Макроорта, микроорта және медиаорта
КIРIСПЕ
І ТАРАУ. МАКРООРТА
1.1. Демографиялық факторлар
1.2. Экономикалық факторлар
1.3. Табиғи факторлар
1.4. Ғылыми.техникалық факторлар
1.5.Саяси.құқық факторлары
ІІ ТАРАУ. Микроорта
2.1. “Озаттардың ” стратегиялары
2.2. “Iзбасарлардың” стратегиялары
2.3. “Рыноктың қуысында жайғасқандардың” стратегиялары
ІІІ. МЕДИАОРТА
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI
І ТАРАУ. МАКРООРТА
1.1. Демографиялық факторлар
1.2. Экономикалық факторлар
1.3. Табиғи факторлар
1.4. Ғылыми.техникалық факторлар
1.5.Саяси.құқық факторлары
ІІ ТАРАУ. Микроорта
2.1. “Озаттардың ” стратегиялары
2.2. “Iзбасарлардың” стратегиялары
2.3. “Рыноктың қуысында жайғасқандардың” стратегиялары
ІІІ. МЕДИАОРТА
ҚОРЫТЫНДЫ
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТIЗIМI
Маркетинг деген термин АҚШ экономикалық әдебиеттерінде ХІХ–ХХ ғасырдан бастап қолданыла бастады. Маркетинг концепциясының негізгі мәні тұтынушылардың мұқтаждарын қанағаттандырумен тығыз байланысты. Бұл концепцияның өмірге келу себебі де тауарлардың молынан өндірілуінен, оларды сатып алушыға өткізу ісінің қиыншылықтарға кездесіп, күрделілене түсуінде. Сондықтан да ХХ ғасырдың басында маркетингті өтім әдісі ретінде қолданып, маркетинг жөнінде коммерциялық түсінік орын алды. Яғни өндіруші, демек сатушы сатып алуға жеткілікті шамасы бар сатып алушыны тауып, өнімін шығару тиіс еді. Яғни маркетинг теориясын басқару жүйесінде қолданып, оның басты принциптеріне сәйкес тек сенімді түрде сатылатын өнімді өндіру және фирма осыған сай ұйымдастырылуы тиіс еді.
Сондықтан да маркетингті мәні оның алдына қойылған атқаратын қызметтерімен белгіленді десек те болады. Біздің дәуірімізде маркетинг мәні жетіліп өзгерді. Оның мәнінің өзгерісі өнімді шығару және өнімді өткізу шарттары өзгерісімен байланысты. Қазіргі кезде маркетинг әрекетінің мәні сайып келгенде жоғары пайда алу үшін рыноктың, демек тұтынушылардың нақты қажеттерін зерттеу, соның негізінде фирманың барлық қызметін (тауарды өндіру, өңдеу, өткізу, жылжыту) ұйымдастыру жүйесі болып табылады. Мұнда есте болатыны маркетингке сүйене отырып фирманың түбінде пайдалы әрекетін ұйымдастыру үшін, алғашқы оның қадамдары уақытша пайдасыз, кейде тіпті шығынды болуы мүмкін. Бұл болжамды шығындар немесе ойда болған уақытша кездесетін қиыншалақтар болып табылады. Одан кейін мол табыс әкелетін немесе фирманың қанағатты пайда тауып рынокта тұрақты іс-әрекетін көздеген маркетингтің нысанасы орын алуы тиіс. Осы тәрізді маркетинг нысанасы тек пайданы көбінен табу ғана емес, керісінше әлеуметтік, тұрақтылық, фирманың іс-әрекетінде қауіпсіздік т.б. с.с нысанасы болуы мүмкін.
Сондықтан да маркетингті мәні оның алдына қойылған атқаратын қызметтерімен белгіленді десек те болады. Біздің дәуірімізде маркетинг мәні жетіліп өзгерді. Оның мәнінің өзгерісі өнімді шығару және өнімді өткізу шарттары өзгерісімен байланысты. Қазіргі кезде маркетинг әрекетінің мәні сайып келгенде жоғары пайда алу үшін рыноктың, демек тұтынушылардың нақты қажеттерін зерттеу, соның негізінде фирманың барлық қызметін (тауарды өндіру, өңдеу, өткізу, жылжыту) ұйымдастыру жүйесі болып табылады. Мұнда есте болатыны маркетингке сүйене отырып фирманың түбінде пайдалы әрекетін ұйымдастыру үшін, алғашқы оның қадамдары уақытша пайдасыз, кейде тіпті шығынды болуы мүмкін. Бұл болжамды шығындар немесе ойда болған уақытша кездесетін қиыншалақтар болып табылады. Одан кейін мол табыс әкелетін немесе фирманың қанағатты пайда тауып рынокта тұрақты іс-әрекетін көздеген маркетингтің нысанасы орын алуы тиіс. Осы тәрізді маркетинг нысанасы тек пайданы көбінен табу ғана емес, керісінше әлеуметтік, тұрақтылық, фирманың іс-әрекетінде қауіпсіздік т.б. с.с нысанасы болуы мүмкін.
1. Негізгі әдебиет:
С.Н. Нысанбаев, Г.А. Садыханова “Маркетинг негiздерi”
Алматы: “Қазақ университетi” 2002ж.
Сатыпалдин С. “Маркетинг - нарықтану” – Алматы: “Бiлiм”, 1999ж.
Қожаназаров Қ. “Маркетинг негiздерi” Оқулық. – Алматы: “Экономика”, 1995ж.
Котлер Ф. “Маркетинг негiздерi” Профессор М.Iзбасардың жалпы редакциялауымен ағылшын тiлiнен тәржiмеленген. – Алматы: “Жазушы”, 2000ж.
2. Қосымша әдебиет:
1. Есімжанова С.Р. Маркетинг.Оқу құралы. Алматы Экономика 2003
«Стандарттау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1999. 11 тамыз.
2. «Тауар таңбалары, кызмет көрсету таңбалары және тауар шығаратын жерлердің атаулары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1999. 2 тамыз.
3. «Теріс пиғылды бәсеке туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1998. 11 маусым.
4. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. А.: 1994.
5. Ассель Г. Маркетинг: принципы и стратегия: Учебник для вузов. М.: ИНФРА- М, 1999.
6. Багиев Г.Л. и др. Маркетинг: Учебник для вузов / Г.Л. Багиев, В.М. Тарасевия, X. Анн; Под общ. ред. Г.Л. Багиева. - М.: ОАО «Изд-во Экономика», 1999.
