Қазақстан Республикасының Даму Банкі
1. Кіріспе.
2. Қазақстан Республикасының Даму Банкі
а) Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт. бағдары.
ә) Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының заңының құрылымы.
б) Қазақстан Республикасының Даму Банкі аясындағы басқару және бақылау: ерекшеліктері, құқықтық негіздері.
3. Қорытынды.
2. Қазақстан Республикасының Даму Банкі
а) Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт. бағдары.
ә) Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы Қазақстан Республикасының заңының құрылымы.
б) Қазақстан Республикасының Даму Банкі аясындағы басқару және бақылау: ерекшеліктері, құқықтық негіздері.
3. Қорытынды.
Банк дегеніміз банк қызметiн жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым болып табылатын заңды тұлға. Банк басқармасы тұрған жер (почта бойынша мекен-жайы) банк тұрған жер деп танылады.
Банктер акция шығаруға құқығы жоқ жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында құрылады. Банкті ашық түрдегі акционерлік қоғам ретінде қайта құруға Ұлттық Банктен лицензия алған сәттен бастап календарлық бір жылдың ішінде шығынсыз қызмет еткен жағдайда және осы жылдың ішінде Ұлттық Банк бекіткен міндетті нормалар мен шектеулерді сақтаған жағдайда жол беріледі.
Банктің құрылтайшылары болып табылатын акционерлері банкті жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қайта құрғаннан кейін басқа акционерлермен салыстырғанда қосымша құқықтар иелене алмайды және оларға қосымша міндеттер жүктелмейді.
Банктің түріне қарай Ұлттық Банк жылдық есеп беру, бухгалтерлік баланс және пайда мен шығынды әр түрлі стандартын бекітеді.
Банктер мемлекеттік меншік негізінде құрылатын мемлекеттік банктен басқа, кез келген меншік формасы негізінде құрылады. Банк құрылтай шарты негізінде құрылады және өзінің жарғысына сай қызмет атқарады.
Банкті құру жөніндегі құрылтай шартында мынадай мәліметтер көрсетілуі керек:
- құрылтайшылар туралы мәліметтер: олардың әр қайсысының толық фирмалық атауы, орналасқан жері, заңды тұлғалар үшін мемлекеттік тіркеу туралы мәлімет, жеке тұлғалар үшін – аты-жөні, азаматтығы, жеке басын куәландыратын құжаттың мәліметтері, тұрғылықты жері;
- акциялардың құны, саны және категориясы туралы мәліметтер.
Банктің Жарғысында міндетті түрде төмендегідей мәліметтер болуы керек:
- банктің толық және қысқаша атауы;
- банктің меншік формасы және ұйымдастыру – құқықтық формасы туралы мәліметтер;
- банктің қорларын құру және оларды пайдалану принциптері;
- банкті басқару органдарының шешім қабылдау тәртібі.
Банк өзінің Жарғысында жазылған фирмалық атауды банктің атауы ретінде қолданады. Бірде–бір банк өзінің Жарғысында жазылған атаудан басқа атауларды, басқа құжаттарды, хабарландыруларды және жарнамаларда пайдалануға құқығы жоқ. Ұлттық Банктан басқа барлық банктарға өз атауында Ұлттық сөзін қолдануға болмайды. Мемлекеттік банкткардан басқа банктардың барлығында өз атауында мемлекеттік сөзін қолдануға тыйым салынады.
Банктің жарғылық қоры оның міндеттерін қамтамасыз етуге қызмет етеді және банкілік операцияларды жүргізудің негізгі қайнар көзі болып табылады. Банктің жарғылық қоры мемлекеттік банкті есепке алмағанда алғашқы кезде акцияларды сату немесе құрылтайшылардың жарнасы есебінен құрылады. Құрылтайшылар мен акционерлер өздері алатын акцияларға тек қана ақшалай қаражат төлеуі керек.
Жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қызмет ететін банктің акциялары үшін несиеге алынған, кепілдікке берілген қаражаттарды қолдануға тиым салынады.
Осы талаптарды бұзу жолымен жарғылық қорға түскен табыстар республикалық бюджет пайдасына өндіріліп алынады. Ал акциялар одан әрі іске асырылу үшін банкке қайтарылады.
Банк акцияларын алғаш рет сату олардың номиналды құнынан төмен емес бағамен және барлық құрылтайшылар үшін бірдей жүргізіледі.
Банктер акция шығаруға құқығы жоқ жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында құрылады. Банкті ашық түрдегі акционерлік қоғам ретінде қайта құруға Ұлттық Банктен лицензия алған сәттен бастап календарлық бір жылдың ішінде шығынсыз қызмет еткен жағдайда және осы жылдың ішінде Ұлттық Банк бекіткен міндетті нормалар мен шектеулерді сақтаған жағдайда жол беріледі.
Банктің құрылтайшылары болып табылатын акционерлері банкті жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қайта құрғаннан кейін басқа акционерлермен салыстырғанда қосымша құқықтар иелене алмайды және оларға қосымша міндеттер жүктелмейді.
Банктің түріне қарай Ұлттық Банк жылдық есеп беру, бухгалтерлік баланс және пайда мен шығынды әр түрлі стандартын бекітеді.
Банктер мемлекеттік меншік негізінде құрылатын мемлекеттік банктен басқа, кез келген меншік формасы негізінде құрылады. Банк құрылтай шарты негізінде құрылады және өзінің жарғысына сай қызмет атқарады.
Банкті құру жөніндегі құрылтай шартында мынадай мәліметтер көрсетілуі керек:
- құрылтайшылар туралы мәліметтер: олардың әр қайсысының толық фирмалық атауы, орналасқан жері, заңды тұлғалар үшін мемлекеттік тіркеу туралы мәлімет, жеке тұлғалар үшін – аты-жөні, азаматтығы, жеке басын куәландыратын құжаттың мәліметтері, тұрғылықты жері;
- акциялардың құны, саны және категориясы туралы мәліметтер.
Банктің Жарғысында міндетті түрде төмендегідей мәліметтер болуы керек:
- банктің толық және қысқаша атауы;
- банктің меншік формасы және ұйымдастыру – құқықтық формасы туралы мәліметтер;
- банктің қорларын құру және оларды пайдалану принциптері;
- банкті басқару органдарының шешім қабылдау тәртібі.
Банк өзінің Жарғысында жазылған фирмалық атауды банктің атауы ретінде қолданады. Бірде–бір банк өзінің Жарғысында жазылған атаудан басқа атауларды, басқа құжаттарды, хабарландыруларды және жарнамаларда пайдалануға құқығы жоқ. Ұлттық Банктан басқа барлық банктарға өз атауында Ұлттық сөзін қолдануға болмайды. Мемлекеттік банкткардан басқа банктардың барлығында өз атауында мемлекеттік сөзін қолдануға тыйым салынады.
Банктің жарғылық қоры оның міндеттерін қамтамасыз етуге қызмет етеді және банкілік операцияларды жүргізудің негізгі қайнар көзі болып табылады. Банктің жарғылық қоры мемлекеттік банкті есепке алмағанда алғашқы кезде акцияларды сату немесе құрылтайшылардың жарнасы есебінен құрылады. Құрылтайшылар мен акционерлер өздері алатын акцияларға тек қана ақшалай қаражат төлеуі керек.
Жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қызмет ететін банктің акциялары үшін несиеге алынған, кепілдікке берілген қаражаттарды қолдануға тиым салынады.
Осы талаптарды бұзу жолымен жарғылық қорға түскен табыстар республикалық бюджет пайдасына өндіріліп алынады. Ал акциялар одан әрі іске асырылу үшін банкке қайтарылады.
Банк акцияларын алғаш рет сату олардың номиналды құнынан төмен емес бағамен және барлық құрылтайшылар үшін бірдей жүргізіледі.
1. Қазақстанның Даму Банкі туралы
Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II
2. Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 31 тамыздағы N 2444 Заңы
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 30 наурыздағы N 2155 Заңы
4. Найманбаев С.М. Банктік құқық. Алматы «Жеті жарғы» 2005
5. Тасыбаева А.С. Банкілік құқық. (Оқу құралы) Алиаты 1999.
6. "Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамының таяу шетел рыноктарына шығу тұжырымдамасы туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 17 ақпандағы N 147 Қаулысы
Қазақстан Республикасының Заңы 2001 жылғы 25 сәуір N 178-II
2. Қазақстан Республикасындағы банктер және банк қызметі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 31 тамыздағы N 2444 Заңы
3. Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі туралы
Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 30 наурыздағы N 2155 Заңы
4. Найманбаев С.М. Банктік құқық. Алматы «Жеті жарғы» 2005
5. Тасыбаева А.С. Банкілік құқық. (Оқу құралы) Алиаты 1999.
6. "Қазақстанның Даму Банкi" акционерлiк қоғамының таяу шетел рыноктарына шығу тұжырымдамасы туралы
Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2005 жылғы 17 ақпандағы N 147 Қаулысы
Жоспары:
1. Кіріспе.
2. Қазақстан Республикасының Даму Банкі
а) Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт-
бағдары.
ә) Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы Қазақстан
Республикасының заңының құрылымы.
б) Қазақстан Республикасының Даму Банкі аясындағы басқару және бақылау:
ерекшеліктері, құқықтық негіздері.
3. Қорытынды.
1. Кіріспе.
Банк дегеніміз банк қызметiн жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым
болып табылатын заңды тұлға. Банк басқармасы тұрған жер (почта бойынша
мекен-жайы) банк тұрған жер деп танылады.[1]
Банктер акция шығаруға құқығы жоқ жабық түрдегі акционерлік қоғам
формасында құрылады. Банкті ашық түрдегі акционерлік қоғам ретінде қайта
құруға Ұлттық Банктен лицензия алған сәттен бастап календарлық бір жылдың
ішінде шығынсыз қызмет еткен жағдайда және осы жылдың ішінде Ұлттық Банк
бекіткен міндетті нормалар мен шектеулерді сақтаған жағдайда жол беріледі.
Банктің құрылтайшылары болып табылатын акционерлері банкті жабық
түрдегі акционерлік қоғам формасында қайта құрғаннан кейін басқа
акционерлермен салыстырғанда қосымша құқықтар иелене алмайды және оларға
қосымша міндеттер жүктелмейді.
Банктің түріне қарай Ұлттық Банк жылдық есеп беру, бухгалтерлік
баланс және пайда мен шығынды әр түрлі стандартын бекітеді.
Банктер мемлекеттік меншік негізінде құрылатын мемлекеттік банктен
басқа, кез келген меншік формасы негізінде құрылады. Банк құрылтай шарты
негізінде құрылады және өзінің жарғысына сай қызмет атқарады.
Банкті құру жөніндегі құрылтай шартында мынадай мәліметтер көрсетілуі
керек:
- құрылтайшылар туралы мәліметтер: олардың әр қайсысының толық
фирмалық атауы, орналасқан жері, заңды тұлғалар үшін мемлекеттік
тіркеу туралы мәлімет, жеке тұлғалар үшін – аты-жөні, азаматтығы,
жеке басын куәландыратын құжаттың мәліметтері, тұрғылықты жері;
- акциялардың құны, саны және категориясы туралы мәліметтер.
Банктің Жарғысында міндетті түрде төмендегідей мәліметтер болуы керек:
- банктің толық және қысқаша атауы;
- банктің меншік формасы және ұйымдастыру – құқықтық формасы туралы
мәліметтер;
- банктің қорларын құру және оларды пайдалану принциптері;
- банкті басқару органдарының шешім қабылдау тәртібі.
Банк өзінің Жарғысында жазылған фирмалық атауды банктің атауы ретінде
қолданады. Бірде–бір банк өзінің Жарғысында жазылған атаудан басқа
атауларды, басқа құжаттарды, хабарландыруларды және жарнамаларда
пайдалануға құқығы жоқ. Ұлттық Банктан басқа барлық банктарға өз атауында
Ұлттық сөзін қолдануға болмайды. Мемлекеттік банкткардан басқа банктардың
барлығында өз атауында мемлекеттік сөзін қолдануға тыйым салынады.
Банктің жарғылық қоры оның міндеттерін қамтамасыз етуге қызмет етеді
және банкілік операцияларды жүргізудің негізгі қайнар көзі болып табылады.
Банктің жарғылық қоры мемлекеттік банкті есепке алмағанда алғашқы кезде
акцияларды сату немесе құрылтайшылардың жарнасы есебінен құрылады.
Құрылтайшылар мен акционерлер өздері алатын акцияларға тек қана ақшалай
қаражат төлеуі керек.
Жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қызмет ететін банктің
акциялары үшін несиеге алынған, кепілдікке берілген қаражаттарды қолдануға
тиым салынады.
Осы талаптарды бұзу жолымен жарғылық қорға түскен табыстар
республикалық бюджет пайдасына өндіріліп алынады. Ал акциялар одан әрі іске
асырылу үшін банкке қайтарылады.
Банк акцияларын алғаш рет сату олардың номиналды құнынан төмен емес
бағамен және барлық құрылтайшылар үшін бірдей жүргізіледі.
Банк – несиелік мәмлеге қатысушы тараптардың бірі болып табылатын
субъекті. Банк пен несиенің айырмашылығы: несие ақшалай да товарлық та
формада болатын қатынас. Банктегі құбылыс тек ақшалай формада ғана болады.
Банк пен несиені салыстырып қарағанда оларды тарихи негізін көре білу
керек. Банк ақша пайда болған кезде ғана пайда болса, несие ақша пайда
болғанға дейін де өзінің барлық міндеттерін атқарған. Банк – банктің негізі
болып табылатын несиенің дамуының нәтижесі.[2]
Банктер еншілес несиелік мекеме құруға құқылы. Еншілес банк (несиелік
мекеме) дегеніміз – Жарғылық қорының 50% -нан астамын негізгі банк өз
пайдасы есебінен иеленетін және ол жөнінде оныың Жарғысында көрсетілетін
банк. Негізгі банк пен еншілес банктің арақатынастары құрылтай шартымен
және еншілес банктің жарғысымен реттеледі. Еншілес банк заңды тұлға болып
табылады және жеке коммерциялық ұйым ретінде қызмет етеді.
Банктер кез келген меншік формасында құрыла береді. Олар жеке,
ұжымдық, акционерлік, арлас болуы мүмкін. Тек қана мемлекеттік меншік
формасында құрылатын бірақ, заңдарға сәйкес өз қызметін коммерциялық
негізде іске асыратын банктер құруға да болады. Жарғылық қорды жинау үшін
шетелдік инвестицияны тартуға рұқсат етіледі.
Жарғылық қордың құрылу тәсіліне қарай банктер акционерлік (жабық және
ашық түрдегі) және үлестік (пайлық) деп бөлінеді. Акционерлендіру және
жекешелендіру процестерінің нәтижесінде банкілік акциялар акционерлік,
ұжымдық, жеке кәсіпорындардың және жеке тұлғалардың қолдарына өтуде.
Егер, несиелік жүйені реформалаудың алғашқы сатысында коммерциялық
банктер негізінен үлестік негізде құрылса, қазіргі уақытта үлестік банктер
акционерлік қоғам формасындағы банк түрінде қайта құрылуда.
Акционерлік қоғам үшін оның капиталының меншік иесі қоғам, яғни
банктің өзі болады. Ал үлестік коммерциялық банктер өзінің капиталы меншік
иесі бола алмайды. Себебі әрбір үлес иесі капиталдағы өз үлесіне деген
құқығын банкке бермейді, өзінде сақтап қалады. Үлестік коммерциялық банктер
жауапкершілігі шектелген қоғамдар принципінде құрылған, яғни, қоғамның
әрбір мүшесі банктің жалпы капиталына салған үлесіне қарай жауапкершілік
атқарады.
Банктің жарғылық қорын көбейту оған қатысушылардың қосымша үлес қосуы
арқылы, банкке жаңа мүшелердің кіруі арқылы жүргізіледі. Жаңа мүшелердің
кіруі және олардың банктің жарғылық капиталына қосатын үлестерінің мүшелері
жалпы жиналыста шешіледі.
Акционерлік қоғам түрінде қызмет ететін банктердің жарғылық капиталы
жеке және заңды тұлғалардың арасында бөлінетін номиналдық құнына тең
болатын акциялардың белгілі бір санына бөлінеді. Акционерлік банктер ашық
және жабық түрде болады. Жабық түрдегі банктердің акциялары акционерлердің
басым көпшілігінің келісімімен ғана қолдан – қолға өтеді, ал ашық түрдегі
банктердің акциялары басқа акционерлердің келісімісіз – ақ қолдан – қолға
өтіп, ауыса береді және ашық түрде жазылу тәртібімен таралады.
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалық-қаржылық мүдделерін
қамтамасыз етуді көздей отырып Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан
Республикасының Даму Банкі, Қазақстан Республикасының тұрғын – үй құрылысы
жинақ банкі жұмыс істеуде. Мысалы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
ақша айналысы, валюталық реттеу, кредиттеу және есеп айырысу саласындағы
мемлекеттің біріңғай саясатын жүргізу, сондай – ақ республикалық бюджет
мүдделерін және өз шығынын ақша қаражыттарымен қамтамасыз ету мақсатында әр
түрлі банктік операцияларды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт- бағдары.
Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы 2001 жылғы 25 сәірдегі
Қазақстан Республикасының заңы Қазақстан Республикасының Даму Банкінің
құқықтық мәртебесін, міндеттері мен функциясын белгілей отырып, оның
инвестициялық-қаржылық қызметінің (операцияларының)ерекшеліктері мен
мақсатын айқындайды.
Қазақстанның Даму Банкi (бұдан әрi - Даму Банкi) акционерлiк қоғам
болып табылады, оның жалғыз акционерi ұлттық басқару компаниясы болып
табылады. Даму Банкi ұлттық даму институты болып табылады.
Қазақстанның Даму Банкi туралы заңдар Қазақстан
Республикасының Конституциясына нег ізделеді және өзге де нормативтік
құқықтық актілерден тұрады.
Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар қызметін, банк
қызметін және өзге де лицензияланатын қызмет түрлерін реттейтін заңдары
Қазақстан Республикасының Даму Банкі заңымен реттелмейтін бөлігінде
қолданылады.
Даму Банкiнiң инвестициялық басымдықтары, заем қаражатын тартуға
сандық шектеулерi, кредит беруiнiң, меншiктi капиталды орналастыруының,
бiрлесiп қаржыландыруының, кепiлдiктер беруiнiң, агенттiң функциясын
орындауының лимиттерi, бағыттары, ықтимал шарттары, тәртiбi мен мерзiмдерi
ұлттық басқарушы компания бекiтетiн Даму Банкiнiң Кредит саясаты туралы
меморандумында белгiленедi.[3]
Банк жүйесіндегі Қазақстанның Даму Банкi: кредиттеу – инвестициялау
сипатындағы қаржылық құзыреті.
Қазақстанның Даму Банкi жарғылық капиталына мемлекеттің қатысуы 100
процентті құрайтын, өзіне берілген құқықтық мәртебесіне орай Қазақстан
Республикасы банк жүйеснің екінші деңгейіне қосылмайтын, Қазақстан
Республикасы аумағында және одан тысқары жерлерде жүзеге асырылатын
инвестициялық-қаржылық қызмет пен Қазақстан Республикасы резиденттерінің
экспорттық операцияларын кредиттеу, қаржыландыру және ынталандыру
мақстаында акционерлік қоғам нысанында құрылған заңды тұлға, мемлекеттік
кредиттік-қаржылық институт болып табылады.
Деңгейаралық Қазақстанның Даму Банкiнің айрықша құзыретіне қайтарымды
негізде қаржыландырылатын (бюджеттік кредит арқылы) республикалық және
жергілікті инвестициялық жобаларға, сондай-ақ мемлекет кепілдік берген
заемдар есебінен қаржыландырылатын жобаларға қызмет көрсету жөніндегі
агенттің функциясын орындау жатады.
Республикалық және жергілікті бюджет қаражаттары есебінен
қалыптастырылатын Қазақстанның Даму Банкiнің жарғылық капиталының мөлшері
30 миллиард теңгені құрайды.
Қазақстанның Даму Банкi өз қызметінің барысында мемлекеттік
инвестициялық қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, өндірістік
инфрақұрылым мен өңдеуші өнеркәсіпті дамыту, ел экономикасына сыртқы және
ішкі инвестициялар тартуға жәрдемдесу сияқты мақсаттарды көздейді.
Осындай мақсттарды іске асыру тұрғысынан Қазақстанның Даму Банкiне:
- инвестициялық жобаларға орта мерзiмдi (бес жылға және одан артық
мерзiмге) және ұзақ мерзiмдi (он жылға және одан артық мерзiмге - жиырма
жылға дейiн) кредит беру;
- Қазақстан Республикасының аумағында шығарылатын өнiмдердiң
экспортын ынталандыру мақсатында Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң
экспорттық операцияларына кредит беру;
- басқа да кредит институттары беретiн заемдар мен кредиттер бойынша
кепiлдiк мiндеттемелер беру, сондай-ақ бiрлесiп қаржыландыру жолымен
Қазақстан Республикасы экономикасының өндiрiстiк секторына кредит берудi
ынталандыру;
- Қазақстан Республикасының Yкiметi iске асыратын инвестициялық
жобаларды қаржыландырудың тетiктерiн жетiлдiру;
- Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де мiндеттер.
Қазақстанның Даму Банкi өзіне тән функцияларын жүзеге асыру ауқымында:
- меморандумға сәйкес, республикалық және жергiлiктi инвестициялық
жобаларды қоспағанда, инвестициялық жобалар мен экспорттық операцияларды
iрiктеу және оларға кредит беру, оның iшiнде бiрлесiп қаржыландыру;
- қайтарымды негiзде қаржыландырылатын республикалық және жергiлiктi
инвестициялық жобаларға, сондай-ақ мемлекет кепiлдiк берген заемдар
есебiнен қаржыландырылатын жобаларға қызмет көрсету жөнiндегi агенттiң
функциясын орындау;
- республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобалар ретiнде
қайтарымды негiзде қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға, сондай-ақ мемлекет
кепiлдiк берген заемдар есебiнен қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға банк
сараптамасын жүргiзу;
- Даму Банкi заемшыларының қаржылық жай-күйiнiң және Даму Банкi
қызмет көрсететiн республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобаларды,
сондай-ақ мемлекет кепiлдiк берген заемдар есебiнен қаржыландырылатын
жобаларды iске асырудың мониторингi;
- Даму Банкi заемшыларының мiндеттемелердi орындауын қамтамасыз ету
жөнiнде шаралар қолдану;
- мемлекет кепiлдiк берген заемдарды қоса алғанда, мемлекеттiк емес
заемдарды алу, оларға қызмет көрсету және оларды өтеу;
- мемлекет кепiлдiк берген заемдарға қызмет көрсету, Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң мемлекеттiк кепiлдiктер бойынша мiндеттемелердi
орындауына және заңды тұлғалардың өзге де борыштық мiндеттемелерiн
орындауына байланысты республикалық бюджеттен бөлiнген қаражатты қайтару
жөнiндегi агенттiң функциясын орындау болып табылады.
Қазақстанның Даму Банкi:
- Меморандумға сәйкес қаржы жылына арналған өзінің кредит саясатын
анықтауға;
- банк сараптамасының және заемшының кредит қабілеттілігін талдаудың
нәтижелері бойынша инвестициялық жобаны қайтарымдылық негізінде
қаржыландырудың қисындылығын анықтауға;
- банк сараптамасын жүзеге асыру үшін сарапшылар мен консультанттар
тартуға;
- Меморандумда белгіленген шекте заем қаражатын, оның iшiнде
республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заем қаражатын тартуға;
- заем қаражатын қоса алғанда, өтiмдiлiгi жоғары қаржы құралдарының
iшкi және сыртқы рыноктарында Меморандумда белгiленген шектерде және
тәртiппен бос қаражатты орналастыруға;
- республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобаларды қоспағанда,
инвестициялық жобаларды іріктеп алуды және Меморандумда белгіленген
шектеулерді ескере отырып, бірлесіп қаржыландыруды қоса алғанда, оларәа
кредит беруді жүзеге асыруға;
- жиынтық көлемі Меморандумда белгіленетін өз кепілдіктерін беруге;
- отандық және шетелдік банктердің және басқа да қаржы
институттарының қатысуымен қарыз алудың ұйымдастырушысы және қатысушысы
болуға құқылы.
Қазақстанның Даму Банкi агент ретінде қызмет көрсететін инвестициялық
жобаларды республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен қаржыландыру
бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері тарапынан осы Банкке қаражаттар
аудару жолымен жузеге асырылады.
Өзі қызмет көрсететін инвестициялық жобаларға қатысты қызмет көрсету
шарттарына сәйкес Қазақстанның Даму Банкi:
- инвестициялық жобаларды iске асыруды қаржыландыру графиктерiнiң;
- заемшылардың қаржылық жай-күйiнiң;
- iске асырылатын жобалар бойынша жұмыстар, көрсетiлген қызметтер
көлемiнiң нақты орындалуының мониторингiн жүзеге асырады.
Қазақстанның Даму Банкi республикалық және жергiлiктi инвестициялық
жобалар ретінде қайтарымды негізде қаржыландыруға ұсынылатын жобалардың,
сондай-ақ мемлекет кепілдік берген заемдар есебінен қаржыландыруға
ұсынылатын жобалардың банктік сараптамасын тиісті шарт негізінде жүзеге
асырады.
Осындай инвестициялық жобаларды банктік сараптау нәтижелері жөніндегі
Қазақстанның Даму Банкiнің қорытындысы жобаның тиімділігі, заемшының
кредиттік қабілеттілігі мен төлем қабілеттілігі, заемды қайтарудың
қамтамасыз етілуі туралы, қаржыландырудың нысаны мен шарттары туралы,
сондай-ақ жобаны қайтарымды негізде қаржыландырудың қайсындылығы туралы
қорытындыларды қамтиды.
Қазақстанның Даму Банкi бюджетті атқару жөніндегі уәкілктті органға
республикалық бюджеттің ақша қаражаттарының шығыстары туралы, облыстардың,
Алматы қаласының және Астана қаласының әкімдіктеріне жергілікті
бюджеттердің ақша қаражаттарының шығыстары туралы, сондай-ақ бюджетті
атқару және бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдарға
республикалық бюджеттен өзіне, жергілікті бюджеттерден облыстардың,
Алматының және Астананың әкімдіктеріне бөлінген заемдық қаражаттардың
игерілуі туралы есептілікті ай сайын табыс етіп отырады.
Қазақстан Республикасы экономикасының банктік секторындағы
коммерциялық банктер елдің біріңғай экономикалық кеңістігіндегі шаруашылық
қызмет субъектілеріне қатысты және сыртқы экономикалық қызметке байланысты
кредиттік, қаржылық және есеп айырысу операцияларының барлық түрлерін
жүзеге асырады.[4]
Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметі туралы Қазақстан
Республикасы заңының 30-бабына сәйкес коммерциялық банктер:
Банктердің осында белгіленген банк және өзге де операцияларды
жүзеге асыруы банк қызметі болып табылады.
Банк операцияларына:
1) депозиттерді қабылдау, заңды тұлғалардың банктік шоттарын ашу және
жүргізу;
2) депозиттерді қабылдау, жеке тұлғалардың банктік шоттарын ашу және
жүргізу;
3) банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарын ашу және жүргізу;
4) жеке және заңды тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргізу
жатады, оларда осы тұлғаға тиесілі тазартылған бағалы металдардың және
бағалы металдардан жасалған монеталардың нақты саны көрсетіледі;
5) кассалық операциялар: қолма-қол ақшаны ұсатуды, айырбастауды,
қайта санауды, сұрыптауды, қаттап бууды және сақтауды қоса аләанда, осында
көрсетілген 1), 2), 6)-9), 12) және 13) тармақшаларындағы банк
операцияларының бірін жүзеге асыру кезінде оларды қабылдау және беру;
6) аударым операциялары: жеке және заңды тұлғалардың төлемдер және
ақша аударымдары бойынша тапсырмаларын орындау;
7) есепке алу операциялары: жеке және заңды тұлғалардың вексельдері
мен өзге де борышкерлік міндеттемелерін есепке алу (дисконт);
8) банктік заем операциялары: банкке, ипотекалық ұйымға, номиналды
ұстаушы ретінде клиенттердің шоттарын жүргізу құқығы бар брокерге және
(немесе) дилерге және акцияларының бақылау пакетi мемлекетке немесе ұлттық
холдингке не ұлттық басқарушы компанияға тиесiлi заңды тұлғаға төлемділік,
мерзімділік және қайтарымдылық шарттарымен ақшалай нысандағы кредиттер
беру;
9) шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру;
10) банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялау;
11) төлем құжаттарын (вексельдерді қоспағанда) инкассоға қабылдау;
12) аккредитив ашу (ұсыну) мен оны растау және ол бойынша
міндеттемелерді орындау;
13) банктердің ақшалай нысанда орындау көзделетін банк кепілдіктерін
беруі;
14) банктердің үшінші тұлғалар үшін ақшалай нысанда орындау
көзделетін банк кепілдемелерін және өзге де міндеттемелерді беруі жатады.
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен
микрокредиттік ұйымдар ретінде тіркелген заңды тұлғалардың микрокредиттер
беру жөніндегі қызметі банк операцияларына жатпайды.
2-бөлімінде тізіп көрсетілген банк операциялары Ұлттық Банк белгілеген
тәртіпте электрондық тәсілмен жүзеге асырылуы мүмкін.
Банктерге осы көзделген банк және өзге де операцияларын жүргізуге
лицензияны уәкілетті орган береді.
Банктерге көзделген банк операцияларын жүргізуге лицензия беру
кезінде Ұлттық Банктің оң қорытындысы талап етіледі.
Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым,
осындай ұйымның қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамалық
актісінде көрсетілген операцияларды лицензиясыз жүзеге асыру мүмкіндігі
көзделген жағдайларды қоспағанда, уәкілетті органның немесе Ұлттық Банктің
лицензиясы болған жағдайда осы көзделген банк операцияларыны бір немесе
бірнеше түрін жүзеге асыра алады.
Банк операцияларын, сондай-ақ банктердің осында көзделген жүзеге
асыратын өзге де операцияларын лицензиялау тәртібі уәкілетті органның
нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.
Банктер, жоғарыда көзделген банк операцияларымен қатар, уәкілетті
органның лицензиясы болған жағдайда мына операцияларды жүзеге асыруға
құқылы:
1) тазартыләан қымбат бағалы металдарды (алтын, күміс, платина,
платина тобына жататын металдар) құйма күйінде, тазартылған қымбат бағалы
металдардан жасалған монеталарды сатып алу, кепілге қабылдау, есепке алу,
сақтау және сату;
2) құрамында бағалы металдар мен асыл тастар бар зергерлік бұйымдарды
сатып алу, кепілге қабылдау, есепке алу, сақтау және сату;
3) вексельдермен жасалатын операциялар: вексельдерді инкассоға
қабылдау, төлемшілердің вексельдерді төлеуі жөнінде қызметтер көрсету,
сондай-ақ делдалдық тәртібімен домицилденген вексельдерді, вексельдер
акцептін төлеу;
4) лизинг қызметін жүзеге асыру;
5) өзінің бағалы қағаздарын (акцияларды қоспағанда) шыәару;
6) факторингтік операциялар: тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді)
сатып алушыдан төлемсіз тәуекел етіп қабылдай отырып, төлем жүргізуді талап
ету құқығын алу;
7) форфейтингтік операциялар (форфетингтеу): тауарларды (жұмыстарды,
қызметтерді) сатып алушының қарыз міндеттемесін сатушыға айналым түспейтін
жолмен вексель сатып алу арқылы төлеу;
8) сенімгерлік операциялар: сенімгердің мүддесіне және тапсырмасы
бойынша ақшаларды, ипотекалық қарыздар және тазартылған қымбат бағалы
металдар бойынша талап ету құқықтарын басқару;
9) сейфтік операциялар: сейфтік жәшіктерді, шкафтарды және бөлмелерді
жалға беруді қоса алғанда, құжаттандырылған нысанда шығарылған бағалы
қағаздарды, клиенттердің құжаттары мен құндылықтарын сақтау бойынша
қызметтер.
Банктер бағалы қағаздар нарығында мынадай кәсіби қызмет түрлерін
жүзеге асыруға құқылы:
1) Қазақстан Республикасының және рейтингтік агенттіктердің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
1. Кіріспе.
2. Қазақстан Республикасының Даму Банкі
а) Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт-
бағдары.
ә) Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы Қазақстан
Республикасының заңының құрылымы.
б) Қазақстан Республикасының Даму Банкі аясындағы басқару және бақылау:
ерекшеліктері, құқықтық негіздері.
3. Қорытынды.
1. Кіріспе.
Банк дегеніміз банк қызметiн жүзеге асыруға құқылы коммерциялық ұйым
болып табылатын заңды тұлға. Банк басқармасы тұрған жер (почта бойынша
мекен-жайы) банк тұрған жер деп танылады.[1]
Банктер акция шығаруға құқығы жоқ жабық түрдегі акционерлік қоғам
формасында құрылады. Банкті ашық түрдегі акционерлік қоғам ретінде қайта
құруға Ұлттық Банктен лицензия алған сәттен бастап календарлық бір жылдың
ішінде шығынсыз қызмет еткен жағдайда және осы жылдың ішінде Ұлттық Банк
бекіткен міндетті нормалар мен шектеулерді сақтаған жағдайда жол беріледі.
Банктің құрылтайшылары болып табылатын акционерлері банкті жабық
түрдегі акционерлік қоғам формасында қайта құрғаннан кейін басқа
акционерлермен салыстырғанда қосымша құқықтар иелене алмайды және оларға
қосымша міндеттер жүктелмейді.
Банктің түріне қарай Ұлттық Банк жылдық есеп беру, бухгалтерлік
баланс және пайда мен шығынды әр түрлі стандартын бекітеді.
Банктер мемлекеттік меншік негізінде құрылатын мемлекеттік банктен
басқа, кез келген меншік формасы негізінде құрылады. Банк құрылтай шарты
негізінде құрылады және өзінің жарғысына сай қызмет атқарады.
Банкті құру жөніндегі құрылтай шартында мынадай мәліметтер көрсетілуі
керек:
- құрылтайшылар туралы мәліметтер: олардың әр қайсысының толық
фирмалық атауы, орналасқан жері, заңды тұлғалар үшін мемлекеттік
тіркеу туралы мәлімет, жеке тұлғалар үшін – аты-жөні, азаматтығы,
жеке басын куәландыратын құжаттың мәліметтері, тұрғылықты жері;
- акциялардың құны, саны және категориясы туралы мәліметтер.
Банктің Жарғысында міндетті түрде төмендегідей мәліметтер болуы керек:
- банктің толық және қысқаша атауы;
- банктің меншік формасы және ұйымдастыру – құқықтық формасы туралы
мәліметтер;
- банктің қорларын құру және оларды пайдалану принциптері;
- банкті басқару органдарының шешім қабылдау тәртібі.
Банк өзінің Жарғысында жазылған фирмалық атауды банктің атауы ретінде
қолданады. Бірде–бір банк өзінің Жарғысында жазылған атаудан басқа
атауларды, басқа құжаттарды, хабарландыруларды және жарнамаларда
пайдалануға құқығы жоқ. Ұлттық Банктан басқа барлық банктарға өз атауында
Ұлттық сөзін қолдануға болмайды. Мемлекеттік банкткардан басқа банктардың
барлығында өз атауында мемлекеттік сөзін қолдануға тыйым салынады.
Банктің жарғылық қоры оның міндеттерін қамтамасыз етуге қызмет етеді
және банкілік операцияларды жүргізудің негізгі қайнар көзі болып табылады.
Банктің жарғылық қоры мемлекеттік банкті есепке алмағанда алғашқы кезде
акцияларды сату немесе құрылтайшылардың жарнасы есебінен құрылады.
