Қазақ философиясының даму ерекшеліктері

1. Кіріспе
2. Негізгі бөлім
А) Қазақ философиясының даму ерекшелігі
Ә) Көне түркі жазбаларындағы алғы философиялық ойлар
Б) Ақын.жыраулар философиясы
В) Дәтүрлілік пен жаңашылдық философиясы
3. Қорытынды

Қазақ халқының философиялық-қоғамдық ой-пікірлерін зерттеу 20 ғасырдың басынан қолға алына бастады. Еліміз егемендік алып, Қазақстан тәуелсіз және демократиялық мемлекет ретінде дүниежүзіне танылғаннан кейін басқа жұрттың өкілдері қазақ халқы бар екенін мойындап, оның өзіне тән ішкі рухани дүниесіне үңіле бастады.
Бұл рефератта жалпы адамзаттық принциптер басшылыққа алына отырып, қазақ философиясының пайда болуы, қалыптасуы және даму кезеңіндегі өзекті мәселелер жазылған . Қазақстан аумағында пайда болған, дамыған және күрделі мәселелерге толы ежелгі дәуірден қазіргі заманға дейінгі қазақ философиясының тарихынан материалдар орын алды.
Ежелгі заманнан өмір сүріп келе жатқан түркі тайпалары негізінде қалыптасқан іргелі халықтардың бірі қазақтар ғасырлар бойында жазба әдебиеті болмаса да, ауызша әдіспен өзіне тән бай рухани мұра жасай білді. Ал жазба әдебиет пайда болғаннан кейін бұл мұра өте үлкен қарқынмен дами отырып, әрқилы ерекшеліктерге толы күрделі тарихи жолдардан өтті.
Осы рухани мұра жүйксінде қазақтың ертедегі философиялық ойлау элементтерінен бастап қазіргі замандағы толысқан философиялық теориясын түгелдей қамтитын ұзақ та жемісті философия тарихы мол орын алды. Оның негізгі бағыттары ретінде тұрпайы-диалектикалық ойларды, дүниеге шынайы түрдегі көзқарасты, дінді тану және басқа да еркін ойлау процестерін, моральдық мәселелер мен Адам туралы ілімдерді, күш көрсетпеу идеясы және күш көрсету саясатына қарсы бағыттарды насихаттауы т.б. мәселелері болды.
Ақындар мен жыраулар, саясаткерлер мен батырлар, хандармен қолбасшылар, айтыскерлер мен ертекшілер, билер мен серілер – бәрі де өздері өмір сүрген заманның объективті құбылыстарын тілге тиек, ойға өрнек етіп, әртүрлі деңгейде, бірақ жалпы алғанда жалпылай даму тенденциясы шеңберінде қазақ халқының қоғамдық саяси, мәдени, сайып келгенде философиялық ойлау жүйесінің құрылымын жасады. Олар – арнайы реализм, білімнің неізгі жақтары еркін ойлау, деистік және пантеистік көзқарастар, адамгершілік, ізгілік, имандылық, зорлық-зомбылыққа қарсы күресу, хұқтық саяси және философиялық жақтары, мемлекет, қоғам, жеке адам мәні мен тағы басқалар еді.
Осы аталған көзқарастар сыңаржаққа, консерватизмге, тоқыраушылыққа және білімділікке, қазақ халқының прогрессивтік дамуына кедергі болатын басқа да кемістіктерге қарсы бағытталады. Бұл да қазақ философиясының қалыптасуы мен дамуының өзінше ерекшелігі деп атап айтуға болады.
Қазақ философиялық ойының тағы да бір ерекшелігі деп оның шынайы патриотизмін, халқына сүйіспеншілігін, оның бақыты, мүддесі және болашағы үшін күресуге дайын және оған жету жолдарын өз қадірінше анық, жан-жақты көрсете білуі дер едік.
Халқымыздың өмірін бейнелеген, адамдардың түйсігін, ойларын өскелең талабын көрсете білген фольклорда объективті шындықтың элементтері бар екенін байқаймыз. Халық эпостары, ертегілер, аңыздар, лирикалық-тұрмыстық поэмалар, мақалдар мен мәтелдер адамдарды табиғи және әлеуметтік құбылыстарды, саяси-экономикалық жағдайларды, ізгілік мақсаттырды өз уақытына сәйкес танып-білуінің куәгерлері. Ауыз мәдениетінің ескерткіштерін зерттеу халқымыздың танымдық, әлеуметтік-саяси, адамгершілік-тәрбие және дүниеге көзқарас ерекшеліктерін білуге көмектеседі.

1. Өмірәлиев Қ. VIII-XII ғ. Көне түркі әдеби ескерткіштері-1985 - 17-18-б.
2. Өмірәлиев Қ. VIII-XII ғ. Көне түркі әдеби ескерткіштері-1985 - 78-б.
3. Орынбеков М.С. Қазақ философиясына кіріспе ҰҒА хабаршыы-1993-«Қазақ».№3-А.,1994
4. Мағауин М. Ғасырлар бедері – А., 1991 - 48-б.
5. Мағауин М. Ғасырлар бедері – А., 1991 - 69-б.
6. Мағауин М. Ғасырлар бедері – А., 1991 – 77-78-б.
7. Ғабитов Т. Мәдениеттануға кіріспе – А., 1996 – 97-б.
8. Валиханов Ч.Ч. Следы шаманства у киргизов – Собр.соч. в 5т – А., 1985 – С-51.
9. Валиханов Ч.Ч. Следы шаманства у киргизов – Собр.соч. в 5т – А., 1985 – С-71.
10. Алтынсарин Ы. Таза бұлақ – А., 1988 – 18-б.
11. Алтынсарин Ы. Мұсылманшылық тұтқасы – 8-б.
12. Құнанбаев А. Шығармаларының бір томдық жинағы – А., 1961 – 48-б.
13. Қасабек А., Алтаев Ж. Қазақ философиясы – А., 1996 – 9-б.