7. Голубков Е. П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика. - М.: Изд. «Финпресс», 1998.
С.Н. Нысанбаев, Г.А. Садыханова “Маркетинг негiздерi”
Алматы: “Қазақ университетi” 2002ж.
Сатыпалдин С. “Маркетинг - нарықтану” – Алматы: “Бiлiм”, 1999ж.
Қожаназаров Қ. “Маркетинг негiздерi” Оқулық. – Алматы: “Экономика”, 1995ж.
Котлер Ф. “Маркетинг негiздерi” Профессор М.Iзбасардың жалпы редакциялауымен ағылшын тiлiнен тәржiмеленген. – Алматы: “Жазушы”, 2000ж.
2. Қосымша әдебиет:
1. Есімжанова С.Р. Маркетинг.Оқу құралы. Алматы Экономика 2003
«Стандарттау туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1999. 11 тамыз.
2. «Тауар таңбалары, кызмет көрсету таңбалары және тауар шығаратын жерлердің атаулары туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1999. 2 тамыз.
3. «Теріс пиғылды бәсеке туралы» Қазақстан Республикасының Заңы // Егемен Қазақстан. - 1998. 11 маусым.
4. Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі. А.: 1994.
5. Ассель Г. Маркетинг: принципы и стратегия: Учебник для вузов. М.: ИНФРА- М, 1999.
6. Багиев Г.Л. и др. Маркетинг: Учебник для вузов / Г.Л. Багиев, В.М. Тарасевия, X. Анн; Под общ. ред. Г.Л. Багиева. - М.: ОАО «Изд-во Экономика», 1999.
7. Голубков Е. П. Маркетинговые исследования: теория, методология и практика. - М.: Изд. «Финпресс», 1998.
ЖОСПАР
Кiрiспе
І ТАРАУ. Макроорта
1.1. Демографиялық факторлар
1.2. Экономикалық факторлар
1.3. Табиғи факторлар
1.4. Ғылыми-техникалық факторлар
1.5.Саяси-құқық факторлары
ІІ ТАРАУ. Микроорта
2.1. “Озаттардың ” стратегиялары
2.2. “Iзбасарлардың” стратегиялары
2.3. “Рыноктың қуысында жайғасқандардың” стратегиялары
ІІІ. Медиаорта
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тiзiмi
КІРІСПЕ
Маркетинг деген термин АҚШ экономикалық әдебиеттерінде ХІХ–ХХ
ғасырдан бастап қолданыла бастады. Маркетинг концепциясының негізгі мәні
тұтынушылардың мұқтаждарын қанағаттандырумен тығыз байланысты. Бұл
концепцияның өмірге келу себебі де тауарлардың молынан өндірілуінен, оларды
сатып алушыға өткізу ісінің қиыншылықтарға кездесіп, күрделілене түсуінде.
Сондықтан да ХХ ғасырдың басында маркетингті өтім әдісі ретінде қолданып,
маркетинг жөнінде коммерциялық түсінік орын алды. Яғни өндіруші, демек
сатушы сатып алуға жеткілікті шамасы бар сатып алушыны тауып, өнімін шығару
тиіс еді. Яғни маркетинг теориясын басқару жүйесінде қолданып, оның басты
принциптеріне сәйкес тек сенімді түрде сатылатын өнімді өндіру және фирма
осыған сай ұйымдастырылуы тиіс еді.
Сондықтан да маркетингті мәні оның алдына қойылған атқаратын
қызметтерімен белгіленді десек те болады. Біздің дәуірімізде маркетинг мәні
жетіліп өзгерді. Оның мәнінің өзгерісі өнімді шығару және өнімді өткізу
шарттары өзгерісімен байланысты. Қазіргі кезде маркетинг әрекетінің мәні
сайып келгенде жоғары пайда алу үшін рыноктың, демек тұтынушылардың нақты
қажеттерін зерттеу, соның негізінде фирманың барлық қызметін (тауарды
өндіру, өңдеу, өткізу, жылжыту) ұйымдастыру жүйесі болып табылады. Мұнда
есте болатыны маркетингке сүйене отырып фирманың түбінде пайдалы әрекетін
ұйымдастыру үшін, алғашқы оның қадамдары уақытша пайдасыз, кейде тіпті
шығынды болуы мүмкін. Бұл болжамды шығындар немесе ойда болған уақытша
кездесетін қиыншалақтар болып табылады. Одан кейін мол табыс әкелетін
немесе фирманың қанағатты пайда тауып рынокта тұрақты іс-әрекетін көздеген
маркетингтің нысанасы орын алуы тиіс. Осы тәрізді маркетинг нысанасы тек
пайданы көбінен табу ғана емес, керісінше әлеуметтік, тұрақтылық, фирманың
іс-әрекетінде қауіпсіздік т.б. с.с нысанасы болуы мүмкін.
1. МАКРООРТА
Қазіргі уақытта қатаң бәсеке жағдайларында республикамыздың
кәсіпорындары анықсыздық, болжау күрделілігі жағдайларында көптеген
ауыртпалықтарды өткеріп, тығырықтан шығу үшін маркетинг құралдырын белсенді
қолдануды негізге алған. Мәселен, рынокты зерттеу жарнама жасау, жоспарлау,
бәсекелерстер іс-әрекетін болжау сияқты мәселелер төңірегінде көптеген жаңа
ойларды іске асыруы маркетинг ілімін тиімді пайдалану арқылы қамтамасыз
етіледі. Осы кезде кәсіпорындардың маркетингтік қызметін ұйымдастыруға
көтеген тысқары және фирманың ішкі факторлары әсер етеді. Мұндай
факторлардың жиынтығы маркетингтік орта деп аталады.
Маркетинг ортасы – ол фирманың маркетинг бөлiмiнiң мақсатты
клиенттерiмен тиiмдi байланыс орнатып, оны үзбей сақтау мүмкiндiктерiне
әсер ететiн белсендi субъектiлердiң және күштердiң жиынтығы.
Маркетинг ортасын зерттеу барысында ол орта келесi түрлерiне
бөлiнедi:
Макроорта
Микроорта
Медиаорта
Макроорта факторлары тысқары әрекет етуші күштерді қамтып, мынадай негізгі
6 айналымалыны қамтиды:
1-сурет. Макроортаның топтасқан факторлар құрамы
Макроорта кәсiпорындардың әрекетiне жалпы бiрiңғай сыртқы жағдай
жасайды. Ал жеке алынған белгiлi бiр фирманың жағдайна айрықша жағдай
тудырмайды. Фирмалардың әрқайсысы макроортаның әсерiн талайды, бағалайды
және әрекетiне тигiзетiн жағымда, немесе қолайсыз жақтарын сынайды, алайда
оны басқара, немесе өзгерте алмайды.
Ал әрбiр факторлар тобының iшкi мәнi 1-кестеде көсетiлген.
1-кесте.
Макроорта факторларының кейбiр негiзгi сипаттары
Демографиялық фактор тұрғындар саны, дүниеге нәрестелердің келуі
мөлшері, адамдардың қартаюы, олардың жынысы, миграциялық ағымдар сияқты
құбылыстардан құралады. Бүгінгі таңда республикамыздың демографиялық
жағдайының күрт құлдырауына әсер еткен көптеген факторлар бар. Жекелей атап
өтсек, экономикалық дағдарыс салдарынан жұмыссыздықтың көбеюі, адамдардың
тұрмыстық жағдайының нашарлауы, денсаулық сақтау мәселесінің жеткілікті
шешілмеуі сияқты ауыртпалықтар салдарынан тұрғындар саны біртіндеп азайып
отыр. Сонымен қатар оған ел тәуелсіздігін алған соң басқа ұлт өкілдері
арасынан көшуі де көп ықпал етті. Қазақстанға басқа мемлекеттерден
оралмандардың, яғни қазақ ұлты өкілдерінің отанына оралуы тұрғындар санын
арттыру мәселесін шешуге айтарлықтай үлес қосып отыр. Жалпы осындай
демографиялық өзгерістер, жекелей нәрестелердің дүниеге келуі жаңа
тұтынушылықтарды құрып, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыруда маркетинг
құралдарын қолдана отырып шаруашылық субьектілері жаңа сегменттерді
қамтиды. Сонымен қатар олардың азаюы мен көбеюіне қарай бірнеше жылдан
кейінгі жасөспірімдер, оқушылар, бозбалалар ауқымы өзгерісі осы
сегменттерге негізделген компаниялардың іс-әрекетіне күрт әсер етеді.
Сондықтан кәсіпорындар өз сегменттерінің сандық өзгерісін осындай
демографиялық ортаны оқу негізінде анықталып отыр.
Экономикалық орта жалпы ресурстар құны және тұтынушылардың төлем
қабілеттілігімен сипатталады. Оған қатысты тауарлар немесе қызметтер
өндірісі ауқымы және құрылымы, тұрғындардың жан басына табыс, шығындар,
құнсыздану деңгейі, жұмыссыздық және т.б. көрсеткіштерді бөлуге болады. Осы
экономикалық орта құбылыстары негізінде әр мемлекеттің төлем қабілеттілігі
бар сұраныс деңгейлері қатысып, оған сәйкес тауарлар ұсынылады. Мысалы,
Қазақстан рыногында тұтынушылардың төлемқабіліттілігі дамыған мемлекеттерге
салыстырғанда әлдеқайда төмен болуы неғұрлым арзан тауарларға сұранысты
қалыптастырады. Тіптен экономикалық ортаға тәуелді тұрғындар сұранысының
пайда болуы және өсуі өндірістің жандануы мен дамуының алғы шарты деген
тұжырымдамаға келуге болады. Осы тұрғыда экономикалық орта факторларының
өзгерістерін ескере отырып, компаниялар маркетингтік саясатының бет алысын
қадағалап отыруы қажет.
Макроортаның келесі бір құрамдасы табиғи орта, яғни ол шикізатты
оңтайлы қолдану мен қоршаған ортаны қорғау мәселелерін қамтиды. Сонымен
қатар әр мемлекеттің табиғи ортасының әр түрлі болуы интеграциялық
процестер кезінде маманданудың негізі болып отыр. Табиғи орта факторларын
оқу кәсіпорынның маркетингтік саясатын құруда үлкен орын алады. Тағы бір
тоқталатын жай, кез-келген қоғамдағы ресурстар шектеулі проблемасы үнемі
компаниялар іскерлігімен ұласуына қарай Қазақстанда шикізат қорларын сақтау
барысында ресурсты үнемдеуші технологиялар енгізіп, қоғам қауіпсіздігін
және жекелей адамденсаулығын қамтамасыз ететін экологиялық таза өнім өндіру
үшін жағдайлар жасауы қажет. Мысалы, Қазақстан шикізатқа бай болуына қарай
мұнай, астық, түсті металлургия өнімдерін экспортқа шығарады. Бірақ,
экспорты шикізаттық негізделген мемлекет болу шын мәнісінде тиімсіз.
Сондықтан табиғи ортаны қорғау мақсатынан туындап, өндірісті ұйымдастыруды
көздеу маркетингтік саясаттың тағы бір принципіне айналуы тиіс.
Келесі құрамдас ғылыми-техникалық орта қоғам үшін орасан мүмкіндіктер
ашады. Ғылыми-техникалық үдеріс негізінде жаңа технология енгізіліп,
бәсекелік күресте сәттілікті қамтамасыз етеін өте қуатты құрал. Дегенмен
сонымен қатар қоршаған ортаға тудыратын қауіптері бар. Сондықтан осы
қауіптерді жою мәселелерін үнемі ескеру қажет. Қазіргі уақытта
республикамыз шетелдің жаңа технологияларын енгізіп жатыр, басқаша айтқанда
ғылыми-техникалық прогресс тез арада осы технологиялардың ескірін әкеледі.
Осы кезде еліміздің өндірушілерінің бәсеке қабілеттілігі төмендеп отырады.
Сол себепті мүмкіндігінше осы ғылыми техникалық прогреске ілесу еліміздің
фирмаларының тек ішкі ғана емес, сонымен бірге дүниежүзілік рынокта жетекші
орындарға ие болуын қамтамасыз етер еді. Сондықтан кәсіпорындардың
маркетингтік қызметі әрдайым ғылыми-техникалық орта жетістіктерін зерттеп,
мүмкіндігінше оған қатынасуға әрекет еткені жөн.
Макроортаның енді бір маңызды факторы ретінде саяси орта кәсіпорындар
іс-әрекетіне айтарлықтай ықпал етіп, мемлекеттік саясат өзгерістері
әсерімен оның тұрақтылық деңгейі бағаланады. Қазақстан акционерлік қоғамдар
жайлы, кәсіпкерлікті қолдау, бәсеке дамуы мен монополисттік іскерлікті
шектеу, тауар биржалары, салықтар,шетел инвестициялары жайлызаңдар
кәсіпорындар іс-әрекетін реттеп, саяси-құқықтық ортаны қалыптастырады.
