Марат Тәжин

І
Кіріспе
Бабалардың салған сара жолдармен...
ІІ
Негізгі бөлім
1.Марат Тәжиннің саясат сахнасындағы сәтті қадамдары
2.Марат Тәжин туралы ой.толғамдар
3.Елшілік қызметтер
ІІІ
Қорытынды

Тәжин Марат Мұхамбетқазыұлы - Қазақстан Республикасы Сыртқы Істер Министрі, әлеуметтану ғылымдарының докторы, профессор.

Марат Тәжин 1960 жылы Ақтөбе облысында дүниеге келген.
1981 жылы Алматы ауыл шаруашылық институтын бітірді, экономист, философи ғылымдарының кандидаты.
2007 жылы қаңтарда Марат Тәжин Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі қызметіне тағайындалды.
2006 жылы сәуір айында Марат Мұхамбетқазыұлы ҚР қауіпсіздік кеңесінің хатшысы - Президенттің көмекшісі қызметін атқарды. Бұған дейін Қазақстан Республикасы Президенті әкімшілігінің төрағасының бірінші орынбасары болды.

Марат Тәжин – Қазақстандағы манипуляторлардың ішіндегі саяси пооцестерге етене араласып жүрген еліміздің бірден-бір негізгі басты идеолог. Оның саяси сәтті қадамдарының арқасында Қазақстан 2030 жылға саяси көркеюмен ғана көтеріліп келеді. Президенттің әлемдік тұрғыдан саяси портретін одан әрі зор көрсету мақсатында Тажин мықты қарқынды жұмыстармен көрінсе, бүгін де сол қадамдар мемлекеттің сыртқы және ішкі саясаитының дамуына үлесі орасан зор.

Осыдан тура он бес жыл бұрын, 1992 жылы шілденің 2-сі күні Президент Нұрсұлтан Назарбаев жас Қазақстан мемлекетінің сыртқы саясат ведомствосының мәртебесі мен өкілеттігін ресми рәсімдеген, «Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі туралы» Жарлыққа қол қойды.
Осы тарихи деректі атап өту үшін шілденің 2-сін қазақстандық дипломатиялық корпустың кәсіби мерекесі ретінде белгілеуге шешім қабылданды.
Отандық дипломатияның дәстүрлі тамыры ғасырлар тереңінен нәр алғаны мәлім. Ол Ұлы даланың тарихымен, ұлан-ғайыр кеңістігіндегі біздің мемлекеттілігімізбен тікелей байланысты. Біздің бабаларымыз жүргізген сарабдал сыртқы саясат ірі Еуразиялық мемлекет – бүгінгі Қазақстан Республикасының пайда болуына негіз болғандығы даусыз.
Қазақ дипломатиясының тарихы ең бір қиын-қыстау замандарда да ұлттық бірлікті, тәуелсіздік пен аумақтық тұтастықты сақтап қалу міндеті маңдайларына жазылған Керей мен Жәнібектен Әбілқайыр, Абылай хандарға дейін үздіксіз созылып жатыр.
Осы дәстүрді жаңа заманда КСРО-ның Арабиядағы елшісі болған Нәзір Төреқұлов және Тұрар Рысқұлов сынды қазақ дипломаттары жалғастырды. Өкінішке қарай, бұл азаматтар сталиндік зұлматтың құрбаны болды.
1944 жылдың басында КСРО Жоғарғы Кеңесі одақтас республикаларға сыртқы байланыстарда өкілеттік беру туралы заң қабылдады. Нәтижесінде, 1944 жылдың сәуір айының 13-інде Қазақ КСР-нің сыртқы істер Ұлттық комиссариаты құрылып, оны кейіннен КСРО-ның Үндістандағы уәкіл-кеңесшісі болып істеген талантты дипломат Төлеген Тәжібаев басқарды.

1. КазИнформ сайты
2. Dumaem.RU :: «Казахстан»
3. www.aikyn.kz
4. «Дипломатия жаршысы» газеті
5. www.egemen.kz
6. www.google.kz
7. www.qazaq.kz
8. «Жас қазақ» газеті №49 07.12.2007

Пән: Саясаттану
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 34 бет
Таңдаулыға:

Жоспары

І
Кіріспе
Бабалардың салған сара жолдармен...
ІІ
Негізгі бөлім
1.Марат Тәжиннің саясат сахнасындағы сәтті қадамдары
2.Марат Тәжин туралы ой-толғамдар
3.Елшілік қызметтер
ІІІ
Қорытынды

Бабаларымыз жүргізген сарабдал сыртқы саясат
Қазақстан Республикасының құрылуына негіз қалады.

Марат ТӘЖИН
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі

Тәжин Марат Мұхамбетқазыұлы - Қазақстан Республикасы Сыртқы Істер
Министрі, әлеуметтану ғылымдарының докторы, профессор.

Марат Тәжин 1960 жылы Ақтөбе облысында дүниеге келген.
1981 жылы Алматы ауыл шаруашылық институтын бітірді, экономист, философи
ғылымдарының кандидаты.
2007 жылы қаңтарда Марат Тәжин Қазақстан Республикасының Сыртқы істер
министрі қызметіне тағайындалды.
2006 жылы сәуір айында Марат Мұхамбетқазыұлы ҚР қауіпсіздік кеңесінің
хатшысы - Президенттің көмекшісі қызметін атқарды. Бұған дейін Қазақстан
Республикасы Президенті әкімшілігінің төрағасының бірінші орынбасары болды.

Марат Тәжин – Қазақстандағы манипуляторлардың ішіндегі саяси
пооцестерге етене араласып жүрген еліміздің бірден-бір негізгі басты
идеолог. Оның саяси сәтті қадамдарының арқасында Қазақстан 2030 жылға саяси
көркеюмен ғана көтеріліп келеді. Президенттің әлемдік тұрғыдан саяси
портретін одан әрі зор көрсету мақсатында Тажин мықты қарқынды жұмыстармен
көрінсе, бүгін де сол қадамдар мемлекеттің сыртқы және ішкі саясаитының
дамуына үлесі орасан зор.

Осыдан тура он бес жыл бұрын, 1992 жылы шілденің 2-сі күні Президент
Нұрсұлтан Назарбаев жас Қазақстан мемлекетінің сыртқы саясат ведомствосының
мәртебесі мен өкілеттігін ресми рәсімдеген, Қазақстан Республикасының
Сыртқы істер министрлігі туралы Жарлыққа қол қойды.
Осы тарихи деректі атап өту үшін шілденің 2-сін қазақстандық дипломатиялық
корпустың кәсіби мерекесі ретінде белгілеуге шешім қабылданды.
Отандық дипломатияның дәстүрлі тамыры ғасырлар тереңінен нәр алғаны мәлім.
Ол Ұлы даланың тарихымен, ұлан-ғайыр кеңістігіндегі біздің
мемлекеттілігімізбен тікелей байланысты. Біздің бабаларымыз жүргізген
сарабдал сыртқы саясат ірі Еуразиялық мемлекет – бүгінгі Қазақстан
Республикасының пайда болуына негіз болғандығы даусыз.
Қазақ дипломатиясының тарихы ең бір қиын-қыстау замандарда да ұлттық
бірлікті, тәуелсіздік пен аумақтық тұтастықты сақтап қалу міндеті
маңдайларына жазылған Керей мен Жәнібектен Әбілқайыр, Абылай хандарға дейін
үздіксіз созылып жатыр.
Осы дәстүрді жаңа заманда КСРО-ның Арабиядағы елшісі болған Нәзір Төреқұлов
және Тұрар Рысқұлов сынды қазақ дипломаттары жалғастырды. Өкінішке қарай,
бұл азаматтар сталиндік зұлматтың құрбаны болды.
1944 жылдың басында КСРО Жоғарғы Кеңесі одақтас республикаларға сыртқы
байланыстарда өкілеттік беру туралы заң қабылдады. Нәтижесінде, 1944 жылдың
сәуір айының 13-інде Қазақ КСР-нің сыртқы істер Ұлттық комиссариаты
құрылып, оны кейіннен КСРО-ның Үндістандағы уәкіл-кеңесшісі болып істеген
талантты дипломат Төлеген Тәжібаев басқарды.
Қазақ КСР-нің сыртқы істер Ұлттық комиссариаты 1946 жылы Сыртқы істер
министрлігі болып қайта құрылды. Соғыстан кейінгі жылдары Қазақ КСР-нің
сыртқы істер министрі қызметіне Қайырғали Байғалиев (1953-1955), ғалым,
Қазақ университетінің ректоры, Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары
Асқар Закарин (1958-1961), танымал жазушы Әди Шәріпов (1963-1966),
Министрлер Кеңесі төрағасының орынбасары Балжан Бөлтірікова (1966-1971)
сынды саясат пен әдебиеттің көрнекті қайраткерлері тағайындалды. 1973 жылы
Қазақ КСР-нің Сыртқы істер министрлігін кейіннен КСРО-ның Мали мен
Мароккодағы Төтенше және өкілетті елшісі қызметін атқарған Мәлік Фазылов
басқарды. Оның орнын 1976 жылы әдебиетші-ғалым Мүслім Базарбаев басты.
Қазақ КСР-нің Сыртқы істер министрі қызметіне 1981 жылы Михайл Есенәлиев
тағайындалды. Ал 1989 жылы министрлік тізгінін Ақмарал Арыстанбекова
ұстады. Ол кейіннен Қазақстанның Франция мен Біріккен Ұлттар Ұйымындағы
өкілі болды.
Тәуелсіздік алған тарихи кезеңге Қазақстан сарабдал, әрі көреген саясаткер
Нұрсұлтан Назарбаевтың басшылығымен қадам басты. Елбасымыз әу бастан-ақ
Қазақстанның сыртқы саяси бағдары ашық нарықтық экономика мен демократиялық
саяси жүйеге, ішкі тұрақтылық пен ұлтаралық келісімге негізделеді деп
айқындады. Біздің сыртқы саясатымыз жалпыға бірдей қауіпсіздік пен
тұрақтылықты нығайтып, өзара тиімді ықпалдастықты дамытуды көздейді.
Қазақстандық дипломатияның негізгі қағидалары– белсенділік, теңгерімділік,
прагматизм, сындарлы диалог және көпжақты ынтымақтастық болып қала береді.
Осы қағидаларды негізге алған еліміздің сыртқы саясат ведомствосын
Қазақстан дипломатиясында өзіндік із қалдырған ел азаматтары басқарды.
Мысалы, 1991 жылы 16 желтоқсанда тәуелсіздік алғаннан кейінгі Нұрсұлтан
Назарбаевтың алғашқы шешімдерінің бірі Сыртқы істер министріне Төлеутай
Сүлейменовті тағайындау туралы Жарлық болды. Ол кейіннен Қазақстанның АҚШ-
тағы, Венгрия, Польша және Бельгиядағы елшіліктерін басқарды. Қазір ҚР
Президенті жанындағы Басқару академиясының Дипломатиялық институтына
басшылық етеді.
Бұл кезеңде Қазақстан әлемдік қауымдастықтың толыққанды мүшесі ретінде
халықаралық құқық тұрғысынан мойындалып, дербес сыртқы саясатын жүзеге
асыруды бастаған еді.
1994 жылдың сәуірінен қазан айына дейін сыртқы саясат ведомствосын кейіннен
Қазақстанның Түркияда, АҚШ-та Төтенше және өкілетті елшісі қызметтерін
атқарған, Үкімет Аппаратына жетекшілік еткен, ал бүгінде еліміздің
Мемлекеттік хатшысы қызметіне тағайындалған Қанат Саудабаев басқарды.
Сол 1994 жылы Қазақстанның сыртқы саясат ведомствосының басына қазақстандық
дипломатияның дамуына баға жетпес үлес қосқан кәсіби дипломат Қасым-Жомарт
Тоқаев келді. Сыртқы істер министрлігін 10 жылдан астам басқарған
Қ.Тоқаевтың еңбегі ел басшылығы тарапынан жоғары бағаланды. Сыртқы саясат
ведомствосының басшысы кейінен вице-премьер, Премьер-Министр, Мемлекеттік
хатшы секілді жоғары лауазымды қызметтерін атқарды. Бүгінде Қасым-Жомарт
Тоқаев Парламент Сенатының төрағасы.
1999-2002 жылдар арасында Қазақстанның Сыртқы істер министрі қызметінде
бүгінде Қазақстанның Ұлыбританиядағы Төтенше және өкілетті елшісі Ерлан
Ыдырысов жұмыс істеді.
Егемендік жарияланғаннан кейін, тарих сахнасына шыққан жас мемлекет ретінде
өзге елдермен, әлемдік қауымдастық төрінен салмақты орын алған алыс-жақын
ірі мемлекеттермен дипломатиялық қарым-қатынас орнату белсенді
жүргізілгенін білесіздер. Әлемдік қауымдастық елдерімен байланыстар орнату
және оны тереңдету шетелдерде Қазақстанның елшіліктерін, бас консулдықтарын
ашу секілді қажетті дипломатиялық инфрақұрылымдарды дамыту ісімен қатар
жүрді. Қазіргі кезде әлемнің түрлі елдерінде Қазақстанның 71 дипломатиялық
және консулдық өкілдіктері бар. Мұның сыртында Қазақстан азаматтары
халықаралық ұйымдарда да жұмыс істеп келеді. Ал жалпы қазақстандық
дипкорпус 1000-нан астам жоғары білімді қызметшілерден жасақталған.

Дипломатия кәсібінің қоғамдағы беделі артқан сайын жастар көбірек
келіп, буындар алмасуының табиғи процестері қалпына түсуде. Екінші жағынан,
біз үшін министрлікте қалыптасқан жолдастық рухты, қызмет пен рангке
қарамастан, адамгершілік қарым-қатынасты, ардагерлерімізге деген тұрақты
қамқорлықты сақтау өте маңызды. Бұл – біздің дәстүріміздің ең бағалыларының
бірі. Тек осындай жолмен ғана жауапты, заманауи ойлайтын, ел мен қоғам үшін
бар білімін сарқа жұмсайтын, нағыз дипломатты тәрбиелеуге болады. Сыртқы
істер ведомствосы қызметкерлерінің иығында Қазақстан Республикасының
беделін нығайтуды, халықаралық проблемаларды шешуге белсене атсалысуын,
әлемдік экономикалық жүйеге тең құқылы ықпалдастығын мақсат еткен,
еліміздің сыртқы саяси бағдарын дәл, әрі тиімді жүзеге асырудың зор
жауапкершілігі жатыр. Сондықтан басталған істің сабақтастығын толық сақтау
керек.
Елбасы Жолдауында Каспий бойындағы елдермен байланысты күшейтуге баса
мән берілгенін білеміз. Ал Каспийдің құқықтық мәртебесі әлі анықталған жоқ.
Каспий теңізінің мәні оның жағалауында қоныс тепкен халықтардың бүгінгі
және болашақ ұрпақтары үшін, мемлекеттеріміздің экономикалық және
әлеуметтік дамуы үшін аса зор екендігіне дау жоқ. Энергетикалық
ресурстардың әлемдік маңызы бар қайнар көздерінің бірі ретіндегі Каспий
өңірінің ұлғайып келе жатқан рөлі теңіздің құқықтық мәртебесіне қатысты
мәселені бүкіл әлемдік қауымдастықтың айрықша назарына тартып отыр.
Каспий мәселесін шешу кешенді, көп қырлы сипатқа ие екендігін және ол ең
алдымен, аумақтық мәселелерге қатысты екендігін айтқан жөн. Әртүрлі
аумақтық режимдердің шегін орнату және оларды нақты заңнамалық мазмұнмен
толтыру жағалау елдерінің бірінші кезектегі міндеті болып табылады. Бұл
орайда, Каспий бестігінің әрбір мемлекеті теңіздің құқықтық мәртебесінің
болашағына қатысты дербес көзқарас құқығына ие екенін ескеру қажет. Осыған
байланысты барлық Каспий теңізі жағалауы мемлекеттерінің мүдделерін
қамтитын өзара тиімді шешімді табу – біздің ортақ мақсатымыз - деп атап
көрсетті СІМ Марат Тәжин.
Каспий теңізімен байланысты мәселелерді шешу үшін 1996 жылы Каспий
теңізі жағалауы елдерінің сыртқы саясат мекемелерінің басшылары Сыртқы
істер министрлері орынбасарларының деңгейіндегі Каспий теңізінің құқықтық
мәртебесі туралы Конвенцияны әзірлеу үшін Арнайы жұмыс тобын құрды.
Ал енді ұстанымдарды жақындастыру мен өзара түсіністікке жетуге
ұмтылыстардың айқын көрінісі ретінде үстіміздегі жылғы 20 маусымда Тегеран
қаласында өткен Сыртқы істер министрлерінің кеңесін келтіруге болады. Бұл
жиын барысында Каспий теңізі жағалауы мемлекеттері президенттерінің алдағы
кездесуіне ұсынылатын қорытынды құжат – Декларацияның жобасы түпкілікті
түрде келісілді.
Қазақстанның экономикалық мүдделеріне келетін болсақ, біз Әзірбайжан және
Ресей Федерациясымен тиісті келісімдер жасасып, Каспий теңізінің солтүстік
бөлігіндегі мұнай-газ қорын игеруге халықаралық-құқықтық негізді қамтамасыз
ету арқылы аймақта жағымды және тұрақты инвестициялық ахуал орнатты.
Қорыта келгенде, Қазақстан Республикасы Каспий теңізіне қатысты барлық
мәселелерді ортақ келісім негізінде толықтай және әділетті шешу керек деп
есептейді.
Министрліктің ең негізгі міндеттерінің бірі - шетелдік елдердің ішкі-
сыртқы саясатын зерттеу болып табылады. Бұл жерде көрші елдердің орны,
сөзсіз, ерекше. Мұндай жұмыспен министрліктен басқа түрлі деңгейде
академиялық институттар да шұғылдануда. Олар өздеріңізге әбден мәлім: ҚР
Президенті жанындағы Қазақстан стратегиялық зерттеулер институты, ҚР Білім
және ғылым министрлігінің Шығыстану институты. Дегенмен қай елдің болса да
бізге деген қөзқарасы толығымен зерттелді, ол елдер біз үшін басы ашық
тақырып деу әлі де артық болар. Дипломатия мен жалпы саясат бір орында
тұратын статикалық заттар емес, олар үнемі қозғалыстағы өзгермелі
құбылыстар қатарында. Халықаралық өмірдегі өзгерістер мен оқиғалар әлемдегі
күштердің ара салмағына ұдайы әсер етуде. Осының нәтижесінде әр елдің
сыртқы саясатының векторы да белгілі дәрежеде ауытқып, өзгеріске ұшырауда.
Сол себепті біздің бүгінгі біліміміз ертең ескіріп қалуының ықтималдығы өте
жоғары. Марат Тәжин: Көне заманнан бері дипломатия өнері әлемге танымал
болған Қытай тәжірибесін біз әлі де зерттеп-үйренуіміз керек - деді.
2007 жылдың 22 маусымда Брюссельде өткен Еуропалық Одақтың
саммитінде Еуро Одақтың Орталық Азияға қатысты жаңа серіктестік Стратегиясы
қабылданды.
Стратегия 2013 жылға дейінгі аралықты қамтиды және Еуропалық Одақ пен
Орталық Азия мемлекеттерінің саяси және экономикалық диалогын өңірлік әрі
екіжақты деңгейде нығайтудың құралы ретінде қызмет етеді. Бұл ретте, өзара
іс-қимылдардың негізгі бағыттарының қатарында демократиялық институттарды
нығайту және заңның мүлтіксіз орындалуы, адам құқығын сақтау, көлік және
энергетика, жаңа қатерлермен күресу, қылмыс пен есірткі таралымына қарсы
әрекет жасау, білім беру, мәдениет, қоршаған ортаны қорғау мәселелері
қарастырылған.
Стратегия Еуропалық одақтың ішкі құжаты екендігіне қарамастан, оны әзірлеу
барысында өңірдегі елдердің, соның ішінде Қазақстанның да пікірлері
қамтылған. Стратегияда оның мазмұны мен құрылымына қатысты біздің
ұсыныстарымыз ескерілген. Орталық Азиялық елдер үшін аса маңыздылығына
байланысты бұл ұсыныстар аймақтық ықпалдастық, экономикалық даму,
энергетика және қауіпсіздік мәселелерін қамтып, құжаттың жекелеген
бөліктеріне негіз болды. Мәселен, Стратегияны жүзеге асырғанда Орталық
Азияның әрбір мемлекетіне қатысты өңірлік және мемлекеттік ерекшеліктерді
ескеру қажеттігі турасындағы тезис.
Стратегия өз кезегінде өңірдегі тұрақтылықты қамтамасыз етуге ықпал ететін,
Қазақстан мен Орталық Азия елдерінің белгілі бір дәрежеде әлеуметтік-
экономикалық дамуына септесуге бағытталған. Біз сондай-ақ стратегияны
тиімді жүзеге асыру Орталық Азия елдерімен өзара сауда айналымының өсуіне,
ішкі өңірлік экономикалық байланыстардың нығаюына және өңірдің әлемдік
экономикаға ықпалдасуына әкеледі деп ойлаймыз. Еуропалық Одақ пен біздің
экономикалық тұрғыдағы ортақ мүдделеріміздің қатарында өңірдің ұлттық
экономикаларын әртараптандырудың нақты тетіктерін әзірлеу мәселесін айту
керек. Стратегияда әртараптандыру тұрақты өсу үшін маңызды екендігі ашық
айтылған. Осыған орай, 2006 жылдың қарашасында қабылданған Қазақстанның
2024 жылға дейін тұрақты дамуға өту Тұжырымдамасын еске алғым келеді. Онда
елдің орнықты дамуы бүгінгі буынның қажеттіліктерін өтей отырып, келешек
ұрпақтың қажеттіліктерін қанағаттандыру мүмкіндіктерін қатерге тікпейтін
даму ретінде айқындалған.
Екінші жағынан, еуропалық тарап Орталық Азия мемлекеттерінің Дүниежүзілік
сауда ұйымына кіруіне жәрдемдесіп, экономикалық және қаржылық жүйелерін
одан әрі жаңғыртуға, инфрақұрылымдарын дамытуға, қазіргі заманғы еуропалық
технологиялар мен инновацияларға, еуропалық рынокқа жол ашуға әзір. Бір
сөзбен айтқанда, бұл Стратегия Еуропалық Одақтың Орталық Азия елдерімен жан-
жақты ынтымақтастықты дамытуға ерекше мән беретіндігін көрсетіп отыр.
(Материал Айқын газетінен Гүлбаршын АЙТЖАНБАЙҚЫЗЫның СІМ маратТәжинмен
сұхбаты алынды.)

ҚР Сыртқы істер министрі М.Тәжин мен РФ Сыртқы істер министрі С.Лавров
кеңейтілген құрамда келіссөздер жүргізді.

Қазақстан мен Ресейдің сыртқы істер министрліктері арасында 2008-ші
жылға арналған ынтымақтастық туралы іс-шаралар жоспарына қол қойылды.
Қазанның 29-ы күні Астанада Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрі
Марат Тәжин мен Ресей Федерациясы Сыртқы істер министрі Сергей Лавров
кеңейтілген құрамда келіссөздер жүргізді. Оның барысында М. Тәжин екі
мемлекет басшыларының ағымдағы жылғы мамырдың 10-ындағы бірлескен
мәлімдемелерін дер кезінде орындаудын қарқынды ете түсуді ұсынды.

2007 жылғы мамырдың 10-ындағы мемлекет басшыларының бірлескен
мәлімдемелерін дер кезінде орындау мақсатында оны орындау жұмыстарын
жеделдету және 2007-2008 жылдарға арналған Қазақстан мен Ресейдің бірлескен
іс-әрекет жоспарын жүзеге асыру мәселелері бойынша сарапшылар деңгейінде
екі елдің сыртқы саясат ведомствалары арасында тоқсандық консультацияларды
өткізуді ұсынамын, - деді келіссөздер барысында М. Тәжин.

Еліміздің сыртқы саясат ведомствосының басшысы ресейлік делегацияны
Қазақстан мен Ресей арасында дипломатиялық қарым-қатынастың орнағанына 15
жыл толуымен құттықтай келе: Мен біздің елдердің сыртқы саясат
ведомстволарының өзара іс-әрекетін және кең ауқымды мәселелер бойынша
консультациялар нәтижелерін айрықша атап көрсеткім келеді, - деп атап
көрсетті.
ҚР Сыртқы істер министрі Марат Тәжин Имашев газ конденсатты кен орнын
бірлесіп игеру үшін Ресей тарапынан өкілетті ұйымды анықтауды жеделдетуді
ұсынды.
Мемлекет басшыларының тапсырмасына сәйкес Имашев газ конденсатты кен
орнын игеру үшін Қазақстан тарабынан жер қойнауын пайдаланушы анықталды.
Бұл біздің ұлттық компаниямыз – ҚазМұнайГаз, - деп атап көрсетті
келіссөздер барысында Сыртқы істер министрі. Имашев кен орнын Ресей
тарабымен бірлесіп игеру мәселелері жөнінде ұсыныстар әзірлеу үшін
ведомствоаралық жұмыс тобы
құрылғанын айтқан М. Тәжин: Осы орайда кен орнын бірлесіп игеру мақсатында
Ресей тарабынан өкілетті ұйымды анықтауды жеделдетуді сұраймыз, - деді.
Қазақстан тарапы Ресейді Каспий бойы газ құбыры құрылысы жобасы бойынша
жұмысты жеделдетуді шақырды.

Отын-энергетикалық сала бойынша үлкен мәселе – Каспий бойы газ құбырының
құрылысы және Орталық Азиядағы газ көліктік қуаттылықтарды дамыту болып
табылады, - деп атап көрсетті бүгін Астанада Ресейдің Сыртқы істер
министрі Сергей Лавровпен өткен келіссөздер барысында ҚР Сыртқы істер
министрі М. Тәжин. Оның айтуынша, екі елдің сарапшылары Қазақстан газын
тасымалдау және транзиттеуде, сондай-ақ салық режимінің тұрақтылығын
ұсынуда әлі келісімге келген жоқ. Мемлекетаралық келісімде қарастырылған
мерзім өтіп кеткенін айтқан М. Тәжин, осыған байланысты Каспий бойы газ
құбырының құрылысын жеделдетуге назар аудару қажеттігін білдірді.
Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрлігі мен Ресей Федерациясының
Сыртқы істер министрлігі арасында 2008-ші жылға арналған ынтымақтастық
туралы іс-шаралар жоспарына қол қойылды.
Құжатқа ҚР Сыртқы істер министрі Марат Тәжин мен РФ Сыртқы істер министрі
Сергей Лавров қол қойды.

Қол қою рәсімінен кейін Қазақстан мен Ресей арасындағы дипломатиялық қарым-
қатынастың орнағанына 15 жыл толуына орай және Қазақстан мен Ресей арасында
екі жақты байланыстарды дамыту мен нығайтуға қосқан үлесі үшін Ресейдің
Қазақстандағы Төтенше және Өкілетті елшісі Михаил Бочарников ҚР Сыртқы
істер министрінің құрмет грамотасымен марапатталды. Сонымен қатар, құрмет
грамотасы РФ Сыртқы істер министрлігінің ТМД елдері істері жөніндегі
департаментінің директоры Максим Пешковқа, Ресейдің Қазақстандағы
елшілігінің кеңесшісі Валерий Швецке табыс етілді.

Сондай-ақ Қазақстан мен Ресей арасындағы дипломатиялық қарым-қатынастың
орнағанына 15 жыл толуына орай РФ Сыртқы істер министрлігінің Төс
белгісімен халықаралық ынтымақтастыққа қосқан үлесі үшін ҚР Сыртқы істер
министрінің орынбасары Анатолий Смирнов және ҚР Президентінің көмекшісі (ҚР
Сыртқы істер министрінің бұрынғы орынбасары - редакцияның анықтамасы)
Нұрлан Оңжанов
марапатталды.
Тұтастай алғанда Қазақстан мен Ресей арасында стратегиялық әріптестікте
қандай
да бір саяси проблема жоқ. Біздің ынтымақтастығымыз тек уақыт тезінен ғана
өтіп қойған жоқ, ол Қазақстанның сыртқы саясатында маңызды бағыттар болып
табылады. Бүгін Астанада Ресейдің Сыртқы істер министрі Сергей Лавровпен
жүргізілген келіссөздерден кейінгі баспасөз мәслихатында ҚР Сыртқы істер
министрі Марат Тәжин осылай айтты.

Келіссөздер барысында екіжақты және көпжақты ынтымақтастықтың кең ауқымды
мәселелері, ең алдымен Қазақстан мен Ресейдің энергетика, сауда-
экономикалық қарым-қатынастары мен гуманитарлық ынтымақтастығын дамыту
мәселелері тақыланды. Сондай-ақ халықаралық проблемалар, соның ішінде
жақында Душанбеде өткен ТМД, ҰҚШҰ, ЕурАзЭҚ-тың Мемлекет басшыларының
Саммитінде
қабылданған құжаттарды жүзеге асыру бағытындағы тетіктер бойынша пікір
алмастық. Сонымен қатар, жақында Тегеран Саммитінен кейін жүзеге асыруды
қажет ететін бірқатар тапсырмалар талқыланды, деді М. Тәжин.

Менің ойымша, бізде ынтымақтастықты дамытудың алаңы үлкен. Ресей Сыртқы
істер министрінің бүгінгі сапары кезінде екі ведомство арасында
консультациялардың барынша мығым тетігін құруда бірқатар келісімдерге қол
жеткізілді, деп атап көрсетті ол.

РФ Сыртқы істер министрі Сергей Лавровтың Қазақстанға ресми сапары кезінде
Мемлекет басшылары берген тапсырмалардың негізгі бөлігі орындалды деп
айтуға болады, деді М. Тәжин.
ҚР Сыртқы істер министрі Марат Тәжин Қазақстан мен Ресей арасында
энергетикалық салада бәсекелестік жоқ деп санайды.

Ағымдағы және жақын болашақтағы уақыт туралы айтар болсақ, Қазақстан мен
Ресей арасында энергетикалық салада ешқандай да бәсекелестік жоқ. Біз
бірқатар салмақты перспективаларды бірлесіп шешудеміз. Мен екі өзін-өзі
толықтырушы экономика және өзін-өзі толықтырушы энергетикалық кешендердегі
ынтымақтастық пен әріптестік туралы сөз қозғауға болатынына сенімім мол,
деп атап көрсетті
бүгін Астанада Ресей Сыртқы істер министрі Сергей Лавровпен жүргізілген
келіссөздерден кейінгі баспасөз мәслихатында М. Тәжин.

Өз кезегінде С. Лавров біздің елдер энергетика саласындағы жобаларды
бірлесіп әзірлеп жатқандығын атап көрсетті. Мемлекет басшыларының бізге
берген энергетикалық кешендердегі барлық қол жеткізілген уағдаластықтар,
соның ішінде Ресей, Қазақстан және Түрікменстан арасындағы Каспий бойы газ
құбыры жөніндегі уағдаластық та орындалатын болады, деді ол.
Қазақстан ЕурАзЭҚ аясындағы біртұтас тарифтік және кедендік саясат
жөніндегі
құжаттар пакетінің осы жылы қабылданатынына үмітті.
Беларус, Қазақстан және Ресейдің келісілген сауда, кеден және тариф
саясатын құруға бағытталған үкіметаралық келісімдер пакеті 2007-ші жылдың
желтоқсанында өтетін ЕурАзЭҚ-тың Үкімет басшылары деңгейіндегі
мемлекетаралық кеңесінің отырысы барысында қабылданады деп үміттенеміз,
деді М. Тәжин.

ЕурАзЭҚ-та жинақталған нәтижелі қолданыстағы тетіктер ағымдағы жылғы
қазанның басында Душанбеде Беларус, Қазақстан және Ресейдің кеден одағының
құрылымын анықтайтын базалық құжаттарға қол қоюға мүмкіндік берді, деді
министр.

М. Тәжин сонымен қатар ТМД аясында көпжақты ынтымақтастықты бұдан былай да
нығайту қажеттігін айтты. Ағымдағы жылғы қазанның 5-інде Душанбеде өткен
ТМД Мемлекет басшыларының кеңесінің отырысында Достақтықты одан әрі дамыту
тұжырымдамасының қабылданғанын және оны жүзеге асырудың іс-шаралар жоспары
бекітілгенін еске салған министр: Біз 2008-ші жылы ТМД-ға қатысушы
мемлекеттердің келісілген көлік саясатының ортақ көзқарасын әзірлеу
жөніндегі жұмыс тетігін құрсақ деп отырмыз, деді.

(ҚазАқпарат-тан алынды)

Сауытбек АБДРАХМАНОВ:

Нұрсұлтан Назарбаевтың елге еткен ересен еңбегін айтқанда көп қозғала
бермейтін тақырыптың бірі – Елбасымыздың кадр саясатындағы тосын
шешімдерінің мемлекеттік мәселелерге жасаған ықпалы.
Президент Аппаратында жұмыс істейтін кезіміз еді. КазГУ-дің кафедра
меңгерушісі Марат Тәжин бөлім меңгерушісінің бірінші орынбасарлығына
бекітілетін болды. Аппарат жұмысының ерекшелігін, қойылатын талаптарды
айтып, әңгіме өткізу маған тапсырылды. Бөлім меңгерушісінің орынбасары
болатынмын.
Ертеңінде жаңағы жігіт кабинетімізде отырды. Алғашқы сәттерден-ақ
біраз жайға қанығып та, сүйсініп те, таңданып та үлгердім.
Анкетасын ұсынғаннан көзім әкесінің есіміне түсті: Мұхамбетқазы. Кезінде
белгілі партия қызметкері, обком хатшысы болған Мұхамбетқазы Тәжиннің ұлы
екен. Онан кейін қарағаным туған жылы: 1960. 32-ге жаңа толған екен. Ғылыми
дәрежесі: социология ғылымдарының докторы. Ғылым докторлығын отызында алған
екен. Қазір ғой жас докторлардың қоғадай жапырылып жүргені, ал ол кезде
мұның өзі кәдімгідей таңсық жай болатын. Үш еңбегі шыққан екен:
“Региональное исследование в СССР” (1988), “Непроизводственная активность
городского населения в СССР” (1989), “Человек. Регион. Город” (1990)... Ең
қызығы, алғашқы екеуі Лондонда басылған екен... Cүйсінуім енді таңдануға
ойыса бастады. Қазір ғой ағылшыншаға ағып тұрғандардың бір-біріне
соқтығысып жүргені, ал ол кезде шет тілді соншама жетік білу кәдімгідей
таңсық жай болатын. Таңсық көріп, таңданғаннан “собеседование” өткізіп
отырған аппарат адамы тұрмақ, басқа адам айтса да жараспайтын бір сөздің
ауыздан шығып-ақ кеткені:
– Лондонда... сонда... ағылшын тілінде ғой?..
Сұрағымның түрін... Әрине, ағылшын тілінде. Британияда кітап басқа қай тілде
басылушы еді?!.. Марат ішінен осылай ойлаған да шығар, бірақ, айтуын
басқаша айтты:
– Ол жақта кітап шығарудың басқа жолы болмады...
Қатырды. “Келмей жатып есеп 1:0”, дедім мен. Екеуіміз де күліп жібердік.
Әдемі, мәдениетті юморына тағы бір сүйсіндім.
Марат Тәжинмен алғаш рет осылай танысып едік. Арада бірер күн өткен соң ол
бөлім меңгерушісінің бірінші орынбасары болып тағайындалды. Шамада жарты
жылдан кейін бөлім меңгерушісі қызметіне жоғарылатылды. Мен бірінші
орынбасарлыққа бекітілдім. Марат Мұхамбетқазыұлымен жақын араласқан кезеңім
сол тұс. М.Тәжиннің қызметке қабылдануы аппарат жұмысындағы талдамалық
әлеуетті еселеп арттырып жібергеніне алғашқы айлардың өзінде көзіміз жетті.
Ол туралы жазылған сирек мақалалардың бірінде: “1985 жылы Марат Тәжин
философия ғылымдарының кандидаты деген алғашқы ғылыми атағын алды. Алайда
мұнан кейін ол философиямен айналысқан жоқ”, деп жазылыпты. Шын мәнінде, ол
философиямен ұдайы айналысады. Әсіресе, қоғам дамуының философиялық
мәселелеріне келгенде Тәжинмен теңесер ойшыл бізде онша көп емес. Бөлім
қызметкерлерінің басын қосқан жұмыс бабындағы әңгіменің өзінде-ақ ол
Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде орнығуының талай-талай
тұжырымдамалық түйіндерін айтып тастайтын. Оның кез келген қызметкерге қояр
басты талабы орындаушылық емес, ойшылдық болатын. Тәуелсіздік таңы атқанға
дейін бізден, бүкіл республикадан, оның басшылығынан тек орындаушылық талап
етіліп келгенін, нені орындау керектігі Мәскеуде ойластырылып
келгенін, сонан барып өз бетінше ойлаудың, өз бетінше шешім қабылдаудың
дағдысы қалыптаспағанын ескерсек, мұның өзі жас мемлекеттің жас аппаратына
айырықша қажет қасиет еді. Ол жылдар халықтың әлі де әрі-сәрі күйде жүрген
кезі болатын. Идеология десе-ақ жұрттың санасына Компартия, оның үгіт және
насихат бөлімі сарт ете қалатын да, талайлар сол ұғымның өзін архаизмге
жатқызуға жақын тұратын. Сондай жағдайда, 1993 жылдың басында Президент
идеологиялық жұмыс мәселелері бойынша республикалық кеңес ұйымдастыруды
тапсырды. “Кез келген, әсіресе, дамушы мемлекетте көзқарастар мен
идеялардың бүкіл кешені ішкі және сыртқы саясатты жүзеге асыру, ғылымды,
мәдениетті, білімді дамыту, жаңа адамгершілік құндылықтарды орнықтыру
мақсатында жасалып отырса, идеология хақында бөтен сөздің не жөні бар?
Қазіргі заманғы үлгідегі қоғам идеологиялық деп айқындайтын жүйе болмайынша
өмір сүре алмаса керек. Осыны жан-жақты қараңдар, жұрттың басын қосып,
талқылайық”, деп қадап айтыпты Елбасы. Кеңесті дайындау барысында Марат
Тәжиннің ғалымдылығы да, алымдылығы да, шалымдылығы да келісті көрінді.
Президент баяндамасында сол тұста ел санасында едәуір ықпалды болып тұрған
үш тұғырнамаға – социалистік тұғырнамаға, дәстүрлілік идеологиясына және
либералдық идеяларға терең талдау жасалды. Алғашқы жылдардағы
ауыртпалықтардан қажыған талайлар қайта келуін көксей бастаған социалистік
тұғырнаманың елді қандай күнге жеткізгені, орала қалса нендей күйге
түсіретіні айтылды, халықтық қайнарларға арқа сүйейтін дәстүрлілік
идеологиясының артықшылықтары мен олқы тұстары талданды, либералдық
идеялардың Батыс өркениетінің ұзақ та санғасырлық эволюциясының нәтижесі
екендігі, оларды Қазақстанға сол күйінде көшіре салуға тырысу сипаты мен
мұраттары табан астында өзгертуге көнбейтін мәдениет атты күрделі құбылысқа
қандай нұқсан келтіретіндігі дәлелденді. Ақыр аяғында Нұрсұлтан Назарбаев
жан-жақтан ұсынылып жатқан үш тұғырнаманың үшеуі де Қазақстан қажетін ақтай
алмайтынын, бізге біріктіргіш бастаулары бар жедел жаңғыру, яғни
модернизация тұғырнамасы қажет екенін дәлелдеп шықты. Қазақстан қазір де
сонау 1993 жылы Президент айқындап берген жолмен – жедел жаңғыру жолымен
жүріп келеді.
Аталған кеңестің артынша-ақ, 1993 жылдың маусым айында Марат Тәжин
Президент Аппараты Басшысының орынбасары – Ақпараттық-талдау орталығының
жетекшісі болып жоғарылатылды, арада бір жарым жылдан кейін Мемлекеттік
кеңесші қызметіне тағайындалды. Оған Елбасымыздың осы жылдар ішінде дәйім
жоғары лауазымды қызметтерді сеніп тапсыруы Тәжиннің ел өмірінің шешуші
белестерінде түйінді мәселелердің талқылануына қатысуына жағдай жасады. Ол
жағдайды Тәжин ел мүддесіне барынша пайдалана білді. Бізде: “Қызмет –
қолдың кірі”, дейтін бір сөз бар. Әркім-әркім-ақ әредікте айтып қойып
жатады. Жалаңқабат, жеңіл сөз. Соны әу баста біреу қызметтен түсіп қалған
біреуді жұбату үшін ойлап тапқан болса керек, тегі. Әйтпесе, елім деген,
жерім деген азаматқа лауазымды қызмет сол елге, сол жерге жақсылық жасаудың
жолын ашатын мол мүмкіндік емес пе? Президенттің ұлттық қауіпсіздік
мәселелері бойынша көмекшісі – Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы, Ұлттық
қауіпсіздік комитетінің төрағасы, Президент Әкімшілігі Басшысының бірінші
орынбасары қызметтерінде Марат Мұхамбетқазыұлы қашанда мемлекет мүддесін
жаһандық құбылыстар, әлемдік үдерістер тұрғысынан зерделейтіндігімен
ерекшелене білді. Оны ҰҚК төрағасы қызметіне тағайындауына орай Президент:
“М.Тәжин соңғы тоғыз жылда менімен жұмыс істеп келеді, еліміздің ішкі және
сыртқы саясатын біледі, ой-өрісі кең. Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы
қызметінде құқық қорғау органдарының, соның ішінде қауіпсіздік органдарының
мәселелерімен айналысты, еліміздің экономикалық, ақпараттық қауіпсіздігінің
бағдарламаларын талдап жасады”, деген болатын. Иә, Тәжиннің ұлттық
қауіпсіздік стратегиясын қалыптастыруға қосқан үлесі үлкен. 1999 жылы
Қауіпсіздік кеңесі хатшылығына кіріскен кезде Кремльде, Ақ үйде талай
болғанын, Орталық барлау басқармасының үш бірдей бұрынғы директорларымен
кездесуін әңгімелесе неше түрлі қызық жайға қанығасыз. Сол жылдарда
жасалған ұлттық қауіпсіздіктің орта мерзімді бағдарламасы осы саладағы
көптеген заңдардың арқауына алынған. Әскери доктринаны жасау кезінде қол
жеткен елдің қорғаныс қажетіне жұмсалатын қаржы ішкі жалпы өнімнің 1
пайызынан кем болмауы керек деген қағидат әскердің ең зәру мәселелерін ең
қиын кезде шешуге, қуатты, осы заманғы армия қалыптастыруға бағытталған
әскери реформаны қолға алуға мүмкіндік берді, еліміздің ТМД-ның Ұжымдық
қауіпсіздік шарты аясындағы міндеттерін мүлтіксіз орындауына жол ашты. ҰҚК
төрағасы ретінде ол мемлекеттік шекараны қорғауды күшейтудің өте қиын
түйіндерін шеше алды, лаңкестік ұйымдардың жолы кесілді, шекара және кеден
тәртібі қатайтылды, есірткі трафигіне тосқауыл күшейтілді.
М.Тәжиннің өз мамандығы экономист екендігін бүгінде біреу біліп, біреу
білмейді. Ал негізінде оның мықтылығының бір сыры да осында. Заманында
республиканың белді оқу орны атанған Нархоздың Лениндік стипендиаты, Лондон
университетінің докторанты болған Марат Мұхамбетқазыұлының ең қымбат қыры
қайсы дегенде өз басымыз экономикалық прагматизм мен философиялық
тереңдіктің бір тұлғаның бойынан табылуы дер едік. 2003 жылдың 14 мамырында
Мәскеуде өткен “ХХІ ғасырдағы Ресей-Қазақстан ынтымақтастығы. Қауіпсіздікті
қамтамасыз ету мен лаңкестік қатеріне қарсы тұру мәселелері” атты
конференцияда қазақстандық профессор Марат Тәжин айтқан мына ойға сол тұста
әлемдік шырмауық – Интернет кеңістігінде жиі-жиі сілтеме жасалды: “Қалай
деп атасақ та, сыртқы қарсылас бізді біріктіретін басты фактор бола
алмайды. Баяғыда өтіп кеткен соғыс даласында қару кезену деген – тозығы
жеткен түсінік. Бүкіл Еуразия кеңістігіне қатер төндіретін нақты қауіп
басқа – әлемдік экономикалық және технологиялық дамуда артта қалу, басқаша
айтсақ, жаһандық рынокта бәсекелестігімізді төмендетіп алу”, “Орталық Азия
үшін таза ауыз судың жетіспеуі бен Ладен қатерінен еш кем емес”, “Орталық
Азиядағы гидроэнергетика дамуының бірлескен бағдарламасын Ресей және
Қазақстан капиталын қостыра отырып жүргізу болашақтағы қауіпсіздік
инфрақұрылымын қалыптастыруда елеулі орын алар еді”, деген болатын ол
сонда. Біз жақында кейіпкерімізден осы ойын таратып айтуын сұрадық.
Сөйтсек, Марат аспирант кезінде Павлодар-Екібастұз, Маңғыстау территориялық-
өндірістік кешендерінің мәселелерімен, Сібір өзендері арнасының бір бөлігін
Қазақстан мен Орта Азияға бұру проблемасымен айналысқан екен. Қызық
болғанда, Марат Мұхамбетқазыұлы Сібір суын осы жаққа жеткізу әлі де қайта
қаралуы, бір Одаққа бірігіп, бір орталықтан басқарылып тұрғанда шешілмеген
мәселені экономикалық көкейге қонымдылық шешуі мүмкін деп санайды. Оның
есептеуінше, бұл өңірдің таза ауыз су мұқтажына 1 текше километрдің өзі
жетіп жатыр. Еліміздегі ірі өзендердің бәрі шеттен бастау алатынын
ескерсек, бұл мәселенің қандайлық көкейкестілігін сезіну қиын емес. “Әлемде
мұнайдың аса мол қорына ие бола тұра, өкінішке орай, өздерінің тарихи
мүмкіндіктерін қолдан шығарып алған талай елдің мысалы бар. Мәселен,
Нигерияны алайық. Бүгінгі заманда күніңді мұнайға қаратып қою өте-мөте
қауіпті, оған жол беруге болмайды, ел басшылығы мұндай ұстанымның ұшпаққа
шығармайтынын анық біледі. Сондықтан да қазір Қазақстанда жалпы құны
миллиард долларға жуықтайтын 62 жоба жүзеге асырылып жатыр. Әңгіме
негізінен өңдеуші өнеркәсіп, қызмет көрсету салаларында шоғырланған шағын
және орта бизнесті қолдау жөнінде болып отыр. Міне, сондықтан да әңгіме
Қазақстанның Бүкіләлемдік сауда ұйымына өтуі жөнінде болып отыр, өйткені,
тәуекелге бас тігуге тура келетініне қарамастан, БСҰ-ға өтпейінше,
Қазақстанды мына дүниеде бәсекелестікке қабілетті ел ету мүмкін емес”,
дейді ол.
Марат Тәжин Қауіпсіздік кеңесінің хатшысы қызметіне осымен үшінші рет
шақырылып отыр. Байқап қарасаңыз, Президент бұл қызметті Тәжинге жаһандық
жаңа сынақтар алға тартылған тұстарда тапсыратын сияқты. Сонда Елбасының
ерекше қамдайтыны – экономикалық қауіпсіздік. Оның құрылымдық,
технологиялық, институттық және қаржылық қырлары бөліп алынып, әрқайсысы
бойынша сала-сала бағдарламалар жасалған. Президент басты идеясын айтып,
командасы әрі қарай дамытып алып кеткен Еуразия Одағы туралы ұсыныстың
ЕурАзЭҚ құрылымына айналғанының өзі Қазақстанның ТМД-дағы ықпалдастықтың
басты қозғаушы күші, тағдыр табыстырған, тарих тоғыстырған елдер арасындағы
достықтың басты дәнекері ретіндегі беделін биіктете түсті.
Әдетте дау-дамайға араласпайтын, журналистермен жүздесуден шет жүретін,
томаға-тұйық, жұмбақ жан саналатын Тәжин ел намысы, ұлт абыройы таразыға
түскен тұста жігер жанып, жарқылдап шыға келеді, алдаспандай айшықты сөзін
айтып-айтып, жазып-жазып тастайды. Ондайда Тәжиннің тегеурінді тұжырымы да,
төгілген тілі де, тіпті кәсіби журналистердің өзі қызығатындай
жедеғабылдығы да көмекке келеді. Алматыдағы Еуразия медиа-форумындағы сөзі
солай шығып еді. Еуропадан, Америкадан шақырылған ағайындар бәрімізді
алдына үйіріп қойып, қалай өмір сүру керектігін үйрете бастады, кейбіреуі
тіпті ашықтан-ашық ұсыныстар жасауға көшті. Сонда сөзін ағылшынша ағылтқан
Марат Тәжиннің Орталық Азия елдеріндегі демократиялық дамудың күрделі
үдерісі, мемлекеттік тәуелсіздіктің мәні туралы тереңнен толғай келіп:
“Қазақстанның, Өзбекстанның, Қырғызстанның, Тәжікстанның тағдыры
Вашингтонда, Лондонда, Берлинде, Парижде шешілмейді, бұл елдердің тағдыры
Астанада, Ташкентте, Бішкекте, Душанбеде шешіледі”, дегені талайдың ойын
бойына суық су құйғандай сергітіп жібергені, мұнан кейінгі әңгіменің ауаны
өзгеріп сала бергені есімізде. Тағы бір мысал айтайық. 2004 жылғы 16
қыркүйекте “Известия” газетінде Мәскеу діни академиясының профессоры,
диакон Андрей Кураевтың “Как относиться к исламу после Беслана?” деген
мақаласы жарияланды. Қаныңды қайнататындай мақала. Ислам діні о бастан
лаңкестікке жақын, бұзықтыққа бейім деп тұрып келтірген. Ертеңінде таңертең
М.Тәжин кабинетіне шақырды. Әкімшілік Басшысының бірінші орынбасары кезі
еді. “Біз бұған үнсіз қала алмаймыз. Жұрт дұрыс түсінетіндей мақала
беруіміз керек. Мен өз ойымды қағазға түсіріп едім, осыны көрсеңіз”.
Қарасам – 10 беттік мақала. Тақырыбы: “Беслан – не порождение Ислама”.
Түнде жазып келіпті... Сол күні нөмірге салдық. “Егемен Қазақстанда” 18
қыркүйек күні шықты. “Адам бөгде кәсіби салаға қол сұққанда, оның
өрескелдікке ұрынары сөзсіз. Лаңкесшілдіктің өзінің тарихында да, өзінің
осы заманғы болмысында да діни тамырлары болған емес. Саяси лаңкесшілдік
біртұтас және идеологиялық тұрғыда түсіндірілген құбылыс ретінде он
тоғызыншы ғасырда пайда болды. Жиырмасыншы ғасырдың басында ресейлік
тарихтағы ең бір жарқын тұлға, шын мәніндегі ұлы орыс Петр Аркадьевич
Столыпиннің қазасымен аяқталған патша шенеуніктерін өлтіру православие
немесе иудей өкілдері ділінің ерекшелігі емес, Ресей революционаризмінің
бір бұтағы болды. Жиырмасыншы ғасырдың екінші жартысындағы еуропалық
солшылдар мен оңшылдардың елірушілігін ешкім де христиандық фундаментализм
деп атаған жоқ. Латынамерикандық лаңкесшілдікті “қалалық гверилья”
теориясын жасаушылармен бірге католиктік сананың ерекшелігі деп атау
ешкімнің басына келе қойған жоқ. Баск лаңкестерін ешкім де діни
сепаратистер деп кінәлаған жоқ. ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.