Табиғатты пайдалану экономикасының міндеттері мен проблемалары



КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..


ТАБИҒАТТЫ ПАЙДАЛАНУ ЭКОНОМИКАСЫНЫҢ МІНДЕТТЕРІ МЕН ПРОБЛЕМАЛАРЫ
1 Экономикалық өсудің және экономикалық дамудың теориясы мен түсініктері, оның негізгі қарастыратын мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
2 Экономикалық . экологиялық саясат және оның қазіргі таңдағы маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
3 Табиғатты пайдалану экономикасының негізгі идеясы. оның міндеттері мен проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қолданылған материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
Қоғам мен табиғат арасындағы өзара байланыс бүгінгі таңдағы проблемалардың бастысы болып отыр. Қазіргі уақытта табиғатта және экономикалық дамуда экологиялық тепе – теңдікті сақтау міндеттері өзара байланысты. Өйткені, табиғат байлығын аяусыз сарқа пайдаланып, бейберекет ластаумен экономиканың қалыпты дамуын өамтамасыз ету мүмкін емес. Табиғи – ресурстық әлеуеттің шектеулі екендігін және ғаламдық экологиялық апаттың жылжып келе жатқандығын әлем қауымдастығының жете түсінуі нәтижесінде туындаған тұрақты даму идеясы осынау тығырықтан шығудың жолын іздеуге адамзатты мәжбүр етеді.
Қоршаған ортаны сауықтыруға ықпал етуде және экономиканың тұрақты дамуына жағдай жасауда табиғатты пайдалануды кешенді және үйлесімді түрде қалыптастыру ісі-әлем елдерінің алдында тұрған маңызды проблема болып табылады, сондықтан қоғам мен табиғат арасында өзара қайшылықтар кедергісінен өту - өндіріс пен экономиканы экологияландыру болмақ. Қазіргі Қазақстан мемлекеті үшін Семей аумағы, Арал проблемасы мен қатар экономиканы дұрыс жоспарламау салдарынан болып отырған Каспий проблемасы, қалаларымыздың ауа тазалығын шешу уақыт күттірмейтін проблемалар. Сондықтанда Қазақстан Республикасы әлемдік қауымдастықпен бірге осы проблемаларды шешуде көп күш пен қаражат жұмсауы керек, ал ол үшін біріншіден экономика саласын реттеу маңызды аспектілерінің бірі. Бекерден бекер емес, қазіргі таңда табиғатты пайдалану экономикасы, яғни экономикалық өсім мен экологияны қатар алатын сала ретінде маңызды ғылыми пән ретінде қалыптаса бастады.
Осылардың шешімін табу үшін экономика саласында мамандардың экономика мен табиғатты пайдалануды ұйымдастыру және экология негіздерінің ауқымындағы білімін талап етеді. Кез-келген кәсіпорын болсын, қазіргі өзекті экологиялық сауаты бар мамандарды тартуға көп көңіл бөлу
үстінде. табиғатты пайдаланудың механизімі дұрыс жоспарланған кезде ғана экономиканың тиімділігіне, экологияның тазалығына қол жеткізуге болады. Ал алдымен, әлем, соның ішінде Қазақстан Республикасының азаматтары мен билік өкілдері экономикалық өсімді не экологияны бірінші қоямай екеуін де қатар дамытуды жете түсінуі қажет. Бұл салада мемлекеттің жетістіктерімен қатар кемшіліктері де бар. Осы курстық жұмысымның негізгі мақсаты – экология мен экономикалық өсімнің қатар жүруінің маңыздылығы, бар проблемалардың теориялық және әлемдік пратикалық шешімі, сонымен қатар нормативтік-құқықтық құжаттардың реттелуі болып табылады.
1. Экономикалық теория, оқулық ҚР ҒА академигі, э.ғ.д. Аубакиров Я.А., э.ғ.д., проф. Байжумаев Б.Б., э.ғ.д., доцент Жақыпов Ф.И., аға оқытушы Табеев Т.П., Алматы, 1999ж. (3 бөлім. 149-153 б).
2. Экономикалық теория. Оқулық. э.ғ.дғ., РФ ғылымына еңбегі сіңген қызметкер А.И. Добрынин, э.ғ.д., Л.С. Тарасевич. С-Петербург, 1997, 2001; (18,19 тарау)
3. Жалпы экономикалық теория (политэкономия). Оқулық. П.В. Плеханов ат. Ресей экономикалық академиясы, академик В.И. Видяпин, академик Г.П. Журавлева. М., 1995, (27, 29, 30 тарау).
4. Лившиц А.Я. Введение в рыночную экономику. 2 бөлім, 12, 13 тарау.
5. С. Меньшиков Новая экономика. –М., 1999.
6. Курс экономической теории. /Под общей редакцией проф. М.Н. Чепурина., проф. Е.А. Киселевой - Киров, «Аса», 2004.
7.Экономическая теория. Теория свободного рынка. /К. Хорвар, Г. Журавлева, Н. Эриашвили.-М., 1998.
8. Экономическая теория. Учеб. пособие. /Н.Н. Соловых и др.-М., 1998.
9. Основы экономической теории: Учеб. пособие. /Под. ред. В.Д. Камаева.-М., 1996
10. Зубко Н.М. Экономическая теория.- Минск, 1998.
11. Курс экономической теории: Учебник. /Под общ. Ред. Чепурина М.Н., Кисилевой Е.А. –Киев, 1999.
12. Гайнулин Ф.Р. Введение в экономическую теорию. – Алматы, 1997.
13. Основы экономической теории: Учеб. пособие. /В.Л. Клюня, М.Л. Зеленкевич, Н.В. Черненко и др.; /Под ред. В. Л. Клюни.- Мн., 1997.
14. Экономикалық теория бойынша практикалық оқу құралы / Ержан Байғожаұлы Жатқанбаев жетекшілігімен авторлық ұжым дайындады. –Алматы, 2006.-300 бет. Ред. алқа: э.ғ.д. Бимендиева Л.А. (жауапты редактор), э.ғ.д., профессор Жатқанбаев Е.Б. э.ғ.д., доцент Күренкеева Г.Т.
15. Табиғатты пайдалану экономикасы. Мамыров, Үпішев, Алматы 2005ж.
16. Сагимбаев Г. «Экология и экономика» Алматы 2005ж,
17. Глухов В. Экономические основы экологии. 1995ж.
18. Джозев Э. Стиглицтің мақаласы. ( лауреат Новолевской премии по экономике 2001 года, профессор Колумбийского университета (Нью-Йорк)) , Киото хаттамасы (Жапония)
19/Қазақстан Республикасының «Қоршаған ортаны қорғау туралы» заңы
20. www. egemen. kz - Егемен Қазақстан сайты
21. www. akorda. kz - ҚР Президеттінің сайты
22. www. e. gov. kz – ҚР Үкіметінің сайты
23. «Статистика», М.В. Ионина, Новосибирск, 1997ж.
24. Статистические сборники Агенства РК по статистике, 2005г.

Пән: Экономикалық география
Жұмыс түрі:  Материал
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 13 бет
Таңдаулыға:   
ЖОСПАР

КІРІСПЕ ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Табиғатты пайдалану экономикасының міндеттері мен проблемалары
1 Экономикалық өсудің және экономикалық дамудың теориясы мен түсініктері,
оның негізгі қарастыратын
мәселелері ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
2 Экономикалық – экологиялық саясат және оның қазіргі таңдағы
маңызы ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
3 Табиғатты пайдалану экономикасының негізгі идеясы. оның міндеттері мен
проблемалары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .
... ... ... ... ... ... ... ... ...

Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...
... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..

Қолданылған
материалдар ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..
... ... ... ...

КІРІСПЕ

Қоғам мен табиғат арасындағы өзара байланыс бүгінгі таңдағы
проблемалардың бастысы болып отыр. Қазіргі уақытта табиғатта және
экономикалық дамуда экологиялық тепе – теңдікті сақтау міндеттері өзара
байланысты. Өйткені, табиғат байлығын аяусыз сарқа пайдаланып, бейберекет
ластаумен экономиканың қалыпты дамуын өамтамасыз ету мүмкін емес. Табиғи –
ресурстық әлеуеттің шектеулі екендігін және ғаламдық экологиялық апаттың
жылжып келе жатқандығын әлем қауымдастығының жете түсінуі нәтижесінде
туындаған тұрақты даму идеясы осынау тығырықтан шығудың жолын іздеуге
адамзатты мәжбүр етеді.
Қоршаған ортаны сауықтыруға ықпал етуде және экономиканың тұрақты
дамуына жағдай жасауда табиғатты пайдалануды кешенді және үйлесімді түрде
қалыптастыру ісі-әлем елдерінің алдында тұрған маңызды проблема болып
табылады, сондықтан қоғам мен табиғат арасында өзара қайшылықтар
кедергісінен өту - өндіріс пен экономиканы экологияландыру болмақ. Қазіргі
Қазақстан мемлекеті үшін Семей аумағы, Арал проблемасы мен қатар
экономиканы дұрыс жоспарламау салдарынан болып отырған Каспий проблемасы,
қалаларымыздың ауа тазалығын шешу уақыт күттірмейтін проблемалар.
Сондықтанда Қазақстан Республикасы әлемдік қауымдастықпен бірге осы
проблемаларды шешуде көп күш пен қаражат жұмсауы керек, ал ол үшін
біріншіден экономика саласын реттеу маңызды аспектілерінің бірі. Бекерден
бекер емес, қазіргі таңда табиғатты пайдалану экономикасы, яғни
экономикалық өсім мен экологияны қатар алатын сала ретінде маңызды ғылыми
пән ретінде қалыптаса бастады.
Осылардың шешімін табу үшін экономика саласында мамандардың экономика
мен табиғатты пайдалануды ұйымдастыру және экология негіздерінің
ауқымындағы білімін талап етеді. Кез-келген кәсіпорын болсын, қазіргі
өзекті экологиялық сауаты бар мамандарды тартуға көп көңіл бөлу
үстінде. табиғатты пайдаланудың механизімі дұрыс жоспарланған кезде ғана
экономиканың тиімділігіне, экологияның тазалығына қол жеткізуге болады. Ал
алдымен, әлем, соның ішінде Қазақстан Республикасының азаматтары мен билік
өкілдері экономикалық өсімді не экологияны бірінші қоямай екеуін де қатар
дамытуды жете түсінуі қажет. Бұл салада мемлекеттің жетістіктерімен қатар
кемшіліктері де бар. Осы курстық жұмысымның негізгі мақсаты – экология мен
экономикалық өсімнің қатар жүруінің маңыздылығы, бар проблемалардың
теориялық және әлемдік пратикалық шешімі, сонымен қатар нормативтік-
құқықтық құжаттардың реттелуі болып табылады.

1 Экономикалық өсудің және экономикалық даму теориясы

Кез-келген ұлттық экономиканың қалыпты жағдайы қоғамда әрекет ететін
қарама-қайшылықты күштердің динамикалық тепе-теңдігін көрсетеді. Сондықтан
экономикалық өсуді және экономиканың дамуын қарастырғанда макроэкономикалық
көрсеткіштердің жалпы экономикалық жалпы экономикалық тепе-теңдіктен
ауытқуын сипаттайтын, қалыпты жағдайлар туралы да сөз қозғалады.
Экономикалық өсу дегеніміз – бұл қоғамдық өндірістің өсуі сапалы
түрде жетілдірілуі. Экономикалық өсу белгілі бір уақыт аралығында ұлттық
экономиканың дамуын сипаттайды, яғни нақты ұлттық табыстың, нақты ЖІӨнің
артуы кезіндегі ұлттық шаруашылықтың дамуы. Мағынасы бойынша, экономикалық
өсу өз құрамына өндіріс нәтижесінде жаңа үдемелі теңдіктердің қалыптасуын
қосатын, экономикалық даму процесінің бір нысаны болып табылады. Даму – бұл
көп өлшемді процесс, оның құрамында техникалық экономикалық, әлеуметтік,
саяси саладағы терең түбегейлі өзгерістер кіреді. Л. Бальцерович бойынша
экономикалық даму қарқынын анықтайтын факторлар төрт топқа бөлінеді:
1. Экономика дамуының бастапқы деңгейі (мысалы, жан басына
шаққандағы табыспен өлшенетін);
2. Адам капиталы, яғни халықтың білім деңгейі, денсаулығы;
3.Шаруашылық жүргізудің ішкі шарттары, яғни экономикалық құрылыс;
4. Шаруашылық жүргізудің сыртқы шарттары, яғни әлемдік
конъюктурасы;
Экономикалық даму оң және теріс динамикада болуы мүмкін. Ал,
экономикалық өсу экономикалық дамудың оң динамикасы болып табылады.
Экономикалық өсудің базасы болып өндіріс және ұдайы өндіріс
тиімділігі болып табылады. Өндіріс пен ұдайы өндіріске талдау жасамай,
экономикалық өсуге өол жеткізу мүмкін емес. Сонымен, экономикалық өсу –
бұл экономика дамуының оң динамикасын сипаттайтын, экономикалық
элементтердің (жұмыссыздық, баға, өндіріс, т.б.) дмау бағыты. Сонымен
қатар, экономикалық өсу – бұл номиналды және нақты ЖҰӨнің өсуіне әкелетін
қозғалыс, яғни елдің экономикалық қуатының артуының негізі. Сондықтан
экономикалық өсу мемлекеттің экономикалық саясатының басты мәселесі болып
табылады.
Нақты экономикалық өсу – экономикадағы негізгі қайшылықты
(ресурстардың шектеулігі мен қоғамдық қажеттіліктердің шексіздігі
арасындағы) жаңа деңгейде шешу. Ол екі тәсілмен шешілуі мүмкін:
а) Өндірістік мүмкіншіліктерді арттыру арқылы (жаңа ресурстарды,
өндіріс процессіндегі жаңа мүмкіншіліктерді қолдану)
б) Қолда бар өндірістік мүмкіншіліктерді тиімді пайдалану және
қоғамдық қажетткіліктерді жетілдіру арқылы (темекі шегумен, нашақорлыққа
қарсы күрес, адамның өзін-өзі жетілдіруі, мәдениетті дамыту).
Тағы бір көңіл бөлетін ұғым қазіргі экономикалық өсу. Қазіргі
экономикалық өсу – нақты ұлттық табыстың өсу қарқынының халық санының өсу
қарқынынан тұрақты түрде жоғары болуы. Қазіргі экономикалық өсуіне тән
белгілер:
1. Жан басына шаққандағы ЖІӨ өседі.
2. Халықтың білім деңгейі жоғарылайды.
3. Аграрлық сектордың үлесі азаяды.
4. Урбанизация процесі жеңілдейді.
5. ЖІӨгі экспорттың үлесі артады.
6. ЖІӨгі жинақ үлесі біртіндеп өсе бастайды.
7. Экономика мен әлеуметтік саяси даму арасында тығыз байланыс
туындайды(демократиялану процесі)
Экономикалық өсудің қарқыны мен экономикалық өсу сапасының жоғарлануы
арасында белгілі бір алшақтық болатынын айта кету керек. Өсудің жоғарғы
қарқыны қосу сапасының төмендеуі арқылы болуы мүмкін.
Мысалы, еңбек шығындарының артуына, сол арқылы экономикалық өсу қарқынын
өсіретін жұмыс күнінің ұзаруы немесе еңбек интенсивтілігінің өсуі өз
кезегінде экономикалық өсу сапасына кері әсер етеді, яғни бос уақытты
азайтады. Керісінше, төмен және теріс экономикалық өсу қарқыны сапалы өнім
шығару негізінде тұтынуды қанағаттандырумен қатар жүруі мүмкін. Сондықтан
да көп экономистердің ойы бойынша өсу аса жоғарғы қарқынды
(9-10%) болса да, төменболса да (2-3%) экономикалық өсудің тұрақты қарқыны
болу керек.
Экономикалық өсу өндіріс көлемі мен сұраныс өсетін экономиканың
жағдайымен анықталады және құлдыратуға қарсы тұрады. Сонымен қатар, ол
экономикалық саясаттың басты мақсаты болып табылады және экономиканың
циклдық ауытқуын жоя алмағанын өзінде, оны төмендетуге бағытталады. Сондай-
ақ, дамудың объективті мүмкіндіктері жағдайында үздіксіз және барынша
жоғарғы экономиаклық өрлеуді қамтамасыз етуге бағытталады.

Экономикалық өсудің факторлары мен типтері

Экономикалық өсуді талдау, жеткілікті ұзақ кезеңді қамтыған жағдайда
ғана нәтижелі болуы мүмкін. Өсу факторлары – экономикалық өсудің түпкілікті
элементтері. Әдетте келесідей экономикалық өсу факторларын бөліп көрсетеді:
1. тұрғындар;
2. капитал салу (инвестициялар)
3.инновациялар
4.сырқы айырбас
Экономикалық өсуге әсер ететін факторлар тікелей және жанама болып
бөлінеді. Тікелей фактор экономикалық өсуге физикалық қабілеттілікті
тікелей анықтайды. Жанама осы қабілеттің іске асу мүмкіншілігіне әсер
етеді. Тікелей факторлардың құрамына жиынтық өндіріс пен ұсыныс динамикасын
тікелей анықтайтын бес негізгі фактор кіреді:
1. еңбек ресурсының сапасын және санын арттыру;
2. негізгі капитал құрамын сапалы жақсарту және көлемін өсіру;
3. өндірісті ұйымдастыру мен технологияны жетілдіру;
4. шаруашылық айналымға тартылатын табиғи ресурстардың санын және
сапасын жоғарлату;
5. қоғамдағы кәсіпкерлік қабілеттерді өсіру.

Аталмыш суретке көз жүгіртсек Қазақстан Республикасының таңдаған
жолын көре аламыз. Яғни, Қазақстан ең алдымен, экономикалық өсімді таңдап
отырғандығы анық байқалады. Алайда соңғы кездері бұл саясаттың өзгеріп келе
жатқандығын көріп жүрміз.

Экнонмикалық өсудің экстенсивті және интенсивті типтеріне қатысты
өсудің
тікелей факторлары екі негізгі топқа бөлінеді: экстенсивті және интенсивті
(2-сурет)
Экстенсивті және интенсивті экономикалық өсу типтері экономикада таза
күйінде қолданылмайды. Өсу факторларын ҒТП жетістіктерін енгізу негізінде
сапалы жетілдіру өндіріс құрал-жабдықтарына немесе жұмыс күшіне инвестиция
салуды талап етеді, сондықтан нақты экономикалық өсуге талдау жасау кезінде
басымырақ экстенсивті немесе интенсивті өсу қарқыны деп бөлінеді. Қазіргі
уақытта экономикалық өсуді наұты ЖҰӨ өсіміндегі үліс салмағына байланысты
екі типтің біріне жатқызады. Егерде нақты ЖҰӨ өсудің интенсивті факторы
арқылы алынған үлес 50%-дан жоғары болса, онда экономикада интенсивті өсу
типі басым және керісінше.
Экономикалық өсуді реттеудегі мемелекеттің негізгі бес бағытын
көрсетейік:
1. Мемлекет рынок шеше алмайтын мәселлерді шешеді: қоғамдық игіліктер
өндірісі, іргелі ғылыми зерттеулерді қолдау. қоршаған ортаны қорғау жіне
т.б.
2. Антициклдық реттеуді жүргізу, яғни бюджет мен ақша айналымына мемелекет
бақылау жасайды. Мемлекет төлем қабілеті бар сұранысты қамтамасыз ету үшін
рыноктық тепе-теңдікті қалыпты деңгейде ұстауға ұмтылдады.
3. Экономикалық өсудің жаңа сапасы өндірісті құрылымдық қайта құруға
әкеледі: ҒТП енгізу, капитал салымдарының тәуекелін төмендету, экономиканың
жаңа секторын игерудегі бизнесті қолдау, экспрттық салаларды қолдау,
импортты алмастырушы өндірісті қолдау және т.б.
4. Инвестициялық сұраныс пен ұсыныс арасындағы байланысты сақтау, яғни
жинақтардың ағымдық тұтынудан өндірістік тұтынуға ауысуы ауысуы.
5. Салық саясаты.
Мемлекет жиынтық сұраныс пен ұсынысты ынталандыра отырып,
экономикалық өсуді жүзеге асыру үшін қолайлы инвестициялық климаттың
қалыптасуына себепші болады.

Экономикалық өсудің модельдері
Эконикалық өсу қзінің қоғамды дамыту мен әлеуметтік мәселелерді шешудегі
аса маңыздылығымен соңғы үшжүзжылдықтың ғалымдарымен зерттелуде.
Классикалық мектептің негізін салушы А. Смит Халықтар байлығының
себептері мен табиғаты туралы зерттеулер еңбегінде ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Табиғатты пайдалану экономикасы
Экология ғылымының басқа салалармен байланысы
Экологиялық мәселенің мәні
Қоршаған ортаның проблемалары
Аймақтық даму проблемасы
Экологиялық менеджменті және экологиялық басқару
Табиғатты пайдаланудың экономикалық ерекшеліктері
Қазақстанда экологиялық туризм саласының дамуы
ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚҰҚЫҚ ЖӘНЕ ОНЫҢ ҰҒЫМЫ МЕН ТАҚЫРЬІБЫ
Экономика және оның қоғам өміріндегі орны
Пәндер