Соның өзінде әлі де шешілмеген мәселелер де бар екенін атап кету қажет.
Мысалы, жекелей тоқталсақ, салық салу жүйесіндегі біршама кемшіліктер
кәсіпорындар тарапынан үнемі аталып жатады.Осы саяси орта тұрақтылығына
қарай шетелдік инвесторларды жұмылдыру,несиелер алу,экономикалық қарым-
қатынастар деңгейлері және басқа да көптеген маңызды мәселелер
тәуелді.Жалпы көп кезде бизнестің саяси ортаға тәуелді болып кетуі де
маркетингтік саясатта көрініс алуы тиіс.
Кәсіпорынның маркетингтік іс-әрекетіне әсер етуші макроортаның соңғы
құрамдасы ретінде әлеуметтік-мәдени фактор төңірегінде қоғамдық
норма,ережелер мен құндылықтар,адамдар арасындағы өзара қатынас ерекше
мағынаға ие болады.Осы айнымалылар тенденциясын аңғару және болшаққа болжау
маркетинг міндеттерінің бірі болып табылады.Жалпы тұтынушылықтың өзі адам
мәдениетіне тәуелді қалыптасуы осы ортаға үлкен ықылас бөліп зерттеуді
қажет етеді.Сонымен қатар әлеуметтік-мәдени факторлардың өзгерісі
мұқтаждықтардың сипатына әсер етеді.Мысалы,тұтынушылардың спорт пен
демалысқа көп көңіл аудара бастауы жаңа қажеттіліктердің пайда болуын
әкеледі.
Қорытындылай келе,макроортаны құраушы факторлар өзара тығыз байланысты
және оларды талдау кешенді түрде жүруі орынды. Макроорта факторларын
зерттеу кезiнде екi жағдайды ескеру қажет. Олар:
1. Барлық макроорта факторлары бiр-бiрiмен аса тығыз байланыста
қалыптасады;
2. Әрбiр макроорта факторының фирма жұмысына әсер ету деңгейi
фирманың көлемiне, орналасқан жерiне, iс-әрекет саласына т.б.
көрсеткiштерiне көптен-көп байланысты болады.
ІІ. Микроорта
Микроорта кәсіпорын іскерлігіне тікелей әсер етуші факторлардан
құралады.Оныңнегізгіқұрамдастары:са тыпалушылар,бәсекелестер,контактілі к
аудиториялар,делдалдар,жабдықтаушыл ар,фирманың өзі мен оның бөлімшелері.
Микроорта фирмаға және оның клиенттерiне, қызмет көрсету
мүмкiндiктерiне тiкелей қатынасы бар күштермен белгiленедi. Солардың
қатарындағы аса маңыздылары мыналар: жабдықтаушылар, маркетинг делдалдары,
бәсекелестер, клиенттер (2-кесте).
Микроорта күштерi
2-кесте
Сатып алушылар мұқтаждықтары мен қалаулары әрдайым өзгеріп
отырады.Оған құндылықтарды,сәннің ауысуы және табыс мөлшерінің өзгеруі
сияқты факторлар әсер етеді.Осы орайда фирма бұл өзгерістерді ескеріп,оғн
бейімделуі тиіс.Осы сатып алушылар жиынтығын клиентура деп атап,оны негізгі
5 рынок түріне бөлінеді:
1.Тұтынушылар рыногы. Бұл рынокты өз жекелей мұқтаждықтары үшінтауар
мен қызметерді сатып алынатын тұтынушылар құрайды.
2. Өндірістік белгілеудегі тауарлар рыногы. Осы рыноққа тауар немесе
қызметтерді өндірісте әрмен пайдалану үшін сатып алушы тұтынушылар жиыетығы
жатады.
3. Аралық саудагерлер рыногы. Бұл рынок тауарларды әрмен сату
мақсатында сатып алынатын субьектілерден тұрады. Мысалы, делдардар, көтерме
және бөлшек сауда өкілдері және т.б.
4. Мемлекеттік мекемелер рыногы. Мемлекеттік ұйымдардың қатынасуымен
тауар немесе қызметтерді мемлекет игілігіне тұтыну үшін сатып алынатын
тұтынушылар құрайды.
5. Дүниежүзілік рынок. әлемдегі көптеген шетелдік мемлекеттердің
қатынасуымен сауда операциялары жүзеге асатын рынок.
Жабдықтаушылар дегенiмiз фирманы және оның бәсекелестерiн тауарды
өндiру үрдiсiне қажет материалдық ресурстарымен жабдықтайтын iскер
компаниялары мен жеке тұлғалар.
Маркетинг тұрғысынан жабдықтаушылардың келесi түрлерi болады:
➢ “эксклюзивтi” жабдықтаушылар – тек қана белгiлi фирмамен жұмыс
жасайды;
➢ “лоялдi”, немесе “адал” жабдықтаушылар – фирмаға және оның
бәсекелестерiне бiрдей адал қызмет көрсетедi;
➢ “сырттағы” жабдықтаушылар – тек қана бәсекелестерге қызмет
көрсетедi.
Жабдықтаушыларға әр түрлi маркетингтiк талаптар
қойылады. Ол талаптар мынандай болуы мүмкiн:
➢ өнiм сапасы белгiленген стандартқа сәйкес болуы,
➢ келiсiлген кестеге сәйкес нақты мезгiлде өнiмдi жеткiзу,
➢ өнiмдi жеткiзу көлемiн толығымен орындау,
➢ қажеттi құжаттармен қамтамасыз ету,
➢ қажет болғанда қосымша қызмет көрсету,
➢ тапсырыс берушiнiң жаңа талаптарын орындау,
➢ келiсiлген бағаны сақтау,
➢ тауар сапасына кепiлдеме беру.
Фирманың өзi микроорта күштерiнiң бiрi болып есептеледi.
Фирманың құрамында оның басшылары, бухгалтериясы, маркетинг, өндiрiс,
материалды-техникалық жабдықтау, қаржы, жоспарлау т.б. бөлiмдерi қаракет
жасайды. Олардың әрқайсысының мақсаты мен мiндетi әрқалай белгiленген.
Фирманың мақсатына жетуi көбiнесе үш факторға тәуелдi: таңдап алынған
стратегияға, маркетинг қызметiнiң ұйымдастыру құрылымына және ол құрылымның
қандай деңгейде әрекет жасағанына.
Фирмадағы маркетинг әрекеттерiн ұйымдастыру құрылымы әртүрлi болады:
1. Маркетинг қызметiн функционалды сипатымен
ұйымдастыру. Мұнда әрбiр сол қызметтегi функционалды мақсатты жеке тұлға,
немесе тұлғалар тобы белгiлi жауапкершiлiктi өзiне артуын белгiлейдi (2-
сурет).
2-сурет. Маркетингтiң функционалды қызметiнiң бөлiм
құрылымы
Маркетинг қызметiн функционалды ұйымдастыру сипатында таңдалып
алынған тауар түрлерi және рынок саны ең алдымен кәсiпорынның өзiне тиiмдi
болуы тиiс. Бұл ұйымдастыру түрiнде тауарлар мен рыноктар бiрқалыпты
болады, сондықтан олардың әрқайсысына жеке арнайы бөлiмше құрылмайды. 2-
суретте көрсетiлгендей маркетинг бөлiмшелерi олардың атқаратын қызметтерiне
сай құрылған. Бiрақ бұл құрылымда өндiретiн өнiмдер ассортиментi көбейген
сайын өндiрiс икемдiлiгi төмендейдi, себебi сыртқы ортадағы өзгерiстерге
икемдену және оған оған жауап беру уақыты азаяды. Маркетингтi
ұйымдастырудың бұл түрi ағымды тиiмдiлiкке бағытталған және оның
стратегиясының икемдiлiгi төмен, жаңалықтар енгiзуге тым қабiлетсiз болады.
Алайда функционалды құрылым маркетингi ұйымдастырудың басқа түрлерiне негiз
болып есептеледi.
2. Ерекше өндiрiс үрдiсiн және өткiзуiн талап ететiн әртүрлi
тауарлар өндiретiн фирмалардың маркетинг қызметi тауар сипатына сәйкес
ұйымдастырылады (3-сурет).
3-сурет. Маркетинг қызметiн тауарға сәйкес
ұйымдастыру құрылымы
Бұл құрылымда әрбiр тауарға (тауар тобына) жеке бөлiмше құрылады және
ол бөлiмшедегi қызметкерлер сол тауарға сәйкес барлық маркетинг iс-әрекетiн
атқарады. Функционалды құрылымға қарағанда тауар бойынша ұйымдастыру
құрылымы қымбатқа түседi. Себебi жұмысшылар саны көбейедi. Сондықтан бұл
маркетинг қызметiнiң құрылым ы тек үлкен кәсiпорындарында, ондағы тауардың
сату көлемi жоғары және қосымша шығындары ақталатын кезде ғана қолданады.
3.Егер тұтынушылардың жеке топтарының қажеттерi мен
талғамдары ерекшелiктерiн бiрiктiруге мүмкiндiк болса, онда оларды әртүрлi
рынок ретiнде қарастыруға болады. Өнiмдерiн әртүрлi рыноктарға ұсынатын
фирмаларға маркетингтi тұтынушылар рыногы сипатымен ұйымдастыру қажет (4-
сурет). Рынок ретiнде жеке сала немесе бiркелкi сатып алушылар сегментi
болады. Рынок бойынша құрылған маркетинг қызметi басшыларының алдында басты
мәселе болып тұтынушылардың қажеттерiн жете анықтау жұмысы қалыптасады. Әр
рынокқа жеке маркетинг стратегиясы өңделедi
.
4-сурет. Тұтынушылар мен рынокқа бағытталған
маркетинг қызметiн ұйымдастыру құрылымы
5.Көптеген географиялық аймақтарда сатылатын тауар –
ларды өндiретiн фирма әр аймақтың тұтыну айырмашылықтарын есепке алғаны
қажет. Сондықтан маркетинг қызметiнiң құрылымы аймақтар бойынша
ұйымдастырылады (5-сурет). Аймақтық принцип бойынша маркетингтi ұйымдастыру
жағдайында сауда агенттерi қызмет көрсететiн аймақта тұруы, немесе жолға
қажет уақыты мен қатынасу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кiрiспе
І ТАРАУ. Макроорта
1.1. Демографиялық факторлар
1.2. Экономикалық факторлар
1.3. Табиғи факторлар
1.4. Ғылыми-техникалық факторлар
1.5.Саяси-құқық факторлары
ІІ ТАРАУ. Микроорта
2.1. “Озаттардың ” стратегиялары
2.2. “Iзбасарлардың” стратегиялары
2.3. “Рыноктың қуысында жайғасқандардың” стратегиялары
ІІІ. Медиаорта
Қорытынды
Пайдаланылған әдебиеттер тiзiмi
КІРІСПЕ
Маркетинг деген термин АҚШ экономикалық әдебиеттерінде ХІХ–ХХ
ғасырдан бастап қолданыла бастады. Маркетинг концепциясының негізгі мәні
тұтынушылардың мұқтаждарын қанағаттандырумен тығыз байланысты. Бұл
концепцияның өмірге келу себебі де тауарлардың молынан өндірілуінен, оларды
сатып алушыға өткізу ісінің қиыншылықтарға кездесіп, күрделілене түсуінде.
Сондықтан да ХХ ғасырдың басында маркетингті өтім әдісі ретінде қолданып,
маркетинг жөнінде коммерциялық түсінік орын алды. Яғни өндіруші, демек
сатушы сатып алуға жеткілікті шамасы бар сатып алушыны тауып, өнімін шығару
тиіс еді. Яғни маркетинг теориясын басқару жүйесінде қолданып, оның басты
принциптеріне сәйкес тек сенімді түрде сатылатын өнімді өндіру және фирма
осыған сай ұйымдастырылуы тиіс еді.
Сондықтан да маркетингті мәні оның алдына қойылған атқаратын
қызметтерімен белгіленді десек те болады. Біздің дәуірімізде маркетинг мәні
жетіліп өзгерді. Оның мәнінің өзгерісі өнімді шығару және өнімді өткізу
шарттары өзгерісімен байланысты. Қазіргі кезде маркетинг әрекетінің мәні
сайып келгенде жоғары пайда алу үшін рыноктың, демек тұтынушылардың нақты
қажеттерін зерттеу, соның негізінде фирманың барлық қызметін (тауарды
өндіру, өңдеу, өткізу, жылжыту) ұйымдастыру жүйесі болып табылады. Мұнда
есте болатыны маркетингке сүйене отырып фирманың түбінде пайдалы әрекетін
ұйымдастыру үшін, алғашқы оның қадамдары уақытша пайдасыз, кейде тіпті
шығынды болуы мүмкін. Бұл болжамды шығындар немесе ойда болған уақытша
кездесетін қиыншалақтар болып табылады. Одан кейін мол табыс әкелетін
немесе фирманың қанағатты пайда тауып рынокта тұрақты іс-әрекетін көздеген
маркетингтің нысанасы орын алуы тиіс. Осы тәрізді маркетинг нысанасы тек
пайданы көбінен табу ғана емес, керісінше әлеуметтік, тұрақтылық, фирманың
іс-әрекетінде қауіпсіздік т.б. с.с нысанасы болуы мүмкін.
1. МАКРООРТА
Қазіргі уақытта қатаң бәсеке жағдайларында республикамыздың
кәсіпорындары анықсыздық, болжау күрделілігі жағдайларында көптеген
ауыртпалықтарды өткеріп, тығырықтан шығу үшін маркетинг құралдырын белсенді
қолдануды негізге алған. Мәселен, рынокты зерттеу жарнама жасау, жоспарлау,
бәсекелерстер іс-әрекетін болжау сияқты мәселелер төңірегінде көптеген жаңа
ойларды іске асыруы маркетинг ілімін тиімді пайдалану арқылы қамтамасыз
етіледі. Осы кезде кәсіпорындардың маркетингтік қызметін ұйымдастыруға
көтеген тысқары және фирманың ішкі факторлары әсер етеді. Мұндай
факторлардың жиынтығы маркетингтік орта деп аталады.
Маркетинг ортасы – ол фирманың маркетинг бөлiмiнiң мақсатты
клиенттерiмен тиiмдi байланыс орнатып, оны үзбей сақтау мүмкiндiктерiне
әсер ететiн белсендi субъектiлердiң және күштердiң жиынтығы.
Маркетинг ортасын зерттеу барысында ол орта келесi түрлерiне
бөлiнедi:
Макроорта
Микроорта
Медиаорта
Макроорта факторлары тысқары әрекет етуші күштерді қамтып, мынадай негізгі
6 айналымалыны қамтиды:
1-сурет. Макроортаның топтасқан факторлар құрамы
Макроорта кәсiпорындардың әрекетiне жалпы бiрiңғай сыртқы жағдай
жасайды. Ал жеке алынған белгiлi бiр фирманың жағдайна айрықша жағдай
тудырмайды. Фирмалардың әрқайсысы макроортаның әсерiн талайды, бағалайды
және әрекетiне тигiзетiн жағымда, немесе қолайсыз жақтарын сынайды, алайда
оны басқара, немесе өзгерте алмайды.
Ал әрбiр факторлар тобының iшкi мәнi 1-кестеде көсетiлген.
1-кесте.
Макроорта факторларының кейбiр негiзгi сипаттары
Демографиялық фактор тұрғындар саны, дүниеге нәрестелердің келуі
мөлшері, адамдардың қартаюы, олардың жынысы, миграциялық ағымдар сияқты
құбылыстардан құралады. Бүгінгі таңда республикамыздың демографиялық
жағдайының күрт құлдырауына әсер еткен көптеген факторлар бар. Жекелей атап
өтсек, экономикалық дағдарыс салдарынан жұмыссыздықтың көбеюі, адамдардың
тұрмыстық жағдайының нашарлауы, денсаулық сақтау мәселесінің жеткілікті
шешілмеуі сияқты ауыртпалықтар салдарынан тұрғындар саны біртіндеп азайып
отыр. Сонымен қатар оған ел тәуелсіздігін алған соң басқа ұлт өкілдері
арасынан көшуі де көп ықпал етті. Қазақстанға басқа мемлекеттерден
оралмандардың, яғни қазақ ұлты өкілдерінің отанына оралуы тұрғындар санын
арттыру мәселесін шешуге айтарлықтай үлес қосып отыр. Жалпы осындай
демографиялық өзгерістер, жекелей нәрестелердің дүниеге келуі жаңа
тұтынушылықтарды құрып, олардың қажеттіліктерін қанағаттандыруда маркетинг
құралдарын қолдана отырып шаруашылық субьектілері жаңа сегменттерді
қамтиды. Сонымен қатар олардың азаюы мен көбеюіне қарай бірнеше жылдан
кейінгі жасөспірімдер, оқушылар, бозбалалар ауқымы өзгерісі осы
сегменттерге негізделген компаниялардың іс-әрекетіне күрт әсер етеді.
Сондықтан кәсіпорындар өз сегменттерінің сандық өзгерісін осындай
демографиялық ортаны оқу негізінде анықталып отыр.
Экономикалық орта жалпы ресурстар құны және тұтынушылардың төлем
қабілеттілігімен сипатталады. Оған қатысты тауарлар немесе қызметтер
өндірісі ауқымы және құрылымы, тұрғындардың жан басына табыс, шығындар,
құнсыздану деңгейі, жұмыссыздық және т.б. көрсеткіштерді бөлуге болады. Осы
экономикалық орта құбылыстары негізінде әр мемлекеттің төлем қабілеттілігі
бар сұраныс деңгейлері қатысып, оған сәйкес тауарлар ұсынылады. Мысалы,
Қазақстан рыногында тұтынушылардың төлемқабіліттілігі дамыған мемлекеттерге
салыстырғанда әлдеқайда төмен болуы неғұрлым арзан тауарларға сұранысты
қалыптастырады. Тіптен экономикалық ортаға тәуелді тұрғындар сұранысының
пайда болуы және өсуі өндірістің жандануы мен дамуының алғы шарты деген
тұжырымдамаға келуге болады. Осы тұрғыда экономикалық орта факторларының
өзгерістерін ескере отырып, компаниялар маркетингтік саясатының бет алысын
қадағалап отыруы қажет.
Макроортаның келесі бір құрамдасы табиғи орта, яғни ол шикізатты
оңтайлы қолдану мен қоршаған ортаны қорғау мәселелерін қамтиды. Сонымен
қатар әр мемлекеттің табиғи ортасының әр түрлі болуы интеграциялық
процестер кезінде маманданудың негізі болып отыр. Табиғи орта факторларын
оқу кәсіпорынның маркетингтік саясатын құруда үлкен орын алады. Тағы бір
тоқталатын жай, кез-келген қоғамдағы ресурстар шектеулі проблемасы үнемі
компаниялар іскерлігімен ұласуына қарай Қазақстанда шикізат қорларын сақтау
барысында ресурсты үнемдеуші технологиялар енгізіп, қоғам қауіпсіздігін
және жекелей адамденсаулығын қамтамасыз ететін экологиялық таза өнім өндіру
үшін жағдайлар жасауы қажет. Мысалы, Қазақстан шикізатқа бай болуына қарай
мұнай, астық, түсті металлургия өнімдерін экспортқа шығарады. Бірақ,
экспорты шикізаттық негізделген мемлекет болу шын мәнісінде тиімсіз.
Сондықтан табиғи ортаны қорғау мақсатынан туындап, өндірісті ұйымдастыруды
көздеу маркетингтік саясаттың тағы бір принципіне айналуы тиіс.
Келесі құрамдас ғылыми-техникалық орта қоғам үшін орасан мүмкіндіктер
ашады. Ғылыми-техникалық үдеріс негізінде жаңа технология енгізіліп,
бәсекелік күресте сәттілікті қамтамасыз етеін өте қуатты құрал. Дегенмен
сонымен қатар қоршаған ортаға тудыратын қауіптері бар. Сондықтан осы
қауіптерді жою мәселелерін үнемі ескеру қажет. Қазіргі уақытта
республикамыз шетелдің жаңа технологияларын енгізіп жатыр, басқаша айтқанда
ғылыми-техникалық прогресс тез арада осы технологиялардың ескірін әкеледі.
Осы кезде еліміздің өндірушілерінің бәсеке қабілеттілігі төмендеп отырады.
Сол себепті мүмкіндігінше осы ғылыми техникалық прогреске ілесу еліміздің
фирмаларының тек ішкі ғана емес, сонымен бірге дүниежүзілік рынокта жетекші
орындарға ие болуын қамтамасыз етер еді. Сондықтан кәсіпорындардың
маркетингтік қызметі әрдайым ғылыми-техникалық орта жетістіктерін зерттеп,
мүмкіндігінше оған қатынасуға әрекет еткені жөн.
Макроортаның енді бір маңызды факторы ретінде саяси орта кәсіпорындар
іс-әрекетіне айтарлықтай ықпал етіп, мемлекеттік саясат өзгерістері
әсерімен оның тұрақтылық деңгейі бағаланады. Қазақстан акционерлік қоғамдар
жайлы, кәсіпкерлікті қолдау, бәсеке дамуы мен монополисттік іскерлікті
шектеу, тауар биржалары, салықтар,шетел инвестициялары жайлызаңдар
кәсіпорындар іс-әрекетін реттеп, саяси-құқықтық ортаны қалыптастырады.
Соның өзінде әлі де шешілмеген мәселелер де бар екенін атап кету қажет.
Мысалы, жекелей тоқталсақ, салық салу жүйесіндегі біршама кемшіліктер
кәсіпорындар тарапынан үнемі аталып жатады.Осы саяси орта тұрақтылығына
қарай шетелдік инвесторларды жұмылдыру,несиелер алу,экономикалық қарым-
қатынастар деңгейлері және басқа да көптеген маңызды мәселелер
тәуелді.Жалпы көп кезде бизнестің саяси ортаға тәуелді болып кетуі де
маркетингтік саясатта көрініс алуы тиіс.
Кәсіпорынның маркетингтік іс-әрекетіне әсер етуші макроортаның соңғы
құрамдасы ретінде әлеуметтік-мәдени фактор төңірегінде қоғамдық
норма,ережелер мен құндылықтар,адамдар арасындағы өзара қатынас ерекше
мағынаға ие болады.Осы айнымалылар тенденциясын аңғару және болшаққа болжау
маркетинг міндеттерінің бірі болып табылады.Жалпы тұтынушылықтың өзі адам
мәдениетіне тәуелді қалыптасуы осы ортаға үлкен ықылас бөліп зерттеуді
қажет етеді.Сонымен қатар әлеуметтік-мәдени факторлардың өзгерісі
мұқтаждықтардың сипатына әсер етеді.Мысалы,тұтынушылардың спорт пен
демалысқа көп көңіл аудара бастауы жаңа қажеттіліктердің пайда болуын
әкеледі.
Қорытындылай келе,макроортаны құраушы факторлар өзара тығыз байланысты
және оларды талдау кешенді түрде жүруі орынды. Макроорта факторларын
зерттеу кезiнде екi жағдайды ескеру қажет. Олар:
1. Барлық макроорта факторлары бiр-бiрiмен аса тығыз байланыста
қалыптасады;
2. Әрбiр макроорта факторының фирма жұмысына әсер ету деңгейi
фирманың көлемiне, орналасқан жерiне, iс-әрекет саласына т.б.
көрсеткiштерiне көптен-көп байланысты болады.
ІІ. Микроорта
Микроорта кәсіпорын іскерлігіне тікелей әсер етуші факторлардан
құралады.Оныңнегізгіқұрамдастары:са тыпалушылар,бәсекелестер,контактілі к
аудиториялар,делдалдар,жабдықтаушыл ар,фирманың өзі мен оның бөлімшелері.
Микроорта фирмаға және оның клиенттерiне, қызмет көрсету
мүмкiндiктерiне тiкелей қатынасы бар күштермен белгiленедi. Солардың
қатарындағы аса маңыздылары мыналар: жабдықтаушылар, маркетинг делдалдары,
бәсекелестер, клиенттер (2-кесте).
Микроорта күштерi
2-кесте
Сатып алушылар мұқтаждықтары мен қалаулары әрдайым өзгеріп
отырады.Оған құндылықтарды,сәннің ауысуы және табыс мөлшерінің өзгеруі
сияқты факторлар әсер етеді.Осы орайда фирма бұл өзгерістерді ескеріп,оғн
бейімделуі тиіс.Осы сатып алушылар жиынтығын клиентура деп атап,оны негізгі
5 рынок түріне бөлінеді:
1.Тұтынушылар рыногы. Бұл рынокты өз жекелей мұқтаждықтары үшінтауар
мен қызметерді сатып алынатын тұтынушылар құрайды.
2. Өндірістік белгілеудегі тауарлар рыногы. Осы рыноққа тауар немесе
қызметтерді өндірісте әрмен пайдалану үшін сатып алушы тұтынушылар жиыетығы
жатады.
3. Аралық саудагерлер рыногы. Бұл рынок тауарларды әрмен сату
мақсатында сатып алынатын субьектілерден тұрады. Мысалы, делдардар, көтерме
және бөлшек сауда өкілдері және т.б.
4. Мемлекеттік мекемелер рыногы. Мемлекеттік ұйымдардың қатынасуымен
тауар немесе қызметтерді мемлекет игілігіне тұтыну үшін сатып алынатын
тұтынушылар құрайды.
5. Дүниежүзілік рынок. әлемдегі көптеген шетелдік мемлекеттердің
қатынасуымен сауда операциялары жүзеге асатын рынок.
Жабдықтаушылар дегенiмiз фирманы және оның бәсекелестерiн тауарды
өндiру үрдiсiне қажет материалдық ресурстарымен жабдықтайтын iскер
компаниялары мен жеке тұлғалар.
Маркетинг тұрғысынан жабдықтаушылардың келесi түрлерi болады:
➢ “эксклюзивтi” жабдықтаушылар – тек қана белгiлi фирмамен жұмыс
жасайды;
➢ “лоялдi”, немесе “адал” жабдықтаушылар – фирмаға және оның
бәсекелестерiне бiрдей адал қызмет көрсетедi;
➢ “сырттағы” жабдықтаушылар – тек қана бәсекелестерге қызмет
көрсетедi.
Жабдықтаушыларға әр түрлi маркетингтiк талаптар
қойылады. Ол талаптар мынандай болуы мүмкiн:
➢ өнiм сапасы белгiленген стандартқа сәйкес болуы,
➢ келiсiлген кестеге сәйкес нақты мезгiлде өнiмдi жеткiзу,
➢ өнiмдi жеткiзу көлемiн толығымен орындау,
➢ қажеттi құжаттармен қамтамасыз ету,
➢ қажет болғанда қосымша қызмет көрсету,
➢ тапсырыс берушiнiң жаңа талаптарын орындау,
➢ келiсiлген бағаны сақтау,
➢ тауар сапасына кепiлдеме беру.
Фирманың өзi микроорта күштерiнiң бiрi болып есептеледi.
Фирманың құрамында оның басшылары, бухгалтериясы, маркетинг, өндiрiс,
материалды-техникалық жабдықтау, қаржы, жоспарлау т.б. бөлiмдерi қаракет
жасайды. Олардың әрқайсысының мақсаты мен мiндетi әрқалай белгiленген.
Фирманың мақсатына жетуi көбiнесе үш факторға тәуелдi: таңдап алынған
стратегияға, маркетинг қызметiнiң ұйымдастыру құрылымына және ол құрылымның
қандай деңгейде әрекет жасағанына.
Фирмадағы маркетинг әрекеттерiн ұйымдастыру құрылымы әртүрлi болады:
1. Маркетинг қызметiн функционалды сипатымен
ұйымдастыру. Мұнда әрбiр сол қызметтегi функционалды мақсатты жеке тұлға,
немесе тұлғалар тобы белгiлi жауапкершiлiктi өзiне артуын белгiлейдi (2-
сурет).
2-сурет. Маркетингтiң функционалды қызметiнiң бөлiм
құрылымы
Маркетинг қызметiн функционалды ұйымдастыру сипатында таңдалып
алынған тауар түрлерi және рынок саны ең алдымен кәсiпорынның өзiне тиiмдi
болуы тиiс. Бұл ұйымдастыру түрiнде тауарлар мен рыноктар бiрқалыпты
болады, сондықтан олардың әрқайсысына жеке арнайы бөлiмше құрылмайды. 2-
суретте көрсетiлгендей маркетинг бөлiмшелерi олардың атқаратын қызметтерiне
сай құрылған. Бiрақ бұл құрылымда өндiретiн өнiмдер ассортиментi көбейген
сайын өндiрiс икемдiлiгi төмендейдi, себебi сыртқы ортадағы өзгерiстерге
икемдену және оған оған жауап беру уақыты азаяды. Маркетингтi
ұйымдастырудың бұл түрi ағымды тиiмдiлiкке бағытталған және оның
стратегиясының икемдiлiгi төмен, жаңалықтар енгiзуге тым қабiлетсiз болады.
Алайда функционалды құрылым маркетингi ұйымдастырудың басқа түрлерiне негiз
болып есептеледi.
2. Ерекше өндiрiс үрдiсiн және өткiзуiн талап ететiн әртүрлi
тауарлар өндiретiн фирмалардың маркетинг қызметi тауар сипатына сәйкес
ұйымдастырылады (3-сурет).
3-сурет. Маркетинг қызметiн тауарға сәйкес
ұйымдастыру құрылымы
Бұл құрылымда әрбiр тауарға (тауар тобына) жеке бөлiмше құрылады және
ол бөлiмшедегi қызметкерлер сол тауарға сәйкес барлық маркетинг iс-әрекетiн
атқарады. Функционалды құрылымға қарағанда тауар бойынша ұйымдастыру
құрылымы қымбатқа түседi. Себебi жұмысшылар саны көбейедi. Сондықтан бұл
маркетинг қызметiнiң құрылым ы тек үлкен кәсiпорындарында, ондағы тауардың
сату көлемi жоғары және қосымша шығындары ақталатын кезде ғана қолданады.
3.Егер тұтынушылардың жеке топтарының қажеттерi мен
талғамдары ерекшелiктерiн бiрiктiруге мүмкiндiк болса, онда оларды әртүрлi
рынок ретiнде қарастыруға болады. Өнiмдерiн әртүрлi рыноктарға ұсынатын
фирмаларға маркетингтi тұтынушылар рыногы сипатымен ұйымдастыру қажет (4-
сурет). Рынок ретiнде жеке сала немесе бiркелкi сатып алушылар сегментi
болады. Рынок бойынша құрылған маркетинг қызметi басшыларының алдында басты
мәселе болып тұтынушылардың қажеттерiн жете анықтау жұмысы қалыптасады. Әр
рынокқа жеке маркетинг стратегиясы өңделедi
.
4-сурет. Тұтынушылар мен рынокқа бағытталған
маркетинг қызметiн ұйымдастыру құрылымы
5.Көптеген географиялық аймақтарда сатылатын тауар –
ларды өндiретiн фирма әр аймақтың тұтыну айырмашылықтарын есепке алғаны
қажет. Сондықтан маркетинг қызметiнiң құрылымы аймақтар бойынша
ұйымдастырылады (5-сурет). Аймақтық принцип бойынша маркетингтi ұйымдастыру
жағдайында сауда агенттерi қызмет көрсететiн аймақта тұруы, немесе жолға
қажет уақыты мен қатынасу ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz