Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің иммиджі
Кіріспе
Негізгі бөлім
І тарау ҚазҰУ кеше және бүгін
1.1. ҚазҰУ.дың тарихы жайлы
1.2. ҚазҰУ . ең үздік оқу орны
ІІ тарау ҚазҰУ.дың БАҚ.тағы көрінісі
2.1. Отандық БАҚ ҚазҰУ жайында
2.2. Шетелдік әріптестер ҚазҰУ жайлы
ІІІ тарау ҚазҰУ . қазақстандық элита негізін қалаушы қара шаңырақ
3.1. ҚазҰУ және халықаралық ынтымақтастық
3.2. ҚазҰУ . қазақстандық элита қалыптастырушы мектеп
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Негізгі бөлім
І тарау ҚазҰУ кеше және бүгін
1.1. ҚазҰУ.дың тарихы жайлы
1.2. ҚазҰУ . ең үздік оқу орны
ІІ тарау ҚазҰУ.дың БАҚ.тағы көрінісі
2.1. Отандық БАҚ ҚазҰУ жайында
2.2. Шетелдік әріптестер ҚазҰУ жайлы
ІІІ тарау ҚазҰУ . қазақстандық элита негізін қалаушы қара шаңырақ
3.1. ҚазҰУ және халықаралық ынтымақтастық
3.2. ҚазҰУ . қазақстандық элита қалыптастырушы мектеп
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер
Жұмыстың тақырыбы: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің иммиджі.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Жұмыста Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің қалыптасуы мен дамуы жалпылама түрде толық қамтылды. Университеттің иммиджінің қалыптасуындағы отандық бұқаралық ақпарат құралдарындағы материалдар зерттеліп, таразыланды. Оқу орда түлектерінің университет жайлы айтқан бағалы пікірлері ескерілді.
Жұмыстың өзектілігі: Қабырғасы қаланып қаланып, ел білімі мен ғылымының, мәдениеті мен өркениетіне өзіндік үлесін қосып келе жатқан Қазақ ұлттық университетінің айтылмай қалған, бірі білсе де көпшіліке жете бермеген жаңалықтары мен жетістіктері көрсетіледі. ҚазҰУ-дың шетелдік жоғары оқу орындарымен әріптестік байланысы, әлемдік университеттер арасындағы, шетелдік әріптестер көзқарасындағы орны мен беделі зерттелді. Ғасырға жуық уақыт аралығында ауыр да, қиын кезеңдерді басынан өткерсе де қазақстандық элита қалыптастыруға аянбас тер төгіп келе жатқан ұстаз еңбектері жайында айтылады. Бәсекеге қабіліттілікті арттыруда қосып келе жатқан ерен еңбектері мен университет ұжымының даралық, ерекшелік қасиеттері сараланды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеті: Зерттеу нысаны етіп алынған ҚазҰУ иммиджінің қалыптасу және терең мағынасын ашу. Қазақ университетінде дәріс берген, білім алған студенттердің қасиетін айқындау. Осы мақсаттарға сай мынадай міндеттерді жүзеге асыру қажет деп ойлаймын:
1) ҚазҰУ-дың елдік білімге қосқан үлесін көрсету.
2) Ел тәуелсіздігінің нығайуына қосар үлесін айқындау.
3) Бәсекеге қабілетті маман кадрлерді даярлайтын университет екендігін дәлелдеу.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары оқу орны. Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың төрінен орын алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше құрметке ие. Қа¬зақстан Республикасының Пре¬зи¬денті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5 шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілген бола¬тын. Ұлттық университет өз жұ¬мы¬сын дарынды ғалым-ұйым¬дастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің ректоры болған, ҚазҰУ қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін мәңгі есте қалдырудан бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып, Студенттер сарайына ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке тұлғаның сіңірген еңбегі мен қосқан үлесін лайық¬ты бағалаудың үздік көрінісі мен ұжымдық бірліктің бастамасы еді. Екіншіден, әл-Фараби атын¬дағы ҚазҰУ дәстүрлі құрылым-дармен қатар (14 факультет, 102 кафедра) еншілес мемлекеттік кәсіпорындар мәр¬тебесіне ие, қаржы¬лан¬дырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7 ғылыми зерттеу институты, технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі құрылған еліміздегі бірден-бір жоғары оқу орны.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Жұмыста Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің қалыптасуы мен дамуы жалпылама түрде толық қамтылды. Университеттің иммиджінің қалыптасуындағы отандық бұқаралық ақпарат құралдарындағы материалдар зерттеліп, таразыланды. Оқу орда түлектерінің университет жайлы айтқан бағалы пікірлері ескерілді.
Жұмыстың өзектілігі: Қабырғасы қаланып қаланып, ел білімі мен ғылымының, мәдениеті мен өркениетіне өзіндік үлесін қосып келе жатқан Қазақ ұлттық университетінің айтылмай қалған, бірі білсе де көпшіліке жете бермеген жаңалықтары мен жетістіктері көрсетіледі. ҚазҰУ-дың шетелдік жоғары оқу орындарымен әріптестік байланысы, әлемдік университеттер арасындағы, шетелдік әріптестер көзқарасындағы орны мен беделі зерттелді. Ғасырға жуық уақыт аралығында ауыр да, қиын кезеңдерді басынан өткерсе де қазақстандық элита қалыптастыруға аянбас тер төгіп келе жатқан ұстаз еңбектері жайында айтылады. Бәсекеге қабіліттілікті арттыруда қосып келе жатқан ерен еңбектері мен университет ұжымының даралық, ерекшелік қасиеттері сараланды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеті: Зерттеу нысаны етіп алынған ҚазҰУ иммиджінің қалыптасу және терең мағынасын ашу. Қазақ университетінде дәріс берген, білім алған студенттердің қасиетін айқындау. Осы мақсаттарға сай мынадай міндеттерді жүзеге асыру қажет деп ойлаймын:
1) ҚазҰУ-дың елдік білімге қосқан үлесін көрсету.
2) Ел тәуелсіздігінің нығайуына қосар үлесін айқындау.
3) Бәсекеге қабілетті маман кадрлерді даярлайтын университет екендігін дәлелдеу.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары оқу орны. Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың төрінен орын алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше құрметке ие. Қа¬зақстан Республикасының Пре¬зи¬денті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5 шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілген бола¬тын. Ұлттық университет өз жұ¬мы¬сын дарынды ғалым-ұйым¬дастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің ректоры болған, ҚазҰУ қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін мәңгі есте қалдырудан бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып, Студенттер сарайына ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке тұлғаның сіңірген еңбегі мен қосқан үлесін лайық¬ты бағалаудың үздік көрінісі мен ұжымдық бірліктің бастамасы еді. Екіншіден, әл-Фараби атын¬дағы ҚазҰУ дәстүрлі құрылым-дармен қатар (14 факультет, 102 кафедра) еншілес мемлекеттік кәсіпорындар мәр¬тебесіне ие, қаржы¬лан¬дырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7 ғылыми зерттеу институты, технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі құрылған еліміздегі бірден-бір жоғары оқу орны.
1) Летопись КазНУ имени Аль-Фараби, 1-том. – Алматы: Қазақ университеті, 2004
2) Летопись КазНУ имени Аль-Фараби, 2-том. – Алматы: Қазақ университеті, 2004
3) Летопись КазНУ имени Аль-Фараби, 3-том. – Алматы: Қазақ университеті, 2005
4) КазНУ – Алматы: Дәуір, 2005
5) Қожамқұлов Т.Ә. Элитаға барар жол. – Алматы: Нұрлы әлем, 2006
6) Научная библиотека 70 лет истории. – Алматы: Қазақ университеті, 2004
7) Қарашаңырақ ҚазҰУ – 70 жыл. – Алматы: Атамұра, 2003
8) ҚазҰУ – Алматы: Қайнар, 1994
9) ҚазМУ – Алматы: Өнер, 1984
10) Ибраева С. Оправдать высокое доверие. // Казахстанская правда. – 2009, 21 сәуір, 3 б.
11) Султанов К. Университетский меридиан. // Казахстанская правда. – 2009, 21 наурыз, 4 б.
12) Евсеева Т. Держать достойно высоту. // Казахстанская правда. – 2009, 11 наурыз, 4 б.
13) Алимбекова С. Рухы биік білім ордасы. // Қазақ университеті. –2009, 27 сәуір, 2 б.
14) Кәкішев Т. Ұшқан ұя. // Егемен Қазақстан. – 2009, 24 сәуір, 3 б.
15) Қожамқұлов Т. Сапалы білім – бәсекеге қабілеттіліктің негізі. // Егемен Қазақстан. – 2008, 23 қаңтар, 2 б.
16) Мыңжасарова Д. Үздіктердің үздігі. // Түркістан. – 2008, 6 маусым, 6 б.
17) Есәлі А. ҚазҰУ және ЕҰУ. // Егемен Қазақстан. – 2009, 15 қаңтар, 2 б.
18) Мансұр М. Көреген көшбасшы. // Ана тілі. – 2009, 23 мамыр, 6 б.
19) Қазақ. // Дала мен қала. – 2008, 3 қазан, 8 б.
20) Бейбіт Жұмажан. Шығыстану білімі мен ғылымының көкжиегі биік // Ел. – 2009, 29 сәуір, 5 б.
21) Қазақ. ҚазҰУ түлегі. //Президент және халық. – 2008, 23 мамыр, 6 б.
22) Алимбекова С. ҚазҰУ спорта да алда. // Қазақ университеті. 2008, 27 қазан, 8 б.
23) Өз тілшімізден. ҚазҰУ мен АҚШ арасы жақындай түсті. // Қазақ университеті. 2009, 27 сәуір, 3 б.
24) Жұмағұлов Б. Қарашаңырақ мерейтойы енді басталды. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 1-3 б.
25) Әмірбеков Ш. Ұлттық университет үлкен өмір мектебі. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
26) Мансұров З. Қасиетті қарашаңырақ менің тағдырым. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
27) Асқарова Ә. ҚазҰУ-дың әрқашан да мерейі үстем. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
28) Елдосқызы Ж. Болон үдерісіндегі батыл қадам. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 1-5 б.
29) Паршина Н. Лучший преподаватель – высокое звание, высокая ответственность. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 3 б.
30) Қасымбекова Ж. Сенат депутаты қарашаңырақта.. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 2 б.
2) Летопись КазНУ имени Аль-Фараби, 2-том. – Алматы: Қазақ университеті, 2004
3) Летопись КазНУ имени Аль-Фараби, 3-том. – Алматы: Қазақ университеті, 2005
4) КазНУ – Алматы: Дәуір, 2005
5) Қожамқұлов Т.Ә. Элитаға барар жол. – Алматы: Нұрлы әлем, 2006
6) Научная библиотека 70 лет истории. – Алматы: Қазақ университеті, 2004
7) Қарашаңырақ ҚазҰУ – 70 жыл. – Алматы: Атамұра, 2003
8) ҚазҰУ – Алматы: Қайнар, 1994
9) ҚазМУ – Алматы: Өнер, 1984
10) Ибраева С. Оправдать высокое доверие. // Казахстанская правда. – 2009, 21 сәуір, 3 б.
11) Султанов К. Университетский меридиан. // Казахстанская правда. – 2009, 21 наурыз, 4 б.
12) Евсеева Т. Держать достойно высоту. // Казахстанская правда. – 2009, 11 наурыз, 4 б.
13) Алимбекова С. Рухы биік білім ордасы. // Қазақ университеті. –2009, 27 сәуір, 2 б.
14) Кәкішев Т. Ұшқан ұя. // Егемен Қазақстан. – 2009, 24 сәуір, 3 б.
15) Қожамқұлов Т. Сапалы білім – бәсекеге қабілеттіліктің негізі. // Егемен Қазақстан. – 2008, 23 қаңтар, 2 б.
16) Мыңжасарова Д. Үздіктердің үздігі. // Түркістан. – 2008, 6 маусым, 6 б.
17) Есәлі А. ҚазҰУ және ЕҰУ. // Егемен Қазақстан. – 2009, 15 қаңтар, 2 б.
18) Мансұр М. Көреген көшбасшы. // Ана тілі. – 2009, 23 мамыр, 6 б.
19) Қазақ. // Дала мен қала. – 2008, 3 қазан, 8 б.
20) Бейбіт Жұмажан. Шығыстану білімі мен ғылымының көкжиегі биік // Ел. – 2009, 29 сәуір, 5 б.
21) Қазақ. ҚазҰУ түлегі. //Президент және халық. – 2008, 23 мамыр, 6 б.
22) Алимбекова С. ҚазҰУ спорта да алда. // Қазақ университеті. 2008, 27 қазан, 8 б.
23) Өз тілшімізден. ҚазҰУ мен АҚШ арасы жақындай түсті. // Қазақ университеті. 2009, 27 сәуір, 3 б.
24) Жұмағұлов Б. Қарашаңырақ мерейтойы енді басталды. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 1-3 б.
25) Әмірбеков Ш. Ұлттық университет үлкен өмір мектебі. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
26) Мансұров З. Қасиетті қарашаңырақ менің тағдырым. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
27) Асқарова Ә. ҚазҰУ-дың әрқашан да мерейі үстем. // Қазақ университеті. 2009, 28 қаңтар, 4 б.
28) Елдосқызы Ж. Болон үдерісіндегі батыл қадам. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 1-5 б.
29) Паршина Н. Лучший преподаватель – высокое звание, высокая ответственность. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 3 б.
30) Қасымбекова Ж. Сенат депутаты қарашаңырақта.. // Қазақ университеті. 2009, 3 наурыз, 2 б.
Кіріспе
Жұмыстың тақырыбы: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің
иммиджі.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Жұмыста Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университетінің қалыптасуы мен дамуы жалпылама түрде толық қамтылды.
Университеттің иммиджінің қалыптасуындағы отандық бұқаралық ақпарат
құралдарындағы материалдар зерттеліп, таразыланды. Оқу орда түлектерінің
университет жайлы айтқан бағалы пікірлері ескерілді.
Жұмыстың өзектілігі: Қабырғасы қаланып қаланып, ел білімі мен
ғылымының, мәдениеті мен өркениетіне өзіндік үлесін қосып келе жатқан Қазақ
ұлттық университетінің айтылмай қалған, бірі білсе де көпшіліке жете
бермеген жаңалықтары мен жетістіктері көрсетіледі. ҚазҰУ-дың шетелдік
жоғары оқу орындарымен әріптестік байланысы, әлемдік университеттер
арасындағы, шетелдік әріптестер көзқарасындағы орны мен беделі зерттелді.
Ғасырға жуық уақыт аралығында ауыр да, қиын кезеңдерді басынан өткерсе де
қазақстандық элита қалыптастыруға аянбас тер төгіп келе жатқан ұстаз
еңбектері жайында айтылады. Бәсекеге қабіліттілікті арттыруда қосып келе
жатқан ерен еңбектері мен университет ұжымының даралық, ерекшелік
қасиеттері сараланды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеті: Зерттеу нысаны етіп алынған ҚазҰУ
иммиджінің қалыптасу және терең мағынасын ашу. Қазақ университетінде дәріс
берген, білім алған студенттердің қасиетін айқындау. Осы мақсаттарға сай
мынадай міндеттерді жүзеге асыру қажет деп ойлаймын:
1) ҚазҰУ-дың елдік білімге қосқан үлесін көрсету.
2) Ел тәуелсіздігінің нығайуына қосар үлесін айқындау.
3) Бәсекеге қабілетті маман кадрлерді даярлайтын университет екендігін
дәлелдеу.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары
оқу орны. Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың
төрінен орын алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше
құрметке ие. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001
жылғы 5 шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе
берілген болатын. Ұлттық университет өз жұмысын дарынды ғалым-
ұйымдастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің ректоры болған, ҚазҰУ
қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін мәңгі есте қалдырудан
бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып, Студенттер сарайына
ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке тұлғаның сіңірген
еңбегі мен қосқан үлесін лайықты бағалаудың үздік көрінісі мен ұжымдық
бірліктің бастамасы еді. Екіншіден, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ дәстүрлі
құрылымдармен қатар (14 факультет, 102 кафедра) еншілес мемлекеттік
кәсіпорындар мәртебесіне ие, қаржыландырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7
ғылыми зерттеу институты, технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі
құрылған еліміздегі бірден-бір жоғары оқу орны. Бұл әлемдік еңбек
нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлауды қамтамасыз ететін ғылыми
білім беру саласында инновациялық кластерлердің нақты пайда болуының айқын
көрінісі.
Үшіншіден, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан мен Орта Азия елдерінің
жоғары оқу орындары тарихында алғашқы болып 2003 жылы Италияның Болонье
қаласында университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойды, бұл Орталық Азия
аймағының әлемдік білім беру кеңістігіне енуіне жол ашты. Қазіргі таңда
серіктес шетелдік жоғары оқу орындарының саны 400-ден асты.
Төртіншіден, қасиетті қарашаңырақ 2006 жылы Қазақстан Республикасы
Президентінің “Сапа саласындағы жетістіктері үшін” сыйлығының лауреаты
атанды. Біз әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-ды еліміздің жоғары оқу орындарының
Бас рейтингісінде бірінші орынды тұрақты иеленіп келе жатқандығын да
мақтанышпен айта аламыз. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2005 жылы
Ө.Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында: “әл-Фараби атындағы ҚазҰУ –
Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы”, – деп атап өтіп, ең
үздік студенттерімізге 100 Президенттік шәкіртақы тағайындауының өзі
білімді жастарға зор демеу болды. Оқу үдерісімен қатар, қара шаңырақтағы
тағы бір маңызды мәселе – қазіргі заман талаптарына сай студенттердің
лайықты тұрмысы мен демалысын, тамақтануын және спортпен айналысуын
қамтамасыз етіп, рухани дамуы мен шығармашылық қызметіне жағдай жасау.
Бірнеше жыл қатарынан Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігі Жоғары оқу орнының ең үздік оқытушысы байқауын өткізуде. ҚР
БжҒМ байқау комиссиясының шешімімен 2005 жылы - 26, 2006 жылы - 35, 2007
жылы - 38 профессорлар мен доценттер Жоғары оқу орнының ең үздік
оқытушысы Мемлекеттік гранттың иегерлері аттанды. 2007 жылы 200 грант
иегерлері - республикамыздың 140 ЖОО өкілдері болса, оның 38 біздің
университетіміздің доцентері мен профессорлары. Өткен жылдың қыркүйек
айында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да бірінші рет 2008 жылғы ҚазҰУ-дың ең
үздік оқытушысы университет ішінде байқау ұйымдастырылды. Нәтижесінде
ҚазҰУ-дың 95 оқытушысы үздік атанды. Байқауды өткізу барысында
оқытушылардың қызметін жан-жақты бағалау үшін: оқу-әдістемелік, ғылыми,
тәрбие жұмыстары қарастырылды. Талаптардың (критерий) ең басты бағасы
Оқытушы студенттің көзқарасымен сауалнамасы болды. Факультеттер
комиссиясының байқау қорытындысы бойынша ҚазҰУ-дың 115 оқытушысы ең үздік
атанды.
Бұл дегеніміз жоғары кәсібилікті көрсетеді. Қазақстандық білім берудің
жетекшісі–әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқытушы-
профессорлар құрамы жемісті еңбек етуі үшін барлық жағдайлар жасалынған.
Бүгiнде ЖОО рейтингтерiн анықтау әлемнiң 30 елiнде жүргiзiлiп келедi.
Халықаралық сарапшылардың сараптамасында Қазақстан 2007 жылдан берi ЖОО
рейтингтiк көрсеткiшiн анықтайтын ел ретiнде көрсетiлдi.
Айта кетерлiгi, рейтингтен орын алған 60 ЖОО-ның iшiнде бiрiншi тұғырға —
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетi лайық деп табылған. ҚазҰУ-дiң
ректоры Бақытжан Жұмағұлов: "ЖОО рейтингтiк нәтижесiн сараптау үшiн
эксперттер сырттан алынған. Әрине, бiзге жеңiс бiлiктi, бiлiмдi мамандар
мен оқытушылардың еңбегiнiң арқасында келдi. Бүгiнде ЖОО арасында iргелi
ғылыми зерттеулердiң 50 пайызы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дiң еншiсiне
тиесiлi. ЖОО рейтингiн анықтап отыру — бiлiм саласындағы бәсекелестiктi
арттырады. Әр ЖОО өз орнын бiлу керек. Сапалы бiлiм берiп, сапалы маман
дайындау жағына көңiл бөлсе құба-құп. ЖОО рейтингi жоғары болса, жастар да
осында оқуға ұмтылады. Келешекте елiмiздегi ЖОО жұмысының нәтижесiн
әлемдегi белгiлi университеттермен салыстыру, ТМД, Шанхай, Еуропа ЖОО
рейтингiне қатысу мәселесi қарастырылуда" дегендi айтты.
Республикадағы іргелі жоғары оқу орны — Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті ТМД елдерінің "Сапа саласындағы жетістіктері үшін" сыйлығының
"Ғылым және білім" номинациясы бойынша жеңімпаз атанды. Сез реті келгенде
атап айтарлығы, ҚазҰУ өзірге мұндай жоғары марапатқа ие болған еліміздегі
жалғыз жоғары оқу орны. Жетекші университет мұндай жоғары мәртебеге ғылым
мен білім беру сапасы және сапаны басқарудың қазіргі заманға сай әдіс-
тәсілдерін енгізгені үшін қол жеткізіп отыр.
Бұл жөнінде Мәскеуде биылғы жылдың сәуір айының басында Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығы елдерінің "Сапалы өнімдер мен қызмет саласындағы
жетістіктері үшін" сыйлығының 2007 жылы лауреаттары мен дипломанттарын
марапаттауға арналған ТМД Экономикалық кеңесінің мәжілісінде айтылды.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының "Сапа саласындағы жетістіктері үшін"
сыйлығын тапсыру салтанаты биыл тұнғыш рет өткізіліп отыр.
Зерттеу әдістері: Зерттеу жұмысы барысында жинақтау, жүйелеу, қорыту,
бұқаралық ақпарат құралдарындағы ҚазҰУ жайлы мақалаларға талдау жасау
әдістері қолданылды.
Жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды,
пайдаланылған әдебиеттер және қосымшадан тұрады.
Негізгі бөлім
І тарау ҚазҰУ кеше және бүгін
1. ҚазҰУ-дың тарихы жайлы
Қазақ ұлттық университеті Қазақстандағы жетекші жоғары оқу ордасы.
Қарашаңырақтың іргетасы 1934 жылы қаланды. Бүгінде университетте 13
факультет бар.
1) Химия факультеті 1934 жыл
2) Биология факультеті 1934 жыл
3) Физика факультеті 1934 жыл
4) Журналистика факультеті 1934 жыл
5) Филология факультеті 1937 жыл
6) Экономика және бизнес факультеті 1949 жыл
7) Тарих факультеті 1948 жыл
8) География факукльтеті 1949 жыл
9) Заң факультеті 1955 жыл
10) Халыкаралық қатынастар факультеті 1955 жыл
11) Механика-математика факультеті 1959 жыл
12) Шығыстану факукльтеті 1989 жыл
13) Философия және саясаттану факультеті (1947) 1997 жыл
Бүгінде атаулы университет 75 жасқа келді. Осы уақыт аралағында
атаулы білім ордасы отандық ғылым мен білімнің, техника, мәдениет, білім
саласында салмақты да күрделі жолдардан өтті. Осы уақыт арлығында ҚазҰУ-ға
басшылық еткен ректорлардың саны 12-ні құрайды. Олар:
1) 1934 жыл – Ф.Т. Оликов
2) 1940 жыл –И.К. Лукянец
3) 1947 жыл –Т.Т. Тәжібаев
4) 1953 жыл – А.А. Закарин
5) 1955 жыл – Т.Б.Дарханбаев
6) 1962 жыл – А.А.Закарин
7) 1970 жыл – Ө.А.Жолдасбеков
8) 1986 жыл – Е.Е. Ерғожин
9) 1988 жыл – М.М.Әбділдин
10) 1991 жыл – К.Н.Нәрібаев
11) 2001 жыл – Т.Ә.Қожамқұлов
12) 2008 жыл – Б.Т.Жұмағұлов
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5
шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілген
болатын. ҚазҰУ: базалық жоғары білім (бакалавриат), арнайы жоғары білім,
магистратура, докторантура саласы бойынша білім береді. Әл-Фараби атындағы
Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары оқу орны. Осы орайда
университет ұжымына қарата айтылған Қазақстан Республикасы Президентінің:
“Сіздер университет қабырғасында тек білікті маман ғана емес, уақыт
талабына жауап беретін тұлға дайындауларыңыз қажет” деген тұжырымды пікірін
атап өтуге болады.
Сонымен қатар Елбасы Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ: “Қаламгерлер арасында алыптар
тобы деген аталы сөзді мен ғұламалықтың үлгісін, оқытушылықтың
тағылым-тәлімін ұлы жазушы Мұхтар Әуезовтен бізге жеткізген, өзі де
сондай биікке көтерілген академик Зейнолла Қабдоловтың аузынан жиі
естуші едім. Сол секілді білім, ғылым саласында небір айтулы алыптарды
шығарған, бүтін білім беріп, бүтін ұрпақ тәрбиелеудің үлгісін
қалыптастырған бұрынғы С.М.Киров атындағы университет, бүгінгі әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің алғаш рет ашылуы қазақ топырағында
айтулы оқиға болғаны мәлім. Бұл университеттік білім берудің бастауы
болып саналады” деп түйіндеген болатын.
Шынында, ойлы көзбен, сергек сезіммен қарасаң, киелі шаңырақтан 75 жыл
ішінде небір айтулы азаматтар қанаттанған екен. Ұлтымыздың
кешегі-бүгінгі ұлылары бірінен кейін бірі тұлғаланып, мәртебелері
биіктей береді. Алтын арқауы үзілмеген, Майқы би айтқандай, ел болуды
ойлаған ұрпақтар сабақтастығының жарасымды үлгісін осы білімнің қара
шаңырағынан айқын көруге болады. Дәл бүгін алдыңғы толқын алыптарды
кейінгі толқын-толқын ұрпақ жоқтатпай, жоралы жолдан адаспай келе
жатқаны да анық. Тұғыры мықты, тұлғасы ерен, ақыл-ойдың азаматтарын
шығарған білім ордасының өткені мен бүгінгісін бір сәт ой елегінен
өткізіп көрейікші. Иә, еңсесі биік, тегеуріні мықты әлемдік деңгейдегі
білім ордаларының бірінен саналатын қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ
ұлттық университетінің тамыры тереңде, тарихы бай. Бастау басы сонау
қазақ халқының басына бұлт үйірілген ХХ ғасырдың ширегіндегі дүрбелеңмен
сәйкес келеді. Өткеннен сабақ ала отырып алға ұмтылу парыз десек,
Кеңестік дәуірдің білім-ғылым саласына тигізген пайдасын жоққа шығара
алмасақ керек. Қоғам дамуына қарай жаңа қазақ интеллигенциясы осы
қарашаңырақта қалыптасты. Зиялы қауымның ой-өрісі халықтың қамын
бірінші кезекке шығарып отыратыны белгілі. Қазақтың мүддесін биіктен
қорғаған, сауатсыздықты жоятын мектептермен ғана шектеліп қоймай, жоғары
оқу орындарын ашуды мақсат етіп алға қойған Санжар Асфендияров, Тұрар
Рысқұлов, Халел Досмұхамедов, Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов,
Міржақып Дулатов, Қошке Кемеңгеров, Мұхаметжан Тынышпаев, Мұхтар Әуезов
есімдерін ерекше атауға тиістіміз. Олар ұлт ұрпағы өз жерінде өзгелермен
терезесі тең дәрежедегі мамандық алуы тиіс деп орнымен дабыл қаққан.
Сөйтіп, университеттің ашылуына күш салған. “Ел – бүгіншіл, менікі
ертеңгі үшін” деп ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, бүгініне
емес, ертеңіне зейін қойған сол азаматтардың тілек-талабы ескеріліп,
1933 жылдың 20 қазанында КСРО Халық Комиссарлары Кеңесі “Қазақстан үшін
кадрлар дайындау туралы” деген арнайы қаулы қабылдайды. Сол құжат
негізінде Алматыда Қазақ мемлекеттік университетін құру туралы шешім
шығады. 1934 жылдың 15 қаңтары Қазақ мемлекеттік университетінің ашылған
күні болып белгіленіп, алғашқы директорлыққа Федор Трофимович Оликов
тағайындалады. Физика-математика, биология факультеттерінде сабақ
басталады. Алғашқы оқытушылар қатарында Г.Аяпбергенов, М.Әмірбаев,
Т.Чумбалов, О.Сарыбатыров, С.Толыбеков, С.Аманжолов, Т.Шонанов, кейін
қазақ химия ғылымының көшбастаушыларының бірі Ә.Бектұров, профессор
В.Литвинов болған. Іс тетігін білетін, жұмысқа ұйытқы болып ұйымдастыра
алатын мықты кадрлар әзірлеу мақсатында бірте-бірте факультеттер ашыла
бастайды. Гуманитарлық сала бойынша да қажеттіліктер ескеріліп, төрт
жылдық шет тілдер, филология факультеті құрылып, үш кафедра жұмысқа
кірісіпті. Қат-қабат шаруашылықтармен қатар, арасында ұлтым деп бас
көтергендерге тыйым салу ісі де болып тұрады. Тіпті сол тұста ілім-білім
иелері зардап шеккенін тарих беттерін парақтағанда көруге болады. Елдік
істі елге жеткізетін казақ журналистика институтын университетке қосып,
1941 жылы жаңа гуманитарлық-журналистика факультеті құрылған екен. Содан
бері де 70 жылдай уақыт өтті. Отызыншы, қырқыншы жылдардағы қилы
кезеңдер бұл оқу орнын да айналып өтпепті. Біз сол ауыр кездегі болаттай
берік топтасқан азаматтарға, әсіресе ұстаздарға қарыздармыз. Олар
аштықты, қуғын-сүргінді басынан өткере жүріп, өздерінен кейінгілерге
даңғыл жол ашты. Бізге дейінгі, біз қатарлыларға, болашақ үшін өлшеусіз
еңбек етті. Халқына еткен сол қызметтерін теріске шығарған 1937 жылғы
зобалаң талай арыстарды құрбандыққа байлады. ҚазҰУ біздердің
мойнымыздағы қарыз бен парыз оларды әркез есте ұстап, арттарына
қалдырған мұраларына сақтықпен сергек қарап, үлгісін жастарға үйретіп
отыру. Мұндай үлгі үзілмей ұрпақтар арасында сабақтастығын тауып жатса,
нұр үстіне нұр. Қадамы ашылып, қанаты қатайып, мұғалімдер қатары
толығып, оң мен солын бағдарлай бастаған тұста, яғни 1941 жылдың
қарсаңында факультеттердің құрамында 23 кафедра жұмыс істеп, 40-тан
астам қызметкер ғылымның әр саласынан зерттеулерін аяқтаған. 2 докторлық
және 5 кандидаттық диссертация қорғауға әзір болған. Біткен жұмыстардың
көпшілігі Қазақстандағы халық шаруашылығы және мәдени құрылыс
мәселелерімен байланысты екен. Зерттеулер нәтижелері бойынша 29 ғылыми
мақала жарияланып, 7 оқытушыға доцент атағы беріліпті. Университеттің
қиын-қыстау уақытына ой жіберсең, біраз тарихи оқиғаларға куә боласың.
Қазақ КСР-інің 20 жылдығына арналған бірінші Бүкілқазақстандық ғылыми
конференция білім ордасында өткізілген тұңғыш ғылыми форум болумен
қатар, ең алғашқы үлкен ғалымдар жиналған маңызды жиын еді. КСРО Ғылым
академиясының қазақ бөлімімен бірлесе өткізілген бұл шара да
университеттің 23 өкілі алқалы топ алдында баяндама жасап, сөз сөйлепті.
Осының өзінен-ақ қысқа мерзімде алымды азаматтардың шыға бастағанын
көруге болады. Бұл кезде университеттің материалдық базасы да бұрынғыға
қарағанда нығая түскен. Дәуір талабына жауап беретін жаңа педагогикалық
ұжым қалыптасқан. Дәріс берудің, тәрбие үйретудің тың жолдары
қалыптасып, оқытудың тәсілдері қарастырылып, жаңа факультеттер мен
мамандықтар ашудың, оқу жылына арналған жоспарлар жасау, ғылыми
зерттеулер жүргізудің бағыт-бағдары айқындалып, бастау мерзімі мен
аяқталатын уақыты нақтыланғанын аңғарасың. Бүгілген бел жазылып,
қуғын-сүргін сәл тынышталғанда тағы бір алапат шаң бергені белгілі. Ол
аяқ астынан тұтанған екінші дүниежүзілік соғыс еді. Бұл елге ауыр
қайғы-қасірет әкелумен бірге, университеттің қатайып келе жатқан қадамын
шайқалтып, алдағы келелі жоспарларына кедергі келтіреді. Ұстаз бен
шәкірт майданға қатар аттана бастайды. Білім ордасының басшылығы
университет қызметін соғыс уақыты жағдайына сай қайта құру жоспарын
бекітеді. Академиялық топтарға дәріс оқытумен қатар қорғаныс
мамандықтарын үйрететін сабақтар енгізіліп, факультеттерде
әскери-санитарлық іске үйрету басталды. Қай жұмыстың да болса ғылыми
негізі мықты болуы тиіс екенін ескерген оқымыстылар бұл саладағы іргелі
ізденістерін жалғастыра береді. Сол ауыр жылдардың өзінде ҚазМУ-дың
бастамасымен және академик А.Панкратовтан қолдауымен Қазақ Халық Ағарту
Комиссариаты өз шешімімен 1943 жылдың қыркүйегінде филология факультетін
тарих-филология факультеті етіп қайта құрды. Тарих бөліміне 30 адам
қабылданады. Бұл рухани дүниені терең біліп, зерттеу, зерделеу жолындағы
оң қадам болғаны шындық. Соғыс майданы мен тылдағы еңбек майданы қатар
жүрген тұстағы халықтың қаһармандығы, ортақ мақсат жолындағы ынтымақ,
жұмған жұдырықтай бірлік, көздеген істің орындалуына молынан мүмкіндік
беріпті. Тарихтың алуан жолына назар аударсаң, бұл университеттің
қалыптасу кезеңіндегі көпсалалы білім мен білікті кадр дайындаудағы
қарымына қанық боласың ҚазМУ өз елімізде ғана емес, дүниежүзіне белгілі
болып, көшбасшылыққа жеткенін көресің. Бұл сол тұстағы басшылық пен
оқытушы мұғалімдердің, студенттердің бір мақсат, бір міндет аясына
жұмыла алғанын аңғартса керек. Мына бір фактіге назар аударалық. 1944
жылдың ортасына қарай университеттің кітап қоры 165 633 болыпты. Білім
алуға ұмтылған талапкерлерге оқу залы тәулігіне 12-14 сағаттан жұмыс
істепті. Кітапхана қызметкерлері басқыншылардан азат етілген аймақтарға
рухани тұрғыда көмек көрсетіп отырған. Миллиондаған адамның өмірін
жалмаған соғыс аяқталып, ел ес жиғанға дейінгі аралықта университетке
басшылық жасаған азаматтарды осы арада айта кетсен жөн болар. Олар
ректор қызметін атқарған И.Лукьянецтің, проректорлар Д.Сокольскийдің,
В.Литвиновтың, Х.Ибрашевтың, М.Авазбакиеваның аса зор ұйымдастырушылық
қабілеттері өнеге боларлық. Өткенсіз бүгін болмайды деп жатамыз. Сол
өткенді ойға ала отырып, соның басы-қасында жүрген асыл жандардың атын
ұмытпай, ұрпаққа үлгі етіп айту да бізге міндет. Бұл әркез жалғасын
тауып отырса, ұрпақтар көші үзілмек емес. Сол сұрапыл соғыс майданына
университеттен 287 адам аттаныпты. Оның 59-ы ғалым-педагог, 52-сі
әкімшілік-шаруашылық қызметкері, ал 176-сы өрімдей студент екен. Сол
сапта 30 шақты үлпершектей қыздар да болған. Бұл да отаншылдықтың бір
әдемі көрінісі, боямасыз шындықтың мысалы бола алады. Соғыстан кейінгі
алғашқы жылдардың ауыртпашылығын көтере жүріп, аудиториялардың
жетіспеушілігіне, кафедралардың оқытушылармен толық жасақталмағанына,
зертханалардың, сондай-ақ, қажетті әдебиеттердің жоқтығына қарамастан
сабақ бір сәтте тоқтамай, университетте толыққанды өмір қалпын бұзбаған.
Студенттер саны артып отырған. 1946-1947 оқу жылы оқытушы-профессорлар
құрамы 147 адамға жеткен. Ғылым мен әдебиет алыптары Мұхтар Әуезов,
Қаныш Сәтбаев, Әлкей Марғұлан, т.б. дәріс оқыған. Бұл білім ордасының
қуатын едәуір арттырып, мәртебесін бекіткен. 1947 жылы тамызда
геология-география (кейіннен география) факультеті, бір жылдан соң,
тарих бөлімі дербес факультет болып қайта құрылады. 1949 жылы философия
және экономика факультеттері ашылады. Бұл көрнекті ғалым, дипломат,
қоғам қайраткері, ҚазМУ-дың 1948-1953 жылдары ректоры болған, профессор
Төлеген Тәжібаевтың бастамасымен филология факультетінің логика және
психология бөлімі негізінде құрылыпты. Әр жыл жылжыған сайын
университеттің материалдық-техникалық базасы нығая түседі. Оқытушы
ғалымдар арасынан Ұлттық Ғылым академиясына 1954 жылы бірнеше адам
академик, корреспондент-мүше болып сайланды. Олардың қатарында кафедра
меңгерушілері Б.Домбровский, Г.Бияшев, Т.Дарқанбаев, М.Козловский
болған. Алматы Заң институты университетке бірігіп, заң факультеті
құрылған. Мұның өзі іргелі оқу орынның беделін биіктете түскені анық.
Сонымен қатар, университетте басқа елдерден студенттер келе бастайды.
Жоғары білім алуға талпынған жастарға жағдай жасау мақсатында 1959-1965
жылдары 120 мың шаршы метрлік ғимараттар кешенін, 1200 орындық
студенттер жатақханаларын және оқытушыларға арналған екі тұрғын үй салу
қарастырылады. Алғашында санаулы ғана жастармен жұмыс бастаған білім
ордасында студенттер саны уақыт өте келе 8950 адамға жетіпті. Оларға
тиянақты білім беру үшін 5 ғылыми-зерттеу зертханасын, есептеу орталығын
және университет баспаханасын ашу көзделеді. Сөйтіп, 1960 жылдардың бас
кезінде ҚазМУ өз даму жолында жаңа кезеңге аяқ басады. 1955-1961 жылдары
университет ректоры ҰҒА-ның академигі Темірбай Дарханбаев болды. Ал 1961
жылы бұған дейін де аталмыш оқу орнын басқарған, таяуда ғана мерейтойы
аталып өткен профессор Асқар Закарин қайтадан ректор болып
тағайындалады. Бұл екі басшының кезінде де университет көркейіп,
гүлденді, жаңа сатыға көтерілді. Тиісті орындардың тапсыруымен жас
мамандар даярлаудың сапасын көтеру үшін оларға толық жағдай жасау
мақсатында Алматы қалалық кеңесі университеттің жаңа оқу ғимараттарына
жалпы аумағы 70 гектар, оның 60 гектары “Таулы қырат” кеңшарынан және
Тимирязев көшесінің оңтүстік жағындағы Ботаника бағы мен Көктем өзенінің
арасында орналасқан 10 гектар қалалық қордан жер бөледі. Осыған сәйкес
1970 жылдың желтоқсанында Қазақ КСР Министрлер Кеңесі ҚазМУ кешені
құрылысының бірінші кезегін бастау жөнінде шешімге қол қойды. Ректорат,
биология, география төрт гуманитарлық факультет корпустарын; 1850
орындық акт залын; 200 орындық сауықтыру кешені мен күніне 250 адам
қабылдай алатын емхананы, 800 орындық асхананы, 2,5 млн. кітап сақтайтын
қоймалары бар кітапхананы, 4400 орындық студенттік жатақханалар мен
спорт кешенін салуға кетеді деп есептелген жобаның құны сол кез үшін өте
қомақты қаржы – 46 млн. соманы құрапты. 1971 жылдың сәуірінде Ұлттық
университеттің бас ғимаратының іргетасын қалау салтанаты мен қалашық
құрылысының жобасы жүзеге асырыла бастады. 80-жылдардың басына қарай
бірнеше студенттер жатақханасы, гуманитарлық, биология мен география
факультеттерінің оқу корпустары, тамақтану комбинаты, сауда орталығы,
өндірістік-шаруашылық инфрақұрылымдарының бірқатар нысандары, т.б.
пайдалануға берілді. Қазақстандық жастар университет қалашығын екпінді
құрылыс деп жариялады. 80-ші жылдардың ортасына қарай болашақ Студенттер
сарайын қоспағанда, қалашық кешенінің бірінші кезеңі сап түзеп, қызмет
көрсете бастады. Ұлттық университетке 1970 жылы ғұлама ғалым, қазақ
ақыл-ойының көрнекті өкілі, академик Өмірбек Жолдасбеков ректор болып
келді. Ол бұл қызметтен 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісінен кейін кетті.
Оның беделінің, қуаты мен табандылығының арқасында жоғарыдағы керемет
жобаны жүзеге асыру үшін университет қалашығының құрылысына қосымша көп
қаржы бөлінді. Сол кездегі Қазақстанның басшысы Дінмұхамед Қонаевтың
және республика үкіметінің тікелей қолдауымен Қазақ мемлекеттік
университеті дәуіріне қарай төрт құбыласы түгел оқу-ғылыми және тұрғын
үй кешеніне ие болғанына бүкіл ел куә. Осы жылдары университет барлық
жағынан алдыңғы орынға көтеріліп, еліміздегі көшбасшы білім ордасына
айналды. Осы кезеңде университетіміздің алтын діңгегіне, мықты арқауына
айналған, есімдері тек өз Отанына ғана емес, әлемнің төрт бұрышына
танылған оқымыстылар бірінен кейін бірі шығып жатты. Бұл біз үшін үлкен
мақтаныш болып саналды. Әл-Фараби университетінің тағы бір елеулі кезеңі
ХХ ғасырдың 80-90-жылдары мен үшінші мыңжылдықтың басына сәйкес келеді.
Әйгілі Желтоқсан көтерілісі ұйқыдағы санаға от болып түсіп, күрделі
уақыттың түйінін шешіп, елдің егемендігіне ұмтылуына, тәуелсіз
мемлекеттің іргетасын нық қалауына жол сілтеді. Сын сағаттар туып, ел
тағдыры, ұлт келешегі таразы басына түсті. Туымызды көтеріп,
тәуелсіздігімізді жариялап, еңсемізді тіктегеннен кейін еліміздің тұңғыш
Президенті Нұрсұлтан Назарбаев “Қазақстан – 2030” Стратегиясын
жариялады. Соның нәтижесінде республикамыз аса күрделі экономикалық
дағдарыс пен құрылымдық өзгерістерге төтеп берді.
Әлеуметтік-экономикалық мүмкіндігі зор мемлекет ретінде бағаланып,
өркениетті елдер қатарына ендік. Иә, тәуелсіздік алғаннан кейінгі
алғашқы күннен бастап-ақ Мемлекет басшысының саяси бағытының шешуші
қағидаларының бірі адам капиталын дамыту және сақтау болды. Елбасымыз
тәуелсіз Отанымыздың керегесін керіп, шаңырағын көтергенде,
білім-білігімен, парасат-пайымымен халықты тарықтырмай, ұлтаралық
кикілжіңге ұрындырмай, аумалы-төкпелі кезеңнен аман алып шығуға бар
күш-жігерін жұмсады. Соның нәтижесінде көздеген жеріне жеткенін көріп,
біліп отырмыз. 1992 жылдың қаңтар айында “Білім туралы” тұңғыш Заң
қабылданса, одан бері осы саланың өркенін өсіретін бірнеше заңнамалық
құжаттар өмірге келді. Оның бәрі ғылым мен білімнің дамуы үшін түбегейлі
жаңа өзгерістерге әкелді. Іздену – іргелі жылжудың кепілі десек, сондай
батыл қадамдар университет өміріне де елеулі өзгерістер жасады. 1991
жылы университетке ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби бабамыздың есімі
берілді. 1993 жылы Президент Жарлығымен дербес, өзін-өзі басқаратын
мемлекеттік жоғары оқу орны мәртебесін иеленіп, Қазақ мемлекеттік ұлттық
университеті болып аталды. Сол кезде жаңа ғылыми-инновациялық
инфрақұрылымдарды жасау мен мамандарды даярлаудың халықаралық талаптарын
енгізуге байланысты “бакалавриат-магистратура” жүйесі енгізілді,
университет құрамында ҒЗИ жүйесі мен технологиялық парк құрылды.
Жоғарыдағы іс-шаралардың жүзеге асуына сол кезеңдерде университетті
басқарған, ғылым мен білімнің көрнекті өкілдері, академиктер Еділ
Ерғожиннің (1986-1988 жж.), Мейірхан Әбділдиннің (1988-1991 жж.),
Көпжасар Нәрібаевтың (1991-2001 жж.), Төлеген Қожамқұловтың (2001-2008
жж.) сіңірген еңбектері орасан зор. Университет ұтқыр ісімен, заманға
лайықты бастамасымен қашаннан бергі көшбасшылығын дәлелдеп, кадр
даярлаудың жаңа жүйесіне жол салды. 2003 жылдың 16 қыркүйегінде Болонья
(Италия) қаласында Қазақ ұлттық университеті университеттердің Ұлы
Хартиясына қол қойды. Сөйтіп, бірнеше ұрпақтың қалыптасуына мүмкіндік
жасап, төрткүл дүниеге аттары мәлім тұлғалар шығарған оқу орны
Отанымыздағы жоғары оқу орындарының арасында ғана емес, Орта Азия
мемлекеттерінің ішінде бірінші болып еуропалық білім беру кеңістігіне
қосылды. Сол секілді 2006 жылы тәуелсіз мемлекет тарихында тұңғыш рет
Президенттің сапа саласындағы жетістіктері үшін сыйлығының лауреаты
атанды. Бұл ҚазҰУ өміріндегі аса маңызды оқиғалардың бірі болды, өйткені
мәртебелі сыйлық еліміздің жоғары білім беру жүйесін дамыту мен
мамандарды даярлауға қосқан үлесіне берілген жоғары баға еді. Көрнекті
ғалымдар мен ғылымды ұйымдастырушылар, жастарға жол көрсетуші танымал
педагогтар жетекшілігінің арқасында ғылыми мектептердің үлгісі, уақыт
талабына қарай кеңістігі кеңейді. Ұлттық жоғары оқу орындарының
ректорларын ел Президентінің тағайындауына байланысты оның мәртебесі
түбегейлі өзгерді, ерекше жауапкершілік жүктелді. Мұны ұлттық жоғары
мектептің пәрменінің артуы, әлемдік деңгейдегі салмағының нығаюы деп
білеміз. 1998 жылы ҚазҰУ жастарымен болған кездесуде Нұрсұлтан Әбішұлы
Назарбаев білім орны элиталық университетке айналуы қажет деген пікір
білдірген еді. Бұл қазір күн санап, өз шешімін тауып келеді. Біз осы
үрдісті дәл қазір ұтымды пайдалана отырып, басты мақсаттарымызды жүзеге
асыра бастадық. Өткен жылдың мамыр айында болған Ғылыми кеңесте оқу орны
басшысы ұсынған 2009-2011 жылдарға арналған университеттің жаңа даму
стратегиясы қабылданды. Ол үш басты бағыттан тұрады. Оның біріншісі –
менеджменттің барлық деңгейін түбегейлі жетілдіру, екіншісі – мамандарды
халықаралық талаптарға сай даярлау, үшіншісі – ғылыми-инновациялық
инфрақұрылымды жетілдіру. Әл-Фараби университеті аталған стратегиясын
біртіндеп жүзеге асыра бастады. Өткен жылы әлемдік тәжірибеде орныққан
ИНТРАНЕТ компьютерлік-коммуникациялық желісіне негізделген оқытудың
кредиттік жүйесін сөз жүзінде емес, іс үстінде дәйектеп шықтық. Жүйенің
басты жетістігі оқу үдерісін басқаруды автоматтандыру ісімен қоса,
студенттердің білім алуға деген ынтасын арттырып, қызығушылығын туғызу.
Бүгінде әрбір студент өзін болашақ маман ретінде танытуға талпынады.
Өйткені, ол бұрынғыдай оқытушыға арқа сүйеп отыра бермейді, даярлық
бағдарламасының таңдамалы бөлігін өзі құрастырады. Түпкі ойында диплом
алу емес, болашақ қызметі мен жұмыс берушілердің қояр талабы жүреді.
Аталған технологияның аса маңызды қыры қандай дегенге келер болсақ,
әрбір студент пен оқытушының атқарған жұмысын күнделікті бақылауға
мүмкіндіктің болатыны. Өткен жыл – университет үшін барлық жағынан
серпіліс жылы болды десек, жарасатын тәрізді. Тұңғыш рет PhD философия
докторлары бітірді. Осылайша ҚазҰУ ТМД елдерінің арасынан бірінші болып
халықаралық стандартқа сай кадрларды даярлаудың үш сатылы деңгейін
игерді. 2008 жылдың қараша айында университет француздың “Bureau Verіtas
certіfіcatіon” сертификаттау органының аккредиттеуінен табысты өтсе,
білім ордасы қазақстандық жоғары оқу орындарының бас рейтингінде тағы да
бірінші орынға көтеріліп, абыройымыз асқанын мақтанышпен айтуға болады.
Ең алдымен ҚазҰУ мақтанышы – адам, адам капиталы. Бүгінгі таңда
университетте екі мыңнан аса білікті оқытушы жұмыс істейді, олардың
ішінде, мыңнан аса ғылым докторы мен кандидаты, жүзден аса академик пен
елу шақты философия докторлары бар. Басты міндет-мақсатымыз бәсекеге
қабілетті, әлемдік талапқа жауап бере алатын маман дайындау. Осы істі
ілгерілете отырып, көшбасшылық дәрежені биіктен көрсетіп, университет
дипломының әлемдік деңгейде мойындалуын қамтамасыз ету басты бағытымыз
болып отыр. ҚазҰУ түлектерін шетелдердегі алдыңғы қатарлы оқу
орындарымен келісім жасай отырып, екі диплом беру мүмкіндіктерін
қарастыруда. Шетелдік оқу орындарына сүйене бермей, олардағы озық
оқытушыларды осы қарашаңырақта қалыптастыру ниетімен профессорлар
әлемдегі жетекші жоғары оқу орындарында машықтанудан өтуде. Әсіресе,
ҚазҰУ студенттердің өзін-өзі басқаруын ерекше назарда ұстайды. Бұл
университеттердің Ұлы Хартиясының негізгі талаптарының бірі болып
табылады. Әл-Фараби университетінде білім алып жатқан 18 мың студент,
магистрант пен докторант бар десек, соның 700-ден астамы шетелдік
талапкерлер. Бұлар болашақта мықты маман болумен қатар, ұлттың элитасы
болады деген сенім бар. Университет жанында 20-дан аса ғылыми-зерттеу
институты халықаралық зерттеу және әдістемелік орталықтары, технопарк
жұмыс істейді. Ғылыми инфрақұрылымға қосымша жуырда университетте Елбасы
бастамасымен Отанымызда құрылатын 15 ұлттық зертхананың бірі –
нанозертхана ашылды. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
есімдері Қазақстанның ғылымы мен мәдениетінің тарихына алтын әріптермен
жазылған атақты оқытушыларын мақтан тұтады. Әл-Фараби университетінің
қабырғасында Қаныш Сәтбаев, Мұхтар Әуезов, Әлкей Марғұлан, Ермұхан
Бекмаханов, Ақай Нүсіпбеков, Батырбек Берімжанов, Ағын Қасымжанов,
Зейнолла Қабдолов, Өмірзақ Сұлтанғазин, Яхия Әубәкіров, Дмитрий
Сокольский, т.б. дәріс оқып, өлмес, өшпес өнеге қалдырды. ҚазҰУ өз
түлектерін мақтан тұтады.Бүгінде түлектердің жалпы саны 120 мыңнан асты.
Оның бәрін атап шығу мүмкін емес. Ұлтымыздың “алтын қорына” айналған
көрнекті ғалымдардың, жазушылар мен ақындардың шоғыры қаншама? Атап
айтар болсақ, бүгінде аға ұрпаққа айналып үлгерген берісі жас буын
өкілдерін құрайтын Әзілхан Нұршайықов, Тұманбай Молдағалиев, Қадыр
Әлі, Иранбек Оразбаев, Ұлықбек Есдәулетов, Көпен Әмірбеков, Қабдеш
Жұмаділов, Сайын Мұратбеков, Мұхтар Шаханов, темірхан Медетбек, Баққожа
Мұқай тағы басқаларды ерекше атауға болады. Гарвард университеті
президентінен бірде мұнай магнаты Джон Рокфеллер элиталы университет
құру үшін не қажет екендігін сұрайды. Жауап қысқа – 200 жыл және 50
миллион доллар. Бірақ бұл он тоғызыншы ғасырдың соңы еді, содан бері
өмір қарқыны өсті, уақыт екі есе тығыз. Сондықтан да жасы бойынша да,
қаржылық салымдары бойынша да негізі қаланған күннен бастап ҚазМУ нағыз
элиталық жоғары оқу орны – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университетіне айналды. Ол көптеген қазақстандық интеллектуалдық, саяси
және экономикалық элитаны даярлап шығарды. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың:
“ҚазҰУ – бұл Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы” деуі
тегін болмаса керек.
2. ҚазҰУ – ең үздік оқу орны
Әл Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі 60 жоғары оқу
орындарының арасындағы ең үздік оқу ордасы.
Қазақстандық 9 университет ұлттық статусқа ие. Солардың ең үздігі – әл-
Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті.
Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың төрінен орын
алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше құрметке ие.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5
шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілуі
ҚазҰУ-дың ғылым мен ілімге деген ынтасын арттырды. Ұлттық университет өз
жұмысын дарынды ғалым-ұйымдастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің
ректоры болған, ҚазҰУ қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін
мәңгі есте қалдырудан бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып,
Студенттер сарайына ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке
тұлғаның сіңірген еңбегі мен қосқан үлесін лайықты бағалаудың үздік
көрінісі мен ұжымдық бірліктің бастамасы еді.
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ дәстүрлі құрылымдармен қатар (14 факультет,
102 кафедра) еншілес мемлекеттік кәсіпорындар мәртебесіне ие,
қаржыландырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7 ғылыми зерттеу институты,
технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі құрылған еліміздегі бірден-бір
жоғары оқу орны. Бұл әлемдік еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар
даярлауды қамтамасыз ететін ғылыми білім беру саласында инновациялық
кластерлердің нақты пайда болуының айқын көрінісі.
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан мен Орта Азия елдерінің жоғары оқу
орындары тарихында алғашқы болып 2003 жылы Италияның Болонье қаласында
университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойды, бұл Орталық Азия аймағының
әлемдік білім беру кеңістігіне енуіне жол ашты. Қазіргі таңда серіктес
шетелдік жоғары оқу орындарының саны 400-ден асты.
Төртіншіден, қасиетті қара шаңырақ 2006 жылы Қазақстан Республикасы
Президентінің “Сапа саласындағы жетістіктері үшін” сыйлығының лауреаты
атанды. Сөйтіп, біз әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың еліміздің жоғары оқу
орындарының Бас рейтингісінде бірінші орынды тұрақты иеленіп келе
жатқандығын да мақтанышпен айта аламыз. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
2005 жылы Ө.Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында: “әл-Фараби атындағы
ҚазҰУ – Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы”, – деп атап
өтіп, ең үздік студенттерімізге 100 Президенттік шәкіртақы тағайындауының
өзі білімді жастарға зор демеу болды.
Оқу үдерісімен қатар, қара шаңырақтағы тағы бір маңызды мәселе – қазіргі
заман талаптарына сай студенттердің лайықты тұрмысы мен демалысын,
тамақтануын және спортпен айналысуын қамтамасыз етіп, рухани дамуы мен
шығармашылық қызметіне жағдай жасау. Бірнеше жыл қатарынан Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрлігі Жоғары оқу орнының ең үздік
оқытушысы байқауын өткізуде. ҚР БжҒМ байқау комиссиясының шешімімен 2005
жылы - 26, 2006 жылы - 35, 2007 жылы - 38 профессорлар мен доценттер
Жоғары оқу орнының ең үздік оқытушысы Мемлекеттік гранттың иегерлері
атанды. 2007 жылы 200 грант иегерлері - республикамыздың 140 ЖОО өкілдері
болса, оның 38 біздің университетіміздің доцентері мен профессорлары. Бұл
дегеніміз жоғары кәсібилікті көрсетеді. Қазақстандық білім берудің
жетекшісі–әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқытушы-
профессорлар құрамы жемісті еңбек етуі үшін барлық жағдайлар жасалынған.
Бүгiнде ЖОО рейтингтерiн анықтау әлемнiң 30 елiнде жүргiзiлiп келедi.
Халықаралық сарапшылардың сараптамасында Қазақстан 2007 жылдан берi ЖОО
рейтингтiк көрсеткiшiн анықтайтын ел ретiнде көрсетiлдi. Айта кетерлiгi,
рейтингтен орын алған 60 ЖОО-ның iшiнде бiрiншi тұғырға — әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетi лайық деп табылған. Осылайшы ҚазҰУ
рейтингі бойынша Қазақстандағы ең үздік жоғары оқу орны болып табылды.
ҚазҰУ-дың ректоры, академик Бақытжан Жұмағұлов: "ЖОО рейтингтiк нәтижесiн
сараптау үшiн эксперттер сырттан алынған. Әрине, бiзге жеңiс бiлiктi,
бiлiмдi мамандар мен оқытушылардың еңбегiнiң арқасында келдi. Бүгiнде ЖОО
арасында iргелi ғылыми зерттеулердiң 50 пайызы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың
еншiсiне тиесiлi. ЖОО рейтингiн анықтап отыру — бiлiм саласындағы
бәсекелестiктi арттырады. Әр ЖОО өз орнын бiлу керек. Сапалы бiлiм берiп,
сапалы маман дайындау жағына көңiл бөлсе құба-құп. ЖОО рейтингi жоғары
болса, жастар да осында оқуға ұмтылады. Келешекте елiмiздегi ЖОО жұмысының
нәтижесiн әлемдегi белгiлi университеттермен салыстыру, ТМД, Шанхай, Еуропа
ЖОО рейтингiне қатысу мәселесi қарастырылуда" дегендi айтты.
Тағы бір сүбелі жетістік, Республикадағы іргелі жоғары оқу орны — Әл-
Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 2007 жылы ТМД елдерінің "Сапа
саласындағы жетістіктері үшін" сыйлығының "Ғылым және білім" номинациясы
бойынша жеңімпаз атанды. Сөз реті келгенде атап айтарлығы, ҚазҰУ әзірге
мұндай жоғары марапатқа ие болған еліміздегі жалғыз жоғары оқу орны.
Жетекші университет мұндай жоғары мәртебеге ғылым мен білім беру сапасы
және сапаны басқарудың қазіргі заманға сай әдіс-тәсілдерін енгізгені үшін
қол жеткізіп отыр.
Бұл жөнінде Мәскеуде биылғы жылдың сәуір айының басында Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығы елдерінің "Сапалы өнімдер мен қызмет саласындағы
жетістіктері үшін" сыйлығының 2007 жылы лауреаттары мен дипломанттарын
марапаттауға арналған ТМД Экономикалық кеңесінің мәжілісінде айтылды.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының "Сапа саласындағы жетістіктері үшін"
сыйлығын тапсыру салтанаты биыл тұнғыш рет өткізіліп отыр. Ғұмыр тарихы
өнегелі өрнекке толы оқу ордасы бұл жылы өзінің 75 көктемін қарсы алып, бұл
мерекелі жылды өзгерек етіп, бірнеше шаралардың жүзеге асуымен атап өтуде.
Ірге тасы қаланған күн 15 қаңтар болып табылатын қарашаңырақтың мерейлі
тойы ағымдағы жылдың осы күнінен бастау алып, қазан айына дейін жалғасын
таппақ. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 75-жылдық мерейтойын атап өту, бір
жағынан қазақстандық жоғары білім жүйесі көшбасшысының жетістіктерін
қоғамға көрсету болса, басқа жағынан 21 ғасырдағы университет дамуының
жаңа сатыcының басталуын білдіреді. Барлық жоспарланып отырған іс-
шаралардың басты мақсаты Президенттің табысты бағытындағы адами қорды
дамытуды, Қазақстанның әлемдік білім жүйесіне интеграциялануын, еліміздің
жас интеллектуалдық элитасы қолдайтын қуатты әлеуметті жүргізуін ел
беталыстығымен паш ету болып табылады. Жоспарланып отырған ҚазҰУ-дың
мерейтойы бір-бірімен тығыз байланысқан іс-шаралар кешенінен тұрады.
Бүгінгі қоғам БАҚ-ты төртінші билікке жатқызады. Ендеше бұл саладағы
мамандардың білікті де білімді болуы абзал. Қазақстандағы журналист
мамандарын кәсіби тұрғыда даярлау 1934 жылдан бастау алады. Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетіндегі бұл факультеттің ұзақ жылдық тарихы
мен тәжрибесі бар. Сондықтан болар бүгінде аталған факультет ТМД
кеңістігінде ғана емес, сонымен қатар әлемдік ғылыми қауымдастықта да
өзіндік бағасын алып отыр. Факультет бүгінге дейін 16 мыңнан астам түрлі
бұқаралық ақпарат құралдарының жоғары кәсіби мамандарын даярлап шықты.
Факультет түлектері ішінде еліміздің аса көрнекті тұлғалары
Қ. Сұлтанов, М. Құл-Мұхаммед, Е. Бекхожин, С. Әбдрахманов, Ж.Кенжалин және
т.б. атап өтуге болады.
Факультетте жоғарғы білімді оқытушылар, БАҚ саласындағы белгілі ғалым-
практиктер, 10 доктор, 30-дан астам ғылым кандидаттары қызмет етеді.
Оқытушылар Германия, Болгария, Түркия, Қытай және өзге де мемлекеттерде
өткен конференция семинарларға жиі қатысып тұрады. Бакалавриат және
магистратура жүйелері әлемнің алдыңғы қатарлы білім сапаларына сай.
Факультеттегі телерадио және фото студиялары, баспа лабораториясы,
компьютер кластары – мамандыққа баулитын алғашқы баспалдақтар.
Журналистика тарихы, баспа ісі және редакциялау, мерзімді баспасөз, БАҚ
менеджменті және жарнама, телерадиожурналистика, журналистика және
бұқаралық коммуникация бойынша ЮНЕСКО кафедралары бар. Факультеттегі
Мұхамджан Сералин атындағы бірлестіктің белсенді жұмысын атап өтуге болады.
Жоғарыдағы бірлестік ұжымының жемісі Жасын қабырға газеті де
студенттердің жазу шеберлігін арттырып, өз үлесін қосуда. Факультет ҚазҰУ
хабаршысы. Журналистика сериясы және Отандық журналистика тарихынан
ғылыми жинақтарын шығарып келеді. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың журналистика
факультеті Қазақстандағы журналистер дайындайтын бірден-бір жетекші оқу
орны болып табылады. Ол – 1934 жылы ең алғашқылардың бірі болып құрылған,
сонымен қатар ТМД елдері бойынша ең ірі факультеттердің бірі. 75 жылдық
өзіндік тарихы бар факультет осы күнге дейін БАҚ-тың түрлі салаларына 16
мыңнан астам жоғары сапалы мамандарды даярлап келеді. Олар бүгінде
еліміздің зиялы қауымдарының қатарында жүр.
Факультетті бітірген түлектер республикалық, облыстық, аудандық мерзімді
баспасөздерде, радиода, теледидарда, отандық және шетелдік баспаларда,
Үкімет салаларында қызмет етуде. Солардың қатарында Қ.Сұлтанов, М. Құл-
Мұхаммед, С. Абдрахманов, Е. Бекхожин, Ж. Кенжалин т.б. сынды бүгінде ірі
тұлғаларға айналып үлгерген азаматтарды мақтанышпен атап өтуімізге болады.
Журналистика факультеті қандай қиын кезеңдерді бастан өткерсе де, білікті
профессор-оқытушылар құрамын сақтап келеді. Факультетте жоғары сапалы
оқытушылар, белгілі ғалымдар мен БАҚ тәжірибелі журналистері дәріс береді.
Олардың ішінде 9 ғылым докторы, 30 ғылым кандидаттары бар. Қазақ
журналистикасының ғылыми негізін қалаған Х. Бекхожин, Т.Амандосов, Т.
Қожакеев, М.Барманқұлов, М. Дмитровский, Ю. Крикунов, Н.Омашев, Б.Жақып,
т.с.с. ғалымдар еңбектері негізгі құндылықтар болып табылады. Сондықтан да
факультет БАҚ мамандарын даярлауда республика бойынша үздік болып отыр.
Қазақ ұлттық университетінде бүгінде 14712 студент, әлемнің 12 елінен 143
шетелдік азаматтар және 358 қазақ диаспоралары білім алуда. 105 кафедрада
Жоғары мектептің Халықаралық ғылым академиясының 5 академигі, ҚР ҰҒА-ның 3
академигі және 10 корреспондент мүшесі, 20 ҚР еңбек сіңірген қайраткері, 15
ҚР мемлекеттік сыйлығының иегері, 4 жас ғалымдар сыйлығының иегері, 278
профессор, ғылым докторлары, 800 доцент, ғылым кандидаттары бар.
Университеттің әскери кафедрасында 4 мамандық бойынша ҚР қарулы күштеріне
офицерлер даярлануда. Университетте – жас ғалымдардың ғылыми
шығармашылығын дамытуға жақсы қолдау жасалған. Қарашаңырақта 7 ғылыми-
зерттеу институты, 10 ғылыми орталық және ғылыми технологиялық парктер
бар.
Сондай-ақ, университетте 56 мамандық бойынша 30 ғылыми кеңес, оның
ішінде 17-сі докторлық диссертация қорғау кеңесі болып табылады.
ҚазҰУ-дың ғылыми кітапханасы Қазақстандық жоғары оқу орындарының ең кітап
қоры бай кітапхана. Кітапхана 1,5 млн. кітап қорымен жабдықталған. Оның
120 мыңы мемлекеттік тілдегі материалдар болса, 70 мыңы шет тілінде.
Кітапханада 2 компьютер залы орналасқан. Мұнда студенттер Интернет
жүйесі арқылы халықаралық байланысқа түсе алады.
Оқу процесінде компьютерлік басқару (интранет) жұмыс атқарады.
Университетте 53 компьютер классы болса, оның 5-еуі мультимедиялық болып
табылады. ҚазҰУ – халықаралық университеттер қауымдастығына қатысатын
Қазақстандағы жалғыз жоғары оқу орны. Университет шетелдік және халықаралық
жоғары оқу орындарымен тығыз қарым қатынас орнатқан. Халықаралық және
шетелдік білім және ғылымға қолдау көрсету қоры бойынша ҚазҰУ әлемнің 175
университетімен байланыс орнатса, 74 оқу орнымен әріптестік қарым қатынас
орнатқан. ҚазҰУ – ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Жұмыстың тақырыбы: Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінің
иммиджі.
Жұмыстың жалпы сипаттамасы: Жұмыста Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университетінің қалыптасуы мен дамуы жалпылама түрде толық қамтылды.
Университеттің иммиджінің қалыптасуындағы отандық бұқаралық ақпарат
құралдарындағы материалдар зерттеліп, таразыланды. Оқу орда түлектерінің
университет жайлы айтқан бағалы пікірлері ескерілді.
Жұмыстың өзектілігі: Қабырғасы қаланып қаланып, ел білімі мен
ғылымының, мәдениеті мен өркениетіне өзіндік үлесін қосып келе жатқан Қазақ
ұлттық университетінің айтылмай қалған, бірі білсе де көпшіліке жете
бермеген жаңалықтары мен жетістіктері көрсетіледі. ҚазҰУ-дың шетелдік
жоғары оқу орындарымен әріптестік байланысы, әлемдік университеттер
арасындағы, шетелдік әріптестер көзқарасындағы орны мен беделі зерттелді.
Ғасырға жуық уақыт аралығында ауыр да, қиын кезеңдерді басынан өткерсе де
қазақстандық элита қалыптастыруға аянбас тер төгіп келе жатқан ұстаз
еңбектері жайында айтылады. Бәсекеге қабіліттілікті арттыруда қосып келе
жатқан ерен еңбектері мен университет ұжымының даралық, ерекшелік
қасиеттері сараланды.
Жұмыстың мақсаты мен міндеті: Зерттеу нысаны етіп алынған ҚазҰУ
иммиджінің қалыптасу және терең мағынасын ашу. Қазақ университетінде дәріс
берген, білім алған студенттердің қасиетін айқындау. Осы мақсаттарға сай
мынадай міндеттерді жүзеге асыру қажет деп ойлаймын:
1) ҚазҰУ-дың елдік білімге қосқан үлесін көрсету.
2) Ел тәуелсіздігінің нығайуына қосар үлесін айқындау.
3) Бәсекеге қабілетті маман кадрлерді даярлайтын университет екендігін
дәлелдеу.
Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары
оқу орны. Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың
төрінен орын алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше
құрметке ие. Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001
жылғы 5 шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе
берілген болатын. Ұлттық университет өз жұмысын дарынды ғалым-
ұйымдастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің ректоры болған, ҚазҰУ
қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін мәңгі есте қалдырудан
бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып, Студенттер сарайына
ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке тұлғаның сіңірген
еңбегі мен қосқан үлесін лайықты бағалаудың үздік көрінісі мен ұжымдық
бірліктің бастамасы еді. Екіншіден, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ дәстүрлі
құрылымдармен қатар (14 факультет, 102 кафедра) еншілес мемлекеттік
кәсіпорындар мәртебесіне ие, қаржыландырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7
ғылыми зерттеу институты, технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі
құрылған еліміздегі бірден-бір жоғары оқу орны. Бұл әлемдік еңбек
нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар даярлауды қамтамасыз ететін ғылыми
білім беру саласында инновациялық кластерлердің нақты пайда болуының айқын
көрінісі.
Үшіншіден, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан мен Орта Азия елдерінің
жоғары оқу орындары тарихында алғашқы болып 2003 жылы Италияның Болонье
қаласында университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойды, бұл Орталық Азия
аймағының әлемдік білім беру кеңістігіне енуіне жол ашты. Қазіргі таңда
серіктес шетелдік жоғары оқу орындарының саны 400-ден асты.
Төртіншіден, қасиетті қарашаңырақ 2006 жылы Қазақстан Республикасы
Президентінің “Сапа саласындағы жетістіктері үшін” сыйлығының лауреаты
атанды. Біз әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-ды еліміздің жоғары оқу орындарының
Бас рейтингісінде бірінші орынды тұрақты иеленіп келе жатқандығын да
мақтанышпен айта аламыз. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2005 жылы
Ө.Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында: “әл-Фараби атындағы ҚазҰУ –
Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы”, – деп атап өтіп, ең
үздік студенттерімізге 100 Президенттік шәкіртақы тағайындауының өзі
білімді жастарға зор демеу болды. Оқу үдерісімен қатар, қара шаңырақтағы
тағы бір маңызды мәселе – қазіргі заман талаптарына сай студенттердің
лайықты тұрмысы мен демалысын, тамақтануын және спортпен айналысуын
қамтамасыз етіп, рухани дамуы мен шығармашылық қызметіне жағдай жасау.
Бірнеше жыл қатарынан Қазақстан Республикасының Білім және ғылым
министрлігі Жоғары оқу орнының ең үздік оқытушысы байқауын өткізуде. ҚР
БжҒМ байқау комиссиясының шешімімен 2005 жылы - 26, 2006 жылы - 35, 2007
жылы - 38 профессорлар мен доценттер Жоғары оқу орнының ең үздік
оқытушысы Мемлекеттік гранттың иегерлері аттанды. 2007 жылы 200 грант
иегерлері - республикамыздың 140 ЖОО өкілдері болса, оның 38 біздің
университетіміздің доцентері мен профессорлары. Өткен жылдың қыркүйек
айында әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-да бірінші рет 2008 жылғы ҚазҰУ-дың ең
үздік оқытушысы университет ішінде байқау ұйымдастырылды. Нәтижесінде
ҚазҰУ-дың 95 оқытушысы үздік атанды. Байқауды өткізу барысында
оқытушылардың қызметін жан-жақты бағалау үшін: оқу-әдістемелік, ғылыми,
тәрбие жұмыстары қарастырылды. Талаптардың (критерий) ең басты бағасы
Оқытушы студенттің көзқарасымен сауалнамасы болды. Факультеттер
комиссиясының байқау қорытындысы бойынша ҚазҰУ-дың 115 оқытушысы ең үздік
атанды.
Бұл дегеніміз жоғары кәсібилікті көрсетеді. Қазақстандық білім берудің
жетекшісі–әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқытушы-
профессорлар құрамы жемісті еңбек етуі үшін барлық жағдайлар жасалынған.
Бүгiнде ЖОО рейтингтерiн анықтау әлемнiң 30 елiнде жүргiзiлiп келедi.
Халықаралық сарапшылардың сараптамасында Қазақстан 2007 жылдан берi ЖОО
рейтингтiк көрсеткiшiн анықтайтын ел ретiнде көрсетiлдi.
Айта кетерлiгi, рейтингтен орын алған 60 ЖОО-ның iшiнде бiрiншi тұғырға —
әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетi лайық деп табылған. ҚазҰУ-дiң
ректоры Бақытжан Жұмағұлов: "ЖОО рейтингтiк нәтижесiн сараптау үшiн
эксперттер сырттан алынған. Әрине, бiзге жеңiс бiлiктi, бiлiмдi мамандар
мен оқытушылардың еңбегiнiң арқасында келдi. Бүгiнде ЖОО арасында iргелi
ғылыми зерттеулердiң 50 пайызы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дiң еншiсiне
тиесiлi. ЖОО рейтингiн анықтап отыру — бiлiм саласындағы бәсекелестiктi
арттырады. Әр ЖОО өз орнын бiлу керек. Сапалы бiлiм берiп, сапалы маман
дайындау жағына көңiл бөлсе құба-құп. ЖОО рейтингi жоғары болса, жастар да
осында оқуға ұмтылады. Келешекте елiмiздегi ЖОО жұмысының нәтижесiн
әлемдегi белгiлi университеттермен салыстыру, ТМД, Шанхай, Еуропа ЖОО
рейтингiне қатысу мәселесi қарастырылуда" дегендi айтты.
Республикадағы іргелі жоғары оқу орны — Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университеті ТМД елдерінің "Сапа саласындағы жетістіктері үшін" сыйлығының
"Ғылым және білім" номинациясы бойынша жеңімпаз атанды. Сез реті келгенде
атап айтарлығы, ҚазҰУ өзірге мұндай жоғары марапатқа ие болған еліміздегі
жалғыз жоғары оқу орны. Жетекші университет мұндай жоғары мәртебеге ғылым
мен білім беру сапасы және сапаны басқарудың қазіргі заманға сай әдіс-
тәсілдерін енгізгені үшін қол жеткізіп отыр.
Бұл жөнінде Мәскеуде биылғы жылдың сәуір айының басында Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығы елдерінің "Сапалы өнімдер мен қызмет саласындағы
жетістіктері үшін" сыйлығының 2007 жылы лауреаттары мен дипломанттарын
марапаттауға арналған ТМД Экономикалық кеңесінің мәжілісінде айтылды.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының "Сапа саласындағы жетістіктері үшін"
сыйлығын тапсыру салтанаты биыл тұнғыш рет өткізіліп отыр.
Зерттеу әдістері: Зерттеу жұмысы барысында жинақтау, жүйелеу, қорыту,
бұқаралық ақпарат құралдарындағы ҚазҰУ жайлы мақалаларға талдау жасау
әдістері қолданылды.
Жұмыстың құрылымы: Жұмыс кіріспеден, үш тараудан, қорытынды,
пайдаланылған әдебиеттер және қосымшадан тұрады.
Негізгі бөлім
І тарау ҚазҰУ кеше және бүгін
1. ҚазҰУ-дың тарихы жайлы
Қазақ ұлттық университеті Қазақстандағы жетекші жоғары оқу ордасы.
Қарашаңырақтың іргетасы 1934 жылы қаланды. Бүгінде университетте 13
факультет бар.
1) Химия факультеті 1934 жыл
2) Биология факультеті 1934 жыл
3) Физика факультеті 1934 жыл
4) Журналистика факультеті 1934 жыл
5) Филология факультеті 1937 жыл
6) Экономика және бизнес факультеті 1949 жыл
7) Тарих факультеті 1948 жыл
8) География факукльтеті 1949 жыл
9) Заң факультеті 1955 жыл
10) Халыкаралық қатынастар факультеті 1955 жыл
11) Механика-математика факультеті 1959 жыл
12) Шығыстану факукльтеті 1989 жыл
13) Философия және саясаттану факультеті (1947) 1997 жыл
Бүгінде атаулы университет 75 жасқа келді. Осы уақыт аралағында
атаулы білім ордасы отандық ғылым мен білімнің, техника, мәдениет, білім
саласында салмақты да күрделі жолдардан өтті. Осы уақыт арлығында ҚазҰУ-ға
басшылық еткен ректорлардың саны 12-ні құрайды. Олар:
1) 1934 жыл – Ф.Т. Оликов
2) 1940 жыл –И.К. Лукянец
3) 1947 жыл –Т.Т. Тәжібаев
4) 1953 жыл – А.А. Закарин
5) 1955 жыл – Т.Б.Дарханбаев
6) 1962 жыл – А.А.Закарин
7) 1970 жыл – Ө.А.Жолдасбеков
8) 1986 жыл – Е.Е. Ерғожин
9) 1988 жыл – М.М.Әбділдин
10) 1991 жыл – К.Н.Нәрібаев
11) 2001 жыл – Т.Ә.Қожамқұлов
12) 2008 жыл – Б.Т.Жұмағұлов
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5
шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілген
болатын. ҚазҰУ: базалық жоғары білім (бакалавриат), арнайы жоғары білім,
магистратура, докторантура саласы бойынша білім береді. Әл-Фараби атындағы
Қазақ ұлттық университеті еліміздегі ең үздік жоғары оқу орны. Осы орайда
университет ұжымына қарата айтылған Қазақстан Республикасы Президентінің:
“Сіздер университет қабырғасында тек білікті маман ғана емес, уақыт
талабына жауап беретін тұлға дайындауларыңыз қажет” деген тұжырымды пікірін
атап өтуге болады.
Сонымен қатар Елбасы Нұрсұлтан НАЗАРБАЕВ: “Қаламгерлер арасында алыптар
тобы деген аталы сөзді мен ғұламалықтың үлгісін, оқытушылықтың
тағылым-тәлімін ұлы жазушы Мұхтар Әуезовтен бізге жеткізген, өзі де
сондай биікке көтерілген академик Зейнолла Қабдоловтың аузынан жиі
естуші едім. Сол секілді білім, ғылым саласында небір айтулы алыптарды
шығарған, бүтін білім беріп, бүтін ұрпақ тәрбиелеудің үлгісін
қалыптастырған бұрынғы С.М.Киров атындағы университет, бүгінгі әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетінің алғаш рет ашылуы қазақ топырағында
айтулы оқиға болғаны мәлім. Бұл университеттік білім берудің бастауы
болып саналады” деп түйіндеген болатын.
Шынында, ойлы көзбен, сергек сезіммен қарасаң, киелі шаңырақтан 75 жыл
ішінде небір айтулы азаматтар қанаттанған екен. Ұлтымыздың
кешегі-бүгінгі ұлылары бірінен кейін бірі тұлғаланып, мәртебелері
биіктей береді. Алтын арқауы үзілмеген, Майқы би айтқандай, ел болуды
ойлаған ұрпақтар сабақтастығының жарасымды үлгісін осы білімнің қара
шаңырағынан айқын көруге болады. Дәл бүгін алдыңғы толқын алыптарды
кейінгі толқын-толқын ұрпақ жоқтатпай, жоралы жолдан адаспай келе
жатқаны да анық. Тұғыры мықты, тұлғасы ерен, ақыл-ойдың азаматтарын
шығарған білім ордасының өткені мен бүгінгісін бір сәт ой елегінен
өткізіп көрейікші. Иә, еңсесі биік, тегеуріні мықты әлемдік деңгейдегі
білім ордаларының бірінен саналатын қазіргі әл-Фараби атындағы Қазақ
ұлттық университетінің тамыры тереңде, тарихы бай. Бастау басы сонау
қазақ халқының басына бұлт үйірілген ХХ ғасырдың ширегіндегі дүрбелеңмен
сәйкес келеді. Өткеннен сабақ ала отырып алға ұмтылу парыз десек,
Кеңестік дәуірдің білім-ғылым саласына тигізген пайдасын жоққа шығара
алмасақ керек. Қоғам дамуына қарай жаңа қазақ интеллигенциясы осы
қарашаңырақта қалыптасты. Зиялы қауымның ой-өрісі халықтың қамын
бірінші кезекке шығарып отыратыны белгілі. Қазақтың мүддесін биіктен
қорғаған, сауатсыздықты жоятын мектептермен ғана шектеліп қоймай, жоғары
оқу орындарын ашуды мақсат етіп алға қойған Санжар Асфендияров, Тұрар
Рысқұлов, Халел Досмұхамедов, Әлихан Бөкейханов, Ахмет Байтұрсынов,
Міржақып Дулатов, Қошке Кемеңгеров, Мұхаметжан Тынышпаев, Мұхтар Әуезов
есімдерін ерекше атауға тиістіміз. Олар ұлт ұрпағы өз жерінде өзгелермен
терезесі тең дәрежедегі мамандық алуы тиіс деп орнымен дабыл қаққан.
Сөйтіп, университеттің ашылуына күш салған. “Ел – бүгіншіл, менікі
ертеңгі үшін” деп ұлт ұстазы Ахмет Байтұрсынұлы айтқандай, бүгініне
емес, ертеңіне зейін қойған сол азаматтардың тілек-талабы ескеріліп,
1933 жылдың 20 қазанында КСРО Халық Комиссарлары Кеңесі “Қазақстан үшін
кадрлар дайындау туралы” деген арнайы қаулы қабылдайды. Сол құжат
негізінде Алматыда Қазақ мемлекеттік университетін құру туралы шешім
шығады. 1934 жылдың 15 қаңтары Қазақ мемлекеттік университетінің ашылған
күні болып белгіленіп, алғашқы директорлыққа Федор Трофимович Оликов
тағайындалады. Физика-математика, биология факультеттерінде сабақ
басталады. Алғашқы оқытушылар қатарында Г.Аяпбергенов, М.Әмірбаев,
Т.Чумбалов, О.Сарыбатыров, С.Толыбеков, С.Аманжолов, Т.Шонанов, кейін
қазақ химия ғылымының көшбастаушыларының бірі Ә.Бектұров, профессор
В.Литвинов болған. Іс тетігін білетін, жұмысқа ұйытқы болып ұйымдастыра
алатын мықты кадрлар әзірлеу мақсатында бірте-бірте факультеттер ашыла
бастайды. Гуманитарлық сала бойынша да қажеттіліктер ескеріліп, төрт
жылдық шет тілдер, филология факультеті құрылып, үш кафедра жұмысқа
кірісіпті. Қат-қабат шаруашылықтармен қатар, арасында ұлтым деп бас
көтергендерге тыйым салу ісі де болып тұрады. Тіпті сол тұста ілім-білім
иелері зардап шеккенін тарих беттерін парақтағанда көруге болады. Елдік
істі елге жеткізетін казақ журналистика институтын университетке қосып,
1941 жылы жаңа гуманитарлық-журналистика факультеті құрылған екен. Содан
бері де 70 жылдай уақыт өтті. Отызыншы, қырқыншы жылдардағы қилы
кезеңдер бұл оқу орнын да айналып өтпепті. Біз сол ауыр кездегі болаттай
берік топтасқан азаматтарға, әсіресе ұстаздарға қарыздармыз. Олар
аштықты, қуғын-сүргінді басынан өткере жүріп, өздерінен кейінгілерге
даңғыл жол ашты. Бізге дейінгі, біз қатарлыларға, болашақ үшін өлшеусіз
еңбек етті. Халқына еткен сол қызметтерін теріске шығарған 1937 жылғы
зобалаң талай арыстарды құрбандыққа байлады. ҚазҰУ біздердің
мойнымыздағы қарыз бен парыз оларды әркез есте ұстап, арттарына
қалдырған мұраларына сақтықпен сергек қарап, үлгісін жастарға үйретіп
отыру. Мұндай үлгі үзілмей ұрпақтар арасында сабақтастығын тауып жатса,
нұр үстіне нұр. Қадамы ашылып, қанаты қатайып, мұғалімдер қатары
толығып, оң мен солын бағдарлай бастаған тұста, яғни 1941 жылдың
қарсаңында факультеттердің құрамында 23 кафедра жұмыс істеп, 40-тан
астам қызметкер ғылымның әр саласынан зерттеулерін аяқтаған. 2 докторлық
және 5 кандидаттық диссертация қорғауға әзір болған. Біткен жұмыстардың
көпшілігі Қазақстандағы халық шаруашылығы және мәдени құрылыс
мәселелерімен байланысты екен. Зерттеулер нәтижелері бойынша 29 ғылыми
мақала жарияланып, 7 оқытушыға доцент атағы беріліпті. Университеттің
қиын-қыстау уақытына ой жіберсең, біраз тарихи оқиғаларға куә боласың.
Қазақ КСР-інің 20 жылдығына арналған бірінші Бүкілқазақстандық ғылыми
конференция білім ордасында өткізілген тұңғыш ғылыми форум болумен
қатар, ең алғашқы үлкен ғалымдар жиналған маңызды жиын еді. КСРО Ғылым
академиясының қазақ бөлімімен бірлесе өткізілген бұл шара да
университеттің 23 өкілі алқалы топ алдында баяндама жасап, сөз сөйлепті.
Осының өзінен-ақ қысқа мерзімде алымды азаматтардың шыға бастағанын
көруге болады. Бұл кезде университеттің материалдық базасы да бұрынғыға
қарағанда нығая түскен. Дәуір талабына жауап беретін жаңа педагогикалық
ұжым қалыптасқан. Дәріс берудің, тәрбие үйретудің тың жолдары
қалыптасып, оқытудың тәсілдері қарастырылып, жаңа факультеттер мен
мамандықтар ашудың, оқу жылына арналған жоспарлар жасау, ғылыми
зерттеулер жүргізудің бағыт-бағдары айқындалып, бастау мерзімі мен
аяқталатын уақыты нақтыланғанын аңғарасың. Бүгілген бел жазылып,
қуғын-сүргін сәл тынышталғанда тағы бір алапат шаң бергені белгілі. Ол
аяқ астынан тұтанған екінші дүниежүзілік соғыс еді. Бұл елге ауыр
қайғы-қасірет әкелумен бірге, университеттің қатайып келе жатқан қадамын
шайқалтып, алдағы келелі жоспарларына кедергі келтіреді. Ұстаз бен
шәкірт майданға қатар аттана бастайды. Білім ордасының басшылығы
университет қызметін соғыс уақыты жағдайына сай қайта құру жоспарын
бекітеді. Академиялық топтарға дәріс оқытумен қатар қорғаныс
мамандықтарын үйрететін сабақтар енгізіліп, факультеттерде
әскери-санитарлық іске үйрету басталды. Қай жұмыстың да болса ғылыми
негізі мықты болуы тиіс екенін ескерген оқымыстылар бұл саладағы іргелі
ізденістерін жалғастыра береді. Сол ауыр жылдардың өзінде ҚазМУ-дың
бастамасымен және академик А.Панкратовтан қолдауымен Қазақ Халық Ағарту
Комиссариаты өз шешімімен 1943 жылдың қыркүйегінде филология факультетін
тарих-филология факультеті етіп қайта құрды. Тарих бөліміне 30 адам
қабылданады. Бұл рухани дүниені терең біліп, зерттеу, зерделеу жолындағы
оң қадам болғаны шындық. Соғыс майданы мен тылдағы еңбек майданы қатар
жүрген тұстағы халықтың қаһармандығы, ортақ мақсат жолындағы ынтымақ,
жұмған жұдырықтай бірлік, көздеген істің орындалуына молынан мүмкіндік
беріпті. Тарихтың алуан жолына назар аударсаң, бұл университеттің
қалыптасу кезеңіндегі көпсалалы білім мен білікті кадр дайындаудағы
қарымына қанық боласың ҚазМУ өз елімізде ғана емес, дүниежүзіне белгілі
болып, көшбасшылыққа жеткенін көресің. Бұл сол тұстағы басшылық пен
оқытушы мұғалімдердің, студенттердің бір мақсат, бір міндет аясына
жұмыла алғанын аңғартса керек. Мына бір фактіге назар аударалық. 1944
жылдың ортасына қарай университеттің кітап қоры 165 633 болыпты. Білім
алуға ұмтылған талапкерлерге оқу залы тәулігіне 12-14 сағаттан жұмыс
істепті. Кітапхана қызметкерлері басқыншылардан азат етілген аймақтарға
рухани тұрғыда көмек көрсетіп отырған. Миллиондаған адамның өмірін
жалмаған соғыс аяқталып, ел ес жиғанға дейінгі аралықта университетке
басшылық жасаған азаматтарды осы арада айта кетсен жөн болар. Олар
ректор қызметін атқарған И.Лукьянецтің, проректорлар Д.Сокольскийдің,
В.Литвиновтың, Х.Ибрашевтың, М.Авазбакиеваның аса зор ұйымдастырушылық
қабілеттері өнеге боларлық. Өткенсіз бүгін болмайды деп жатамыз. Сол
өткенді ойға ала отырып, соның басы-қасында жүрген асыл жандардың атын
ұмытпай, ұрпаққа үлгі етіп айту да бізге міндет. Бұл әркез жалғасын
тауып отырса, ұрпақтар көші үзілмек емес. Сол сұрапыл соғыс майданына
университеттен 287 адам аттаныпты. Оның 59-ы ғалым-педагог, 52-сі
әкімшілік-шаруашылық қызметкері, ал 176-сы өрімдей студент екен. Сол
сапта 30 шақты үлпершектей қыздар да болған. Бұл да отаншылдықтың бір
әдемі көрінісі, боямасыз шындықтың мысалы бола алады. Соғыстан кейінгі
алғашқы жылдардың ауыртпашылығын көтере жүріп, аудиториялардың
жетіспеушілігіне, кафедралардың оқытушылармен толық жасақталмағанына,
зертханалардың, сондай-ақ, қажетті әдебиеттердің жоқтығына қарамастан
сабақ бір сәтте тоқтамай, университетте толыққанды өмір қалпын бұзбаған.
Студенттер саны артып отырған. 1946-1947 оқу жылы оқытушы-профессорлар
құрамы 147 адамға жеткен. Ғылым мен әдебиет алыптары Мұхтар Әуезов,
Қаныш Сәтбаев, Әлкей Марғұлан, т.б. дәріс оқыған. Бұл білім ордасының
қуатын едәуір арттырып, мәртебесін бекіткен. 1947 жылы тамызда
геология-география (кейіннен география) факультеті, бір жылдан соң,
тарих бөлімі дербес факультет болып қайта құрылады. 1949 жылы философия
және экономика факультеттері ашылады. Бұл көрнекті ғалым, дипломат,
қоғам қайраткері, ҚазМУ-дың 1948-1953 жылдары ректоры болған, профессор
Төлеген Тәжібаевтың бастамасымен филология факультетінің логика және
психология бөлімі негізінде құрылыпты. Әр жыл жылжыған сайын
университеттің материалдық-техникалық базасы нығая түседі. Оқытушы
ғалымдар арасынан Ұлттық Ғылым академиясына 1954 жылы бірнеше адам
академик, корреспондент-мүше болып сайланды. Олардың қатарында кафедра
меңгерушілері Б.Домбровский, Г.Бияшев, Т.Дарқанбаев, М.Козловский
болған. Алматы Заң институты университетке бірігіп, заң факультеті
құрылған. Мұның өзі іргелі оқу орынның беделін биіктете түскені анық.
Сонымен қатар, университетте басқа елдерден студенттер келе бастайды.
Жоғары білім алуға талпынған жастарға жағдай жасау мақсатында 1959-1965
жылдары 120 мың шаршы метрлік ғимараттар кешенін, 1200 орындық
студенттер жатақханаларын және оқытушыларға арналған екі тұрғын үй салу
қарастырылады. Алғашында санаулы ғана жастармен жұмыс бастаған білім
ордасында студенттер саны уақыт өте келе 8950 адамға жетіпті. Оларға
тиянақты білім беру үшін 5 ғылыми-зерттеу зертханасын, есептеу орталығын
және университет баспаханасын ашу көзделеді. Сөйтіп, 1960 жылдардың бас
кезінде ҚазМУ өз даму жолында жаңа кезеңге аяқ басады. 1955-1961 жылдары
университет ректоры ҰҒА-ның академигі Темірбай Дарханбаев болды. Ал 1961
жылы бұған дейін де аталмыш оқу орнын басқарған, таяуда ғана мерейтойы
аталып өткен профессор Асқар Закарин қайтадан ректор болып
тағайындалады. Бұл екі басшының кезінде де университет көркейіп,
гүлденді, жаңа сатыға көтерілді. Тиісті орындардың тапсыруымен жас
мамандар даярлаудың сапасын көтеру үшін оларға толық жағдай жасау
мақсатында Алматы қалалық кеңесі университеттің жаңа оқу ғимараттарына
жалпы аумағы 70 гектар, оның 60 гектары “Таулы қырат” кеңшарынан және
Тимирязев көшесінің оңтүстік жағындағы Ботаника бағы мен Көктем өзенінің
арасында орналасқан 10 гектар қалалық қордан жер бөледі. Осыған сәйкес
1970 жылдың желтоқсанында Қазақ КСР Министрлер Кеңесі ҚазМУ кешені
құрылысының бірінші кезегін бастау жөнінде шешімге қол қойды. Ректорат,
биология, география төрт гуманитарлық факультет корпустарын; 1850
орындық акт залын; 200 орындық сауықтыру кешені мен күніне 250 адам
қабылдай алатын емхананы, 800 орындық асхананы, 2,5 млн. кітап сақтайтын
қоймалары бар кітапхананы, 4400 орындық студенттік жатақханалар мен
спорт кешенін салуға кетеді деп есептелген жобаның құны сол кез үшін өте
қомақты қаржы – 46 млн. соманы құрапты. 1971 жылдың сәуірінде Ұлттық
университеттің бас ғимаратының іргетасын қалау салтанаты мен қалашық
құрылысының жобасы жүзеге асырыла бастады. 80-жылдардың басына қарай
бірнеше студенттер жатақханасы, гуманитарлық, биология мен география
факультеттерінің оқу корпустары, тамақтану комбинаты, сауда орталығы,
өндірістік-шаруашылық инфрақұрылымдарының бірқатар нысандары, т.б.
пайдалануға берілді. Қазақстандық жастар университет қалашығын екпінді
құрылыс деп жариялады. 80-ші жылдардың ортасына қарай болашақ Студенттер
сарайын қоспағанда, қалашық кешенінің бірінші кезеңі сап түзеп, қызмет
көрсете бастады. Ұлттық университетке 1970 жылы ғұлама ғалым, қазақ
ақыл-ойының көрнекті өкілі, академик Өмірбек Жолдасбеков ректор болып
келді. Ол бұл қызметтен 1986 жылғы Желтоқсан көтерілісінен кейін кетті.
Оның беделінің, қуаты мен табандылығының арқасында жоғарыдағы керемет
жобаны жүзеге асыру үшін университет қалашығының құрылысына қосымша көп
қаржы бөлінді. Сол кездегі Қазақстанның басшысы Дінмұхамед Қонаевтың
және республика үкіметінің тікелей қолдауымен Қазақ мемлекеттік
университеті дәуіріне қарай төрт құбыласы түгел оқу-ғылыми және тұрғын
үй кешеніне ие болғанына бүкіл ел куә. Осы жылдары университет барлық
жағынан алдыңғы орынға көтеріліп, еліміздегі көшбасшы білім ордасына
айналды. Осы кезеңде университетіміздің алтын діңгегіне, мықты арқауына
айналған, есімдері тек өз Отанына ғана емес, әлемнің төрт бұрышына
танылған оқымыстылар бірінен кейін бірі шығып жатты. Бұл біз үшін үлкен
мақтаныш болып саналды. Әл-Фараби университетінің тағы бір елеулі кезеңі
ХХ ғасырдың 80-90-жылдары мен үшінші мыңжылдықтың басына сәйкес келеді.
Әйгілі Желтоқсан көтерілісі ұйқыдағы санаға от болып түсіп, күрделі
уақыттың түйінін шешіп, елдің егемендігіне ұмтылуына, тәуелсіз
мемлекеттің іргетасын нық қалауына жол сілтеді. Сын сағаттар туып, ел
тағдыры, ұлт келешегі таразы басына түсті. Туымызды көтеріп,
тәуелсіздігімізді жариялап, еңсемізді тіктегеннен кейін еліміздің тұңғыш
Президенті Нұрсұлтан Назарбаев “Қазақстан – 2030” Стратегиясын
жариялады. Соның нәтижесінде республикамыз аса күрделі экономикалық
дағдарыс пен құрылымдық өзгерістерге төтеп берді.
Әлеуметтік-экономикалық мүмкіндігі зор мемлекет ретінде бағаланып,
өркениетті елдер қатарына ендік. Иә, тәуелсіздік алғаннан кейінгі
алғашқы күннен бастап-ақ Мемлекет басшысының саяси бағытының шешуші
қағидаларының бірі адам капиталын дамыту және сақтау болды. Елбасымыз
тәуелсіз Отанымыздың керегесін керіп, шаңырағын көтергенде,
білім-білігімен, парасат-пайымымен халықты тарықтырмай, ұлтаралық
кикілжіңге ұрындырмай, аумалы-төкпелі кезеңнен аман алып шығуға бар
күш-жігерін жұмсады. Соның нәтижесінде көздеген жеріне жеткенін көріп,
біліп отырмыз. 1992 жылдың қаңтар айында “Білім туралы” тұңғыш Заң
қабылданса, одан бері осы саланың өркенін өсіретін бірнеше заңнамалық
құжаттар өмірге келді. Оның бәрі ғылым мен білімнің дамуы үшін түбегейлі
жаңа өзгерістерге әкелді. Іздену – іргелі жылжудың кепілі десек, сондай
батыл қадамдар университет өміріне де елеулі өзгерістер жасады. 1991
жылы университетке ұлы ойшыл Әбу Насыр әл-Фараби бабамыздың есімі
берілді. 1993 жылы Президент Жарлығымен дербес, өзін-өзі басқаратын
мемлекеттік жоғары оқу орны мәртебесін иеленіп, Қазақ мемлекеттік ұлттық
университеті болып аталды. Сол кезде жаңа ғылыми-инновациялық
инфрақұрылымдарды жасау мен мамандарды даярлаудың халықаралық талаптарын
енгізуге байланысты “бакалавриат-магистратура” жүйесі енгізілді,
университет құрамында ҒЗИ жүйесі мен технологиялық парк құрылды.
Жоғарыдағы іс-шаралардың жүзеге асуына сол кезеңдерде университетті
басқарған, ғылым мен білімнің көрнекті өкілдері, академиктер Еділ
Ерғожиннің (1986-1988 жж.), Мейірхан Әбділдиннің (1988-1991 жж.),
Көпжасар Нәрібаевтың (1991-2001 жж.), Төлеген Қожамқұловтың (2001-2008
жж.) сіңірген еңбектері орасан зор. Университет ұтқыр ісімен, заманға
лайықты бастамасымен қашаннан бергі көшбасшылығын дәлелдеп, кадр
даярлаудың жаңа жүйесіне жол салды. 2003 жылдың 16 қыркүйегінде Болонья
(Италия) қаласында Қазақ ұлттық университеті университеттердің Ұлы
Хартиясына қол қойды. Сөйтіп, бірнеше ұрпақтың қалыптасуына мүмкіндік
жасап, төрткүл дүниеге аттары мәлім тұлғалар шығарған оқу орны
Отанымыздағы жоғары оқу орындарының арасында ғана емес, Орта Азия
мемлекеттерінің ішінде бірінші болып еуропалық білім беру кеңістігіне
қосылды. Сол секілді 2006 жылы тәуелсіз мемлекет тарихында тұңғыш рет
Президенттің сапа саласындағы жетістіктері үшін сыйлығының лауреаты
атанды. Бұл ҚазҰУ өміріндегі аса маңызды оқиғалардың бірі болды, өйткені
мәртебелі сыйлық еліміздің жоғары білім беру жүйесін дамыту мен
мамандарды даярлауға қосқан үлесіне берілген жоғары баға еді. Көрнекті
ғалымдар мен ғылымды ұйымдастырушылар, жастарға жол көрсетуші танымал
педагогтар жетекшілігінің арқасында ғылыми мектептердің үлгісі, уақыт
талабына қарай кеңістігі кеңейді. Ұлттық жоғары оқу орындарының
ректорларын ел Президентінің тағайындауына байланысты оның мәртебесі
түбегейлі өзгерді, ерекше жауапкершілік жүктелді. Мұны ұлттық жоғары
мектептің пәрменінің артуы, әлемдік деңгейдегі салмағының нығаюы деп
білеміз. 1998 жылы ҚазҰУ жастарымен болған кездесуде Нұрсұлтан Әбішұлы
Назарбаев білім орны элиталық университетке айналуы қажет деген пікір
білдірген еді. Бұл қазір күн санап, өз шешімін тауып келеді. Біз осы
үрдісті дәл қазір ұтымды пайдалана отырып, басты мақсаттарымызды жүзеге
асыра бастадық. Өткен жылдың мамыр айында болған Ғылыми кеңесте оқу орны
басшысы ұсынған 2009-2011 жылдарға арналған университеттің жаңа даму
стратегиясы қабылданды. Ол үш басты бағыттан тұрады. Оның біріншісі –
менеджменттің барлық деңгейін түбегейлі жетілдіру, екіншісі – мамандарды
халықаралық талаптарға сай даярлау, үшіншісі – ғылыми-инновациялық
инфрақұрылымды жетілдіру. Әл-Фараби университеті аталған стратегиясын
біртіндеп жүзеге асыра бастады. Өткен жылы әлемдік тәжірибеде орныққан
ИНТРАНЕТ компьютерлік-коммуникациялық желісіне негізделген оқытудың
кредиттік жүйесін сөз жүзінде емес, іс үстінде дәйектеп шықтық. Жүйенің
басты жетістігі оқу үдерісін басқаруды автоматтандыру ісімен қоса,
студенттердің білім алуға деген ынтасын арттырып, қызығушылығын туғызу.
Бүгінде әрбір студент өзін болашақ маман ретінде танытуға талпынады.
Өйткені, ол бұрынғыдай оқытушыға арқа сүйеп отыра бермейді, даярлық
бағдарламасының таңдамалы бөлігін өзі құрастырады. Түпкі ойында диплом
алу емес, болашақ қызметі мен жұмыс берушілердің қояр талабы жүреді.
Аталған технологияның аса маңызды қыры қандай дегенге келер болсақ,
әрбір студент пен оқытушының атқарған жұмысын күнделікті бақылауға
мүмкіндіктің болатыны. Өткен жыл – университет үшін барлық жағынан
серпіліс жылы болды десек, жарасатын тәрізді. Тұңғыш рет PhD философия
докторлары бітірді. Осылайша ҚазҰУ ТМД елдерінің арасынан бірінші болып
халықаралық стандартқа сай кадрларды даярлаудың үш сатылы деңгейін
игерді. 2008 жылдың қараша айында университет француздың “Bureau Verіtas
certіfіcatіon” сертификаттау органының аккредиттеуінен табысты өтсе,
білім ордасы қазақстандық жоғары оқу орындарының бас рейтингінде тағы да
бірінші орынға көтеріліп, абыройымыз асқанын мақтанышпен айтуға болады.
Ең алдымен ҚазҰУ мақтанышы – адам, адам капиталы. Бүгінгі таңда
университетте екі мыңнан аса білікті оқытушы жұмыс істейді, олардың
ішінде, мыңнан аса ғылым докторы мен кандидаты, жүзден аса академик пен
елу шақты философия докторлары бар. Басты міндет-мақсатымыз бәсекеге
қабілетті, әлемдік талапқа жауап бере алатын маман дайындау. Осы істі
ілгерілете отырып, көшбасшылық дәрежені биіктен көрсетіп, университет
дипломының әлемдік деңгейде мойындалуын қамтамасыз ету басты бағытымыз
болып отыр. ҚазҰУ түлектерін шетелдердегі алдыңғы қатарлы оқу
орындарымен келісім жасай отырып, екі диплом беру мүмкіндіктерін
қарастыруда. Шетелдік оқу орындарына сүйене бермей, олардағы озық
оқытушыларды осы қарашаңырақта қалыптастыру ниетімен профессорлар
әлемдегі жетекші жоғары оқу орындарында машықтанудан өтуде. Әсіресе,
ҚазҰУ студенттердің өзін-өзі басқаруын ерекше назарда ұстайды. Бұл
университеттердің Ұлы Хартиясының негізгі талаптарының бірі болып
табылады. Әл-Фараби университетінде білім алып жатқан 18 мың студент,
магистрант пен докторант бар десек, соның 700-ден астамы шетелдік
талапкерлер. Бұлар болашақта мықты маман болумен қатар, ұлттың элитасы
болады деген сенім бар. Университет жанында 20-дан аса ғылыми-зерттеу
институты халықаралық зерттеу және әдістемелік орталықтары, технопарк
жұмыс істейді. Ғылыми инфрақұрылымға қосымша жуырда университетте Елбасы
бастамасымен Отанымызда құрылатын 15 ұлттық зертхананың бірі –
нанозертхана ашылды. Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті
есімдері Қазақстанның ғылымы мен мәдениетінің тарихына алтын әріптермен
жазылған атақты оқытушыларын мақтан тұтады. Әл-Фараби университетінің
қабырғасында Қаныш Сәтбаев, Мұхтар Әуезов, Әлкей Марғұлан, Ермұхан
Бекмаханов, Ақай Нүсіпбеков, Батырбек Берімжанов, Ағын Қасымжанов,
Зейнолла Қабдолов, Өмірзақ Сұлтанғазин, Яхия Әубәкіров, Дмитрий
Сокольский, т.б. дәріс оқып, өлмес, өшпес өнеге қалдырды. ҚазҰУ өз
түлектерін мақтан тұтады.Бүгінде түлектердің жалпы саны 120 мыңнан асты.
Оның бәрін атап шығу мүмкін емес. Ұлтымыздың “алтын қорына” айналған
көрнекті ғалымдардың, жазушылар мен ақындардың шоғыры қаншама? Атап
айтар болсақ, бүгінде аға ұрпаққа айналып үлгерген берісі жас буын
өкілдерін құрайтын Әзілхан Нұршайықов, Тұманбай Молдағалиев, Қадыр
Әлі, Иранбек Оразбаев, Ұлықбек Есдәулетов, Көпен Әмірбеков, Қабдеш
Жұмаділов, Сайын Мұратбеков, Мұхтар Шаханов, темірхан Медетбек, Баққожа
Мұқай тағы басқаларды ерекше атауға болады. Гарвард университеті
президентінен бірде мұнай магнаты Джон Рокфеллер элиталы университет
құру үшін не қажет екендігін сұрайды. Жауап қысқа – 200 жыл және 50
миллион доллар. Бірақ бұл он тоғызыншы ғасырдың соңы еді, содан бері
өмір қарқыны өсті, уақыт екі есе тығыз. Сондықтан да жасы бойынша да,
қаржылық салымдары бойынша да негізі қаланған күннен бастап ҚазМУ нағыз
элиталық жоғары оқу орны – әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық
университетіне айналды. Ол көптеген қазақстандық интеллектуалдық, саяси
және экономикалық элитаны даярлап шығарды. Елбасымыз Н.Ә.Назарбаевтың:
“ҚазҰУ – бұл Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы” деуі
тегін болмаса керек.
2. ҚазҰУ – ең үздік оқу орны
Әл Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті еліміздегі 60 жоғары оқу
орындарының арасындағы ең үздік оқу ордасы.
Қазақстандық 9 университет ұлттық статусқа ие. Солардың ең үздігі – әл-
Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті.
Бүгінде 75 жылдық сүбелі жетісіктерді бағындырып, тарихтың төрінен орын
алған оқу ордасы сапалы маман кадрларды дайындауда ерекше құрметке ие.
Қазақстан Республикасының Президенті Н.Ә.Назарбаевтың 2001 жылғы 5
шілдедегі Жарлығымен университетке “ұлттық” деген ерекше мәртебе берілуі
ҚазҰУ-дың ғылым мен ілімге деген ынтасын арттырды. Ұлттық университет өз
жұмысын дарынды ғалым-ұйымдастырушы, 1970-1986 жылдары университеттің
ректоры болған, ҚазҰУ қалашығының негізін қалаушы Ө.Жолдасбековтың есімін
мәңгі есте қалдырудан бастады. Бұл туралы ғылыми кеңеске ұсыныс жасалынып,
Студенттер сарайына ұлағатты тұлғаның аты берілді. Бұл қадам әрбір жеке
тұлғаның сіңірген еңбегі мен қосқан үлесін лайықты бағалаудың үздік
көрінісі мен ұжымдық бірліктің бастамасы еді.
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ дәстүрлі құрылымдармен қатар (14 факультет,
102 кафедра) еншілес мемлекеттік кәсіпорындар мәртебесіне ие,
қаржыландырудың түбегейлі жаңа тетігі бар 7 ғылыми зерттеу институты,
технопарк және 15 ғылыми орталықтың желісі құрылған еліміздегі бірден-бір
жоғары оқу орны. Бұл әлемдік еңбек нарығындағы бәсекеге қабілетті мамандар
даярлауды қамтамасыз ететін ғылыми білім беру саласында инновациялық
кластерлердің нақты пайда болуының айқын көрінісі.
әл-Фараби атындағы ҚазҰУ Қазақстан мен Орта Азия елдерінің жоғары оқу
орындары тарихында алғашқы болып 2003 жылы Италияның Болонье қаласында
университеттердің Ұлы Хартиясына қол қойды, бұл Орталық Азия аймағының
әлемдік білім беру кеңістігіне енуіне жол ашты. Қазіргі таңда серіктес
шетелдік жоғары оқу орындарының саны 400-ден асты.
Төртіншіден, қасиетті қара шаңырақ 2006 жылы Қазақстан Республикасы
Президентінің “Сапа саласындағы жетістіктері үшін” сыйлығының лауреаты
атанды. Сөйтіп, біз әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың еліміздің жоғары оқу
орындарының Бас рейтингісінде бірінші орынды тұрақты иеленіп келе
жатқандығын да мақтанышпен айта аламыз. Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев
2005 жылы Ө.Жолдасбеков атындағы Студенттер сарайында: “әл-Фараби атындағы
ҚазҰУ – Қазақстанның жоғары білім беру жүйесінің іргетасы”, – деп атап
өтіп, ең үздік студенттерімізге 100 Президенттік шәкіртақы тағайындауының
өзі білімді жастарға зор демеу болды.
Оқу үдерісімен қатар, қара шаңырақтағы тағы бір маңызды мәселе – қазіргі
заман талаптарына сай студенттердің лайықты тұрмысы мен демалысын,
тамақтануын және спортпен айналысуын қамтамасыз етіп, рухани дамуы мен
шығармашылық қызметіне жағдай жасау. Бірнеше жыл қатарынан Қазақстан
Республикасының Білім және ғылым министрлігі Жоғары оқу орнының ең үздік
оқытушысы байқауын өткізуде. ҚР БжҒМ байқау комиссиясының шешімімен 2005
жылы - 26, 2006 жылы - 35, 2007 жылы - 38 профессорлар мен доценттер
Жоғары оқу орнының ең үздік оқытушысы Мемлекеттік гранттың иегерлері
атанды. 2007 жылы 200 грант иегерлері - республикамыздың 140 ЖОО өкілдері
болса, оның 38 біздің университетіміздің доцентері мен профессорлары. Бұл
дегеніміз жоғары кәсібилікті көрсетеді. Қазақстандық білім берудің
жетекшісі–әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университетінде оқытушы-
профессорлар құрамы жемісті еңбек етуі үшін барлық жағдайлар жасалынған.
Бүгiнде ЖОО рейтингтерiн анықтау әлемнiң 30 елiнде жүргiзiлiп келедi.
Халықаралық сарапшылардың сараптамасында Қазақстан 2007 жылдан берi ЖОО
рейтингтiк көрсеткiшiн анықтайтын ел ретiнде көрсетiлдi. Айта кетерлiгi,
рейтингтен орын алған 60 ЖОО-ның iшiнде бiрiншi тұғырға — әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетi лайық деп табылған. Осылайшы ҚазҰУ
рейтингі бойынша Қазақстандағы ең үздік жоғары оқу орны болып табылды.
ҚазҰУ-дың ректоры, академик Бақытжан Жұмағұлов: "ЖОО рейтингтiк нәтижесiн
сараптау үшiн эксперттер сырттан алынған. Әрине, бiзге жеңiс бiлiктi,
бiлiмдi мамандар мен оқытушылардың еңбегiнiң арқасында келдi. Бүгiнде ЖОО
арасында iргелi ғылыми зерттеулердiң 50 пайызы әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың
еншiсiне тиесiлi. ЖОО рейтингiн анықтап отыру — бiлiм саласындағы
бәсекелестiктi арттырады. Әр ЖОО өз орнын бiлу керек. Сапалы бiлiм берiп,
сапалы маман дайындау жағына көңiл бөлсе құба-құп. ЖОО рейтингi жоғары
болса, жастар да осында оқуға ұмтылады. Келешекте елiмiздегi ЖОО жұмысының
нәтижесiн әлемдегi белгiлi университеттермен салыстыру, ТМД, Шанхай, Еуропа
ЖОО рейтингiне қатысу мәселесi қарастырылуда" дегендi айтты.
Тағы бір сүбелі жетістік, Республикадағы іргелі жоғары оқу орны — Әл-
Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті 2007 жылы ТМД елдерінің "Сапа
саласындағы жетістіктері үшін" сыйлығының "Ғылым және білім" номинациясы
бойынша жеңімпаз атанды. Сөз реті келгенде атап айтарлығы, ҚазҰУ әзірге
мұндай жоғары марапатқа ие болған еліміздегі жалғыз жоғары оқу орны.
Жетекші университет мұндай жоғары мәртебеге ғылым мен білім беру сапасы
және сапаны басқарудың қазіргі заманға сай әдіс-тәсілдерін енгізгені үшін
қол жеткізіп отыр.
Бұл жөнінде Мәскеуде биылғы жылдың сәуір айының басында Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығы елдерінің "Сапалы өнімдер мен қызмет саласындағы
жетістіктері үшін" сыйлығының 2007 жылы лауреаттары мен дипломанттарын
марапаттауға арналған ТМД Экономикалық кеңесінің мәжілісінде айтылды.
Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының "Сапа саласындағы жетістіктері үшін"
сыйлығын тапсыру салтанаты биыл тұнғыш рет өткізіліп отыр. Ғұмыр тарихы
өнегелі өрнекке толы оқу ордасы бұл жылы өзінің 75 көктемін қарсы алып, бұл
мерекелі жылды өзгерек етіп, бірнеше шаралардың жүзеге асуымен атап өтуде.
Ірге тасы қаланған күн 15 қаңтар болып табылатын қарашаңырақтың мерейлі
тойы ағымдағы жылдың осы күнінен бастау алып, қазан айына дейін жалғасын
таппақ. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 75-жылдық мерейтойын атап өту, бір
жағынан қазақстандық жоғары білім жүйесі көшбасшысының жетістіктерін
қоғамға көрсету болса, басқа жағынан 21 ғасырдағы университет дамуының
жаңа сатыcының басталуын білдіреді. Барлық жоспарланып отырған іс-
шаралардың басты мақсаты Президенттің табысты бағытындағы адами қорды
дамытуды, Қазақстанның әлемдік білім жүйесіне интеграциялануын, еліміздің
жас интеллектуалдық элитасы қолдайтын қуатты әлеуметті жүргізуін ел
беталыстығымен паш ету болып табылады. Жоспарланып отырған ҚазҰУ-дың
мерейтойы бір-бірімен тығыз байланысқан іс-шаралар кешенінен тұрады.
Бүгінгі қоғам БАҚ-ты төртінші билікке жатқызады. Ендеше бұл саладағы
мамандардың білікті де білімді болуы абзал. Қазақстандағы журналист
мамандарын кәсіби тұрғыда даярлау 1934 жылдан бастау алады. Әл-Фараби
атындағы Қазақ ұлттық университетіндегі бұл факультеттің ұзақ жылдық тарихы
мен тәжрибесі бар. Сондықтан болар бүгінде аталған факультет ТМД
кеңістігінде ғана емес, сонымен қатар әлемдік ғылыми қауымдастықта да
өзіндік бағасын алып отыр. Факультет бүгінге дейін 16 мыңнан астам түрлі
бұқаралық ақпарат құралдарының жоғары кәсіби мамандарын даярлап шықты.
Факультет түлектері ішінде еліміздің аса көрнекті тұлғалары
Қ. Сұлтанов, М. Құл-Мұхаммед, Е. Бекхожин, С. Әбдрахманов, Ж.Кенжалин және
т.б. атап өтуге болады.
Факультетте жоғарғы білімді оқытушылар, БАҚ саласындағы белгілі ғалым-
практиктер, 10 доктор, 30-дан астам ғылым кандидаттары қызмет етеді.
Оқытушылар Германия, Болгария, Түркия, Қытай және өзге де мемлекеттерде
өткен конференция семинарларға жиі қатысып тұрады. Бакалавриат және
магистратура жүйелері әлемнің алдыңғы қатарлы білім сапаларына сай.
Факультеттегі телерадио және фото студиялары, баспа лабораториясы,
компьютер кластары – мамандыққа баулитын алғашқы баспалдақтар.
Журналистика тарихы, баспа ісі және редакциялау, мерзімді баспасөз, БАҚ
менеджменті және жарнама, телерадиожурналистика, журналистика және
бұқаралық коммуникация бойынша ЮНЕСКО кафедралары бар. Факультеттегі
Мұхамджан Сералин атындағы бірлестіктің белсенді жұмысын атап өтуге болады.
Жоғарыдағы бірлестік ұжымының жемісі Жасын қабырға газеті де
студенттердің жазу шеберлігін арттырып, өз үлесін қосуда. Факультет ҚазҰУ
хабаршысы. Журналистика сериясы және Отандық журналистика тарихынан
ғылыми жинақтарын шығарып келеді. Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың журналистика
факультеті Қазақстандағы журналистер дайындайтын бірден-бір жетекші оқу
орны болып табылады. Ол – 1934 жылы ең алғашқылардың бірі болып құрылған,
сонымен қатар ТМД елдері бойынша ең ірі факультеттердің бірі. 75 жылдық
өзіндік тарихы бар факультет осы күнге дейін БАҚ-тың түрлі салаларына 16
мыңнан астам жоғары сапалы мамандарды даярлап келеді. Олар бүгінде
еліміздің зиялы қауымдарының қатарында жүр.
Факультетті бітірген түлектер республикалық, облыстық, аудандық мерзімді
баспасөздерде, радиода, теледидарда, отандық және шетелдік баспаларда,
Үкімет салаларында қызмет етуде. Солардың қатарында Қ.Сұлтанов, М. Құл-
Мұхаммед, С. Абдрахманов, Е. Бекхожин, Ж. Кенжалин т.б. сынды бүгінде ірі
тұлғаларға айналып үлгерген азаматтарды мақтанышпен атап өтуімізге болады.
Журналистика факультеті қандай қиын кезеңдерді бастан өткерсе де, білікті
профессор-оқытушылар құрамын сақтап келеді. Факультетте жоғары сапалы
оқытушылар, белгілі ғалымдар мен БАҚ тәжірибелі журналистері дәріс береді.
Олардың ішінде 9 ғылым докторы, 30 ғылым кандидаттары бар. Қазақ
журналистикасының ғылыми негізін қалаған Х. Бекхожин, Т.Амандосов, Т.
Қожакеев, М.Барманқұлов, М. Дмитровский, Ю. Крикунов, Н.Омашев, Б.Жақып,
т.с.с. ғалымдар еңбектері негізгі құндылықтар болып табылады. Сондықтан да
факультет БАҚ мамандарын даярлауда республика бойынша үздік болып отыр.
Қазақ ұлттық университетінде бүгінде 14712 студент, әлемнің 12 елінен 143
шетелдік азаматтар және 358 қазақ диаспоралары білім алуда. 105 кафедрада
Жоғары мектептің Халықаралық ғылым академиясының 5 академигі, ҚР ҰҒА-ның 3
академигі және 10 корреспондент мүшесі, 20 ҚР еңбек сіңірген қайраткері, 15
ҚР мемлекеттік сыйлығының иегері, 4 жас ғалымдар сыйлығының иегері, 278
профессор, ғылым докторлары, 800 доцент, ғылым кандидаттары бар.
Университеттің әскери кафедрасында 4 мамандық бойынша ҚР қарулы күштеріне
офицерлер даярлануда. Университетте – жас ғалымдардың ғылыми
шығармашылығын дамытуға жақсы қолдау жасалған. Қарашаңырақта 7 ғылыми-
зерттеу институты, 10 ғылыми орталық және ғылыми технологиялық парктер
бар.
Сондай-ақ, университетте 56 мамандық бойынша 30 ғылыми кеңес, оның
ішінде 17-сі докторлық диссертация қорғау кеңесі болып табылады.
ҚазҰУ-дың ғылыми кітапханасы Қазақстандық жоғары оқу орындарының ең кітап
қоры бай кітапхана. Кітапхана 1,5 млн. кітап қорымен жабдықталған. Оның
120 мыңы мемлекеттік тілдегі материалдар болса, 70 мыңы шет тілінде.
Кітапханада 2 компьютер залы орналасқан. Мұнда студенттер Интернет
жүйесі арқылы халықаралық байланысқа түсе алады.
Оқу процесінде компьютерлік басқару (интранет) жұмыс атқарады.
Университетте 53 компьютер классы болса, оның 5-еуі мультимедиялық болып
табылады. ҚазҰУ – халықаралық университеттер қауымдастығына қатысатын
Қазақстандағы жалғыз жоғары оқу орны. Университет шетелдік және халықаралық
жоғары оқу орындарымен тығыз қарым қатынас орнатқан. Халықаралық және
шетелдік білім және ғылымға қолдау көрсету қоры бойынша ҚазҰУ әлемнің 175
университетімен байланыс орнатса, 74 оқу орнымен әріптестік қарым қатынас
орнатқан. ҚазҰУ – ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz