Азаптан құтқарылудың сегіз жолы
Жоспар: 1 Кіріспе.
Азаптан құтқарылудың сегіз жолы.
2Негізгі бөлім.
А)Адамгершілік мінез құлық.
Б)шила және буддалық этиканың мәні.
В)Моральді құндылықтар өсиет және дхармалар.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Азаптан құтқарылудың сегіз жолы.
2Негізгі бөлім.
А)Адамгершілік мінез құлық.
Б)шила және буддалық этиканың мәні.
В)Моральді құндылықтар өсиет және дхармалар.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Буддизм әлемдік діндер ішіндегі ең тұңғышы. Буддизм әлемі адамгершілік пен моральдық құндылықтарға толы Гаутама Сидхарта негізін салған адамзаттың азаптан құтқарылуына бастайтын сара жол.Бұл жол, орта жол атымен бәрімізге белгілі, бұл екі шектен шығудансақтайды,мысалы: сезімдік рахаттарды құптау жәнетәнді азапқа салу. Бұл сондай-ақ сегіздік жол атымен де белгілі, себебі ол сегіз жағдайдыды атап көрсетеді, мұны игерген адам сана тазалығына, байсалдылыққа және сезімталдылыққа жетеді.
Аталған сегіз баспалдақ буддалық тәжірибенің үш аспектісінен тұрады. Адамгершілік мінез-құлық (шила), сана дисциплинасы (самадхи), даналық (паннья, немесе праджья).
Сегіздік жол.
1. Шынайы сенім. Дүние қайғы- қасіретке толы, оны тоқтату үшін ой мен бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда сөзіне сену.(самма дитхи).
2. Тура , әділ шешімге ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты шектейтін қасқа жолды біржолата айқындау: (самма, санкаппа).
3. Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол зұлымдыққа итермелейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын (самма вача).
4. Дұрыс істер. Теріс ниетті, қастық қимыл-әрекеттен сақтану, игі іске икемді болу.(самма камманта).
5. Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық өмір сүру.(самма адшива).
6. Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып,одан күдікті,күмәнді нәрсені қудалап, жағымдыны жалғастыру.(самма вьямана).
7. Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма.(самма сати).
8. Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен жаттықтыру, шындыққа жетпек талпынысты өзіңе шоғырландыру, оны тереңдетуқабілетін шыңдау.(самма самадхи).
Аталған сегіз баспалдақ буддалық тәжірибенің үш аспектісінен тұрады. Адамгершілік мінез-құлық (шила), сана дисциплинасы (самадхи), даналық (паннья, немесе праджья).
Сегіздік жол.
1. Шынайы сенім. Дүние қайғы- қасіретке толы, оны тоқтату үшін ой мен бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда сөзіне сену.(самма дитхи).
2. Тура , әділ шешімге ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты шектейтін қасқа жолды біржолата айқындау: (самма, санкаппа).
3. Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол зұлымдыққа итермелейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын (самма вача).
4. Дұрыс істер. Теріс ниетті, қастық қимыл-әрекеттен сақтану, игі іске икемді болу.(самма камманта).
5. Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық өмір сүру.(самма адшива).
6. Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып,одан күдікті,күмәнді нәрсені қудалап, жағымдыны жалғастыру.(самма вьямана).
7. Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма.(самма сати).
8. Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен жаттықтыру, шындыққа жетпек талпынысты өзіңе шоғырландыру, оны тереңдетуқабілетін шыңдау.(самма самадхи).
1 Клайв Эррикер “Буддизм”
2 Молдабеков “Шығыс философиясы”
3 А.Н. Кочетов “Буддизм”
4 Л.С. Васильев “История религии Востока”
5 Гусеинов А. А. Апрессиан Р. Г. “Этика”
6 “Буддизм и государство на дальнем востоке” Сборник статей.
2 Молдабеков “Шығыс философиясы”
3 А.Н. Кочетов “Буддизм”
4 Л.С. Васильев “История религии Востока”
5 Гусеинов А. А. Апрессиан Р. Г. “Этика”
6 “Буддизм и государство на дальнем востоке” Сборник статей.
Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті.
Саясаттану және философия
факультеті.
Философия ғылымдары және дінтану кафедрасы.
Реферат
Оқытуышысы-Байтенова.Н.
Студент-
Дүйсенбаева. А.К.
Алматы 2006.
Жоспар:
1 Кіріспе.
Азаптан құтқарылудың сегіз жолы.
2Негізгі бөлім.
А)Адамгершілік мінез құлық.
Б)шила және буддалық этиканың мәні.
В)Моральді құндылықтар өсиет және дхармалар.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Буддизм әлемдік діндер ішіндегі ең тұңғышы. Буддизм әлемі адамгершілік пен
моральдық құндылықтарға толы Гаутама Сидхарта негізін салған адамзаттың
азаптан құтқарылуына бастайтын сара жол.Бұл жол, орта жол атымен бәрімізге
белгілі, бұл екі шектен шығудансақтайды,мысалы: сезімдік рахаттарды құптау
жәнетәнді азапқа салу. Бұл сондай-ақ сегіздік жол атымен де белгілі, себебі
ол сегіз жағдайдыды атап көрсетеді, мұны игерген адам сана тазалығына,
байсалдылыққа және сезімталдылыққа жетеді.
Аталған сегіз баспалдақ буддалық тәжірибенің үш аспектісінен тұрады.
Адамгершілік мінез-құлық (шила), сана дисциплинасы (самадхи), даналық
(паннья, немесе праджья).
Сегіздік жол.
1. Шынайы сенім. Дүние қайғы- қасіретке толы, оны тоқтату үшін ой мен
бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда сөзіне сену.(самма дитхи).
2. Тура , әділ шешімге ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты шектейтін
қасқа жолды біржолата айқындау: (самма, санкаппа).
3. Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол зұлымдыққа
итермелейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын (самма вача).
4. Дұрыс істер. Теріс ниетті, қастық қимыл-әрекеттен сақтану, игі іске
икемді болу.(самма камманта).
5. Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық өмір
сүру.(самма адшива).
6. Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып,одан күдікті,күмәнді нәрсені
қудалап, жағымдыны жалғастыру.(самма вьямана).
7. Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма.(самма сати).
8. Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен жаттықтыру,
шындыққа жетпек талпынысты өзіңе шоғырландыру, оны тереңдетуқабілетін
шыңдау.(самма самадхи).
Бұл сегіз жолдың алғашқы екеуі даналыққа, кейінгі үшеуі адамгершілікке, ал
соңғы үшеуі сана дисциплинасына негізделген.
Мұндағы барлық категория өзара тығыз байланысты екенін түсіну өте
маңызды. Сегіздік жолды кейде табалдырықтардан тұратын, баспалдақ сияқты
көрсетеді. Сондықтан әрбір табалдырықтан көтерілген сайын адамға даму
мүмкіндігі туады деп ойлауымыз мүмкін. Әйтседе бұл адасу. Будда
айтқанындай, ондай прогресті әрбір категорияны тәжірибелі түрде меңгерсеңіз
(және әрбір аспектімен) басқаларымен қоса , сонда ғана сіз рухани баиисыз.
Мысалы: адамгершілікті мінез құлық бізге даналық жағдайына жету үшін
керек екенін ұмытпауымыз қажет, дәл осы сияқты даналықсыз, сана
дисциплинасыз, біз адамгершілік мінез құлқына жете алмаймыз. Барлығы бір-
бірімен тығыз байланысты, дана адам- қайғыға батқан адам, қайғыдағы адам-
Дана адам.Сегіздік жол- сапарымыздың бағыт бағдары берілген карта сияқты,
егер оны іске асыра алсаңыз, ол сізге арғы жағаға өтетін қайық болады.
Будда өз ілімін “көптің пайдасына, көптің бақытына, әлем азабынан
берілген” деп айтты. Егер біз осы ілімді оқи отырып адамгершілік мінез
құлқын, қалыптастыра алмасақ, онда бұл пайдасыз, керек емес ілім. Қайғыға
ортақтаса білу, буддизмді үұстанушының ең жоғарғы жетістігі, демек,
адамгершілік мінез құлық соңғы мақсат емес, ол тек қана адам өзіндегі
қайғыға ортақтасатықты дамыту үшін, қажет құрал. Адамгершілікті мінез-құлық
адамда махаббат, рақымдылық, мейірбандылық, және дұрыс өмір сүру
деңгейімізден. Бұл істеріміздің арқасында біз басқа ааадамдардың қайғысын,
мұңын жеңілдетеміз, және өз қайғымызға да көп көмегі тиеді. Бұдан басқа,
біз өзімізді тазартамыз. Сегіз жолдағы үш аспектіні білу және іске асыру
біздің элементарлы парызымыз бен дисциплинамызға теңеспеуі қажет. Бұл
әрине, дұрыс бірақ бастысы біздің іс әрекетіміздің шынайы , еркін болуы,
керек біз қуанышпен шын жүрекпен әрекет етуіміз керек. Егер біз сегіз
жолдың ережелерін ұстанатын болсақ онда біз ізміз өмір сүретін ортаның
қайғысын неғұрлым жеңіпдетеміз. Бұл жерде себептерді анализдеу қажет, бұл
бізге, мұның неге өте қажет екенін түсіндіреді. Ап-айқын біздің іс-
әрекетіміз, біздің тағдырымыздың, өміріміздің қандай болатынына әсер етеді.
Егер кімде кім сөзбен немесе ісі мен бізге қатысты әділетсіз іс жасаса, біз
өзімізді ренішті сезінеміз. Біздің жанымыз ауырып, ашуға булығамыз.
Ішімізден оған дәл сондай етіп қайтару деген тілек пайда болады. Біздің
рухани жағдайымыз мұндай да тұқрақсыз деп сипаттауға болады. Біздің
эмоцияның әсеріне жығыламыз, ол кезде істің соңы туралы ойланбаймыз. Егер
мұндай әрекеттер әр адамның тарапынан өсе беретін болса, онда бүкіл қоғам
тез арада индивитті антогонизмнан әлеуметтік ретсіздікке ұшырайды, ал бұл
дегеніңіз соғыс. Бұл процесті басқа жаңа бұратын жалғыз жол – бұл әрекетке
жеке өз басыңа жауапкершілік алу. әрбір жеке тұлға өзіне осындай осындай
шешім қабылдамайынша жағдайды өзгерту мүмкін емес. Осылайша дуккханның
әрекеті көрінеді, жіне жарық дүниеде бізден басқа ешкімнен көмек сұрай
апмаймыз. Шила-жалғаз. Дуккхаға қарсы шыға алады, ақиқат бақытқа жететін
альтернативті басқа жолда жоқ.
Шила – бұл буддист мағынасында этикалық болып қабылданған, немесе
адамгершілік, мінез-құлық, “сегіз жолда” бір-бірімен тығыз байланысқан әділ
де шыншыл қадамдар. әйтсе де буддистер өсиеттің дұрыс орындалуына әрқашан
да өзін-өзі жетілдірудің қажет екенін түсінеді. Өсиеттер бағдар береді деп
те айтуға болады. Бұл бағдарды біз күнделікті әрекетімізге ұстануымыз
керек. Басты мақсат- өз тәжірибемізде сіңісуімізге қажет. Бхавана немесе
рухани даму- бұл өте тереңге тығылған, бұл өзін-өзі жетілдіру жолына түскен
адамның ішінде болатын нәрсе. өзін өзі зжертілдірудің бастысы – шеберлік
әдісі, мұның көмегімен әлемге, адамзатқа, әсер етуге және бақытқа жетуге
болады. Біздің қиыншылығымыз біз өмірде қалаған нәрсемізге жете алмаймыз,
демек біздің бақытқа деген ұмтылысымыз толық қанағаттандырылмайды. Неге?
Бізге әрқашан да біздің қалауымызды төмір нәсіп еткен мүмкіншілігімізге
байланыстыруға тура келеді. Сұрақ туындайды біз не қалаймыз? Біздің
қалауымыздың орындалуы өміріміздің ұзақ периодын қамтыды. Ерте ме кеш пе
біз қанағаттанбаушылықты сезінеміз, өйткені ойымыздағыға жете алмадық.
Осыдан келе біз азапқа түсеміз, азаптан құтылу үшін құштарлықты
тоқтатуымыз керек. Құштарлықтан арылу жолы қасиетті сегіз нақыл. Бұл жол
нирванаға бастайтын жол. Онда сіз мәңгілік рахатта боласыз. Нирваналық
деңгейге жеткен адам сансарадан құтылады. Бірақ сансара басқа заттармен,
құбылыстармен себептілік заңы бойынша бөлінеді. Сансараның көпжақты себебі
мен бастауы, біржағы индивидуалды санаға деген сенімді қалыптастырады,
біржағы түсінбеушілікті қыздырады. Түсінбеушілікке бес негіді эммоционалдық
тұрақсыздық, бес морылдың мешеулік дәнекер түрткі болады. Бұлар:
1 Мағлұматсыздық
2 Құмарлық
3 ашушаңдық
4 Тәкаппарлық
5 Қызғаншақтық
Нирвананың белгісі- бірлікке, сансараның белгісі индивидуалды “менің”
немесе оның санасының көптігіне жету үшін будданың шындыққа жеткізер төрт
өсиетін, сыңар жақтылықтан сақтайтын екі бағдардан, адамгершілікті
толықтыратын сегіз талапты орындау қажет, шындыққа жақындататын жолдар:
1 Қанағатсыздық, қобалжу
2 Ізденіс пен үміттің себептілігі
3 Ынтаны тоқтату
4 Талпынысты тоқтататын әдіс
Әйел жандылық пен өзін - өзі азаптан қорлауда сыңаржақтылық күш алшақ.
Нирванаға жеткізер сегіз біз атап көрсеттік.
Будданың өсиетін күш-көрсетуден, брахмандардың басшылығынан сақтанғысы
келгендер жұбаныш етті, оны үлкен қорған көрді. Будданың басты-идеялары
адамдардың әсіресе монахтардың, теңдігі туралы монархтың қайырымды басқаруы
туралы шыдамдылық туралы, этикаға жүгіну туралы ұсыныстары, түрлі
қауымдастықпен кастылардан, тіпті патшалардан адамгершілікті қолдаушылардан
қолдау тапты. Будданы жақтаушы алғашқы қауымдастықтың қатарында тақуалар
тобы алты адамнан артық, кедейлер (бхикшу) тобы, мохархтар (сангха) болды.
Қауымдастыққа елуге тиым салынбаған. Оның мүшелері, біріншіден, бес діни
антты орындауға уәде береді.
1 Өлтірмеу керек
2 Ұрламау керек
3 Алдамау керек
4 Зинақырлық керек
5 Мас болмау керек
Екіншіден, кедейлердің тұрмысын садақа жинайтын ыдысы, су ішетін табағы,
ұстарасы аса таяғы құрады, оларға басқа заттарды иемденуге рұқсат болмады.
Үшіншіден: монастырь мүшелері отбасынан, кастылық тегінен жеке
меншігінен бас тартуға ең болмағанда монастырьде болған кезде бас тартуға
тиісті.
Төртіншіден: монахтардың өздері тағы да міндетті уәде қабылдады.
- Өлең айтып, билемеуге
- Жұмсақ төсекте ұйықтамауға
- Кез-келген жерде тамақтанбауға
- Пайда іздемеуге
- Сасық немесе өңсіз боялған заттарды пайдаланбауға міндеттенен алды.
“Шынайы буддизм-деп жазды Н.Х. Сид,-теориялық мазмұны адамгершілік болып
табылады, бұл тнрминнің астарында позитивті адамгершілікке жақындаушылық
бар”
Буддизмді жақтау дәлелі ретінде оның аппологенттері оның терең
адамгершілік моралдарына сүйенеді, биік гуманизмді айтады. Егер тіпті
түпкі мақсаттан бас тартып, махабаттың шыңына шығу үшін, өзін-өзі
құрбандыққа шалуға зорлықты түсіндіру кісі өлімі, онда осы талаптардың
бәрін тек қана шынай мәнін антогонистикалық қоғамда еңбек еткен,
класстық позициядан түсінуге болады.
Буддизм адамгершілігінде, адамның рухани байлығы өте жоғары болуы
керек. Мысалы буддизм ережесі бойынша “Егер сені таспен атып жатса, егер
осындай жағдай бола қалған жағдайда сен, “Олар жуас және мейірімді,
себебі олар мені темірмен не болмаса өткір қылышпен соғып жатқан жоқ” деп
ойлауың қажет.” Егер тіпті болмай буддисті өлтіруге дейін барса, ол
өлтірушілер туралы “Олар мейірімді және жуас, өйткені олар мені осы лас
өмірден, мына денеден босатып жатыр” деп ойлайтын еді. Мұндай өсиет
қаналушыларды рухани тұсады, олардан толық көнгіштікті қанаушылар талап
етті. “Темір шынжырды, ауыр шынжыр деп атама” – деп ақыл айтты құлдарға
буддизм. “Өзіңе өзің қожа бол (демек өз құмарлығыңа) сонда қожа саған би
болмайды” деп Г. Ольденберг буддизм адамгершілігінің талаптарына
“Үздіксіз өзін-өзі тәрбиелеу” ретінде анықтама берді. Қарсыласпау өсиеті
құтқарылу жолы болған идеология буддизмді икемді етті, ол класстың
қоғамға тез бейімделетін болды. “Өз қасиеттеріңе сен өзің кінәлісің” –
деп үйретті буддизм қаналу шыны. Сондықтан болашақта қиналысқа шыда және
одан арылудың жолын ойла”. Құлдар бір мәтінді оқыды ол: “оларға не берсе,
соған разы болуы керек, өз жұмысын жақсы атқару мырзалары туралы жаман
сөз айтпау!” Мұндай моральді талаптар көріп отырғаныңыздай сол кездегі
билік басында да өте тиімді қолданылған.
Әйтсе де буддистік ұғымда “біреуді өлтіру” “біреудің өмірін алу” тірі
затты жою деп қарастырады. Өсиетте айтылған адам тірі нәрсеге айбат
шегуге, жапа шектіруге яки өлтіруіне тыйым салынады. “Тірі нәрсе”
дегеніміз “Өмірлік қуаты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Саясаттану және философия
факультеті.
Философия ғылымдары және дінтану кафедрасы.
Реферат
Оқытуышысы-Байтенова.Н.
Студент-
Дүйсенбаева. А.К.
Алматы 2006.
Жоспар:
1 Кіріспе.
Азаптан құтқарылудың сегіз жолы.
2Негізгі бөлім.
А)Адамгершілік мінез құлық.
Б)шила және буддалық этиканың мәні.
В)Моральді құндылықтар өсиет және дхармалар.
Қорытынды.
Пайдаланылған әдебиеттер.
Буддизм әлемдік діндер ішіндегі ең тұңғышы. Буддизм әлемі адамгершілік пен
моральдық құндылықтарға толы Гаутама Сидхарта негізін салған адамзаттың
азаптан құтқарылуына бастайтын сара жол.Бұл жол, орта жол атымен бәрімізге
белгілі, бұл екі шектен шығудансақтайды,мысалы: сезімдік рахаттарды құптау
жәнетәнді азапқа салу. Бұл сондай-ақ сегіздік жол атымен де белгілі, себебі
ол сегіз жағдайдыды атап көрсетеді, мұны игерген адам сана тазалығына,
байсалдылыққа және сезімталдылыққа жетеді.
Аталған сегіз баспалдақ буддалық тәжірибенің үш аспектісінен тұрады.
Адамгершілік мінез-құлық (шила), сана дисциплинасы (самадхи), даналық
(паннья, немесе праджья).
Сегіздік жол.
1. Шынайы сенім. Дүние қайғы- қасіретке толы, оны тоқтату үшін ой мен
бойдағы құмарлықты басу керек деген Будда сөзіне сену.(самма дитхи).
2. Тура , әділ шешімге ұмтылу. Өз құмарлығың мен қызбалықты шектейтін
қасқа жолды біржолата айқындау: (самма, санкаппа).
3. Шыншыл сөз. Айтпақ сөзіңді мұқият қадағала, ол зұлымдыққа
итермелейтін, қайта дұрыс, рақымды болсын (самма вача).
4. Дұрыс істер. Теріс ниетті, қастық қимыл-әрекеттен сақтану, игі іске
икемді болу.(самма камманта).
5. Дұрыс өмір. Тіріге зиян келтірмейтін, құрметтеуге тұрарлық өмір
сүру.(самма адшива).
6. Дұрыс ой. Ойыңның бағытын саралай отырып,одан күдікті,күмәнді нәрсені
қудалап, жағымдыны жалғастыру.(самма вьямана).
7. Ақ ниеттер. Зұлымдықты ойыңа алма.(самма сати).
8. Тура, дұрыс пайымдау. Ойыңды үнемі және төзімділікпен жаттықтыру,
шындыққа жетпек талпынысты өзіңе шоғырландыру, оны тереңдетуқабілетін
шыңдау.(самма самадхи).
Бұл сегіз жолдың алғашқы екеуі даналыққа, кейінгі үшеуі адамгершілікке, ал
соңғы үшеуі сана дисциплинасына негізделген.
Мұндағы барлық категория өзара тығыз байланысты екенін түсіну өте
маңызды. Сегіздік жолды кейде табалдырықтардан тұратын, баспалдақ сияқты
көрсетеді. Сондықтан әрбір табалдырықтан көтерілген сайын адамға даму
мүмкіндігі туады деп ойлауымыз мүмкін. Әйтседе бұл адасу. Будда
айтқанындай, ондай прогресті әрбір категорияны тәжірибелі түрде меңгерсеңіз
(және әрбір аспектімен) басқаларымен қоса , сонда ғана сіз рухани баиисыз.
Мысалы: адамгершілікті мінез құлық бізге даналық жағдайына жету үшін
керек екенін ұмытпауымыз қажет, дәл осы сияқты даналықсыз, сана
дисциплинасыз, біз адамгершілік мінез құлқына жете алмаймыз. Барлығы бір-
бірімен тығыз байланысты, дана адам- қайғыға батқан адам, қайғыдағы адам-
Дана адам.Сегіздік жол- сапарымыздың бағыт бағдары берілген карта сияқты,
егер оны іске асыра алсаңыз, ол сізге арғы жағаға өтетін қайық болады.
Будда өз ілімін “көптің пайдасына, көптің бақытына, әлем азабынан
берілген” деп айтты. Егер біз осы ілімді оқи отырып адамгершілік мінез
құлқын, қалыптастыра алмасақ, онда бұл пайдасыз, керек емес ілім. Қайғыға
ортақтаса білу, буддизмді үұстанушының ең жоғарғы жетістігі, демек,
адамгершілік мінез құлық соңғы мақсат емес, ол тек қана адам өзіндегі
қайғыға ортақтасатықты дамыту үшін, қажет құрал. Адамгершілікті мінез-құлық
адамда махаббат, рақымдылық, мейірбандылық, және дұрыс өмір сүру
деңгейімізден. Бұл істеріміздің арқасында біз басқа ааадамдардың қайғысын,
мұңын жеңілдетеміз, және өз қайғымызға да көп көмегі тиеді. Бұдан басқа,
біз өзімізді тазартамыз. Сегіз жолдағы үш аспектіні білу және іске асыру
біздің элементарлы парызымыз бен дисциплинамызға теңеспеуі қажет. Бұл
әрине, дұрыс бірақ бастысы біздің іс әрекетіміздің шынайы , еркін болуы,
керек біз қуанышпен шын жүрекпен әрекет етуіміз керек. Егер біз сегіз
жолдың ережелерін ұстанатын болсақ онда біз ізміз өмір сүретін ортаның
қайғысын неғұрлым жеңіпдетеміз. Бұл жерде себептерді анализдеу қажет, бұл
бізге, мұның неге өте қажет екенін түсіндіреді. Ап-айқын біздің іс-
әрекетіміз, біздің тағдырымыздың, өміріміздің қандай болатынына әсер етеді.
Егер кімде кім сөзбен немесе ісі мен бізге қатысты әділетсіз іс жасаса, біз
өзімізді ренішті сезінеміз. Біздің жанымыз ауырып, ашуға булығамыз.
Ішімізден оған дәл сондай етіп қайтару деген тілек пайда болады. Біздің
рухани жағдайымыз мұндай да тұқрақсыз деп сипаттауға болады. Біздің
эмоцияның әсеріне жығыламыз, ол кезде істің соңы туралы ойланбаймыз. Егер
мұндай әрекеттер әр адамның тарапынан өсе беретін болса, онда бүкіл қоғам
тез арада индивитті антогонизмнан әлеуметтік ретсіздікке ұшырайды, ал бұл
дегеніңіз соғыс. Бұл процесті басқа жаңа бұратын жалғыз жол – бұл әрекетке
жеке өз басыңа жауапкершілік алу. әрбір жеке тұлға өзіне осындай осындай
шешім қабылдамайынша жағдайды өзгерту мүмкін емес. Осылайша дуккханның
әрекеті көрінеді, жіне жарық дүниеде бізден басқа ешкімнен көмек сұрай
апмаймыз. Шила-жалғаз. Дуккхаға қарсы шыға алады, ақиқат бақытқа жететін
альтернативті басқа жолда жоқ.
Шила – бұл буддист мағынасында этикалық болып қабылданған, немесе
адамгершілік, мінез-құлық, “сегіз жолда” бір-бірімен тығыз байланысқан әділ
де шыншыл қадамдар. әйтсе де буддистер өсиеттің дұрыс орындалуына әрқашан
да өзін-өзі жетілдірудің қажет екенін түсінеді. Өсиеттер бағдар береді деп
те айтуға болады. Бұл бағдарды біз күнделікті әрекетімізге ұстануымыз
керек. Басты мақсат- өз тәжірибемізде сіңісуімізге қажет. Бхавана немесе
рухани даму- бұл өте тереңге тығылған, бұл өзін-өзі жетілдіру жолына түскен
адамның ішінде болатын нәрсе. өзін өзі зжертілдірудің бастысы – шеберлік
әдісі, мұның көмегімен әлемге, адамзатқа, әсер етуге және бақытқа жетуге
болады. Біздің қиыншылығымыз біз өмірде қалаған нәрсемізге жете алмаймыз,
демек біздің бақытқа деген ұмтылысымыз толық қанағаттандырылмайды. Неге?
Бізге әрқашан да біздің қалауымызды төмір нәсіп еткен мүмкіншілігімізге
байланыстыруға тура келеді. Сұрақ туындайды біз не қалаймыз? Біздің
қалауымыздың орындалуы өміріміздің ұзақ периодын қамтыды. Ерте ме кеш пе
біз қанағаттанбаушылықты сезінеміз, өйткені ойымыздағыға жете алмадық.
Осыдан келе біз азапқа түсеміз, азаптан құтылу үшін құштарлықты
тоқтатуымыз керек. Құштарлықтан арылу жолы қасиетті сегіз нақыл. Бұл жол
нирванаға бастайтын жол. Онда сіз мәңгілік рахатта боласыз. Нирваналық
деңгейге жеткен адам сансарадан құтылады. Бірақ сансара басқа заттармен,
құбылыстармен себептілік заңы бойынша бөлінеді. Сансараның көпжақты себебі
мен бастауы, біржағы индивидуалды санаға деген сенімді қалыптастырады,
біржағы түсінбеушілікті қыздырады. Түсінбеушілікке бес негіді эммоционалдық
тұрақсыздық, бес морылдың мешеулік дәнекер түрткі болады. Бұлар:
1 Мағлұматсыздық
2 Құмарлық
3 ашушаңдық
4 Тәкаппарлық
5 Қызғаншақтық
Нирвананың белгісі- бірлікке, сансараның белгісі индивидуалды “менің”
немесе оның санасының көптігіне жету үшін будданың шындыққа жеткізер төрт
өсиетін, сыңар жақтылықтан сақтайтын екі бағдардан, адамгершілікті
толықтыратын сегіз талапты орындау қажет, шындыққа жақындататын жолдар:
1 Қанағатсыздық, қобалжу
2 Ізденіс пен үміттің себептілігі
3 Ынтаны тоқтату
4 Талпынысты тоқтататын әдіс
Әйел жандылық пен өзін - өзі азаптан қорлауда сыңаржақтылық күш алшақ.
Нирванаға жеткізер сегіз біз атап көрсеттік.
Будданың өсиетін күш-көрсетуден, брахмандардың басшылығынан сақтанғысы
келгендер жұбаныш етті, оны үлкен қорған көрді. Будданың басты-идеялары
адамдардың әсіресе монахтардың, теңдігі туралы монархтың қайырымды басқаруы
туралы шыдамдылық туралы, этикаға жүгіну туралы ұсыныстары, түрлі
қауымдастықпен кастылардан, тіпті патшалардан адамгершілікті қолдаушылардан
қолдау тапты. Будданы жақтаушы алғашқы қауымдастықтың қатарында тақуалар
тобы алты адамнан артық, кедейлер (бхикшу) тобы, мохархтар (сангха) болды.
Қауымдастыққа елуге тиым салынбаған. Оның мүшелері, біріншіден, бес діни
антты орындауға уәде береді.
1 Өлтірмеу керек
2 Ұрламау керек
3 Алдамау керек
4 Зинақырлық керек
5 Мас болмау керек
Екіншіден, кедейлердің тұрмысын садақа жинайтын ыдысы, су ішетін табағы,
ұстарасы аса таяғы құрады, оларға басқа заттарды иемденуге рұқсат болмады.
Үшіншіден: монастырь мүшелері отбасынан, кастылық тегінен жеке
меншігінен бас тартуға ең болмағанда монастырьде болған кезде бас тартуға
тиісті.
Төртіншіден: монахтардың өздері тағы да міндетті уәде қабылдады.
- Өлең айтып, билемеуге
- Жұмсақ төсекте ұйықтамауға
- Кез-келген жерде тамақтанбауға
- Пайда іздемеуге
- Сасық немесе өңсіз боялған заттарды пайдаланбауға міндеттенен алды.
“Шынайы буддизм-деп жазды Н.Х. Сид,-теориялық мазмұны адамгершілік болып
табылады, бұл тнрминнің астарында позитивті адамгершілікке жақындаушылық
бар”
Буддизмді жақтау дәлелі ретінде оның аппологенттері оның терең
адамгершілік моралдарына сүйенеді, биік гуманизмді айтады. Егер тіпті
түпкі мақсаттан бас тартып, махабаттың шыңына шығу үшін, өзін-өзі
құрбандыққа шалуға зорлықты түсіндіру кісі өлімі, онда осы талаптардың
бәрін тек қана шынай мәнін антогонистикалық қоғамда еңбек еткен,
класстық позициядан түсінуге болады.
Буддизм адамгершілігінде, адамның рухани байлығы өте жоғары болуы
керек. Мысалы буддизм ережесі бойынша “Егер сені таспен атып жатса, егер
осындай жағдай бола қалған жағдайда сен, “Олар жуас және мейірімді,
себебі олар мені темірмен не болмаса өткір қылышпен соғып жатқан жоқ” деп
ойлауың қажет.” Егер тіпті болмай буддисті өлтіруге дейін барса, ол
өлтірушілер туралы “Олар мейірімді және жуас, өйткені олар мені осы лас
өмірден, мына денеден босатып жатыр” деп ойлайтын еді. Мұндай өсиет
қаналушыларды рухани тұсады, олардан толық көнгіштікті қанаушылар талап
етті. “Темір шынжырды, ауыр шынжыр деп атама” – деп ақыл айтты құлдарға
буддизм. “Өзіңе өзің қожа бол (демек өз құмарлығыңа) сонда қожа саған би
болмайды” деп Г. Ольденберг буддизм адамгершілігінің талаптарына
“Үздіксіз өзін-өзі тәрбиелеу” ретінде анықтама берді. Қарсыласпау өсиеті
құтқарылу жолы болған идеология буддизмді икемді етті, ол класстың
қоғамға тез бейімделетін болды. “Өз қасиеттеріңе сен өзің кінәлісің” –
деп үйретті буддизм қаналу шыны. Сондықтан болашақта қиналысқа шыда және
одан арылудың жолын ойла”. Құлдар бір мәтінді оқыды ол: “оларға не берсе,
соған разы болуы керек, өз жұмысын жақсы атқару мырзалары туралы жаман
сөз айтпау!” Мұндай моральді талаптар көріп отырғаныңыздай сол кездегі
билік басында да өте тиімді қолданылған.
Әйтсе де буддистік ұғымда “біреуді өлтіру” “біреудің өмірін алу” тірі
затты жою деп қарастырады. Өсиетте айтылған адам тірі нәрсеге айбат
шегуге, жапа шектіруге яки өлтіруіне тыйым салынады. “Тірі нәрсе”
дегеніміз “Өмірлік қуаты ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz