Қаржылық жоспарлау туралы



КІРІСПЕ 3
І. ТАРАУ ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ ТУРАЛЫ ТҮСІНІК 5
1.1 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУДЫҢ МАЗМҰНЫ, МІНДЕТТЕРІ, ҚАҒИДАТТАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ 5
1.2 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУДЫҢ ОБЪЕКТІСІ 6
1.3 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУДЫҢ МАЗМҰНЫ 7
2 ТАРАУ. ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 10
2.1 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАРЛАУ КЕЗЕҢДЕРІ МЕН ОЛАРДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 10
2.2 ҚАРЖЫЛЫҚ ЖОСПАР ЖҮЙЕСІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 10
2.3 ҚАРЖЫЛЫҚ КӨРСЕТКІШТЕР ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ 19
ҚОРЫТЫНДЫ 23
ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 25
Қаржылық жоспарлау — бұл қаржы жоспарларын әзірлеу, қаралған мерзімде оларды орындау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағытталған процесі. Жоспарлау басқарудың элементі ретінде қаржы саясаты құралдарының бірі болып табылады.Ол ірі шаруашылық өзгерістерді байсалды және елеусіз жасауға мүмкіндік туғызады
Ұзақ мерзімді жоспарлауды құруды негізгі күрделі мәселе деп есептеуге болады. Мұнда екі жағдай қарастырылады:шаруашылық қызметтің тәуекелі мен болжаудың тәуекелі. Тәуекелдің бірінші түрі іскер қызметкерлердің, эксперттердің тартылуы есебінен төмендеуі мүмкін. Тәуекелдің екінші түрін шет елде және өзімізде жинақталған тәжірибені қолдану арқылы, сонымен қатар ЭЕМ көмегімен шаруашылық қызметі көп вариантты ұқсас есептеулер жолымен төмендетуге болады.
Қазіргі экономика ғылымының өз қарауында қаржылық көрсеткіштерді жоспарлау әр түрлі әдістері мен тәсілдері бар. Кәсіпорынның банкрот болу мүмкіндігінің тұрғысынан қаржылық болжаудың 4 негізгі тәсілін қарастырамыз:
а) несие беру қабілеттілігі индексінің есебі;
б) формаланған және формаланбаған белгілердің жүйесін қолдану;
в) төлем қабілеттілігі көрсеткіштерін болжау;
д) қаржылық ағымның құйылуын талдау.
Кәсіпорынның банкроттығы жайында шешімдер қабылдау үшін негіз ретінде кәсіпорынның баланс құрылымының қанағаттанарлықтай екенін бағалаудың белгілер жүйесі алынады. Ол Қазақстан Республикасындағы қанағаттанғысыз мемелекеттік кәсіпорындарды жою, қайта құру, қаржылық-экономикалық сауықтырудың механизмі жайындағы Ережемен, сонымен қатар 1995 жылдың 12 шілдедегі Қазақстан Республикасының Экономика министрлігімен бекітілген кәсіпорындардың баланстық құрылымын бағалау тәртібі туралы Ережесімен белгіленген.
1. Байгісиев. М.Ә. «Халықаралық экономикалық қатынастар.ң Алматы. 1998.
2. Балахметова. Г. «Транзитная экономика.ң 2001.
3. Н.Назарбаев. «Рынок и социально экономическое развитиең Москва. Экономика. 1994 200-бет
4. Суворов Н.В., Емельянов С.С. Макроэкономический анализ технологических и структурных изменений в отечественной экономике // Проблемы прогнозирования. – 2000. - №5.
5. Черныш Е.А. Прогнозирование и планирование в условиях рынка: Учеб. пособие. – М.: ПРИОР, 2001
6. “Прогнозирование и планирование экономики” – под редакцией Борисевича В. М. - Минск: Экоперспектива, 2000.
7. Прогнозирование и планирование в условиях рынка: Учеб. пособие для ВУЗов / Под. ред. Т.Г. Морозовой, А.В. Пикулькина. – М.: ЮНИТИ – ДАНА, 2000
8. Савицкая Г.В. Анализ хозяйственной деятельности предприятий: 2-е изд. Переработано и допол. – М. ИП. «Экоперспективаң 2000г.

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі:  Курстық жұмыс
Тегін:  Антиплагиат
Көлемі: 21 бет
Таңдаулыға:   
МАзмұны

Кіріспе 3

І- Тарау Қаржылық жоспарлау туралы түсінік 5

1.1 Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері, қағидаттары мен әдістері
5
1.2 Қаржылық жоспарлаудың объектісі 6
1.3 Қаржылық жоспарлаудың мазмұны 7

2 Тарау. Қаржылық жоспарлаудың ерекшеліктері 10

2.1 Қаржылық жоспарлау кезеңдері мен олардың ерекшеліктері 10
2.2 Қаржылық жоспар жүйесінің ерекшеліктері 10
2.3 Қаржылық көрсеткіштер және олардың ерекшеліктері 19

Қорытынды 23

Пайдаланған Әдебиеттер тізімі 25

Кіріспе

Қаржылық жоспарлау — бұл қаржы жоспарларын әзірлеу, қаралған мерзімде
оларды орындау, белгіленген мақсаттарға жетуге бағытталған процесі.
Жоспарлау басқарудың элементі ретінде қаржы саясаты құралдарының бірі болып
табылады.Ол ірі шаруашылық өзгерістерді байсалды және елеусіз жасауға
мүмкіндік туғызады
Ұзақ мерзімді жоспарлауды құруды негізгі күрделі мәселе деп есептеуге
болады. Мұнда екі жағдай қарастырылады:шаруашылық қызметтің тәуекелі мен
болжаудың тәуекелі. Тәуекелдің бірінші түрі іскер қызметкерлердің,
эксперттердің тартылуы есебінен төмендеуі мүмкін. Тәуекелдің екінші түрін
шет елде және өзімізде жинақталған тәжірибені қолдану арқылы, сонымен қатар
ЭЕМ көмегімен шаруашылық қызметі көп вариантты ұқсас есептеулер жолымен
төмендетуге болады.
Қазіргі экономика ғылымының өз қарауында қаржылық көрсеткіштерді
жоспарлау әр түрлі әдістері мен тәсілдері бар. Кәсіпорынның банкрот болу
мүмкіндігінің тұрғысынан қаржылық болжаудың 4 негізгі тәсілін қарастырамыз:
а) несие беру қабілеттілігі индексінің есебі;
б) формаланған және формаланбаған белгілердің жүйесін қолдану;
в) төлем қабілеттілігі көрсеткіштерін болжау;
д) қаржылық ағымның құйылуын талдау.
Кәсіпорынның банкроттығы жайында шешімдер қабылдау үшін негіз ретінде
кәсіпорынның баланс құрылымының қанағаттанарлықтай екенін бағалаудың
белгілер жүйесі алынады. Ол Қазақстан Республикасындағы қанағаттанғысыз
мемелекеттік кәсіпорындарды жою, қайта құру, қаржылық-экономикалық
сауықтырудың механизмі жайындағы Ережемен, сонымен қатар 1995 жылдың 12
шілдедегі Қазақстан Республикасының Экономика министрлігімен бекітілген
кәсіпорындардың баланстық құрылымын бағалау тәртібі туралы Ережесімен
белгіленген.
Қаржылық жоспарлаудың объектісі шаруашылық жүргізуші субъектілері мен
мемлскеттің қаржылық қызметі, ал қорытынды нәтижесі қаржы жоспарлары мен
жеке мекеменің сметаларынан бастап мемлекеттің жиынтық қаржы жоспарына
дейінгі қаржы жоспарларын жасау болып табылады. Әрбір жоспарда белгілі бір
мерзімге белгіленген кірістер мен шығыстар, қаржы және кредит жүйелерінің
буындары мен байланыстары анықталады. Қаржылық жоспарлаудың нақтылы
міндеттері қаржы саясатымен айқындалады. Бұл: жоспарлы тапсырмаларды
орындауға қажетті ақша-ның көлемі мен олардың көздерін анықтау; кірістерді
өсірудің, шығыстарды үнемдеудің резервтерін анықтау; орталықтандырылған
және орталықтандырылмаған қорлар арасында қаражаттарды бөлуде оңтайлы
үйлесімдерді белгілеу және басқалары
Курстық жұмыстың мақсаты кәсіпорынның қаржылық жоспарлау ерекшеліктерін
белгілеу болып табылады. Курстық жұмсытң алдына мынадай міндеттер қойылды:
- қаржылық жоспарлаудың мазмұнын ашу
- қаржылық жоспарлаудың объектісін белгілеу
- қаржылық жоспарлаудың негзгі ерекшеліктерін анықтау
Курстық жұмыс кіріспеден, екі тараудан, қорытынды мен пайдаланған
әдебиеттер тізімінен тұрады.

І- Тарау Қаржылық жоспарлау туралы түсінік

1.1 Қаржылық жоспарлаудың мазмұны, міндеттері, қағидаттары мен әдістері

Қаржылық жоспарлау мен болжау — бұл каржы механизмінің қосалқы жүйесі,
саналы басқарудың аса маңызды элементтерінің бірі және әлеуметтік-
экономикалық жоспарлаудың құрамды бөлігі. Олар экономиканың үйлесімді және
тепе-тендік дамуына жетуге, біртүтас ұлттык, шаруашылық кешенінің барлық
буындарының қызметін үйлестіруге, коғамдык өндіріс өсуінің жоғарғы қарқынын
қамтамасыз етуге, халықты әлеуметтік қорғауға бағытталған. Қаржылық
жоспарлаудың озіндік ерекшелігі сол, бұл жоспарлау өндірістің материалдық-
заттай элементтері турасында, ақшамен қоғамдық үдайы өндіріске белсенді
ықпал жасау турасында ақша қозғалысының салыстырмалы дербестігімен
шарттасылған ақша нысаныңда жүзеге асырылады.
Қаржының табысты іс-әрекет етуі және қоғамдық процестерге белсенді
ықпал етуі көбінесе қаржы ресурстарының қозғалысын, шаруашылықты жүргізудің
барлық деңгейлерінде ақша қорларын қалыптастырып, бөлуді алдын ала
үлгілеуге байланысты болады. Мұндай процесс тәртіпті (реттілікті)
анықтайтын озара үйлесілген тапсырмалардың, көрсеткіштердің ксшенді жүйссін
жасауды, ақша түсімдерін жүмындырудың прогрсссивті нысандарын қолдануды
қажет стеді.
Қаржылық көрсеткіштерді, белгіленетін қаржы операцияларын негіздеп
дәлелдеуге, көптеген шаруашылық шешімдердің нәтижелілігі сияқты, қаржынық
жоспарлау мен болжау процесінде қол жетеді. Бұл өте үқсас үғымдар
экономикалық әдебист псн практикада жиі теңестіріледі. Іс жүзінде қаржылық
болжау жоспарлаудың алдында болуы және көптеген нүсқаларды бағалауды жүзеге
асыруы тиіс (тиісінше макро- және микродеңгейлерде қаржы ресурстарының
қозғалысын басқарудың мүмкіндіктерін анықтауы тиіс) . Қаржылық жоспарлаудың
көмегімен белгіленетін болжамдар нақтыланады, нақтылы жолдар, көрсеткіштер,
өзара үйлесілген міндеттер, оларды іске асырудың дәйектілігі, сондай-
ақтандалынған мақсатқа жетуге көмектесетін әдістер анықталады.
Қаржылық жоспарлау — бұл қаржы жоспарларын (тапсырмаларын) әзірлеу,
қаралған мерзімде оларды орындау, бслгіленген мақсаттарға жетуге
бағытталған процесі. Жоспарлау басқарудың элементі ретінде қаржы саясаты
құралдарының бірі болып табылады.Ол ірі шаруашылық өзгерістерді байсалды
және елеусіз жасауға мүмкіндік туғызады.

1.2 Қаржылық жоспарлаудың объектісі

Қаржылық жоспарлаудың объектісі шаруашылық жүргізуші субъектілері мен
мемлскеттің қаржылық қызметі, ал қорытынды нәтижесі қаржы жоспарлары мен
жеке мекеменің сметаларынан бастап мемлекеттің жиынтық қаржы жоспарына
дейінгі қаржы жоспарларын жасау болып табылады. Әрбір жоспарда белгілі бір
мерзімге белгіленген кірістер мен шығыстар, қаржы және кредит жүйелерінің
буындары мен байланыстары анықталады. Қаржылық жоспарлаудың нақтылы
міндеттері қаржы саясатымен айқындалады. Бұл: жоспарлы тапсырмаларды
орындауға қажетті ақша-ның көлемі мен олардың көздерін анықтау; кірістерді
өсірудің, шығыстарды үнемдеудің резервтерін анықтау; орталықтандырылған
және орталықтандырылмаған қорлар арасында қаражаттарды бөлуде оңтайлы
үйлесімдерді белгілеу және басқалары.
Жоспарлау:
1) экстенсивтілігімен (әлеуметтік-саяси және экономикалық
қүбылыстардың кең шеңберін қамтиды);
2) қарқындылығымен (кәміл техника мен әдістерді қолдануды түсінеді);
3) тиімділігімен (қорытындысында қаржыны басқару қойған міндеттерге
жетудің қажеттілігін білдіреді) сипатталады.
Қаржылық жоспарлауда мына тәсілдемелер пайдаланылады:
а) автоматтық (өткен жылдың деректері келесі жылға көшіріледі.
Инфляция кезінде деректер инфляцияның коэффициенттеріне көбейтіледі. Бұл
әдіс ең қарапайым әдіс болып табылады және, әдеттегідей, уақыт
жетіспеушілігі кезінде пайдаланылады;
ә) статистикалық (өткен жылдардың шығыстарын қосып өткен жылдардың
саныңа бөледі);
б) нолдік база тәсілдемесі (барлық айқындамалар қайта есептслуі тиіс
бұл әдіс нақтылы қажеттіліктерді есепке алады және оларды мүмкіндіктерімен
үйлестіріледі).
Нарықтық экономика жағдайында жоспарлау басқарудың функциясы ретінде
экономикалық және әлеуметтік қызметтің барлық жақтарын жалпыға бірдей қамту
нысаның алуы тиіс. Егер жоспарлы экономикада қаржыны жоспарлауда сүйеніш
бөлгіштік процестерге жасалынса, нарықтық экономикада айырбас сферасына
сүйенеді, бұл сфера арқылы тауарлар мен қызметтерді өткізу және оларды
өндіру мен өткізу кезінде қоғамдық қажетті шығындарды тану
Демек, нарықтық экономикада тауарлар мен қызметтерді өндіру мен өткізу
процесіндегі байланыстың үстемдік және айқындаушы әдісі ақшаны, бағаны, құн
заңын, сүраным мен үсыным заңын кіріктіретін өзінің механизмі бар рынок
болады. Нарықтық механизмнің мұндай табиғаты өндіріс пен айырбас
нәтижелерін анықтаудың әдісі ретінде, бірақ жоспарлаудың элементтері
болатын болжаудың қажеттігін анықтайды.

1.3 Қаржылық жоспарлаудың мазмұны

Қаржылық жоспарлаудың мазмұны ақшалай табыстар мен қорланымдарды
жасау, бөлу және қайта бөлуді экономикалық процестермен оңтайландырудың
күні бүрын анықталған мүмкіндік ретінде көрінеді және осының негізінде
орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақша қорларын қалыптастыру
және пайдалану.
Қаржылық жоспарлау экономиканы және оның буындарын басқарудың аса
маңызды функциясы болып табылады. Оны мемлекеттік билік пен басқарудың
органдары, мекемелері және олардың жоғарғы құрылымдары жүзеге асырады.
Шаруашылықты жүргізудің нарықтық жағдайында қаржылық жоспарлау
шаруашылық жүргізудің белгіленетін түпкілікті нөтижелеріне ықпал етуші
көптеген факторлардың скі ұштылығына байланысты көбінесе болжау ретінде
жүргізіледі.
Қаржылық болжау — мемлекеттің мүмкін болатын қаржы жағдайын алдын ала
көре білу, қаржы жоспарларының көрсеткіштерін негіздеу (дәлелдеу).
Болжамдар орташа мерзімді (5-10 жыл) және үзақ мерзімді (10 жылдан астам)
болуы мүмкін. Қаржылық болжау қаржы жоспарларын жасау стадияларынан бүрын
болады, қоғам дамуының белгілі бір кезеңіне арналған қаржы саясатының
түжырымын жасайды.
Қаржылық болжаудың мақсаты — болжанған кезендегі қаржы ресурстарының
шынайы мүмкін болатын ауқымын, оларды қалыптастырудың көздерін және
пайдалануды анықтау болып табылады. Болжамдар қаржы жүйесінің органдарына
каржы жүйссін (құрамын) дамыту мен жстілдірудің түрлі нұсқаларын, қаржы
саясатын іске асырудың нысандары мен әдістерін белгілеуге мүмкіндік береді.
Қаржылық болжау әр түрлі әдістерді қолдануды қажет етеді:
- экономикалық процестерді анықтайтын факторларға қарай қаржы
жоспарлары көрсеткіштерінің динамикасын бейнелеп көрсететін
экономикалық үлгілерді жасау;
- корреляциялық-рефессиялықталдау;
- тікелей сараптамалық бағалау әдісі.
- бір орталықтан басқарудың (оның қатаң, өміршіл өдістерімен)
кезеңіне сипатты болды.
Нарықтық қатынастар жағдайында аумақтық және предметтік-мақсатты
қағидаттар кеңінен қолданыңатын болады.
Аумақтық қаржылық жоспарлау әкімшілік-аумақтық бөліністердің қаржы
ресурстарын анықтауға мүмкіндік береді; ресурстар ауқымын шаруашылық
қызметтің нәтижелеріне тәуелді ғып қоюға көмектеседі; объективті себептер
бойынша ресурстардың тапшылығы жағдайында аймақтың қолайлы әлеуметтік
дамуын қамтамасыз ету үшін оларды орталықтандырылған қорлар арқылы қайта
бөлу мүмкін. Қаржылық жоспарлаудағы предметтік-мақсатты қағидат белгілі бір
экономикалық, әлеумеггік, экологиялық, мәдени және басқа бағдарламаларды
қамтамасыз ету үшін қаржы ресурстарын нақтылы қалыптастыруға және
пайдалануға бағытталған.

2 Тарау. Қаржылық жоспарлаудың ерекшеліктері

2.1 Қаржылық жоспарлау кезеңдері мен олардың ерекшеліктері

Қаржы жоспарларын жасау негізінен үш кезеңнен тұрады: бірінші кезеңде
есеп беріліп отырылған мезгілдің қаржылық көрсеткіштердің орындалуына
экономикалық талдау жасалады. Қаржылық көрсеткіштерді талдау өндірістік
мөліметтермен өзара байланыста жүргізіледі. Мұның өзі қаражаттарды толық
жұмылдырудың себептерін ашуға, оларды пайдаланудың тиімділігі дәрежесін
анықтауға, ішкішаруашылықтық резервтерді табуға мүмкіндік береді.
Екінші кезеңде әлеуметтік және экономикалық даму жоспарлары мен
бағдарламаларының көрсеткіштері негізінде кірістермен шығыстардың нақтылы
турлерінің есеп-қисаптары жасалады.
Үшінші кезеңде сметадағы тапсырмалар және кірістердің баптары
үйлестіріліп, теңестіріледі. Егер қарастырылған шаралар мен жоспарлы
тапсырмалар ақша ресурстарымен сөйкес келмеген жағдайда табыстар мен
қорланымдарды көбейтудің көздері іздестіріледі, оларды аса тиімді
пайдаланудың жолдары анықталады, ал кейбір жағдайда шығындардың жеке
түрлерін тікелей қысқарту қарастырылады.

2.2 Қаржылық жоспар жүйесінің ерекшеліктері

Қаржылық жоспарлаудың негізгі құжаты болып келетін қаржы жоспары
шаруашылық жүргізуші субъектілердің, салалардың, аймақтардың және жалпы
мемлекеттің ақшалай табыстары (кірістері) мен қорланымдарын қүрудың және
пайдаланудың жоспары болып табылады. Қаржы жоспары ұлттық шаруашылықтың
ресурстарымен қамтамасыз етілуін көрсетеді.
Басқарудың барлық деңгейлерінде жасалынатын саны көп қаржы жоспарларын
бір жүйеге келтіру үшін оларды көптеген белгілер бойынша сыныптаған орынды.
Экономикалық әдебиеттерде олар негізгі екі топқа бөлінеді: жиынтық және
бастапқы қаржы жоспарлары.
Жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік қаржы ресурстарының
қозғалысын негіздейді, мемлекеттің қаржы жүйесі жүзеге асыратын қайта бөлу
процестерін белгілейді.
Нысаны бойынша олар әрқашан жиынтық жоспарлар болып табылады, бірақ
бұл оның жалғыз ғана белгісі емес. Сонымен бірге министрліктердің,
ведомстволардың қаржы жоспарларының да құрамалық сипаты болады, бірақ олар
қаржы ресурстарының қозғалысын тек нақтылы саланың, ведомствоның шегінде
ғана жобалайтындықтан, олар бастапқы жоспарларға жатады. Жиынтық қаржы
жоспарлары ең алдымен өзінің мазмұнымен, ресурстардың объектісімен және
сферасымен, жоспарлау әдістерімен және арналымымен ерекшеленеді.
Қазіргі кезде жиынтық қаржы жоспарлары жалпымемлекеттік, салалық,
аумақтық жоспарларды кіріктіреді. Мыналар жалпымемлекеттік болып табылады:
мемлекеттің жиынтық қаржы балансы, мемлекеттік бюджет, республикалық
бюджет, бюджеттен тыс қорлар.
Жиынтық қаржы балансы деп орта мерзімді (бесжылдық) кезеңге арналған
дамудың жалпымемлекеттік болжамының қаржылық бағдарламасын айтады. Оны
жасаумен Қаржы министрлігінің, Ұлттық банктің белсенді қатысуымен экономика
және бюджеттік жоспарлау министрлігі айналысады. Аймақтарда баланстың есеп-
қисаптарын аймақтық органдар жүргізуі тиіс. Жиынтық қаржы балансында
мемлекеттің, меншіктің барлық нысаныңың шаруашылық жүргізуші
субъектілерінің ақша қорларын қалыптастырудың құрамы мен көздері және ұдайы
ондіріс пен қоғамдық қажеттерге (әлеуметтік- мәдени шараларға, қорғанысқа,
басқаруға) оларды пайдалану қамтып көрсетіледі.
Баланстың кіріс бөлігі мыналарды кіріктіреді: таза табыс, түтынуға
салынатын салықтар (қосылған құнға салынатын салық, акциздер, кеден
баждары), амортизациялық аударымдар, сыртқы сауда операцияларынан түсетін
түсімдер, салықтар мен алымдар, қысқа мерзімді несиелендірудің ресурстары,
үзақ мерзімді несиелендірудің көздері.
Шығыстар бөлігінің аса маңызды көрсеткіштері: экономиканы дамытуға
жұмсалатын шығыстар (күрделі жұмсалымдарды қаржыландыру, айналым
қаражатарының өсіміне жұмсалатын шығындар, мемлекеттік субвенциялар);
сыртқы экономикалық операциялар жөніндегі шығыстар; әлеуметтік-мөдени
шараларға жұмсалатын шығастар; басқару мен қорғаныс шығыстары; қысқа
мерзімді кредит салымдарының және үзақ мерзімді кредит беруге арналған
қаражаттардың өсімі.
Жиынтық қаржы балансы сөйтіп ұлттық шаруашылықтың қаржы ресурстарын
сипаттайтын қаржылық көрсеткіштердің жүйесі болып табылады. Жиынтық қаржы
балансына қамтылатын көрсеткіштердің құрамы оның елдің әлеуметтік-
экономикалық даму жоспарының материалдық және қаржылық үйлесімдерінің
теңгерімділігін қамтамасыз етудің тетігі болып табылатындығын көрсетеді.
Бесжылдық мерзімге (жылдарға бөле отырып) жасаған кезде бұл баланс қаржы
және ақша-кредит қатынастарын дамытудың ауқымы мен сипатын алдын ала
айқындайды. Жиынтық қаржы балансы ірілендірілген көрсеткіштер бойынша
оларды министрліктер мен ведомсволарға нақтыны бекітусіз жасалынады.
Мәселен, онда қарастырылған таза табыстың сомасы субъектілер, яғни мекен-
жайлары бойынша бөлінбейді. Шығыстарда да сондай. Бұл баланстың көмегімен
мемлекеттік бюджет пен шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржы
жоспарларын жасау процесінде жүзеге асырылатын атаулы қаржылық жоспарлау
үшін негіз қаланады.
Дүние жүзінің барлық елдерінде оперативтік қаржы жоспары мемлекеттік
бюджет болып табылады. Оны жасаудың керектігі мемлекеттің ақша
ресурстарының көздері мен ауқымын анықтаудың және жалпы мемлекеттік
қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін оларды үтымды бөлудің қажеттігінен
туындайды.
Мемлекеттік бюджет қаржы жоспарлары мен болжамдарының жүйесінде
бастысы болып келеді, өйткені олардың қалытасуы мен орындалуына ол белсенді
ықпал етеді, мемлекеттің түрлі шаруашылық жүргізуші субъектілерімен және
халықпен өзара қатынастарын айқындай отырып, оларды үйлестіреді. Бюджет
белгіленетін жалпымемлекеттік экономикалық және әлеуметтік бағдарламаларды
орындауда, демек, мемлекеттің функцияларын, оның ішкі және сыртқы саясатын
жүзеге асыруда маңызды рөл атқарады.
Бюджет баланс нысаныңда жасалады, онда ағымдағы кезеңге арналған
елдің, оның аумақтарының экономикалық және әлеуметтік бағдарламасына сөйкес
бүкіл кірістері мен шығыстары жоспарланады. Сонымен бірге түсім көздерінің
толық жиналуына, бюджет қаражаттарының үтымды бөлінуіне және бюджеттің
тапшылықсыз теңестірілуіне баса назар аударылады.
Аса маңызды оперативтік қаржы жоспары болып табылатын мемлекеттік
бюджеттің жиынтық қаржы балансынан бірқатар елеулі айырмашылықтары бар.
Онда мемлекеттің барлық кірістері емес, тек оның орталықтандырылатын бөлігі
қамтып көрсетіледі. Жиынтық қаржы балансында мемлекеттің кірістері мен
шығыстары туралы мәліметтер ірілендірілген түрде бүкіл ұлттық шаруашылық
бойынша келтіріледі, ал мемлекеттік бюджетте олар тәптіштелініп
(нақтыланып) көрсетіледі. Бюджетте оған түсетін төлемдердің нақты атаулары
мен оларды төлеушілер, арналымы және оларды алушылар көрсетілген.
Шаруашылық жүргізудің социалистік жүйесі мен қаржы жүйесінің барлық
буындарын мемлекеттендірудің жоғары дәрежесі жағдайында мемлекеттік
сақтандырудың жиынтық қаржы жоспары мен әлеуметтік сақтандырудың бюджеті
сияқты орталықтандырылған қаржы жоспарлары да жасалды. Мемлекеттік
сақтандырудың жиынтык, қаржы жоспары бұл ұйымның барлық ақша түсімдері мен
тиісінше стихиялық апаттарды ескертумен және оның зардаптарын жоюмен
байланысты үйғарылған шығындарды анық-тайтын. Мемлекеттік әлеуметтік
сақтандырудың бюджеті (түгелдей КСРО-ның мемлекеттік бюджетіне қамтылатын)
әлеуметтік сақтандыру қаражаттарын жасау мен бөлуді жоспарлайтын. Ол
кәсіподақ ұйымдарының барлық ақша ресурстарын,
кәсіподақтардың,республикалық және облыстық кеңестерінің бюджеттерін,
халықтың әлеуметтік қажеттерін, ВЦСПС-тің орта-лықтандырылған қаражаттарын
біріктіреді.
Кей жылдары ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Қаржылық жоспарлау және болжау
Қаржылық жоспарлау процесі
Кәсіпорындағы қаржылық жоспарлау мен болжамдау
Қаржылық жоспарлау мен болжаудың теориялық негіздері
Жоспарлау мен болжаудың түсінігі
Қаржылық жоспарлау әдістері
Қазақстан Республикасында бюджеттік жоспарлау жүйесін қарастыру
Аудиторлық тексеру
Қаржылық басқару
Маркетинг жоспары
Пәндер