Құрылтайшылар мен акционерлер өздері алатын акцияларға тек қана ақшалай
қаражат төлеуі керек.
Жабық түрдегі акционерлік қоғам формасында қызмет ететін банктің
акциялары үшін несиеге алынған, кепілдікке берілген қаражаттарды қолдануға
тиым салынады.
Осы талаптарды бұзу жолымен жарғылық қорға түскен табыстар
республикалық бюджет пайдасына өндіріліп алынады. Ал акциялар одан әрі іске
асырылу үшін банкке қайтарылады.
Банк акцияларын алғаш рет сату олардың номиналды құнынан төмен емес
бағамен және барлық құрылтайшылар үшін бірдей жүргізіледі.
Банк – несиелік мәмлеге қатысушы тараптардың бірі болып табылатын
субъекті. Банк пен несиенің айырмашылығы: несие ақшалай да товарлық та
формада болатын қатынас. Банктегі құбылыс тек ақшалай формада ғана болады.
Банк пен несиені салыстырып қарағанда оларды тарихи негізін көре білу
керек. Банк ақша пайда болған кезде ғана пайда болса, несие ақша пайда
болғанға дейін де өзінің барлық міндеттерін атқарған. Банк – банктің негізі
болып табылатын несиенің дамуының нәтижесі.[2]
Банктер еншілес несиелік мекеме құруға құқылы. Еншілес банк (несиелік
мекеме) дегеніміз – Жарғылық қорының 50% -нан астамын негізгі банк өз
пайдасы есебінен иеленетін және ол жөнінде оныың Жарғысында көрсетілетін
банк. Негізгі банк пен еншілес банктің арақатынастары құрылтай шартымен
және еншілес банктің жарғысымен реттеледі. Еншілес банк заңды тұлға болып
табылады және жеке коммерциялық ұйым ретінде қызмет етеді.
Банктер кез келген меншік формасында құрыла береді. Олар жеке,
ұжымдық, акционерлік, арлас болуы мүмкін. Тек қана мемлекеттік меншік
формасында құрылатын бірақ, заңдарға сәйкес өз қызметін коммерциялық
негізде іске асыратын банктер құруға да болады. Жарғылық қорды жинау үшін
шетелдік инвестицияны тартуға рұқсат етіледі.
Жарғылық қордың құрылу тәсіліне қарай банктер акционерлік (жабық және
ашық түрдегі) және үлестік (пайлық) деп бөлінеді. Акционерлендіру және
жекешелендіру процестерінің нәтижесінде банкілік акциялар акционерлік,
ұжымдық, жеке кәсіпорындардың және жеке тұлғалардың қолдарына өтуде.
Егер, несиелік жүйені реформалаудың алғашқы сатысында коммерциялық
банктер негізінен үлестік негізде құрылса, қазіргі уақытта үлестік банктер
акционерлік қоғам формасындағы банк түрінде қайта құрылуда.
Акционерлік қоғам үшін оның капиталының меншік иесі қоғам, яғни
банктің өзі болады. Ал үлестік коммерциялық банктер өзінің капиталы меншік
иесі бола алмайды. Себебі әрбір үлес иесі капиталдағы өз үлесіне деген
құқығын банкке бермейді, өзінде сақтап қалады. Үлестік коммерциялық банктер
жауапкершілігі шектелген қоғамдар принципінде құрылған, яғни, қоғамның
әрбір мүшесі банктің жалпы капиталына салған үлесіне қарай жауапкершілік
атқарады.
Банктің жарғылық қорын көбейту оған қатысушылардың қосымша үлес қосуы
арқылы, банкке жаңа мүшелердің кіруі арқылы жүргізіледі. Жаңа мүшелердің
кіруі және олардың банктің жарғылық капиталына қосатын үлестерінің мүшелері
жалпы жиналыста шешіледі.
Акционерлік қоғам түрінде қызмет ететін банктердің жарғылық капиталы
жеке және заңды тұлғалардың арасында бөлінетін номиналдық құнына тең
болатын акциялардың белгілі бір санына бөлінеді. Акционерлік банктер ашық
және жабық түрде болады. Жабық түрдегі банктердің акциялары акционерлердің
басым көпшілігінің келісімімен ғана қолдан – қолға өтеді, ал ашық түрдегі
банктердің акциялары басқа акционерлердің келісімісіз – ақ қолдан – қолға
өтіп, ауыса береді және ашық түрде жазылу тәртібімен таралады.
Бүгінде қоғам мен мемлекеттің экономикалық-қаржылық мүдделерін
қамтамасыз етуді көздей отырып Қазақстан Ұлттық Банкі, Қазақстан
Республикасының Даму Банкі, Қазақстан Республикасының тұрғын – үй құрылысы
жинақ банкі жұмыс істеуде. Мысалы, Қазақстан Республикасының Ұлттық Банкі
ақша айналысы, валюталық реттеу, кредиттеу және есеп айырысу саласындағы
мемлекеттің біріңғай саясатын жүргізу, сондай – ақ республикалық бюджет
мүдделерін және өз шығынын ақша қаражыттарымен қамтамасыз ету мақсатында әр
түрлі банктік операцияларды жүзеге асырады.
Қазақстан Республикасының Даму Банкі түсінігі, арнайы бағыт- бағдары.
Қазақстан Республикасының Даму Банкі туралы 2001 жылғы 25 сәірдегі
Қазақстан Республикасының заңы Қазақстан Республикасының Даму Банкінің
құқықтық мәртебесін, міндеттері мен функциясын белгілей отырып, оның
инвестициялық-қаржылық қызметінің (операцияларының)ерекшеліктері мен
мақсатын айқындайды.
Қазақстанның Даму Банкi (бұдан әрi - Даму Банкi) акционерлiк қоғам
болып табылады, оның жалғыз акционерi ұлттық басқару компаниясы болып
табылады. Даму Банкi ұлттық даму институты болып табылады.
Қазақстанның Даму Банкi туралы заңдар Қазақстан
Республикасының Конституциясына нег ізделеді және өзге де нормативтік
құқықтық актілерден тұрады.
Қазақстан Республикасының акционерлік қоғамдар қызметін, банк
қызметін және өзге де лицензияланатын қызмет түрлерін реттейтін заңдары
Қазақстан Республикасының Даму Банкі заңымен реттелмейтін бөлігінде
қолданылады.
Даму Банкiнiң инвестициялық басымдықтары, заем қаражатын тартуға
сандық шектеулерi, кредит беруiнiң, меншiктi капиталды орналастыруының,
бiрлесiп қаржыландыруының, кепiлдiктер беруiнiң, агенттiң функциясын
орындауының лимиттерi, бағыттары, ықтимал шарттары, тәртiбi мен мерзiмдерi
ұлттық басқарушы компания бекiтетiн Даму Банкiнiң Кредит саясаты туралы
меморандумында белгiленедi.[3]
Банк жүйесіндегі Қазақстанның Даму Банкi: кредиттеу – инвестициялау
сипатындағы қаржылық құзыреті.
Қазақстанның Даму Банкi жарғылық капиталына мемлекеттің қатысуы 100
процентті құрайтын, өзіне берілген құқықтық мәртебесіне орай Қазақстан
Республикасы банк жүйеснің екінші деңгейіне қосылмайтын, Қазақстан
Республикасы аумағында және одан тысқары жерлерде жүзеге асырылатын
инвестициялық-қаржылық қызмет пен Қазақстан Республикасы резиденттерінің
экспорттық операцияларын кредиттеу, қаржыландыру және ынталандыру
мақстаында акционерлік қоғам нысанында құрылған заңды тұлға, мемлекеттік
кредиттік-қаржылық институт болып табылады.
Деңгейаралық Қазақстанның Даму Банкiнің айрықша құзыретіне қайтарымды
негізде қаржыландырылатын (бюджеттік кредит арқылы) республикалық және
жергілікті инвестициялық жобаларға, сондай-ақ мемлекет кепілдік берген
заемдар есебінен қаржыландырылатын жобаларға қызмет көрсету жөніндегі
агенттің функциясын орындау жатады.
Республикалық және жергілікті бюджет қаражаттары есебінен
қалыптастырылатын Қазақстанның Даму Банкiнің жарғылық капиталының мөлшері
30 миллиард теңгені құрайды.
Қазақстанның Даму Банкi өз қызметінің барысында мемлекеттік
инвестициялық қызметті жетілдіру және оның тиімділігін арттыру, өндірістік
инфрақұрылым мен өңдеуші өнеркәсіпті дамыту, ел экономикасына сыртқы және
ішкі инвестициялар тартуға жәрдемдесу сияқты мақсаттарды көздейді.
Осындай мақсттарды іске асыру тұрғысынан Қазақстанның Даму Банкiне:
- инвестициялық жобаларға орта мерзiмдi (бес жылға және одан артық
мерзiмге) және ұзақ мерзiмдi (он жылға және одан артық мерзiмге - жиырма
жылға дейiн) кредит беру;
- Қазақстан Республикасының аумағында шығарылатын өнiмдердiң
экспортын ынталандыру мақсатында Қазақстан Республикасы резиденттерiнiң
экспорттық операцияларына кредит беру;
- басқа да кредит институттары беретiн заемдар мен кредиттер бойынша
кепiлдiк мiндеттемелер беру, сондай-ақ бiрлесiп қаржыландыру жолымен
Қазақстан Республикасы экономикасының өндiрiстiк секторына кредит берудi
ынталандыру;
- Қазақстан Республикасының Yкiметi iске асыратын инвестициялық
жобаларды қаржыландырудың тетiктерiн жетiлдiру;
- Қазақстан Республикасының заң актiлерiне сәйкес өзге де мiндеттер.
Қазақстанның Даму Банкi өзіне тән функцияларын жүзеге асыру ауқымында:
- меморандумға сәйкес, республикалық және жергiлiктi инвестициялық
жобаларды қоспағанда, инвестициялық жобалар мен экспорттық операцияларды
iрiктеу және оларға кредит беру, оның iшiнде бiрлесiп қаржыландыру;
- қайтарымды негiзде қаржыландырылатын республикалық және жергiлiктi
инвестициялық жобаларға, сондай-ақ мемлекет кепiлдiк берген заемдар
есебiнен қаржыландырылатын жобаларға қызмет көрсету жөнiндегi агенттiң
функциясын орындау;
- республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобалар ретiнде
қайтарымды негiзде қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға, сондай-ақ мемлекет
кепiлдiк берген заемдар есебiнен қаржыландыруға ұсынылатын жобаларға банк
сараптамасын жүргiзу;
- Даму Банкi заемшыларының қаржылық жай-күйiнiң және Даму Банкi
қызмет көрсететiн республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобаларды,
сондай-ақ мемлекет кепiлдiк берген заемдар есебiнен қаржыландырылатын
жобаларды iске асырудың мониторингi;
- Даму Банкi заемшыларының мiндеттемелердi орындауын қамтамасыз ету
жөнiнде шаралар қолдану;
- мемлекет кепiлдiк берген заемдарды қоса алғанда, мемлекеттiк емес
заемдарды алу, оларға қызмет көрсету және оларды өтеу;
- мемлекет кепiлдiк берген заемдарға қызмет көрсету, Қазақстан
Республикасы Үкiметiнiң мемлекеттiк кепiлдiктер бойынша мiндеттемелердi
орындауына және заңды тұлғалардың өзге де борыштық мiндеттемелерiн
орындауына байланысты республикалық бюджеттен бөлiнген қаражатты қайтару
жөнiндегi агенттiң функциясын орындау болып табылады.
Қазақстанның Даму Банкi:
- Меморандумға сәйкес қаржы жылына арналған өзінің кредит саясатын
анықтауға;
- банк сараптамасының және заемшының кредит қабілеттілігін талдаудың
нәтижелері бойынша инвестициялық жобаны қайтарымдылық негізінде
қаржыландырудың қисындылығын анықтауға;
- банк сараптамасын жүзеге асыру үшін сарапшылар мен консультанттар
тартуға;
- Меморандумда белгіленген шекте заем қаражатын, оның iшiнде
республикалық және жергiлiктi бюджеттерден заем қаражатын тартуға;
- заем қаражатын қоса алғанда, өтiмдiлiгi жоғары қаржы құралдарының
iшкi және сыртқы рыноктарында Меморандумда белгiленген шектерде және
тәртiппен бос қаражатты орналастыруға;
- республикалық және жергiлiктi инвестициялық жобаларды қоспағанда,
инвестициялық жобаларды іріктеп алуды және Меморандумда белгіленген
шектеулерді ескере отырып, бірлесіп қаржыландыруды қоса алғанда, оларәа
кредит беруді жүзеге асыруға;
- жиынтық көлемі Меморандумда белгіленетін өз кепілдіктерін беруге;
- отандық және шетелдік банктердің және басқа да қаржы
институттарының қатысуымен қарыз алудың ұйымдастырушысы және қатысушысы
болуға құқылы.
Қазақстанның Даму Банкi агент ретінде қызмет көрсететін инвестициялық
жобаларды республикалық және жергілікті бюджеттер есебінен қаржыландыру
бюджеттік бағдарламалардың әкімшілері тарапынан осы Банкке қаражаттар
аудару жолымен жузеге асырылады.
Өзі қызмет көрсететін инвестициялық жобаларға қатысты қызмет көрсету
шарттарына сәйкес Қазақстанның Даму Банкi:
- инвестициялық жобаларды iске асыруды қаржыландыру графиктерiнiң;
- заемшылардың қаржылық жай-күйiнiң;
- iске асырылатын жобалар бойынша жұмыстар, көрсетiлген қызметтер
көлемiнiң нақты орындалуының мониторингiн жүзеге асырады.
Қазақстанның Даму Банкi республикалық және жергiлiктi инвестициялық
жобалар ретінде қайтарымды негізде қаржыландыруға ұсынылатын жобалардың,
сондай-ақ мемлекет кепілдік берген заемдар есебінен қаржыландыруға
ұсынылатын жобалардың банктік сараптамасын тиісті шарт негізінде жүзеге
асырады.
Осындай инвестициялық жобаларды банктік сараптау нәтижелері жөніндегі
Қазақстанның Даму Банкiнің қорытындысы жобаның тиімділігі, заемшының
кредиттік қабілеттілігі мен төлем қабілеттілігі, заемды қайтарудың
қамтамасыз етілуі туралы, қаржыландырудың нысаны мен шарттары туралы,
сондай-ақ жобаны қайтарымды негізде қаржыландырудың қайсындылығы туралы
қорытындыларды қамтиды.
Қазақстанның Даму Банкi бюджетті атқару жөніндегі уәкілктті органға
республикалық бюджеттің ақша қаражаттарының шығыстары туралы, облыстардың,
Алматы қаласының және Астана қаласының әкімдіктеріне жергілікті
бюджеттердің ақша қаражаттарының шығыстары туралы, сондай-ақ бюджетті
атқару және бюджеттік жоспарлау жөніндегі уәкілетті органдарға
республикалық бюджеттен өзіне, жергілікті бюджеттерден облыстардың,
Алматының және Астананың әкімдіктеріне бөлінген заемдық қаражаттардың
игерілуі туралы есептілікті ай сайын табыс етіп отырады.
Қазақстан Республикасы экономикасының банктік секторындағы
коммерциялық банктер елдің біріңғай экономикалық кеңістігіндегі шаруашылық
қызмет субъектілеріне қатысты және сыртқы экономикалық қызметке байланысты
кредиттік, қаржылық және есеп айырысу операцияларының барлық түрлерін
жүзеге асырады.[4]
Қазақстан Республикасының банктер және банк қызметі туралы Қазақстан
Республикасы заңының 30-бабына сәйкес коммерциялық банктер:
Банктердің осында белгіленген банк және өзге де операцияларды
жүзеге асыруы банк қызметі болып табылады.
Банк операцияларына:
1) депозиттерді қабылдау, заңды тұлғалардың банктік шоттарын ашу және
жүргізу;
2) депозиттерді қабылдау, жеке тұлғалардың банктік шоттарын ашу және
жүргізу;
3) банктер мен банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге
асыратын ұйымдардың корреспонденттік шоттарын ашу және жүргізу;
4) жеке және заңды тұлғалардың металл шоттарын ашу және жүргізу
жатады, оларда осы тұлғаға тиесілі тазартылған бағалы металдардың және
бағалы металдардан жасалған монеталардың нақты саны көрсетіледі;
5) кассалық операциялар: қолма-қол ақшаны ұсатуды, айырбастауды,
қайта санауды, сұрыптауды, қаттап бууды және сақтауды қоса аләанда, осында
көрсетілген 1), 2), 6)-9), 12) және 13) тармақшаларындағы банк
операцияларының бірін жүзеге асыру кезінде оларды қабылдау және беру;
6) аударым операциялары: жеке және заңды тұлғалардың төлемдер және
ақша аударымдары бойынша тапсырмаларын орындау;
7) есепке алу операциялары: жеке және заңды тұлғалардың вексельдері
мен өзге де борышкерлік міндеттемелерін есепке алу (дисконт);
8) банктік заем операциялары: банкке, ипотекалық ұйымға, номиналды
ұстаушы ретінде клиенттердің шоттарын жүргізу құқығы бар брокерге және
(немесе) дилерге және акцияларының бақылау пакетi мемлекетке немесе ұлттық
холдингке не ұлттық басқарушы компанияға тиесiлi заңды тұлғаға төлемділік,
мерзімділік және қайтарымдылық шарттарымен ақшалай нысандағы кредиттер
беру;
9) шетел валютасымен айырбас операцияларын ұйымдастыру;
10) банкноттарды, монеталар мен құндылықтарды инкассациялау;
11) төлем құжаттарын (вексельдерді қоспағанда) инкассоға қабылдау;
12) аккредитив ашу (ұсыну) мен оны растау және ол бойынша
міндеттемелерді орындау;
13) банктердің ақшалай нысанда орындау көзделетін банк кепілдіктерін
беруі;
14) банктердің үшінші тұлғалар үшін ақшалай нысанда орындау
көзделетін банк кепілдемелерін және өзге де міндеттемелерді беруі жатады.
Қазақстан Республикасының заңдарында белгіленген тәртіппен
микрокредиттік ұйымдар ретінде тіркелген заңды тұлғалардың микрокредиттер
беру жөніндегі қызметі банк операцияларына жатпайды.
2-бөлімінде тізіп көрсетілген банк операциялары Ұлттық Банк белгілеген
тәртіпте электрондық тәсілмен жүзеге асырылуы мүмкін.
Банктерге осы көзделген банк және өзге де операцияларын жүргізуге
лицензияны уәкілетті орган береді.
Банктерге көзделген банк операцияларын жүргізуге лицензия беру
кезінде Ұлттық Банктің оң қорытындысы талап етіледі.
Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйым,
осындай ұйымның қызметін реттейтін Қазақстан Республикасының заңнамалық
актісінде көрсетілген операцияларды лицензиясыз жүзеге асыру мүмкіндігі
көзделген жағдайларды қоспағанда, уәкілетті органның немесе Ұлттық Банктің
лицензиясы болған жағдайда осы көзделген банк операцияларыны бір немесе
бірнеше түрін жүзеге асыра алады.
Банк операцияларын, сондай-ақ банктердің осында көзделген жүзеге
асыратын өзге де операцияларын лицензиялау тәртібі уәкілетті органның
нормативтік құқықтық актілерінде белгіленеді.
Банктер, жоғарыда көзделген банк операцияларымен қатар, уәкілетті
органның лицензиясы болған жағдайда мына операцияларды жүзеге асыруға
құқылы:
1) тазартыләан қымбат бағалы металдарды (алтын, күміс, платина,
платина тобына жататын металдар) құйма күйінде, тазартылған қымбат бағалы
металдардан жасалған монеталарды сатып алу, кепілге қабылдау, есепке алу,
сақтау және сату;
2) құрамында бағалы металдар мен асыл тастар бар зергерлік бұйымдарды
сатып алу, кепілге қабылдау, есепке алу, сақтау және сату;
3) вексельдермен жасалатын операциялар: вексельдерді инкассоға
қабылдау, төлемшілердің вексельдерді төлеуі жөнінде қызметтер көрсету,
сондай-ақ делдалдық тәртібімен домицилденген вексельдерді, вексельдер
акцептін төлеу;
4) лизинг қызметін жүзеге асыру;
5) өзінің бағалы қағаздарын (акцияларды қоспағанда) шыәару;
6) факторингтік операциялар: тауарларды (жұмыстарды, қызметтерді)
сатып алушыдан төлемсіз тәуекел етіп қабылдай отырып, төлем жүргізуді талап
ету құқығын алу;
7) форфейтингтік операциялар (форфетингтеу): тауарларды (жұмыстарды,
қызметтерді) сатып алушының қарыз міндеттемесін сатушыға айналым түспейтін
жолмен вексель сатып алу арқылы төлеу;
8) сенімгерлік операциялар: сенімгердің мүддесіне және тапсырмасы
бойынша ақшаларды, ипотекалық қарыздар және тазартылған қымбат бағалы
металдар бойынша талап ету құқықтарын басқару;
9) сейфтік операциялар: сейфтік жәшіктерді, шкафтарды және бөлмелерді
жалға беруді қоса алғанда, құжаттандырылған нысанда шығарылған бағалы
қағаздарды, клиенттердің құжаттары мен құндылықтарын сақтау бойынша
қызметтер.
Банктер бағалы қағаздар нарығында мынадай кәсіби қызмет түрлерін
жүзеге асыруға құқылы:
1) Қазақстан Республикасының және рейтингтік агенттіктердің ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz