Өндірістік шығындардың есебі мен аудиты

Пән: Бухгалтерлік іс
Жұмыс түрі: Дипломдық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 74 бет
Таңдаулыға:

ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

ӘЛ-ФАРАБИ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ

ЭКОНОМИКА ЖӘНЕ БИЗНЕС ФАКУЛЬТЕТІ

ЕСЕП ЖӘНЕ АУДИТ КАФЕДРАСЫ

ДИПЛОМ ЖҰМЫСЫ

Өндірістік шығындардың есебі мен аудиты.

Орындаған 3 курс студенті Кемелбаев Айдын .

Ғылыми жетекші

э. ғ. к., доцент Байдаулетов М. Б .

Норма бақылаушы

Оқытушы: Оңдаш А. О.

Қорғауға жіберілді

кафедра меңгерушісі

э. ғ. к., доктор PhD: Товма Н. А.

Алматы 2010

Мазмұны

Кіріспе . . . 3

1. Өндірістік шығындар есебін ұйымдастырудың теориялық негіздері . . . 5

1. 1. Өндірістік шығындарының мәні және олардың құрамы мен жіктелуі . . . 5

1. 2 «Тәуекел-Т» ЖШС- нің экономикалық көрсеткіштерінің сипаттамасы . . . 12

1. 3 Ұйым есеп саясаты . . . 15

2. Өндіріс шығындарының есебі . . . 19

2. 1 Материалдық шығындарының есебі . . . 19

2. 2 Еңбек ақы шығының есебі . . . 22

2. 3 Үстеме шығындарының есебі . . . 25

2. 4 Өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау және олардың тәсілдері . . . 29

3. Өндіріс шығындарының аудиті . . . 40

3. 1 Аудитінің мақсаты мен міндеті және ақпарат көздерімен қамтамасыз етілуі . . . 40

3. 2 Өндіріс кезеңінің аудиті . . . 43

3. 3 Өндіріс шығындарының аудиті . . . 57

Қорытынды . . . 63

Қолданылған әдебиеттер . . . 67

Кіріспе

Жаңа Қазақстан өзінің дербес даму жолын таңдап, жылдан жылға әлемдік қоғамадастықта барған сайын зор құрмет пен беделге қол жеткізе отырып, алға қарай нық сеніммен ілгерілеп келеді. Мұның өзі Қазақстанның одан әрі дамуын тұрлаулы, осы заманғы және болашағы зор экономикалық, әлеуметтік, саяси және әкімшілік негізге қоюға мүмкіндік береді.

Елбасының 2009 жылдың 6 наурызындағы Жолдауы Қазақстанды жеделдете жан-жақты жаңғырта жаңарту жолы таңдалып алынғандығын көрсетеді. Яғни, жаңа бәсекелестік артықшылықтар қалыптастыру арқылы елімізді жаһандық экономикаға кіруге бағытталған мемлекеттік саясат қабылданды.

Елбасымыз басқа елдердің бәсекелес өндірістері мен салаларына, сондай-ақ нақ сол халықаралық нарықтарға қатысатын трансұлттық корпорацияларға салыстырмалы талдау жүргізіп, біздің келешегі зор өндірістерді, соның ішінде ішкі нарықты дамыту жөнінде жасалаған іс-қимылдың тиімділігіне баға беріп, олардың экспорттық әлеуетін арттыру мүмкіндігін қарастыру қажеттілігін атап көрсетті.

Сонымен қатар, Қазақстанда халықаралық бәсекеге қабілеттілік деңгейіне жете алатын, жоғары технологиялық жаңа өндірістерді дамыту қажетігі мен өнеркәсіптік құрылымды өзгертуге қабілетті, әрі ауқымды зор жобалар әзірлеу қажеттілігіне аса назар аударылды.

Бүгінгі нарықтық экономиканың жағдайында бухгалтерлік есепті жүргізу басқару жүйесінің ең маңызды және міндетті шарты болып табылады. Бухгалтерлік есеп өндірістің хал ахуалын, экономикалық жағдайын анықтап негізгі міндеттерді нақты сипаттайтын бірден-бір жүйе. Бүгінгі күні өндірістік саланы алатын болсақ, ең алдыңғы қатардағы мәселелерге, өндіретін өнім түрлеріне зор мән бере отырып, өндіруге кеткен шығындардың ауқымын неғұрлым азайтып және өзіндік құнын дұрыс әрі дәл анықтау міндетті шарт.

Осы мәселеге орай кәсіпорын өндірістік шығындарды есептеу жолдарын дұрыс жүйеге келтіре отырып, өндірістің шаруашылық қызметін басқарудың заңдылықтары халық шаруашылығында өркендеуіне жол береді.

Нарықтық экономиканың нағыз шарықтап келе жатқан шағында күрделі экономикалық механизмді басқару өндірістегі дәл, әрі нақты жүргізілген есеп арқылы ғана жүзеге асуы тиіс.

Бүгінгі таңда, шығындар есебінің екі проблемасы бар:

Біріншісі - отандық теория мен тәжірибенің Қазақстан Республикасында нарықтық қатынастардың дамуы жағдайында басқару жүйесінің алдында тұрған жаңа міндеттерді шешуге қайта бағытталуында.

Екінші маңызды проблема - есеп ұйымдастырудың шетелдік тәжірибесін зерттеу, өндірістік шығындар туралы ақпараттар алудың дәстүрлі емес жаңа жүйесін құру, өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың, қаржылық нәтижелерді анықтаудың қазіргі тәсілдерін қолдану, сондай-ақ бұл ақпараттардың өндірістік қызметті басқару, талдау, болжау және реттеу үшін қолданылуы.

Менің дипломдық жұмысымның тақырыбы - өндірістік шығындар мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың есебі мен аудиті.

Өндірістік шығындардың құрылуы мен айналымы өндірістік кәсіпорындар үшін аса маңызды, сондықтан-да шығындар есебінің кәсіпорынды басқарудағы үлесі өте зор. Өндірістік шығындар есебінің қажеттілігі шаруашылық қызметтің шарттарының күрделенуіне, табыстылыққа талаптардың өсуіне байланысты жоғарылай түседі.

Өндірістік шығындар есебін құру мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың әдісін таңдау көп деңгейде саланың ерекшеліктеріне, өндіріс тұрпаты мен түріне, оны ұйымдастыру мен технологиялық процесстің сипатына, өндірілетін өнім, атқарылатын жұмыс пен көрсетілетін қызметтің түрлілігіне, калькуляциялау обьектілеріне, мекеме құрылымына және басқа да жағдайларға байланысты болады.

Дипломдық жұмыстың өзектілігі өндірістік шығындар есебінің мәліметтері - өндірістік резервтерді анықтаудың, өндіріс табыстылығын көтеру мақсатында матриалдық, еңбек және қаржылық ресурстарды қолдануды әрдайым бақылаудың маңызды құралы болып табылатындығы сондықтан әсер етуші факторларды анықтап, жетілдіру жолдарын іздестіру. Бұл өндірістік шығындар мен өнімнің өзіндік құнының калькуляциясын зерттеу кәсіпорынның жүйесінде ерекше орын алатындығын анықтайды. Сондықтан, өндірістегі шығындарды білу және зерттеу, сондай-ақ осы шығындарға уақытылы және сапалы талдау жасау өндірістік процессті икемді реттеуге мүмкіндік береді.

Дипломдық жұмыстың мақсаты - өндірістік шығындарды және өнімнің өзіндік құнының калькуляциясын зерттеу, сонымен қатар, өзіндік құнның төмендеуінің резервтерін анықтау және оның есебін жетілдіру бойынша ұсыныстар жасау.

Нарықтық экономика жағдайында осы мәселе өзекті болып тұрғандықтан дипломдық жұмыстың міндеті осы тақырыпқа арнап, өндірістік шығындарды, оның есебінің жүргізілуі мен ұйымдастырылуын және өнімнің өзіндік құнын калкуляцялаудың әдістерін терең мән бердім.

Дипломдық жұмыстың бірінші бөлімінде өндірістік шығындардың мәні мен жіктелуі және кәсіпорынның техникалық-экономикалық сипаты қарастырылған.

Екінші бөлімде өндірістік шығындардың есебі мен өнімнің өзіндік құнын калькуляциялау дипломдық жұмыстың негізгі тақырыбы болғандықтан аса мән беріліп көрсетілген. Яғни, кәсіпорындағы өндірістік есеп және оның басқару есебіндегі орны мен ұйымдастыруы, сондай-ақ негізгі және көмекші өндіріс шығындарының есебін жүргізу және өнімнің өзіндік құнын калькуляциялаудың әдістері қарастырылған.

Ал үшінші бөлім өндірістік есепке аудиторлық тексерудің жүргізілуі және кәсіпорынның бухгалтерлік есебін аудиттеудің жетілдіру жолдарына арналған.

1. Өндірістік шығындар есебін ұйымдастырудың теориялық негіздері

1. 1. Өндірістік шығындарының мәні және олардың құрамы мен жіктелуі

Ұйымның өндірістік қызметі шаруашылық процестерден тұрады. Өндірістік процестердің ішіндегі негізгілері жабдықтау, өндіріс және өткізу болып табылады. Процестер түрлі шаруашылық операцияларын біріктіреді. Өз құрамы жөнінен олар кәсіпорын қызметінің негізгі мазмұнына қарағанда едәуір үлкен.

Басқару есебінде басқарудың объективті талаптарға сәйкес өндіріс процестері қызмет түріне байланысты топтастырылады: жабдықтау-дайындау, өндірістік, қаржы- өткізу, ұйымдық және инвестициялық.

Микроэкономикада «өндіріс» түсінігі нәтижесінде жекелеген бөлшектердің пайдалы өнімге айналатын немесе өнімнің нысаны мен белгісін өзгертетін мақсатты қызметті білдіреді. Кәсіпорынның өндірістік жүйесі өндіріске қажетті түрлі ресурстарды құрайтын өзара байланысты бөлшектер мен өндіріс нәтижесінен құралады. Өнім өндірудің шарты - ол технология, соған сәйкес шығындардың өнімге айналуымен аяқталады.

Өндіріс элементтерінің құрамын технологиялық тізбектер анықтайды. Ең қарапайым жүйе 1 суретте көрсетілген.

Қарастырылып жатқан өндірістік жүйенің әр элементі өндірісте қарапайым бөлшектерден тұратын дербес жүйе болып табылады. Жүйелер өзінің мақсаттарына сай өзгешеленеді, нақты сипаттамалары мен факторлары экономиканың объективті заңдарына бағынады.

Шығындар: Шығындар

Өндіріс: Өндіріс

Шығарым: Шығарым

Шығындар: Элементтер

Өндіріс: Ауысу процессі

Шығарым: Пайдалы өнімдер

Шығындар: Шикізаттар мен материалдар

Өндіріс: Машиналар мен жабдықтар

Шығарым: Өнімдер

Шығындар: Өзгермелі шығындар

Өндіріс: Тұрақты шығындар

Шығарым: Табыстар

*автормен орындалған

Сурет 1. Өндіріске қатысты “шығындар+өннімді щығарым” тізбесі.

Жекелеген жүйелер ретінде экономикалық ресурстар қолданылады: материалдық-шикізат материалдары мен капитал, адамдық-еңбек және кәсіпкерлік қабілеттілік. Ресурстардың түрлері мен өндіріс жүйесіндегі маңызына қарай; материалдар, өндіріс құралдары, жұмыс күшіне бөлінеді.

Жабдықтау-дайындау қызметінің процестері өндірістің бірінші сатысына келетін болсақ, кәсіпорынның өндірістік, қаржылық, сату және ұйымдастыру жағдайы осы жабдықтау - дайындау процесіне тікелей байланысты болады.

Жабдықтау - дайындау жұмыстарының басқару есебінің міндеттері мыналар:

- материалдық босалқы қорларды басқару тәртібін таңдау;

- шығындар мен материалдық босалқы қорларын бағалау әдістері;

- босалқы қорларға жұмсалған шығын көрсеткіштері жайлы мағлұматтарды жинау;

- босалқы қорлар шығындарын есепке алу;

- материалдарды өндірісте пайдалану процесін бақылау;

- жабдықтау-дайындау қызметін басқару тұжырымдамасын әзірлеу.

Кәсіпорынның өндірістік қызметінің басты мақсаты - өтетін және пайда әкелетін өнімді шығару. Өндірістік процестер - өндірістің екінші сатысы. Бұл сатының өндірістік жүйедегі ерекшелігі өнім өндіруге шығындарды қалыптастыру болып табылады. [11]

Өндіріс жағдайы тиімділігімен, психологиялық өлшемдерімен, жетістіктерді ғылыми-техникалық прогресске пайдалану дәрежесімен, қызметтердің өндірістік процестердегі орны және маңызымен сипатталады. Ресурстарды шектеу және жоспарланаған тиімділікке жету ұдайы шығындар мен алынған нәтижелерді салыстыруды қажет етеді. Бұл мәселе инфляция салдарынан күшейеді, бұл кезде өндірістік шығындарды сыртқы факторларға байланысты болашақ шығындар мәліметтерімен салыстырады. Сонымен қатар, әкімшілік табыстар мен шығындарды басқару мақсатымен әр бөлімшенің жұмыс тиімділігіне, әр өнім түрлерін өндіруден алынған нәтижелерге бақылау жасайды.

Басқару талаптары өндіріс қызметінің шығындарын есепке алу әдістемесін жекелеп зерттеу және кәсіпорындар үшін өндірістік бөлімшелер өнімінің өзіндік құнын бақылау жүйесін есепте пайдаланатын шығындарды топтастырудың аналитикалығын кеңейту негізінде анықтайды.

Өндірістік қызмет шығындарына шығарылған өнімдер құрылымына байланысты болатын және шығарылған өнім негізін құрайтын, өнім көлеміне байланысты шығындар жатқызылады. Өндіріс шығындарының есебі бухгалтерлік есептің жалпы жүйесінде негізгісі болып табылады. Басқарушылық есеп нормативтік құжаттарда көрсетілген өндіріс шығындарын құндық көрсеткіштерді есепке алумен шектелмейді. Оның мазмұны едәуір кең және мыналардан тұрады:

- өндіріс процестерін басқару және пайданы анықтау мақсатымен өндірістік процестерді сандық өлшеммен көрсету;

- шаруашылық процестерінің объектісі ретінде және оларға байланысты шығындарды таңдау;

- есеп субьектілері кәсіпорын шеңберінде шектеу;

- өндіріс процестерінің жүру барысын шығындар өсімі процесімен байланысты көрсетуде әдіс элементтерін (жоспарлау, мөлшерлеу, өлшеу, тіркеу, баға, топтастыру, талдау, бақылау) жүйелі пайдалану;

- шығындарда өнімнің өзіндік құнын және пайданы анықтау, шешімдерді қабылдау және жоспарлау, бақылау және реттеу процестерін жүргізу үшін оларды басқару мақсатымен топтастыру;

- өндіріс процесстерін басқару деңгейлері бойынша ішкі есеп-қисапты кәсіпорында қабылданған принциптерді, ішкі есеп беру көрсеткіштерін, сыртқы есеп көрсеткіштеріне ауысуын есепке ала отырып ішкі есеп-қисапты жасау.

Өндірістік және өткізу қызметі арасында тікелей байланыс бар. Өндіріс процесінің нәтижесінде алынған кәсіпорынның дайын өнімі техникалық бақылау бөлігінде қабылданған соң, дайын өнім қоймасына өткізіледі, содан оны өткізу процесі басталады. Бірақ қаржы-өткізу қызметі өткізуге қарағанда едәуір кең. Оған қатысты маркетинг жүйесі анықтамасын пайдалануға болады.

Маркетинг - адамдар мен өндіріс қажеттіліКредитерін қанағаттанды-руға арналған адамдардың тауарлар мен қызметтерді айырбастау жөніндегі қызмет. Бұл процесстердің құрамына тауарларды әзірлеу, зерттеу, коммуникация жүргізу, бөлуді ұйымдастыру, бағаларды белгілеу, ұйымдастыру жұмысы, кәсіпорынның пайда табу, өндіріс пен өткізу көлемінің арттыруға, нарық үлесін көбейту мақсаттарына жету шараларының жүргізілуін бақылау тәртібін біріктіреді. Яғни, маркетинг саласына кәсіпорын қызметінің түрлі жақтары кіреді: өндіріс, қаржы, еңбек, өткізу және т. б.

Ұйымдастыру функцияларын қарастыру маркетинг қызметін басқаруға қажетті мағлұматтар шеңберін анықтауға мүмкіндік береді.

Ұйымдастыру функциялары - қызметін зерттеу, мәліметтерді жинақтау, өнім түрлерін жоспарлау, өткізу және бөлу, жарнама және өткізуді ынталандыру. Бұл функцияларды орындау бірінші кезеңде өнімдерді сатушылар нарығындағы кәсіпорындар бағалары мен басқа сатушылармен салыстырғанда экономикалық немесе техникалық өлшемдерге қатысты артықшылықтары бар өнімдер немесе қызмет түрлерін таңдауды біріктіреді.

Екінші кезең нарық стратегиясы тікелей келісім шарт бойынша, сондай-ақ нарықта өткізілетін өнімдер түрлерін; номенклатурасы мен ассортиментін шығару арқылы белгіленеді. Бұл кезеңге нарықты зерттеу мен шығарылым номенклатурасын реттеу жолымен шығарылым мен сұраныс теңестіріледі.

Өткізу мен өнімді бөлу - үшінші кезең. Бұл функция белгіленген уақытта сатып алушы тапсырыс берген тауарлар мөлшерін жеткізуді ұйымдастыруды біріктіретін тауарлардың өндірушіден тұтынушыға қозғалу процестерінен тұрады.

Төртінші кезең маркетинг жүйесінде маңыздысы болып табылады. Ол жарнама мен өткізуді ынталандыруды біріктіреді. Жарнама тұтынушының сатып алушылық белсенділігін туғызады, әлуетті сатып алушыға әсер етеді. Өткізуді ынталандыру шараларын тек басқарушыларға ғана емес, қызметкерлердің кәсіпкерлік қызметіне әсер етеді.

Өткізуді басқару жүйесі қаржылық және басқарушылық есепте қалыптасатын мағлұматтарға, сондай-ақ статистикалық мәліметтерге негізделеді. Бұл мағлұмат маркетингтің барлық функцияларының орындалуын қамтамасыз етеді. [12]

Өнімді жеткізу мен өткізілуін бақылау үшін жеткізу келісім-шарттарындағы мағлұматтар пайдаланылады. Өткізу бөлімінде әр сатып алушыға тапсырыс карточкасы ашылады, оған келісім бойынша және нақты жөнелту мерзімдері, саны мен бағасы көрсетіледі.

Әр кәсіпорында ішкі есеп беру керек, онда ағымдағы жөнелту, шығындар сомалары, дайын өнімнің қоймалық қорының көлемі, ақшалай айналым, дебиторлық және кредиторлық қарыздар жөніндегі көрсеткіштер болу керек. Бұған қосымша толық ассортименті бойынша заттай және ақшалай түрде шығарылған өнім, оның сапасы, пайданы қалыптастыру және оның болжамы, коммерциялық шығындар, жарнама шығындары туралы мағлұматтар жинақталады. Сонымен қатар қаржы өткізу бөлімі кәсіпорын стратегиясын жасау үшін өнім түрлері, бағалары, өнімдер шығарылымы көлемін кеңейту, нарықты меңгеру жөнінде мағлұматтарды талап етеді.

Қаржы-өткізу қызметі жөніндегі мағлұматтың ерекшеліктерінің бірі оның кезеңділігі болып табылады. Басқару аппаратына мәлімет айдың аяғында емес, 3-5 күнде, апта сайын немесе күнделікті түсіп отыруы керек.

Мәліметтің келесі ерекшелігі-жекелеген көрсеткіштер арасында тәуелділікті қамтамасыз ететін, оның болжамдық сипаты. Болжамдық мәлімет маркетинг қызметін жақсарту жөнінде шешім қабылдау үшін пайдаланылады.

Сонымен, маркетингтік мәліметтер жүйесі - кәсіпорын стратегиясын жасау, жоспарлау, талдау, маркетингтік шараларды енгізу және бақылау үшін мәліметтер қажеттілігін қанағаттандыру мақсатымен жинақталған өндіріс, өткізу және маркетингтің басқа салалар туралы мәліметтер процесстерінің жиынтығы.

Басқарушылық есеп теориясы шығындар есебін ұйымдастыру, сондай-ақ дайын өнім мен аяқталмаған өндірістің өзіндік құнын есептеудің сұрақтарын алдыңғы қатарға қояды. Бұл ең алдымен өндірісті басқару тәжірибесі мен өндірістік шығындар, өндіріс ресурстарын тиімді пайдалану, өнімдер шығарылымының тиімділігі жөніндегі мағлұматқа қойылатын талаптарына байланысты.

Басқару-кәсіпорын мақсатарына сәйкес оның қызметін қамтама-сыз етуге қажетті жоспарлау ұйымдастыру, уәждеме (мотивация) және бақылау процесі болып табылады. Басқару функциясын жүзеге асыру үшін кәсіпорындарда басқарушы аппарат құрылады. Оның құрамына мекемені басқаратын бірнеше қызметкерлер кіруі мүмкін.

Ірі кәсіпорындарда басқару аппараты функцияларына сәйкес ұйымдастырылады, шағын кәсіпорындарда бірнеше функцияларды бір құрылымдық бөлімше (бөлім, сектор) немесе жекелеген атқарушы орындайды. Басқару бөлімшелерімен қатар аппараттың бір бөлігі цехтарда шоғырланады. Кәсіпорынды басқару қызметкерлері мен цехтардың санының ара қатынасы көптеген факторларға тәуелді, олар «Басқару менеджменті» пәнінде жан-жақты қарастырылады. [12]

Өнім өндіретін кәсіпорындарының ұйымдастырушылық қызметінің басқарушылық есебі негізгі міндеті ретінде өндірісті басқару мен қыз-мет көрсету шығындарының оңтайлы деңгейі жағдайында мақсаттық белгілеріне сәйкес жасалған және өңделген мағлұматтар негізінде, басқару қызметтері мен бөлімдерінің тиімді қызмет етуін біріктіреді.

Өндіріс шығындарының экономикалық негізделген жіктелімі өндірістік қызмет есебін ұйымдастырудың негізі болып табылады.

Өнеркәсіпте өнімнің өзіндік құнын жоспарлау мен есепке алудың нормативтік құжаттары, сондай-ақ қаржылық есеп бойынша оқулықтарда өндіріс шығындарын келесі топтастыру белгіленген:

- құрамы бойынша - бір элементтік және жиынтық;

- түрлері бойынша - шығын элементтері мен калькуляция баптары;

- мақсаты бойынша - негізгі және үстеме;

- өндіріс көлеміне қатысы бойынша - тұрақты және өзгермелі;

- жекелеген өнімдерді өзіндік құнға жатқызу әдісі бойынша тікелей және жанама;

- шығындар сипаты бойынша - өндірістік және өндірістік емес;

- жоспармен қамту дәрежесі бойынша - жоспарланатын және жоспарланбайтын.

Осылайша топтастырылған өндіріс шығыстары өнімді
калькуляциялаудың нақты функциясын сипаттайды, бірақ өндіріс
шығындарының басқарушылық есебінің міндеттеріне сай келмейді

Экономикасы дамыған елдерде өндірістік есеп және оны ұйымдастыру тәжірибесінде, мақсаттық ұстанымына, шығындарды есепке алу бағытына байланысты әртүрлі нұсқасы қарастырылады. Шығындарды есепке алу бағытында өндірістік шығындарды оқшауланған нысаналы есепке алу қажетті қызмет саласы түсіндіріледі. Ішкі ақпараттың түтынушылары белгіленген мәселе бойынша қажетті ақпаратты қамтамасыз етуге қажетті
есептің бағытын анықтайды.

Ең алдымен есепте шығындардың үш санаты туралы мағлұмат жинақталады: жұмыс күшіне, материалдарға, үстеме шығындарға. Содан соң жиынтық шығындар есептің бағыттары бойынша бөлінеді:

1. дайындалған өнімнің өзіндік құны мен алынған пайданы анықтау үшін;

2. басқарушылық шешім қабылдау үшін;

3. бақылау мен реттеу процесін жүзеге асыру үшін.

Көрсетілген үш бағыттың әрқайсысы, өз кезегінде, одан әрі нақтылауды, яғни жікредитеуді қажет етеді

Қарастырылған жіктеуге сәйкес есеп жүргізу-өндіріс шығындарының отандық есебіндегі жаңа құбылыс. Нарық қатынастары өндірістік есептің жоспарлаудағы; мөлшерлеудегі, талдаудағы, болжаудағы және жалпы өндірісті басқару жүйесіндегі рөлін күшейтеді. Айта кететін жағдай, баптар бойынша шығындардың жиынтығы «Негізгі өндіріс» шотында көрсетіледі. Дегенмен бұл мағлұматтар бойынша кәсіпорын өнімнің (жұмыстар мен қызметтердің) әр түрлерінің қайтарымы туралы және қабылдаған шешімдердің шығындар мен пайда мөлшеріне әсері туралы қорытынды жасай алмайды. Бұл проблеманың шешімі көбінесе шығындарды топтастырудың қабылданған түрлерімен анықталады. Басқару мақсаттарын қанағаттандыратын шығындар жіктемесі өндіріс қызметінің басқарушылық есебін ұйымдастырудың негізгі принципі, өндірістік шығындар туралы мәліметтерді өңдеу мен талдау әдісі болып табылады.

2007 жылғы 28-ақпандағы №234-ІІІ Қазақстан Республикасының «Бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік туралы» Заңында: «Кірістер мен шығыстар пайда мен зиян туралы есепте қызмет нәтижелерінің өлшемімен тікелей байланысты элементтер болып табылады. Кірістер - есепті кезең ішінде активтердің түсімі немесе өсімі немесе міндеттемелердің азаюы нысанында экономикалық пайданың ұлғаюы, олар капиталға қатысушы тұлғалардың жарнасымен байланысты ұлғаюдан өзгеше капиталдың ұлғаюына әкеп соғады. Ал шығыстар - есепті кезең ішінде активтердің қолдан кетуі немесе азаюы немесе міндеттемелердің пайда болуы нысанында экономикалық пайданың азаюы, олар капиталға қатысушы тұлғаларға бөлумен байланысты азаюдан өзгеше капиталдың азаюына әкеп соғады» деп көрсетілген.

Әдетте, шығын шығармай көздеген табысты алу мүмкін емес. Өз кезегінде табыс алмай, шаруашылықтың дамуын жүзеге асыру және әлеуметтік мәселелерді табысты шешу мүмкін емес. [1]

Әрбір іс немесе жұмыс белгілі бір шығындармен байланысты болады. Шығындар болып кәсіпорыннның өнімді дайындауға және өткізуге немесе қызмет көрсетуге кеткен барлық ақша ресурстары танылады. Яғни, шығын - ол меншікті, өндірісті және тауарлы-материалдық қорларды сатуға, жұмысты орындауға, қызмет көрсетуге және зиянды басқаруға байланысты шығындарды қамтиды. Әдетте, ол ақша қаражаттары, материалды қорлар, қозғалмайтын мүлікредитер, құрылғылар және жабдықтар сияқты активтердің тұрақтамау немесе пайдалану нысанында болады.

Шаруашылық жұмысының сапасын бағалап анықтаушы негізгі көрсеткіштерінің бірі - жалпы шығында едәуір үлесі бар өндіріс және өнімді (жұмыс қызмет) сату шығындары мен оның өзіндік құны.

Өзіндік құн және оның өсу деңгейі базистік және есепті кезеңдерде негізгі және айналым қорларының қаншалықты тиімді пайдаланылғандығын, тиімділік дәрежесін, еңбекті ұйымдастыру және үнемдеу режимін сақтауды көрсетеді. Өзіндік құн құнның басым құрамдас бөлігі болумен қатар, сондай-ақ өндіріс шығындарының көлемін сипаттайтын басты көрсеткіш, өйткені бұйымның бағасын белгілеу үшін бастапқы базалық қызмет атқарады.

Сонымен, өзіндік құнның калькуляциясы кәсіпорынға:

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.