Дене шынықтыру

1. Дене шынықтыру
2. Дене шынықтырудың қағидалары
3. Атмосфералық ауа арқылы денені шынықтыру
4. Таза ауа . тіршіліктің кепілі
5. Денені суық сумен шынықтыру
6. Ғұмыр бойы үйрен
7. Дене тәрбие

Арнаулы түрде жүргізілген ғылыми зерттеулердің қорытындыларына қарағанда, спортшылар әлемде кездеспейтін рекордтарды жасайды. Оның себебі арнаулы түрде жаттығу мен ағзаның ерекше әсерінен екіні анықталады. Адам ағзасында шек жоқ екені бақалды. Әдетте жай уақытта жасай алмайтын нәрселерді қиналған, күйзелген кезде адам тез жасайды да өзі қайран қалады. Адам ағзасы – 86 градусқа жететін суықтыққа +50 градус ыстыққа шыдай алады. Мүндай жағдайға шыдау үшін арнаулы жаттығулар жасау керек.
Денені шынықтыру дегеніміз – кез келген физикалық жаттығу. Оның белгілі заңдылықтары мен принциптері болады. Осы принциптер мен факторларының зиянды ірекетін жеңе лады.
Дене шынықтырумет Ресей халықтары көне заманнан бері айналысқан. Орыс деревняларында ыстық моншаға түсіп, оның буына қаныққан адамдар далаға шығып алып қарға аунап, қайтадан ысты моншаға түсіп буға оранған. Мұның өзі денсаулықтың негізі еді. Сондықтан да орыс адамдарының дені әрқашанда сау болған. Қазаұтар күндіз-түні далада мал бағып, денесін үнемі шынықтырып жүрген. Белгіл бір жағдайларда адам өз ағзасының ауа-райының қолайсыз әсерлерімен және айналаны қоршаған сыртқы орта факторларынан қорғаныс қабілетін күшейте түседі. Бұған жүйелі және ұтымды түрде жасалған валеологиялық жаттығулар жасаумен қол жеткізуге болады.

1. Ж. Ж Жатқанбаев «Валеология» 2003ж
2. Қ. С Сағатов «Валеология»
3. Н. А Бекенова «Валеология»
4. Журнал «Пробудитесь» от 22 июля 1997 года, стр. 24-25.
5. Л. А. Лещинский "Берегите здоровье"
6. Г. И. Куценко , Ю.В. Новиков
7. "Книга о здоровом образе жизни"
8. Ж. Ж Жатқанбаев «Валеология» 2003ж
9. Қ. С Сағатов «Валеология»
10. Н. А Бекенова «Валеология»

Пән: Валеология
Жұмыс түрі: Материал
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 10 бет
Таңдаулыға:

Мазмұн
1. Дене шынықтыру
2. Дене шынықтырудың қағидалары
3. Атмосфералық ауа арқылы денені шынықтыру
4. Таза ауа – тіршіліктің кепілі
5. Денені суық сумен шынықтыру
6. Ғұмыр бойы үйрен
7. Дене тәрбие
Дене шынықтыру
Арнаулы түрде жүргізілген ғылыми зерттеулердің қорытындыларына
қарағанда, спортшылар әлемде кездеспейтін рекордтарды жасайды. Оның себебі
арнаулы түрде жаттығу мен ағзаның ерекше әсерінен екіні анықталады. Адам
ағзасында шек жоқ екені бақалды. Әдетте жай уақытта жасай алмайтын
нәрселерді қиналған, күйзелген кезде адам тез жасайды да өзі қайран қалады.
Адам ағзасы – 86 градусқа жететін суықтыққа +50 градус ыстыққа шыдай алады.
Мүндай жағдайға шыдау үшін арнаулы жаттығулар жасау керек.
Денені шынықтыру дегеніміз – кез келген физикалық жаттығу. Оның
белгілі заңдылықтары мен принциптері болады. Осы принциптер мен
факторларының зиянды ірекетін жеңе лады.
Дене шынықтырумет Ресей халықтары көне заманнан бері айналысқан. Орыс
деревняларында ыстық моншаға түсіп, оның буына қаныққан адамдар далаға
шығып алып қарға аунап, қайтадан ысты моншаға түсіп буға оранған. Мұның өзі
денсаулықтың негізі еді. Сондықтан да орыс адамдарының дені әрқашанда сау
болған. Қазаұтар күндіз-түні далада мал бағып, денесін үнемі шынықтырып
жүрген. Белгіл бір жағдайларда адам өз ағзасының ауа-райының қолайсыз
әсерлерімен және айналаны қоршаған сыртқы орта факторларынан қорғаныс
қабілетін күшейте түседі. Бұған жүйелі және ұтымды түрде жасалған
валеологиялық жаттығулар жасаумен қол жеткізуге болады. Ағзаны шынықтыру
деп осыларды айтуғка болады.
Әдетте шынықтыруды ағзаның суыққа деген төзімділік тұрақтылығының
деңгейі деп кейбір ғалым-физиологтар мен медиктер түсіндіреді. Өйткені
суыққа деген жоғары сезімтілдылық қалыпты жағдай бойынша тұмаумен (грипп)
қосақталып келіп, ағзаны нашарлатады. Ең алдымен тыныс жолдары қабынып,
мұрыннан үзіксіз су ағады. Ағзаның температурасы кенеттен жоғарылайды.
Алайда шынығуды тек дерттің алдын алудың тәсілі деп түсінудің қажеті жоқ,
сондай-ақ, ағзаның қорғаныс қасиетін жоғарылататын және сан алуан климаттық
жағдайларда қызмет етге қабілеттіліктің төмендеуі деп түсініу керек.
Шынығудың физиологиялық-биологиялық негізі ағзаның айналаны қоршаған
сыртқы ортаның факторларына сай икемділік мүмкіндіктерін белсенді түрде
дамытады.
Шынығу кезінде ағзаның біріншіден айналаны қоршаған сыртқы орта
факторларымен арадағы биологиялық тепе-теңдікке жету, екіншіден, ағза
ішіндегі физиологиялық-биохимиялық үрдістер арасындағы бұзылмаған қалыпты
сақтау. Айналаны қоршаған сыртқы орта факторларымен қашан да, қай мезгілде,
жыл маусымдарында болмасын ағза биологиялық тепе-теңдікті сқтай алса, онда
адам ұзақ уақыт өмір сүреді. Ғүмыры ұзақ болады. Ал егер, биологиялық тепе-
теңдік бұзылған кезде, онда адам тіршілік үрдісін тоқтатады. Тіпті, қалыпты
жағдайдың өзінде де ағзада қалыптан тыс ауытқулардың үзіліссіз өзара ықпал
әрекеттері өтіп отырады. Олардың керекті ағзаның икемдегіш типтік-
тегершіктермен жедел жөнге келтіріліп отырады. Бұл табиғат күшіне
байланысты жүреді.

Дене шынықтырудың қағидалары
1) тіндеулік; 2) жүйелік; 3) адамның денсаулығының ауытқуына
байланысты жеке бастың аутогендік ерекшеліктерінің есебі; 4) дене
шынықтыру үрдісінде күн энергиясын, суық суды және ауаны кешенді
түрде пайдалану; 5) күнге қыздырыну. Күн сәулесінің энергиясы
емдікке халық ежелден пайдаланып келеді. Әдетте күн сәулесінің
радиациясы үш түрден тұрады. 1) Төте радиация; 2) шағылысу;
шашыранды радиация; 3) ультра фиолетті.
Атмосфералық ауа арқылы денені шынықтыру
Атмосфералық ауамен адамзат баласы бірге өсіп, біте қайнасып келе
жатқан ежелгі тіршілік тірегі. Оттек – бүкіл тіршілік дүниесі ең бірінші
қажетті заттарының бірі. Онысыз өмір сынын өкпсі бір минуттың ішінде 12-13
метрдей, ал тәуклігіне 7280 литрдей оттек жұтады да, көмір қышқыл газын
бөліп шығарады. Сөйтіп, олар ауаны көмір қышқыл газын сіңіреді де, оттекті
атмосфералық ауаға бөліп шығарады. Қай жерде жасыл өсімдіктер көп өссе, сол
жердің ауасы өте таза келеді. Әсіресе орман-тоғай іші. Адам ағзасына әсер
ететін негізгі фактор атмосфералық ауаның температурасы.
Таза ауа – тіршілік кепілі
Адам әрекеті тек жер бетіндегі суды ғана емес ауаны да ластап келеді.
Күн сайын өнеркәсіп орындары ауаға орасан зор улы газ және оларға қоса өте
маида бөлшектерден тұратын қоспаларды шығарып жатады. Олар ауамен бірге
адам мен жануарлардың денесіне сіңеді және жер бетіне шөгеді. Кейде оларды
жел алғашқы шыққан орнына қатты зат түрінде бөлініп шығатын заттардан ауаны
қорғау адам денсаулығы үшін де, тіршілік үшін де үлкен мән алады.
Осы уақытта ауаға улы қосындыларды жібермеу, адамзат баласының алдында
тұрған үлкен мәселе.
Ауаның әр түрлі жолмен былғануы атмосферада бірте-бірте түпкірлікті
мутагенді өзгерістер тудыратыны анықталып отыр. Мысалы, қалалардың үстін,
2000-2500 м биліктік көлемінде, әртүрлі газдар мен ұсақ бөлшектерден
тұратын қарақошқыл (не тұман екені, не бұлт екені белгісіз) түтін басып
тұрады. Осындай көрініс Алматы қаласына тәнқұбылыс. Осындай құбылыстардан
қала ішіне күн сәулесінің ультра күлгін сәулесі жетпейді. Осыған байланысты
қала ішінде жұқпалы ауру тарататын микробтар көблейіп кетеді. Олар неше
түрлі көз, тері өкпе дерттерін адамдарға дарытады. Адамдар көп мөлшерде
ауруға шалдығады. Әсіресе тұмау адамдарды әбден әлсіретіп жібереді. Арнаулы
тұрде жүргізілген деректер бойынша, жаз айларында күн сәулесінің 20-дан
50процесінтіне дейін қала үстіндегіқарақошқыл көрініс тұтып қалатыны
анықталады. Қарақошқыл көрітіс күн сәулесінің спектрлік құрамында тек 0,5
процент ультракүлгін сәуле бар екені анықталады, ал тау бөктеріндегі
ультракүлгін сәулелердің мөлшері 20%-ке жететіні белгілі болды.
Денені суық сумен шынықтыру
Табиғаттаға суық сумен ден шынықтыру ежелден келе жатқан әдістердің
бірі. Суық суды бірнеше зорлық пен зомбылққа пайдаланғаны туралы қолымызда
ғылыми деректер бар. Орыс патшасы Иван Грозный Еділ өзенінің бойындағы
татарларды Еділдің мұздай суына шомылдырып кристиан дініне бағындырған
деседі.
Денені сумен шынықтырудың жолдары өте көп (сүртіну, шомылу, суға түсу,
қыста суға түсу, морждану, душ, монша, П.К.Ивановтың қарғаш сауықтыру
жүйесі. Мұздай суға түсу осы шараның қағидаларын ескереді. Практикалық
ұсынылымдар мен сілтемелерді бұлжытпай қатаң түрде орындау керек. Гер олар
дұрыс орындалса, онда ағзадағы өзгерістер қалыпты мөлшерде өтеді. Сондай-
ақ, өкпенің тіршілік ету аймағы кеңейеді, шеттік қандағы эритроциттер мен
лейкоцидтердің санымен сапасы артады. Жүрек бұлшық еттің қабілеті
жақсарады. Бір минут ішінде жүрек арқылы қтетін қан мөлшері көбейеді.
Қыс айларында суық суға түсу адамның психикалық қызметіне де үлкен
психикалық әсерін тигізеді, осының нәтижесінде адамның ақылы өседі. Еске
сақтау үрдісі қыйсапсыз көп мөлшерде артады. Адамның көңіл күйі арта
түседі. Қыста суық суға түсуге менің алып келген ағзамдағы ауру - деп
баяндайды С.А.Назарбаева.
Монша. Бу шығарар қайнау көзіне ие болған бу шығарып алу әдістеріне
орай, моншаның сан алуан сипатындағы монша түрін айырады. Рим, араб, түрік,
фин-саунасы, орыс буландырылған (ғажап көрініс) сонымен қатар Жапониядағы
Сэнино және офуро.
Моншаның түрлі бөлімдеріндей температураның алмасу қан тамырлары үшін
гимнастика сияқты, мүмкін одан да артық әсер етуі сөзсіз. Біресе кеңейіп,
біресе тартылуы, олардың майысқақтық ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.