Жылжымайтын мүлік ипотекасы
І. Кіріспе
1) Жылжымайтын мүлік ипотекасы
2) Ипотека шарты
ІІ. Негізгі бөлім
1) Несиелік механизм
2) Несие түрлері
3) Несие жүйесінің макродәрежеде реттеу
ІІІ. Қорытынды
1) Лизинг. Лизингтің құқықтық жағдайы
Пайдаланылған әдебиеттер
1) Жылжымайтын мүлік ипотекасы
2) Ипотека шарты
ІІ. Негізгі бөлім
1) Несиелік механизм
2) Несие түрлері
3) Несие жүйесінің макродәрежеде реттеу
ІІІ. Қорытынды
1) Лизинг. Лизингтің құқықтық жағдайы
Пайдаланылған әдебиеттер
Жылжымайтын мүлік ипотекасы (ипотека) – кепілге берілген жылжымайтын мүлік немесе ондағы үлесі кепіл берушінің немесе үшінші тұлғаның иелігі мен пайдалануында қалатын кепіл түрі.
Ипотекалық шарт – тараптардың негізгі міндеттемені қамтамасыз етуде ипотеканы белгілеу туралы келісім.
Ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген банк қарызы.
Ипотекалық тұрғын ұй қарызы – тұрғын үй салу не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берілетін ипотекалық қарыз.
Ипотека шартының нысаны
Ипотека шарты жазбаша нысанда жасалып, оған кепіл беруші мен кепіл ұстаушы, сондай-ақ егер кепіл беруші борышқор болмаса (заттай кепіл) борышқор да қол қояды.
Ипотека шарты мемлекеттік тіркеуге жатады. Ипотека құқығы ипотека шарты тіркелген сәттен басталады.
Ипотека шартын нотариалдық куәландыру тараптардың қалауы бойынша жүзеге асырылады.
Кепіл берушінің құқықтары ипотека куәлігін беру арқылы расталуы (рәсімделуі) мүмкін.
Ипотека шартының мазмұны
Ипотека шартында мыналар көрсетілуге тиіс:
1. кепіл беруші мен кепіл ұстаушының, сондай-ақ, егер кепіл беруші (заттай кепілгер) негізгі міндеттеме бойынша борышкер болмаса, борышкердің аты-жөні (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан мекені);
2. негізгі міндеттеменің мәні, оның мөлшері мен орындалу мерзімі;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесе мен мекен-жайы;
4. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік сол бойынша кепіл берушінің меншігі болып табылатын құқықтың атауы (меншік құқығы, шаруашылық жүргізу құқығы және басқалары);
5. тараптардың кез келгеннің өтініші бойынша ипотека шартында келісімге қол жеткізілуге тиіс және заңдарда тыйым салынбаған өзге де шарттар.
Ипотекалық шарт – тараптардың негізгі міндеттемені қамтамасыз етуде ипотеканы белгілеу туралы келісім.
Ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген банк қарызы.
Ипотекалық тұрғын ұй қарызы – тұрғын үй салу не оны сатып алу және (немесе) жөндеу мақсатында берілетін ипотекалық қарыз.
Ипотека шартының нысаны
Ипотека шарты жазбаша нысанда жасалып, оған кепіл беруші мен кепіл ұстаушы, сондай-ақ егер кепіл беруші борышқор болмаса (заттай кепіл) борышқор да қол қояды.
Ипотека шарты мемлекеттік тіркеуге жатады. Ипотека құқығы ипотека шарты тіркелген сәттен басталады.
Ипотека шартын нотариалдық куәландыру тараптардың қалауы бойынша жүзеге асырылады.
Кепіл берушінің құқықтары ипотека куәлігін беру арқылы расталуы (рәсімделуі) мүмкін.
Ипотека шартының мазмұны
Ипотека шартында мыналар көрсетілуге тиіс:
1. кепіл беруші мен кепіл ұстаушының, сондай-ақ, егер кепіл беруші (заттай кепілгер) негізгі міндеттеме бойынша борышкер болмаса, борышкердің аты-жөні (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан мекені);
2. негізгі міндеттеменің мәні, оның мөлшері мен орындалу мерзімі;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесе мен мекен-жайы;
4. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік сол бойынша кепіл берушінің меншігі болып табылатын құқықтың атауы (меншік құқығы, шаруашылық жүргізу құқығы және басқалары);
5. тараптардың кез келгеннің өтініші бойынша ипотека шартында келісімге қол жеткізілуге тиіс және заңдарда тыйым салынбаған өзге де шарттар.
1) Қазақстан Республикасының жылжымайтын мүлік ипотекасы туралы Заңы.
2) Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі.
3) Қазақстан Республикасының Қаржылық Лизингі туралы Заңы.
4) Экономикалық теория. Оқу құралы С.Әкімбеков, А.С.Баймұхаметова, У.А.Жанайдаров.
5) Ақша, несие, банк. Оқу құралы.
6) Экономикалық теория. У.А.Жанайдаров.
7) Кредиттік бюро және несие тарихы.
2) Қазақстан Республикасының Азаматтық Кодексі.
3) Қазақстан Республикасының Қаржылық Лизингі туралы Заңы.
4) Экономикалық теория. Оқу құралы С.Әкімбеков, А.С.Баймұхаметова, У.А.Жанайдаров.
5) Ақша, несие, банк. Оқу құралы.
6) Экономикалық теория. У.А.Жанайдаров.
7) Кредиттік бюро және несие тарихы.
Пән: Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:
Жоспар
І. Кіріспе
1) Жылжымайтын мүлік ипотекасы
2) Ипотека шарты
ІІ. Негізгі бөлім
1) Несиелік механизм
2) Несие түрлері
3) Несие жүйесінің макродәрежеде реттеу
ІІІ. Қорытынды
1 Лизинг. Лизингтің құқықтық жағдайы
Пайдаланылған әдебиеттер
Жылжымайтын мүлік ипотекасы (ипотека) – кепілге берілген жылжымайтын мүлік
немесе ондағы үлесі кепіл берушінің немесе үшінші тұлғаның иелігі мен
пайдалануында қалатын кепіл түрі.
Ипотекалық шарт – тараптардың негізгі міндеттемені қамтамасыз етуде
ипотеканы белгілеу туралы келісім.
Ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген
банк қарызы.
Ипотекалық тұрғын ұй қарызы – тұрғын үй салу не оны сатып алу және
(немесе) жөндеу мақсатында берілетін ипотекалық қарыз.
Ипотека шартының нысаны
Ипотека шарты жазбаша нысанда жасалып, оған кепіл беруші мен кепіл
ұстаушы, сондай-ақ егер кепіл беруші борышқор болмаса (заттай кепіл)
борышқор да қол қояды.
Ипотека шарты мемлекеттік тіркеуге жатады. Ипотека құқығы ипотека шарты
тіркелген сәттен басталады.
Ипотека шартын нотариалдық куәландыру тараптардың қалауы бойынша жүзеге
асырылады.
Кепіл берушінің құқықтары ипотека куәлігін беру арқылы расталуы
(рәсімделуі) мүмкін.
Ипотека шартының мазмұны
Ипотека шартында мыналар көрсетілуге тиіс:
1. кепіл беруші мен кепіл ұстаушының, сондай-ақ, егер кепіл беруші
(заттай кепілгер) негізгі міндеттеме бойынша борышкер болмаса,
борышкердің аты-жөні (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан мекені);
2. негізгі міндеттеменің мәні, оның мөлшері мен орындалу мерзімі;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесе мен мекен-жайы;
4. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік сол бойынша кепіл
берушінің меншігі болып табылатын құқықтың атауы (меншік құқығы,
шаруашылық жүргізу құқығы және басқалары);
5. тараптардың кез келгеннің өтініші бойынша ипотека шартында келісімге
қол жеткізілуге тиіс және заңдарда тыйым салынбаған өзге де шарттар.
Егер негізгі міндеттеме бөлініп орындалуға тиіс болса, ипотека шартында
тиісті төлемдердің мерзімі мен кезеңділігін және олардың мөлшеріне осы
мөлшерді анықтауға мүмкіндік беретін талаптар көрсетілуге тиіс.
Кепілге берілген жылжымайтын мүлікті иеліктен шығару туралы ережелерді
бұзудың салдарлары
Ипотека шарты бойынша кепілге берліген жылжымайтын мүлік Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексінің 315-бабының 2-тармағындағы ережелер
бұзылып, иеліктен шығарылған кезде кепіл ұстаушы өз таңдауына қарай:
1. кепілге берілген жылжымайтын мүлікті иеліктен шығару туралы
мәміленің күші жойылған деп танылуын;
2. негізгі міндеттеменің мерзімінен бұрын орындалуын және кімнің
меншігі екеніне қарамастан, кепілге берілген жылжымайтын мүліктен
айыпақы өндірілуін талап етуге хақылы.
Соңғы жағдайда, егер кепілге берілген жылжымайтын мүлікті сатып алушы
жылжымайтын мүліктің ережелері бұзылып иеліктен шығарылуы туралы оны сатып
алу сәтінде білсе немесе білуге тиіс болса, онда мұндай сатып алушы
ипотекамен қамтамасыз етілген міндеттеменің орындалмаған үшін кепіл
берушімен бірге көрсетілген жылжымайтын мүліктің құны шегінде жауап
тартады.
Кепіл беруші ипотека куәлігін берген кезде оның кепілдікке берілген
жылжымайтын мүлікті иеліктен шығаруына жол берілмейді.
Ипотека шарты жөніндегі құқықтарды беру
Ипотека шарты бойынша құқықтарды беру, талаптардан бас тарту ережелері
сақтала отырып, ал ипотека куәлігі берілген жағдайда осы Жарлықтың 16 –
бабында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады және мемлекеттік тіркеуге
жатады.
Ипотека куәлігі ұғымы
Ипотека куәлігі оның заңды иесінің:
1. негізгі міндеттеме бойынша орындалуды алуға;
2. негізгі міндеттеме бойынша орындалуды алу мақсатында кепілге берілген
жылжымайтын мүліктен айыпақы өндіріп алуға құқығын куәландыратын
ордерлік бағалы қағаз болып табылады.
Ипотека куәлігі бір данада жасалады және кепіл ұстаушыға беріледі.
Ипотека шартының барлық данасында ипотека куәлігінің берілгені туралы
белгі соғылады.
Ипотекалық тұрғын үй қарызы немесе оның бір бөлігі бойынша ипотека
нысанасы болып табылатын бір ғана жылжымайтын мүлікке қатысты бір ипотека
куәлігінен артық жасауға жол берілмейді.
Ипотека куәлігінің мазмұны
Ипотека куәлігінде мыналар көрсетілуге тиіс:
1. құжаттың атуына енгізілген Ипотека куәлігі сөздері;
2. кепіл берушінің аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
3. кепіл ұстаушының аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
4. егер борышқор негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болмаса,
борышқордың аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
5. иптека шарты жасалған күн мен орны;
6. егер олар төленуге тиіс болса, негізгі міндеттеменің сомасы мен
сыйақының мөлшерін көрсету;
7. егер олар төленуге тиіс болса, негізгі міндеттеменің сомасы мен
сыйақысын төлеу мерзімін көрсету , ал егер бұл сома және (немесе)
сыйақы бөлініп төленуге тиіс болса , тиісті төлемдердің мерзімі мен
кезеңділігін және әрқайсысының мөлшерін немесе оларды айқындауға
мүмкіндік беретін шарттарды көрсету;
8. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесі мен мекен-жайы;
9. ипотеканың мәні болып табылатын мүліктің кепіл берушінің меншігі болып
табылатын айқындайтын құқықтың атауы;
10. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлікке немесе осы
мүліктің бір бөлігіне басқа да ипотека куәліктері бар екенін,
ипотекалық тұрғын үй қарызы шарттары бойынша ипотека куәліктерін
қоспағанда, бұл жылжымайтын мүлік немесе оның бір бөлігі жалға
берілген бе немесе оның өзге де ауыртпалығы бар екенін немесе жоқ
екенін көрсету;
11. кепіл берушінің қойған қолы;
12. ипотека куәлігінің берілу күні.
Ипотека куәлігі бойынша құқықтарды жүзеге асырудың шарттары және
міндеттемелердің орындалуы
Осы Жарлықта немесе ипотека шартында көзделген өз құқықтарын жүзеге
асыру кезінде ипотека куәлігінің иесі оны кепіл берушіге көрсетуге
міндетті.
Негізгі міндеттемені орындаған кепіл беруші өзіне ипотекалық куәлік
берілуін талап етуге құқылы. Негізгі міндеттемені ішінара орындаған кепіл
беруші міндеттеменің тиісті бөлігінің орындалғаны туралы ипотекалық
куәлікке жылына бір реттен кем қоюға болмайтын белгіні талап етуге құқылы.
Ипотекалық куәлік жаңа иесіне берілген кезде ішінара орындалғаны туралы
белгі міндетті түрде қойылады.
Ипотека куәлігінің заңды иесінде болуы не ипотека куәлігінде негізгі
міндеттеменің ішінара орындалғаны туралы белгінің болмауы, егер өзге жайт
дәлелденбесе, осы міндеттеменің немесе, тиісінше, оның бөлігінің
орындалмағанын айғақтайды.
Ипотека куәлігінің кепіл берушіде болуы, егер өзге жайт дәлелденбесе,
ипотекамен қамтамасыз етілген міндеттеменің орындалғанын айғақтайды.
Ипотека куәлігі бойынша міндеттемелерді орындау осы баптың 6-тармағында
көзделген ерекшеліктерді ескере отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық
заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ипотека куәлігі бойынша құқықты беру жазбасын (индоссаментті) жасау
жолымен беретін ипотека куәлігінің заңды иесі, егер мемлекеттік тіркеуге
дейін ипотекалық куәлікте ол маған арналмаған айналым деген сөздерді
жазған жағдайда, ипотека куәлігі бойынша құқықты жүзеге асырғаны үшін
жауапты болмайды.
Ипотека куәлігін тіркеу
Ипотека куәлігін беру және оны кейіннен басқа иелеріне беру ипотеканың
мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік орналасқан жерде, жылжымайтын
мүлікке құқықтарды тіркеу үшін белгіленген тәртіппен, мемлекеттік тіркеуге
жатады.
Ипотека куәлігінің күшін тоқтату
Ипотека куәлігінің күші:
1. одан туындайтын құқықтар жүзеге асырылған ретте;
2. ол кепіл берушіге ерікті берілген ретте;
3. егер одан туындайтын талаптар негізгі міндеттеме бойынша
борышқорларға негізгі міндеттемені орындау мерзімі басталғаннан кейін
бір ай өткенге дейін қойылмаса;
4. ипотеканың мәні жоғалған жағдайда тоқтатылады.
Ипотеканы өткізу жолдары
Борышқор негізгі міндеттемені орындамаған жағдайда кепіл ұстаушы өз
талаптарын:
1. ипотеканы сот тәртібімен өткізу;
2. егер бұл заң актілерінде немесе ипотека шартында не тараптардың
кейінгі келісімінде көзделген болса, ипотеканы соттан тыс тәртіппен
өткізу;
3. осы жарлықтың 32-бабына сәйкес сауда-саттық өткізілген жоқ деп
жарияланған жағдайда кепілге берілген мүлікті өз меншігіне көшіру
арқылы қанағаттандыруға хақылы.
Ипотеканы сот тәртібімен өткізу
Ипотеканы сот тәртібімен өткізу кепіл ұстаушының қуынымы бойынша сот
шешіміне сәйкес жүргізіледі. Бұл ретте ипотеканың мәні болып табылатын
жылжымайтын мүлікті сату іс жүргізу заңдарында белгіленген тәртіппен ашық
сауда-саттық сату арқылы жүргізіледі.
Егер борышқор жол берген негізгі міндеттемені бұзушылық аса мардымсыз
болса және осының салдарынан кепіл ұстаушының қойған талаптарының мөлшері
кепілге берілген мүліктің құнына анық сәйкес келмесе, ипотека шарты бойынша
кепілге берілген мүліктен айыпақы өндіріп алуға рұқсат берілмеуі мүмкін.
Ипотека шарты бойынша кепілге берілген жылжымайтын мүліктен айыпақы
өндіріп алу туралы шешім қабылданған кезде сот мыналарды анықтап, шешімінде
көрсетуге тиіс:
1. оны сату аяқталғаннан кейін айқындалатын жылжымайтын мүлікті сақтау
және өткізу жөніндегі шығыстар сомасын қоспағанда, кепілге берілген
мүліктің құнынан кепіл ұстаушыға төленуі тиіс барлық сомаларды;
проценттік ара қатынаста есептелетін сомалар үшін сыйақы есептелетін
сома, сыйақының мөлшері және ол есептелуге тиіс кезең;
2. құнынан кепіл ұстаушының талаптары қанағаттандырылатын, ипотеканың
мәні болып табылатын жылжымалы мүлік;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүлікті өткізу кезінде бастапқы сату
бағасы;
4. егер олар қажет болатын болса, жылжымалы мүлікті өткізілгенге дейін
сақтауды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар.
Кепіл ұстаушының өтініші бойынша дәлелді себептері болса, сот кепілге
берілген жылжымайтын мүліктен айыпақы өндіріп алу туралы шешімде оның іске
асырылуын, егер:
1. ипотека шарты бойынша ол қандай жылжымайтын мүлікті кепілге бергеніне
қарамастан, кепіл осы азаматтың кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруымен
байланысты болмаған жағдайда, кепіл беруші азамат болып табылса;
2. ипотеканың мәні ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердің құрамындағы жер
учаскесі болып табылса бір жыл мерзімге дейін кейінге қалдыруға
хақылы.
Кепілге берілген жылжымалы мүлікті өткізуді кейінге қалдыру тараптарың
негізгі міндеттеме жөніндегі құқықтары мен міндеттерін қозғамайды және
борышқорды кредитордың кейінге қалдырылған мерзімде ұлғайған шығындарын,
оған тиесілі сыйақы мен айыпты өтеуден босатпайды.
Егер кепіл беруші өзіне берілген кейінге қалдыру мерзімінің шегінде
кепіл ұстаушының талаптарын қанағаттандырған болса, сот кепіл берушінің
мәлімдеуі бойынша бұл шешімді өзгертеді.
Ипотеканы өткізуді кейінге қалдыруға мынадай жағдайларда:
1. егер ол кепіл ұстаушының қаржы жағдайын елеулі түрде нашарлатуға
әкелуі мүмкін болса;
2. егер кепіл берушіге немесе кепіл ұстаушыға қатысты оны банкрот деп
тану туралы іс қозғалса, жол берілмейді.
Ипотеканы өткізуді тоқтату
Үшінші тұлға (заттай кепілгер) болып табылатын борышқор және (немесе)
кепіл беруші кепіл затын сату өткізілгенге дейін кез келген уақытта кепіл
ұстаушының ипотекалық шарттың талаптарына сәйкес оларды қанағаттандыру
кезіне қарай оларда бар көлемдегі талабын орындап, одан айыпақы өндіріп
алуды және оның өткізілуін тоқтатуға хақылы. Бұл құқықты шектейтін келісім
жарамсыз болып табылады.
Ипотеканы соттан тыс өткізу рәсімі
Ипотеканы соттан тыс өткізу рәсімі сенім білдірген тұлға ұйымдастыратын
кепілге берілген мүлікке сауда-саттық өткізу арқылы жүргізіледі.
Сенім білдірілген тұлғаны тараптар ипотека шартында айқындайды. Егер
сенім білдірген тұлға ипотека шартында айқындалмаса, оны кепіл ұстаушы
тағайындайды.
Кепіл ұстаушының талаптарын соттан тыс тәртіппен қанағаттандыруға,
егер:
1. жылжымайтын мүлік ипотекасына басқа тұлғаның немесе органның келісімі
қажет болса және осындай келісім алынбаса;
2. қоғам үшін елеулі тарихи, көркемдік немесе өзге де мәдени құндылығы
бар жылжымайтын мүлік ипотеканың мәні болып табылса;
3. ортақ меншіктегі және меншік иелерінің қайсыбірі кепіл ұстаушының
талабын соттан тыс тәртіппен қанағаттандыруға жазбаша келісім
бермеген жылжымайтын мүлік ипотеканың мәні болып табылса, жол
берлімейді.
Аталған жағдайларда кепілге берілген мүліктен айыпақы өндіріп алу тек
сот шешімімен ғана жүргізіледі.
Соттан тыс сауда-саттық жүргізуге қойылатын талаптар
Сауда-саттық өткізілгенге дейін мынадай рәсімдер орындалуға тиіс:
1. сенім білдірген тұлға негізгі міндеттемелердің орындалмағаны туралы
хабарлама жасап, оны ипотека шарты тіркелген органда тіркейді және оны
кепіл берушіге тапсырады. Хабарламаны тікелей беру мүмкін болмаған
жағдайда, ол кепіл берушіге оның ипотека шартында көрсетілген мекен-
жайы бойынша тапсырыстық хатпен жіберіледі;
2. негізгі міндеттеменің орындалмағаны туралы хабарламадан туындайтын
талаптар қанағаттандырылмаған жағдайда, бірақ аталған хабарлама кепіл
берушіге тапсырылған немесе жіберілген сәттен отыз күннен ерте емес
(осы тармақтың бір тармақшасы), сенім білдірген тұлға кепілге берілген
мүлікке сауда-саттық өткізу туралы хабарлама жасап, оны ипотека шарты
тіркелген органды тіркейді, кепіл берушіге сондай-ақ кепіл ұстаушыға
тапсырады және осы Жарлықтың 28-бабына сәйкес сауда-саттық туралы
ресми құлақтандыру жариялайды;
3. сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәттен бастап
сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүлікке қатысты барлық
мәмілелерге тыйым салынады, ал егер мәмілелер жасалған болса олар
жарамсыз деп танылады;
4. сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәт пен оның
өткізілу сәтіне дейін кемінде он күн өтуге тиіс.
Негізгі міндеттеменің орындалмағаны туралы хабарлама алғаннан кейін
кепіл беруші ипотеканы өткізуге негіздердің жоқтығы жөнінде қуыныммен сотқа
жүгінуге хақылы.
Кепіл беруші сол сияқты осы Жарлықтың 21-бабының 4-тармағында көзделген
шарттарға орай ипотеканың өткізуді кейінге қалдыру туралы шағынмен сотқа
жүгінуге хақылы.
Қуыныммен (арызбен) сотқа жүгіну осы баптың 1-тармағының 2-
тармақшасында көзделген мерзімнің өтуін тоқтата тұрады.
Несиенің мәні, қызметтері және формалары.
Несиелік механизм.
Несие (кредит) сөзбе-сөз аудармада сенім ( credo – сенемін) деген
түсінік береді. Бұны белгілі бір капиталдың басқа бір кәсіпорындағы
солардың айналымы деп және сол кәсіпорынмен келісім деп түсінуге болады.
Несиелік келісім – бұл төлемі мезгілінен кешіктірілген сатып алу-сату болып
табылады.
Несие туралы оның мәнін ашып көрсету үшін мынадай жайыттарды айту
керек: несие дегеніміз қарыз қорының болмысының формасы, қарыз қорына
меншіктің жүзеге асырылуының ерекше формасы.
Қарыз қорын орталықтанған ақша қорының бөлшегі деуге болады және ол
кейбір жағдайда ақша ретінде есептелмек, солай болып елестейді. Одан терең
талдау қордың күрделі қайшылығы мол екі процестермен байланысты қатынас
екенін айқындатады: қайтарылып берілетін уақытша қолданылатын ақша
құралдарының қалыптасуы және оларды пайдалануымен байланысты қатынастар
екенін аңғартады. Бұл – қайшылықта болатын бірлік және тек қарыз қорының
қайшылықтарынан несие болып табылады.
Абстракцияны бұдан жоғары сатысында несие несиелік қатынастарға
айналады. Осы қатынастар қарыз қорының қозғалысы туралы кредитор мен кредит
алушылар арасында пайда болып қалыптасады. Бұл қатынастар, айталық венчур
капиталына дем беріп дамуға импульс бере алады немесе олар экономика
дамуының кедергісіне айналуы мүмкін.
Микро және макро экономикалық тепе-теңдікті орнатуда несие маңызды
қызметтер атқарады. Несиенің көмегімен әр түрлі салалар және кәсіпорындар
арасында капиталдың қайта бөлінуі жүріп отырады. Несие берудің негізгі
принциптері – белгілі мерзімге берілуі және оның қайтарылуы – несиенің
нарық механизмінің тәртіп сақтаушы тиімді құралы болып қызмет атқаруына жол
ашады.
Несие өзінің қозғалысын әр түрлі формада жүргізеді. Несиенің
классикалық формаларына коммерциялық және банктік несие жатады.
Коммерциялық несие төлем мерзімі кешіктірілген тауардың сатылуында
қолданылады. Оның объектісі – тауарлық формадағы құралдар. Мақсаты –
тауарлар мен қызметтердің өтуін тездету. Коммерциялық несие формасында
жасалатын келісім құжатының қызметін вексель атқарады.
Вексель – құнды қағаздардың бір түрі. Ол белгілі уақыт мерзімі өткеннен
кейін, сонда көрсетілген соманың төленуін талап етуге құқық береді.
Вексельдің жабайы және аударма түрі болады. Жабайы вексель – осыны берген
адамның белгілі соманы вексельді ұстаушыға көрсетілген мерзімде төлеймін
деген міндеттемесі.
Аударма вексель, немесе тратта, вексельді ұстаушының (трассанттың)
төлеушіге (трассатқа) өзіне төлем жасау міндеттемесін алған, немесе,
вексель бойынша төлем жасау кепілдігін өзіне алған үшінші жаққа –
акцептантқа, вексельде көрсетілген ақша сомасын төле деген жазбаша бұйрығы.
Банк несиесін кәсіпкерге және басқа қарыз алушыларға ақшалай қарыз
формасында банктер береді. Кредитор қызметін банк атқарады.
Банк несиесі бір жылдық мерзімге дейін берілетін қысқа мерзімдік және
одан ұзақ мерзімге берілетін ұзақ мерзімдік болып бөлінеді.
Мемлекеттік несие – бұнда қарыз алушы мемлекет, ал кредитор көбінесе
халық болады. Осы несие мемлекеттік қарыз (заем), мақсатты процентсіз,
қазыналық міндеттемелер түрін алады.
Нарықтық қалыптасу кезеңінде, тұрмыстық жағдайлар үшін берілетін
тұтынушылық несие және және мемлекеттер арасындағы байланыстарға қызмет
ететін халықаралық несие дами бастайды.
Несие қатынастарының өркениетті елдерде кең қолданылатын жаңа формалары
дамып отыр: лизинг-несие, факторинг, фарфейтинг және т.б.
Лизинг - несиенің ақшалай емес формасы. Бұнда машиналар, жабдықтар және
басқа материалдық құралдар жалға беріледі, ал кейін осылардың құны бірте-
бірте төленіп болғаннан соң, олар жалға алушылардың меншігіне айналады.
Лизингтің қолданылуы меншік қызметтерінің бөлінуіне негізделеді. Мүлікке
меншік құқы жалға берушіде қалады, ал жалға алушы осы мүліктің құнын толық
өтелгенше оны пайдаланады.
Лизингтік келісімдер 1 жылдан 10-15 жылға дейін жасалады. Әдетте,
компаниялар техниканы өздері емес, лизингтік фирмалар арқылы береді.
Лизингтік компаниялар қызметін әр түрлі ұйымдар атқарады ... жалғасы
І. Кіріспе
1) Жылжымайтын мүлік ипотекасы
2) Ипотека шарты
ІІ. Негізгі бөлім
1) Несиелік механизм
2) Несие түрлері
3) Несие жүйесінің макродәрежеде реттеу
ІІІ. Қорытынды
1 Лизинг. Лизингтің құқықтық жағдайы
Пайдаланылған әдебиеттер
Жылжымайтын мүлік ипотекасы (ипотека) – кепілге берілген жылжымайтын мүлік
немесе ондағы үлесі кепіл берушінің немесе үшінші тұлғаның иелігі мен
пайдалануында қалатын кепіл түрі.
Ипотекалық шарт – тараптардың негізгі міндеттемені қамтамасыз етуде
ипотеканы белгілеу туралы келісім.
Ипотекалық қарыз – жылжымайтын мүлік ипотекасымен қамтамасыз етілген
банк қарызы.
Ипотекалық тұрғын ұй қарызы – тұрғын үй салу не оны сатып алу және
(немесе) жөндеу мақсатында берілетін ипотекалық қарыз.
Ипотека шартының нысаны
Ипотека шарты жазбаша нысанда жасалып, оған кепіл беруші мен кепіл
ұстаушы, сондай-ақ егер кепіл беруші борышқор болмаса (заттай кепіл)
борышқор да қол қояды.
Ипотека шарты мемлекеттік тіркеуге жатады. Ипотека құқығы ипотека шарты
тіркелген сәттен басталады.
Ипотека шартын нотариалдық куәландыру тараптардың қалауы бойынша жүзеге
асырылады.
Кепіл берушінің құқықтары ипотека куәлігін беру арқылы расталуы
(рәсімделуі) мүмкін.
Ипотека шартының мазмұны
Ипотека шартында мыналар көрсетілуге тиіс:
1. кепіл беруші мен кепіл ұстаушының, сондай-ақ, егер кепіл беруші
(заттай кепілгер) негізгі міндеттеме бойынша борышкер болмаса,
борышкердің аты-жөні (атауы) және тұрғылықты жері (орналасқан мекені);
2. негізгі міндеттеменің мәні, оның мөлшері мен орындалу мерзімі;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесе мен мекен-жайы;
4. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік сол бойынша кепіл
берушінің меншігі болып табылатын құқықтың атауы (меншік құқығы,
шаруашылық жүргізу құқығы және басқалары);
5. тараптардың кез келгеннің өтініші бойынша ипотека шартында келісімге
қол жеткізілуге тиіс және заңдарда тыйым салынбаған өзге де шарттар.
Егер негізгі міндеттеме бөлініп орындалуға тиіс болса, ипотека шартында
тиісті төлемдердің мерзімі мен кезеңділігін және олардың мөлшеріне осы
мөлшерді анықтауға мүмкіндік беретін талаптар көрсетілуге тиіс.
Кепілге берілген жылжымайтын мүлікті иеліктен шығару туралы ережелерді
бұзудың салдарлары
Ипотека шарты бойынша кепілге берліген жылжымайтын мүлік Қазақстан
Республикасының Азаматтық кодексінің 315-бабының 2-тармағындағы ережелер
бұзылып, иеліктен шығарылған кезде кепіл ұстаушы өз таңдауына қарай:
1. кепілге берілген жылжымайтын мүлікті иеліктен шығару туралы
мәміленің күші жойылған деп танылуын;
2. негізгі міндеттеменің мерзімінен бұрын орындалуын және кімнің
меншігі екеніне қарамастан, кепілге берілген жылжымайтын мүліктен
айыпақы өндірілуін талап етуге хақылы.
Соңғы жағдайда, егер кепілге берілген жылжымайтын мүлікті сатып алушы
жылжымайтын мүліктің ережелері бұзылып иеліктен шығарылуы туралы оны сатып
алу сәтінде білсе немесе білуге тиіс болса, онда мұндай сатып алушы
ипотекамен қамтамасыз етілген міндеттеменің орындалмаған үшін кепіл
берушімен бірге көрсетілген жылжымайтын мүліктің құны шегінде жауап
тартады.
Кепіл беруші ипотека куәлігін берген кезде оның кепілдікке берілген
жылжымайтын мүлікті иеліктен шығаруына жол берілмейді.
Ипотека шарты жөніндегі құқықтарды беру
Ипотека шарты бойынша құқықтарды беру, талаптардан бас тарту ережелері
сақтала отырып, ал ипотека куәлігі берілген жағдайда осы Жарлықтың 16 –
бабында белгіленген тәртіппен жүзеге асырылады және мемлекеттік тіркеуге
жатады.
Ипотека куәлігі ұғымы
Ипотека куәлігі оның заңды иесінің:
1. негізгі міндеттеме бойынша орындалуды алуға;
2. негізгі міндеттеме бойынша орындалуды алу мақсатында кепілге берілген
жылжымайтын мүліктен айыпақы өндіріп алуға құқығын куәландыратын
ордерлік бағалы қағаз болып табылады.
Ипотека куәлігі бір данада жасалады және кепіл ұстаушыға беріледі.
Ипотека шартының барлық данасында ипотека куәлігінің берілгені туралы
белгі соғылады.
Ипотекалық тұрғын үй қарызы немесе оның бір бөлігі бойынша ипотека
нысанасы болып табылатын бір ғана жылжымайтын мүлікке қатысты бір ипотека
куәлігінен артық жасауға жол берілмейді.
Ипотека куәлігінің мазмұны
Ипотека куәлігінде мыналар көрсетілуге тиіс:
1. құжаттың атуына енгізілген Ипотека куәлігі сөздері;
2. кепіл берушінің аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
3. кепіл ұстаушының аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
4. егер борышқор негізгі міндеттеме бойынша кепіл беруші болмаса,
борышқордың аты-жөні (атауы) және тұрағы (мекен-жайы);
5. иптека шарты жасалған күн мен орны;
6. егер олар төленуге тиіс болса, негізгі міндеттеменің сомасы мен
сыйақының мөлшерін көрсету;
7. егер олар төленуге тиіс болса, негізгі міндеттеменің сомасы мен
сыйақысын төлеу мерзімін көрсету , ал егер бұл сома және (немесе)
сыйақы бөлініп төленуге тиіс болса , тиісті төлемдердің мерзімі мен
кезеңділігін және әрқайсысының мөлшерін немесе оларды айқындауға
мүмкіндік беретін шарттарды көрсету;
8. кепілге берілген жылжымайтын мүліктің тізбесі мен мекен-жайы;
9. ипотеканың мәні болып табылатын мүліктің кепіл берушінің меншігі болып
табылатын айқындайтын құқықтың атауы;
10. ипотеканың мәні болып табылатын жылжымайтын мүлікке немесе осы
мүліктің бір бөлігіне басқа да ипотека куәліктері бар екенін,
ипотекалық тұрғын үй қарызы шарттары бойынша ипотека куәліктерін
қоспағанда, бұл жылжымайтын мүлік немесе оның бір бөлігі жалға
берілген бе немесе оның өзге де ауыртпалығы бар екенін немесе жоқ
екенін көрсету;
11. кепіл берушінің қойған қолы;
12. ипотека куәлігінің берілу күні.
Ипотека куәлігі бойынша құқықтарды жүзеге асырудың шарттары және
міндеттемелердің орындалуы
Осы Жарлықта немесе ипотека шартында көзделген өз құқықтарын жүзеге
асыру кезінде ипотека куәлігінің иесі оны кепіл берушіге көрсетуге
міндетті.
Негізгі міндеттемені орындаған кепіл беруші өзіне ипотекалық куәлік
берілуін талап етуге құқылы. Негізгі міндеттемені ішінара орындаған кепіл
беруші міндеттеменің тиісті бөлігінің орындалғаны туралы ипотекалық
куәлікке жылына бір реттен кем қоюға болмайтын белгіні талап етуге құқылы.
Ипотекалық куәлік жаңа иесіне берілген кезде ішінара орындалғаны туралы
белгі міндетті түрде қойылады.
Ипотека куәлігінің заңды иесінде болуы не ипотека куәлігінде негізгі
міндеттеменің ішінара орындалғаны туралы белгінің болмауы, егер өзге жайт
дәлелденбесе, осы міндеттеменің немесе, тиісінше, оның бөлігінің
орындалмағанын айғақтайды.
Ипотека куәлігінің кепіл берушіде болуы, егер өзге жайт дәлелденбесе,
ипотекамен қамтамасыз етілген міндеттеменің орындалғанын айғақтайды.
Ипотека куәлігі бойынша міндеттемелерді орындау осы баптың 6-тармағында
көзделген ерекшеліктерді ескере отырып, Қазақстан Республикасының азаматтық
заңдарына сәйкес жүзеге асырылады.
Ипотека куәлігі бойынша құқықты беру жазбасын (индоссаментті) жасау
жолымен беретін ипотека куәлігінің заңды иесі, егер мемлекеттік тіркеуге
дейін ипотекалық куәлікте ол маған арналмаған айналым деген сөздерді
жазған жағдайда, ипотека куәлігі бойынша құқықты жүзеге асырғаны үшін
жауапты болмайды.
Ипотека куәлігін тіркеу
Ипотека куәлігін беру және оны кейіннен басқа иелеріне беру ипотеканың
мәні болып табылатын жылжымайтын мүлік орналасқан жерде, жылжымайтын
мүлікке құқықтарды тіркеу үшін белгіленген тәртіппен, мемлекеттік тіркеуге
жатады.
Ипотека куәлігінің күшін тоқтату
Ипотека куәлігінің күші:
1. одан туындайтын құқықтар жүзеге асырылған ретте;
2. ол кепіл берушіге ерікті берілген ретте;
3. егер одан туындайтын талаптар негізгі міндеттеме бойынша
борышқорларға негізгі міндеттемені орындау мерзімі басталғаннан кейін
бір ай өткенге дейін қойылмаса;
4. ипотеканың мәні жоғалған жағдайда тоқтатылады.
Ипотеканы өткізу жолдары
Борышқор негізгі міндеттемені орындамаған жағдайда кепіл ұстаушы өз
талаптарын:
1. ипотеканы сот тәртібімен өткізу;
2. егер бұл заң актілерінде немесе ипотека шартында не тараптардың
кейінгі келісімінде көзделген болса, ипотеканы соттан тыс тәртіппен
өткізу;
3. осы жарлықтың 32-бабына сәйкес сауда-саттық өткізілген жоқ деп
жарияланған жағдайда кепілге берілген мүлікті өз меншігіне көшіру
арқылы қанағаттандыруға хақылы.
Ипотеканы сот тәртібімен өткізу
Ипотеканы сот тәртібімен өткізу кепіл ұстаушының қуынымы бойынша сот
шешіміне сәйкес жүргізіледі. Бұл ретте ипотеканың мәні болып табылатын
жылжымайтын мүлікті сату іс жүргізу заңдарында белгіленген тәртіппен ашық
сауда-саттық сату арқылы жүргізіледі.
Егер борышқор жол берген негізгі міндеттемені бұзушылық аса мардымсыз
болса және осының салдарынан кепіл ұстаушының қойған талаптарының мөлшері
кепілге берілген мүліктің құнына анық сәйкес келмесе, ипотека шарты бойынша
кепілге берілген мүліктен айыпақы өндіріп алуға рұқсат берілмеуі мүмкін.
Ипотека шарты бойынша кепілге берілген жылжымайтын мүліктен айыпақы
өндіріп алу туралы шешім қабылданған кезде сот мыналарды анықтап, шешімінде
көрсетуге тиіс:
1. оны сату аяқталғаннан кейін айқындалатын жылжымайтын мүлікті сақтау
және өткізу жөніндегі шығыстар сомасын қоспағанда, кепілге берілген
мүліктің құнынан кепіл ұстаушыға төленуі тиіс барлық сомаларды;
проценттік ара қатынаста есептелетін сомалар үшін сыйақы есептелетін
сома, сыйақының мөлшері және ол есептелуге тиіс кезең;
2. құнынан кепіл ұстаушының талаптары қанағаттандырылатын, ипотеканың
мәні болып табылатын жылжымалы мүлік;
3. кепілге берілген жылжымайтын мүлікті өткізу кезінде бастапқы сату
бағасы;
4. егер олар қажет болатын болса, жылжымалы мүлікті өткізілгенге дейін
сақтауды қамтамасыз ету жөніндегі шаралар.
Кепіл ұстаушының өтініші бойынша дәлелді себептері болса, сот кепілге
берілген жылжымайтын мүліктен айыпақы өндіріп алу туралы шешімде оның іске
асырылуын, егер:
1. ипотека шарты бойынша ол қандай жылжымайтын мүлікті кепілге бергеніне
қарамастан, кепіл осы азаматтың кәсіпкерлік қызметті жүзеге асыруымен
байланысты болмаған жағдайда, кепіл беруші азамат болып табылса;
2. ипотеканың мәні ауылшаруашылық мақсатындағы жерлердің құрамындағы жер
учаскесі болып табылса бір жыл мерзімге дейін кейінге қалдыруға
хақылы.
Кепілге берілген жылжымалы мүлікті өткізуді кейінге қалдыру тараптарың
негізгі міндеттеме жөніндегі құқықтары мен міндеттерін қозғамайды және
борышқорды кредитордың кейінге қалдырылған мерзімде ұлғайған шығындарын,
оған тиесілі сыйақы мен айыпты өтеуден босатпайды.
Егер кепіл беруші өзіне берілген кейінге қалдыру мерзімінің шегінде
кепіл ұстаушының талаптарын қанағаттандырған болса, сот кепіл берушінің
мәлімдеуі бойынша бұл шешімді өзгертеді.
Ипотеканы өткізуді кейінге қалдыруға мынадай жағдайларда:
1. егер ол кепіл ұстаушының қаржы жағдайын елеулі түрде нашарлатуға
әкелуі мүмкін болса;
2. егер кепіл берушіге немесе кепіл ұстаушыға қатысты оны банкрот деп
тану туралы іс қозғалса, жол берілмейді.
Ипотеканы өткізуді тоқтату
Үшінші тұлға (заттай кепілгер) болып табылатын борышқор және (немесе)
кепіл беруші кепіл затын сату өткізілгенге дейін кез келген уақытта кепіл
ұстаушының ипотекалық шарттың талаптарына сәйкес оларды қанағаттандыру
кезіне қарай оларда бар көлемдегі талабын орындап, одан айыпақы өндіріп
алуды және оның өткізілуін тоқтатуға хақылы. Бұл құқықты шектейтін келісім
жарамсыз болып табылады.
Ипотеканы соттан тыс өткізу рәсімі
Ипотеканы соттан тыс өткізу рәсімі сенім білдірген тұлға ұйымдастыратын
кепілге берілген мүлікке сауда-саттық өткізу арқылы жүргізіледі.
Сенім білдірілген тұлғаны тараптар ипотека шартында айқындайды. Егер
сенім білдірген тұлға ипотека шартында айқындалмаса, оны кепіл ұстаушы
тағайындайды.
Кепіл ұстаушының талаптарын соттан тыс тәртіппен қанағаттандыруға,
егер:
1. жылжымайтын мүлік ипотекасына басқа тұлғаның немесе органның келісімі
қажет болса және осындай келісім алынбаса;
2. қоғам үшін елеулі тарихи, көркемдік немесе өзге де мәдени құндылығы
бар жылжымайтын мүлік ипотеканың мәні болып табылса;
3. ортақ меншіктегі және меншік иелерінің қайсыбірі кепіл ұстаушының
талабын соттан тыс тәртіппен қанағаттандыруға жазбаша келісім
бермеген жылжымайтын мүлік ипотеканың мәні болып табылса, жол
берлімейді.
Аталған жағдайларда кепілге берілген мүліктен айыпақы өндіріп алу тек
сот шешімімен ғана жүргізіледі.
Соттан тыс сауда-саттық жүргізуге қойылатын талаптар
Сауда-саттық өткізілгенге дейін мынадай рәсімдер орындалуға тиіс:
1. сенім білдірген тұлға негізгі міндеттемелердің орындалмағаны туралы
хабарлама жасап, оны ипотека шарты тіркелген органда тіркейді және оны
кепіл берушіге тапсырады. Хабарламаны тікелей беру мүмкін болмаған
жағдайда, ол кепіл берушіге оның ипотека шартында көрсетілген мекен-
жайы бойынша тапсырыстық хатпен жіберіледі;
2. негізгі міндеттеменің орындалмағаны туралы хабарламадан туындайтын
талаптар қанағаттандырылмаған жағдайда, бірақ аталған хабарлама кепіл
берушіге тапсырылған немесе жіберілген сәттен отыз күннен ерте емес
(осы тармақтың бір тармақшасы), сенім білдірген тұлға кепілге берілген
мүлікке сауда-саттық өткізу туралы хабарлама жасап, оны ипотека шарты
тіркелген органды тіркейді, кепіл берушіге сондай-ақ кепіл ұстаушыға
тапсырады және осы Жарлықтың 28-бабына сәйкес сауда-саттық туралы
ресми құлақтандыру жариялайды;
3. сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәттен бастап
сауда-саттыққа шығарылатын жылжымайтын мүлікке қатысты барлық
мәмілелерге тыйым салынады, ал егер мәмілелер жасалған болса олар
жарамсыз деп танылады;
4. сауда-саттық туралы құлақтандыру алғаш рет жарияланған сәт пен оның
өткізілу сәтіне дейін кемінде он күн өтуге тиіс.
Негізгі міндеттеменің орындалмағаны туралы хабарлама алғаннан кейін
кепіл беруші ипотеканы өткізуге негіздердің жоқтығы жөнінде қуыныммен сотқа
жүгінуге хақылы.
Кепіл беруші сол сияқты осы Жарлықтың 21-бабының 4-тармағында көзделген
шарттарға орай ипотеканың өткізуді кейінге қалдыру туралы шағынмен сотқа
жүгінуге хақылы.
Қуыныммен (арызбен) сотқа жүгіну осы баптың 1-тармағының 2-
тармақшасында көзделген мерзімнің өтуін тоқтата тұрады.
Несиенің мәні, қызметтері және формалары.
Несиелік механизм.
Несие (кредит) сөзбе-сөз аудармада сенім ( credo – сенемін) деген
түсінік береді. Бұны белгілі бір капиталдың басқа бір кәсіпорындағы
солардың айналымы деп және сол кәсіпорынмен келісім деп түсінуге болады.
Несиелік келісім – бұл төлемі мезгілінен кешіктірілген сатып алу-сату болып
табылады.
Несие туралы оның мәнін ашып көрсету үшін мынадай жайыттарды айту
керек: несие дегеніміз қарыз қорының болмысының формасы, қарыз қорына
меншіктің жүзеге асырылуының ерекше формасы.
Қарыз қорын орталықтанған ақша қорының бөлшегі деуге болады және ол
кейбір жағдайда ақша ретінде есептелмек, солай болып елестейді. Одан терең
талдау қордың күрделі қайшылығы мол екі процестермен байланысты қатынас
екенін айқындатады: қайтарылып берілетін уақытша қолданылатын ақша
құралдарының қалыптасуы және оларды пайдалануымен байланысты қатынастар
екенін аңғартады. Бұл – қайшылықта болатын бірлік және тек қарыз қорының
қайшылықтарынан несие болып табылады.
Абстракцияны бұдан жоғары сатысында несие несиелік қатынастарға
айналады. Осы қатынастар қарыз қорының қозғалысы туралы кредитор мен кредит
алушылар арасында пайда болып қалыптасады. Бұл қатынастар, айталық венчур
капиталына дем беріп дамуға импульс бере алады немесе олар экономика
дамуының кедергісіне айналуы мүмкін.
Микро және макро экономикалық тепе-теңдікті орнатуда несие маңызды
қызметтер атқарады. Несиенің көмегімен әр түрлі салалар және кәсіпорындар
арасында капиталдың қайта бөлінуі жүріп отырады. Несие берудің негізгі
принциптері – белгілі мерзімге берілуі және оның қайтарылуы – несиенің
нарық механизмінің тәртіп сақтаушы тиімді құралы болып қызмет атқаруына жол
ашады.
Несие өзінің қозғалысын әр түрлі формада жүргізеді. Несиенің
классикалық формаларына коммерциялық және банктік несие жатады.
Коммерциялық несие төлем мерзімі кешіктірілген тауардың сатылуында
қолданылады. Оның объектісі – тауарлық формадағы құралдар. Мақсаты –
тауарлар мен қызметтердің өтуін тездету. Коммерциялық несие формасында
жасалатын келісім құжатының қызметін вексель атқарады.
Вексель – құнды қағаздардың бір түрі. Ол белгілі уақыт мерзімі өткеннен
кейін, сонда көрсетілген соманың төленуін талап етуге құқық береді.
Вексельдің жабайы және аударма түрі болады. Жабайы вексель – осыны берген
адамның белгілі соманы вексельді ұстаушыға көрсетілген мерзімде төлеймін
деген міндеттемесі.
Аударма вексель, немесе тратта, вексельді ұстаушының (трассанттың)
төлеушіге (трассатқа) өзіне төлем жасау міндеттемесін алған, немесе,
вексель бойынша төлем жасау кепілдігін өзіне алған үшінші жаққа –
акцептантқа, вексельде көрсетілген ақша сомасын төле деген жазбаша бұйрығы.
Банк несиесін кәсіпкерге және басқа қарыз алушыларға ақшалай қарыз
формасында банктер береді. Кредитор қызметін банк атқарады.
Банк несиесі бір жылдық мерзімге дейін берілетін қысқа мерзімдік және
одан ұзақ мерзімге берілетін ұзақ мерзімдік болып бөлінеді.
Мемлекеттік несие – бұнда қарыз алушы мемлекет, ал кредитор көбінесе
халық болады. Осы несие мемлекеттік қарыз (заем), мақсатты процентсіз,
қазыналық міндеттемелер түрін алады.
Нарықтық қалыптасу кезеңінде, тұрмыстық жағдайлар үшін берілетін
тұтынушылық несие және және мемлекеттер арасындағы байланыстарға қызмет
ететін халықаралық несие дами бастайды.
Несие қатынастарының өркениетті елдерде кең қолданылатын жаңа формалары
дамып отыр: лизинг-несие, факторинг, фарфейтинг және т.б.
Лизинг - несиенің ақшалай емес формасы. Бұнда машиналар, жабдықтар және
басқа материалдық құралдар жалға беріледі, ал кейін осылардың құны бірте-
бірте төленіп болғаннан соң, олар жалға алушылардың меншігіне айналады.
Лизингтің қолданылуы меншік қызметтерінің бөлінуіне негізделеді. Мүлікке
меншік құқы жалға берушіде қалады, ал жалға алушы осы мүліктің құнын толық
өтелгенше оны пайдаланады.
Лизингтік келісімдер 1 жылдан 10-15 жылға дейін жасалады. Әдетте,
компаниялар техниканы өздері емес, лизингтік фирмалар арқылы береді.
Лизингтік компаниялар қызметін әр түрлі ұйымдар атқарады ... жалғасы
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz