. Сары орамалдықтар атты халық қозғалысы 184
жылы басталды. Осы халық қозғалысының нәтижесі империяның құлауынан кейін
туындаған әлеуметтік-экоомикалық және саяси өзгерістерге әкелді.
Мемлекеттің әскері және отарлық биліктер бұл көтерілісті баса алмады.
Оларға көмекке күшті үйлер атты бірлестік келеді. Шаруалар көтерілісін
басқаннан кейін, күшті үйлер арасында билікке талас басталды. II ғ.
аяғына қарай император іс жүзіндегі биліктен айырылып, елдің жекелеге
аудандарына жергілікті әскери қолбасшылар мен әкімдердің билігі орнығып,
олардың арасындағы бәсекелестік, бақталастық кезеңдер өршіге кезең болды.
Соол заманның адамдары бұны бейберекеттік кезеңні ьуғанын айтып, бұл
дәуірді бұлыңғыр ғасыр жаппай қатігездік пен дұшпандық заманы деп
атады. Хань империясының құлауымен елдің біртұтастығы да ыдырауға ұшырады,
құлаған империяның орнында бір-бірімен жауласушы 3 патшалық пайда болды:
1. Солтүстіктегі батысы Дуньхаунан бастап, шығысында Ляодун түбегіне
дейінгі, оңтүстігі Хуайхэ мен Янцзы өзедерінің аңғарларына дейінгі
жерлерді алып жатқан – Цао Вэй (220-265 ж.);
2. Бұрынғы империяның оңтүстік-шығыстағы аймағына ие болған У (222-280
ж.);
3. Оңтүстік-батыстағы Сычуань, Ганьсу мен Шэнем провинцияларының
оңтүстік бөлігін, Юнань мен Гуйчжоу, Гуанси провинцияларының
көпшіілік бөлігіне ие болған – Шу-Хань (221-263 ж.ж.) патшалықтары.
Бұл патшалықтардың негізін салушылар өзінің мемлекетінде империялық
басқару жүйесін өзгертіп, орнықтырмақ болған, бірақ олардың орнатқан
басқару жүйесі империялық билікте гөрі, әскери диктатураға көбірек
ұқсады., олар әскер патшалықтың басшысына тікелей бағынды, себебі
басшының жеке қатаң билігі әскерге арқа сүйгенде ғана іске асатын.
1., 6-7-беттер.
Хань империясы ыдырағаннан кейінгі, осы 3 патшалықтардың билік құрған
220-280 ж.ж. кезеңін Қытай тарихында Үш патшалық дәуірі немесе Саньго
заманы деп атайды.
өтеріліс кезінде халық көп қырылды, көптеген халықтар жер иелігінен
қуылды. өңделген жерлер тіпті көп болды, ал жерінен айырылған шаруалар одан
да көп еді. Сол кезде Қытай пулисисі Чжун Чжан бұл жағдайды: Қазіргі күні
жердің иесі жоқ, ал халықтың тұрақты мекені тағы жоқ,- деп жазады.1., 7-
бет.
Хань империясының құлауы Қытайда феодализмнің толық орнығуына әкелді.
Жер мемлекеттің меншігі деп есептелді. Босаған жерлер –Гунь тянь –
мемлекеттің иелігінде болды. Терең саяси дағдарыстар мен босаған жерлерді
басып алып, рі жер иелеріне айналған феодалдық топтар босқын халықты жерсіз
қалған шаруаларды тәуеллді шаруаларға айналдырды. Оларды бэньки деп
атады.
Феодалдық иелктің қалыптасуы экономикалық және саяси күшті ірі жеке
жер иеліктері мен кшігірім жеке меншік шаруалар шаруашылығымен байланысты.
Тәуелді шаруашылық мүліктік дифференциация Қытай қоғамында пайда болды. Ірі
жер иелері оларға бағынышты шаруалардың мемлекет тізімінде болмауы үшін,
өздеріе мүліктері аз кедейлерді бағындырды. Байлар мемлекете салық төлеуде
қалды, әскери мідеткрлігін орындамады. Ұзақ уақыт бойы бағынышты шаруалар
еңбегін құлдардікідей пайдаланып, Күшті үйлердің үлкен иеліктері жеке-
жеке шаруашылық иеліктерге айналып кетті, ол бірорталықтан мемлекеттің
экономикалық құлдырауына әкелді.2., 156-бет.
Қытайдың материалды және рухани – мәдени деңгейі жеткілікті жоғары
болды. Ауыл шаруашылығы жақсы дамыды. өте күрделі әрі таралға ирргациалық
система болды. Қытайда жоғары дәрежелі темір шығарылды. Басқа да кәсіп
түрінде осындай жақсы дамулар байқалды, әсіресе ақ керамикада жасалған
бұйымдар. Жаратылыстау ғылымдары, әдебиет, өнр жоғаы деңгейге жетті.
Бірақ III ғ. Хань империясының құлауыа кейін шаруашылық жәе мәдени
құлдыраулар байқалды. Елде халық азайды, жерлер өңделмей қалды, күрделі
иригациялық жүйе бұзылды. Деретерде жеке толқулар жәе басқа қақтығыстар,
аштықтың болғандығы баяндайды.кейбір толық емес деректерде халықтың саны
157ж. 56,5 млн. адамнан 280ж. 17 млн-ге азайғаны айтады. Осындай жағдайда
ұзаққа созылға толқулар экономиканы тоқтатып, жаңа әлеуметтік қозғалыстарды
үзуімен қорқытқан. Осындай жағдайда жаңа бірлескен мемлекет құру қажет
болды.3., 151-бет.

Цзинь империясы. Мемлекеттік үлестік жүйенің енгізілуі
Үш патшалықтың аяқ кезінде, біртұтас Қытай мемлекетн құру
Солтүстіктеі Хуахэ өзенінің экономикалық жағынан өте жақсы дамған шұрайлы
жеріне орналасқан – Вэй патшалағынын үлесіне тиді. Вэй патшалығының Сыма
әулетінен шыққан өте белседі әскери қолбасшысы Сыма Ян 263 ж. Цао Цао атты
аса қуатты әулетті де өзіне қаратты, өзінің құрған империясын Цзинь деп
атады. 280 ж. оған У патшалығы бағынды. 1., 7-бет. Сөйтіп үш патшалық
жері мен елі біртұтас мемлекетке біріккендей болды және бұрынғы империялық
тәртіп жүйесі орнайтындай болған. Бірақ Сыма әулетінң билік өкілдері осының
алдындағы үш патшалақтардағы басшылыр сияқты биліктерін әскерге арқа сүйеп
қана жүргізе алды.
Күшті үйлердіңкүресі кезінде Сыма Ян Цзин династиясын құрады. Оның
негізінде қытай қайта бірікті. Ол Н.Ф.Колесницкийдің еңбегінде 265-420
ж.ж., Н.Ә.Алдабек еңбегінде 265-316 ж.ж. өмір сүрген деп көрсетеді.
Бұл империя тұсында феодалдық қатыастар жан-жақты орныға бастады. Ірі
жер иелері барған сайын жан-жағындағы шамасы келетіндердің қолыдағы
жерлерін түрлі айла-тәсілдермен басып алуды ұлғайтты.
III ғ. Қытайдағы феодалдық даму қатынасында екі тенденция арасында
қақтығыс байқалды. Бір жағынан Күшті үйлердің құдіреті өсті, олар бос
жатқан көптеген жерлерді басып алды. Өзара бақталасып, Күшті үйлердің
егіншілерді ұрлады, адамдарды аңдуға шықты. Әскери адамдармен өзінің үйін
күзететін қарауылдары жердің кішкетай бөлігін берді. Үйі жоқтарға,
кедейленген жәе келімсектерді егіншілерге айналдырды. Бұл адамдар Күшті
үйлердң бағыныштыларына айалды, ал қазыа оларда ешқандай пайда таппад.
Бір жағынан мемлекетті жерге меншігі бекіді, ол үлкен қоғамдық жол
салу және жер суаландыратын жұмыстар ұйымдастыру керектігі туды.
Жер иелерінің қолында орасан зор көлемдегіегістк жерлер, бау-бақшалар
мен жайылымдары болды. Олар осы орасан орасан зор жер иеліктерін ұзақ
бөліктерге бөліп, бұл жер төлемдеріне буцюй деп аталға өдеріне тікелей
тәуелді шаруаларды және жернен айырылып, қаңғып қалған бинькэлерді
жұмысқа жетті.4., 353-бет. Алғашында ірі жер иелері жаңа императорды
мойындағысы келмей, мемлекетке салық төлеуден бас тартты. Мемлекетқазыасына
түсетін салық болмағадықтан, ол әскерді ұстауға шамасы жетпейді. Көптеген
жерлер қаңырап бос жатты, оған иелік етуге мемлекет тарапынан қамқорлық
қажет болды, әйтпесе әр түрлі тоаушылық шабуылдарға қарсы тұруға жекелеген
адамдардың шамасы келмейті ед. Сыма Ян империяың біртұтас билігін орнықтыру
үшін, ірі жер иелерінің, ақсүйек өкілдерінің қолындағы жер иеліктерін
мемлекеттік меншікке айналдыру мақсатын іске асыруда 280 ж. ол мемлекеттік
үлестік жер туралы заң шығарды.4., 359-бет. Бұл заң бойынша, жер
мемлекетт меншігі деп саналып, оны игеру үшін еңбекке қабілетті адамдарға
жер үлестерін беруге шешім қабылдады.
III ғ. елде тастап кетлген бос жерлер көп болды. Ол мемлекеттік
меншікті орнатуға оңай болды.
Сыма Янның заңы бойынша 16 – 60 жасқа дейінгі еңбекке қабілетті салық
төлейті шаруаға 120 му жер үлесі берілу тиіс болды (1 му = 6,6 а), оың 70
му жерін шаруа өз отбасын асырау үшін өңдейді, ал 50 му жерден алынған
өнімді мемлекет пайдасыа салық түрінде төлеуі тиіс болды. Осылайша, үлестік
жер иеленушлер өзі пайдаланатын жер есебіне мемлекеткке салық төлейті. Бұл
салық өнім түрінде, не шикізат ретінде, не дайын өнім ретінде төленетін.
Ал, еңбекке жарамды, мідеткерлігін өтеуге қабілетті әйелдерге 50 му жер
үлесі беріліп, оның 30 му жернен алынған өнім түгелдей мемлекетке берілуі
тиіс болды. Сонымен қатар олар қоғамдық маңызды жұмыстарды да атқаратын.
Бұл еңбек міндеткерлігі ретіндегі салық. Осындай жер үлестерін алып,
салықтар төлеуе міндетті 16 ме 60 жасқа дейінгі шаруалар – динь деп аталды.
Осындай үлестік жер алуға тиісті динь деп аталатын шаруаларға берілетін жер
үлесі мынадай болды: ересек еркек шаруа 120 му жер үлесіне ие болады және
соның 70 муынан алынған алынған өнімді өзіне қалдырып, қалған 50 мудың
өнімін мемлекетке өткізуге тиіст болды. әйелдере берілетін жер үлесі 50 му,
ал 13 – 15 және 61 – 65 жастағы кәрілер мен жас өспірімдерге одан да аз
мөлшерде жер үлесі берілді. Соымен қатар әрбір кәмелеттік жастағы ер
азаматы бар жер үлесін иеленуші шаруа жыл сайын мемлекетке үш орам жібек
мата өткзуге, 30 күн (20 күн) тегін мемлекеттік жұмыстар атқаруға тиісті
болды. Сөйтіп жер мемлекеттің меншігі болды. Мемлекеттік меншіктегі
жерлерді жұмыспен өтеу реформасы ұзақ сақталған жоқ, IV ғ. басында ол өнім
салығымен ауыстырылды.
Қытайда жерге мемлекеттік феодалдық меншіктің болуы алдымен қоғамдық
жұмыстарды орталықтандыру мақсатымен – суару жүйелері, өздеріің тасуына
қарсы күрес, қорғаныс құрылыстарын салу, т.б. қажеттілгінен туындаған
болатын. Сондай-ақ қала – бекіністер (чэн) үшін күшті, берік дуалдар мен
қорған қабырғалар салу қажеттліі де жерге мемлекеттік меншік етудің түрін
өмірге келтірді. Мысалы, Ұлы Қытай қабырғасын салу тікелей мемлекеттің
басшылығымен жүргізілді.
Сонымен қатар Сыма Ян тұсында Қытайда феодалдық жеке меншк жер иелеу
де сақталды. Сыма Ян көзі тірісінде елдің 20-ға жуық бөлігінің жері
жергілікті билік өкілдерініің жеке меншігі етіпбөліп берген болатын. Олар
тез байып алып, енді өзара бәсекелестікке түсііп, 290 ж. Сыма Ян өлген со,
олар бір – бірімен бақталастық тартысқа түсті. Бақталастық күрес 290 – 306
ж-ға дейн жүріп, 16 жылға созылды да, тарихта сегіз уаның бүлігі деп
аталды.1., 9-бет. Осы саяси бытыраңқылық басталған кезде Қытайға
Солтүстік Шығыстан, Солтүстік Батыстанн көшпендлердің шабуылы басталды.
Империя билігі ұзаққа созылмайтыы анық болды. Империя басшылары Батыс пен
Солтүстіктен елге төнген көшпендлердң шабуылынан бас сауғалап, астананы
Лояннан Оңтүстіке ауыстырды. Қытай қайтадан бөлшектеніп, ұсақ саяси
бөліктерге бөлінуге мәжбүр болды.
Қытайға ең брінш болып ғұндар, кейі мую, цян, жужан, тоба және
тибеттік тайпалар IV – VI ғ. Бойы Солтүстік Қытай соғыстың басты орталығы
болды. Жаулап алушылар мемлекеттік брлестіктер құрып, олар тез басылып
отырда. әр түрлі келімсектер келіп халықтардың мәдеиеті араласты. V ғ.
Аяғына қарай жаулаушылар көшпеллерден ед тұрақты өмір сүру түріне көшті.
Жайлап келмсектер мен жергілікті тайпалар арасыда саяси бірлестік пайда
бола бастады.

Үлестік жүйеің қайта оратылуы
V ғ. Аяғында Қытайдың Солтүстік мемлекеті Солтүстік Вэйде жарлық
бойынша 477 – 485 ж.ж. қайтадан мемлееттік үлестік жүйе енгізілді.4., 359-
бет. Енді егінші – шаруа 15-тен 70 жасқа дейі үлес ала алды. 485 ж. Ірі
жер иелерінің өсуін біршама тежейтін императорлық жарлықтың шығуы, аграрлық
қайта өзгерістерге жол ашып, III ғ. Цзин мемлекеті тұсындағы үлестік жүйесн
еске салатын бірқатар шараларды жүзеге асыра бастады. Бұл заң тәртіп
бойынша цзюнь тяь фа немесе тең егістік жерлер деп аталған жер иелеудің
үлестік жүйесінің енгізілуі жерге мемлекеттік меншікті күшейту мақсатынан
туындаған еді. 485 ж. Заң бойынша шаруаның қазыналық үлеске құқығы
белгіленіп, оның көлемі мен жаллға алушының міндеттері айқындалды. 15
жастан 70 жасқа дейінгі шаруалар егістк жерлерден үлес алуға құқылы болды.
Жер үлесін алуға құқылы еркек шаруа дин деп аталды. әйелдер еркектрге
қарағада 2 есе аз мөлшерде жер үлесін ала алатын еді. Мемлекеттік үлестік
жер үшке бөлінді – жыртылаты егістік жер, өндірістік мақсаттағы жер және үй
төңірегіндегі бау-бақша жері. Жыртылатын егістік жерлерде дәнді дақылдар
егуге, әсіресе бидай егу міндеттелді. Бұндай жер үлесіне ие болған адам
қартайған кезде немесе қайтыс болған жағдайда, оның үлесі еңбекке жерамды
басқа біреуге берілетін. Егістік жерлер теек уақытша пайдалануға берілетін
және бұндай жерлерді сатуға, сатып алуға тыйым салынды, бірақ оны көп
жағдайда сақтамаушылық орын алып отырды. Ал үй маңындағы қосалқы
шаруашылықтағы бау-бақша жерінде тұт ағаштары, кендір және жеміс-жидек
өсіруге арналды. Бау-бақшалық жерлерді сатуға, сатып алуға рұқсат етіліп,
ол мұрагерлік құқыққа ие болды. Мұрагерлік құқы бар жер иелігіне тұрғын
үйлер мен маңындағы қорлар мен қамбалар тұрған жерлер жатты.
Үлестік жерді иемденуші шаруа мемлекет алдында үш таға міндеткерлік
атқаруы тис болды. Үлескер шаруа егістік жерінен алынған өімнің бір
мөлшерін мемлекетке өнім түрінде, яғни астық өнімі – цзу, үй шаруашылығынан
алынатын салық – тяо жән еңбекпен өтеу салығы – юн деп атлатын
міндеткерліктрді өтеуі тис боды.
Мелектті жерден басқа феодалдық жеке иліктегі жер де болды. Олардың
жер иелктерінде тәулді шаруалар еңбек етті. Заң бойыша рі жер иелернң
осындай тәуелді жер иелер мен құлдарды ұстауына және оларме қоса қосымша
мал жәе үлестік жер алуына рұқсат етілді. Ірі жер иеліктері мен тәуелді
шаруаларды иемденушілер әртүрл атаулы дәрежеге ие болатын. Мысалы,
монастырь жері. Бұндай жерлере мемлекет салық салмайтын.
Мемлекеттк қазынаға үлестік жер иеленушілерден алынатын салықты толық
бақылауда ұстап отыру үшін өкімет ауылдық жерлерде басқарудың реттелген
жүйесі енгізлді. Бес шаруа үйі ең төменгі брлік – лиь, ал бұндай бес линь
бірігіп ли, ал бес ли емесе 125 шаруа үйі бірігіп ауылдық ұйым – данды
құрадфы. Бұл бірлестіктерді ауыл бастықтары басқарды. Ауыл бастықтарын
жұмысқа ыталандыру мақсатымен оларды кейде салықтар мен еңбек
мндеткерліктерін босатып отырған. Бр шаруа ауласын негізгі бірлік деп
есептеу арқылы салық жүйесін дұрыс есепке алу мүмкіндіі туды.
Мемлекеттік қызметкерлерге қызмет атқарған уақытыа сәйкес үлестік
жерлер берілді, ода түсетін табысты оның өз тұрмыстық қажетін өтеуге ақы
ретнде қалдырды. Үлестік жерінде шаруашылықпен айналыспайтын бұл
қызметкерлер жерден алынатын табыспен күн көруді ғана көздейтін. Осындай
мемлекеттік қызметкерлерг берілген үлестік жер иеліктерінде тоба
ақсуйектерінің иелктеріндегдей жалдамалы шаруалар – буцуйлар, сондай-ақ
келімсектер (кэху) және басқа да шаруалар еңбек етті.
Жерге мемлекеттік меншктің орнатылуы орталықтанған империяың күшеюіне
әкелді. Соныме қатар ауыл шаруашылығы өркендеп, егістік жерлер көбейді,
астық өндіру ұлғайды. Елдің тұрмыс жағдайы түзеліп, қалалар салына
бастайды, онда сауда мен қолөер өркендеп дамиды. Қалалар экоомикалық даму
ме мәдениеттің оталығына айнала бастайды.
Қорытындылай келе, Қытайдағы болып өтке өзгерстерме қатар империялық,
тіпті империялық кезеңге дейінгі өмр сүрген тәртіп жүйелері мен дәстүрлі
идеологияның кейбір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.