Қаржы және несие жүйесі

Пән: Қаржы
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 9 бет
Таңдаулыға:

Жоспар

Кіріспе

Қаржы жүйесі және қаржылық қызметкер
Несие жүйесі, оның құрылымдарының қызметтері

Қорытынды

Пайдаланған әдебиеттер тізімі

КІРІСПЕ

Қазіргі жағдайда қандай мемлекеттің же экономикалық құрылымын зерделеу оның қаржы жүйесін талдаусыз мүмкін емес. Бұл жүйе қаржы қатынастары жиынтығынан және оны реттейтін институттардан түрады. Қаржы қатынастары кез келген қоғамдық жүйеде орын алатын жалпы экономикалық қатынастардың құрамды бөлігі. Мемлекет қаржы жүйесі арқылы саяси, экономикалық және әлеуметтік салалардың алуан түрлі қызметтеріне қажетті қаражаттарды жинақтап, пайдаланады.

Мемлекеттік қаржылар ұлттық табысты қайта бөлуде, қогамдық ұдайы өндірісті дамытуда, қоғамның экономикалық құрылымын қалыптастыруда, өндіргіш күштерді жетілдіруде маңызды рөл атқарады. Мемлекеттің қаржылары әлеуметтік бағдарламаны жүзеге асыруға, мемлекеттік басқару аппараты мен корғанысқа, тәртіп сақтау күштерін қаржыландыруға, сыртқы экономикалық қызметті атқаруға жұмсалады.

Қаржы жүйесі мемлекеттің көптеген қаржыландыру институттарын қамтиды. Олар әр түрлі бағыттағы несие институттарымен тығыз байланыс негізінде әрекет жасайды.

Елімізде жүргізілген экономикалық реформа банк ісінің дамуында жаңа кезеңге алып келді. Нарыққа өту жағдайында банктердің және басқа несиелік институттардың даму перспективасы, оның іс жүзінде іске асуы жайлы сұрақтар ерекше өзекті мәселелеге айналып отыр.

Аталған міндеттерді шешу мүмкіндігі Қазақстандық, сонымен қатар шетел банктердің қызмет етуінің практикалық ұғынуының зерттеу және іс жүзінде жұмыстың ең прогрессивті, ұтымды нысандары мен әдістерін ендіру негізінде ғана жүзеге асады. Бұл зерттеу тақырыбымның өзектілігін анықтап отыр.

Соңғы жылдарда қаржы нарықтарының- ақша және капитал нарықтарының - құрылуының қарқынды процесі жүріп жатыр. Капитал нарығының дамуы жинақтарды шоғырландырудың және қаражаттарды инвестициялаудың екі біріктірілген өзара байланысты процесті жетілдіруінсіз мүмкін емес. Жинақ табыстар мен тұтынудың айырмасын көрсетеді.

Қаржы жүйесі және қаржылық қызметкер

Қаржы жүйесі ұғымын түсіну үшін қаржының не екенін ұғыну қажет. Қаржы («қолма-қол ақша», «табыс» ұғымын білдіретін орта ғасырдағы латын тілінің financia сөзінен пайда болған француздың finance сөзінен шыққан) қоғамда нақты өмір сүретін, объективті сипаты мен айрықша қоғамдық айналымы бар өндірістік қатынастарды білдіретін ақшалай қаржы ресурстары мен қорларды жасау және пайдалану процесіндегі экономикалық қатынастарды қамтып көрсететін тарихи қалыптасқан аса маңызды экономикалық категориялардың бірі болып табылады.

Қаржының мәні, оның даму заңдылықтары, тауар-ақша қатынастарын қамту сферасы мен қоғамдық ұдайы өндіріс процесіндегі ролі қоғамның экономикалық құрылысымен, мемлекеттің табиғатымен және функцияларымен айқындалады.

Елдің біртұтас қаржы жүйесі тиісті ақша қорлары құрылып, пайдаланылатын қатынастардың, сонымен бірге бұл қатынастарды ұйымдастыратын органдардың жиынтығын қамтиды. Қаржы жүйесінің ұғымы кейде тар мағынада, тек мемлекеттің қаржы мекемелерінің жиынтығы ретінде қолданылады.

Сонымен бірге жалпы институционалдық тұрғыдан алғанда қаржы жүйесі бұл қаржы мекемелерінің жиынтығы, ал экономикалық тұрғыдан---ол мемлекетте іс-әрекет ететін бір-бірімен өзара байланысты қаржы қатынастарының жиынтығы.

Қаржы жүйесі мынадай үш бөлікті қамтиды:

1. қаржы қатынастарының жиынтығы;

2. ақша қорларының жиынтығы;

3. басқарудың қаржы аппараты.

Ақша қорларының қозғалысына байланысты мемлекет, шаруашылық жүргізуші субъектілер, салалар, аймақтар және жеке азаматтар арасында пайда болатын экономикалық, ақша қатынастарының жиынтығы қаржы қатынастарын құрайды.

Қаржы қатынастары негізінен мына екі сфераны қамтиды:

1) мемлекеттік бюджетке жинақталатын мемлекеттің орталықтандырылған ақша қорларын қалыптастырып, пайдаланумен

байланысты болатын экономикалық ақша қатынастары;

2) кәсіпорындардың орталықтандырылмаған ақша қорларының толық айналымын ортақтастыратын экономикалық ақша қатынастары.

Қаржы қатынастары өзінің экономикалық табиғаты жөнінен бөлгіштік қатынастар болып табылады, оның үстіне құнды бөлу ең алдымен субъектілер бойынша жүзеге асырылады. Сондықтан қоғамдық өндірістегі субъектілердің ролі қаржы қатынастары жіктемесінің алғашқы объективті белгісі ретінде көрінеді. Қаржы қатынастарының буындарына тән болып келетін тиісті орталықтандырылған және орталықтандырылмаған ақша қорларының жиынтығы қаржы жүйесінің екінші бөлігін құрайды. Қаржының материалдық мазмұны өзінің көрінісін қаржы ресурстарын қалыптастырып, пайдалануда табады. Бұл ресурстар бюджет, мемлекеттік және мемлекеттік емес әлеуметтк сақтандыру және қамсыздандыру. Амортизация, айналым қаражаттары, тұтыну, резерв және басқа көптеген ақша қорларын кіріктіреді. Бір қорлар едәуір дәрежеде, біреулері аз дәрежеде орталықтандырылған, бір қорлар үнемі жұмсалады, басқалары уақытша сақталады, үшіншісі қорланады.

Дағдарыс кезеңі - дұрыс шешімдер қабылдайтын уақыт.

Әлемдік қаржылық-экономикалық дағдарыс экономиканың өсу қарқынына әсер етті, бірақ біздің дамуымызды тежеген жоқ. Еліміздің жинақталған экономикалық әлеуеті соңғы үш жылдағы қиын дағдарыс кезеңінде тұрақтылықты қамтамасыз етті. Біз еліміздің қаржы жүйесін қорғап, жүйеқұрушы банктерді құтқарып қалдық. Біз шағын және орта бизнестің қиын жағдайда қалуына жол бермедік. Агроөнеркәсіптік кешенге бұрын-соңды болмаған көмек көрсетілді. Мемлекет үлестік құрылыстарды аяқтауы үшін барлық шығындарды өтеуді өз мойнына алды.

«Жол картасы-2009» бағдарламасы арқасында ел өңірлерінде тұрғын үй коммуналдық шаруашылығын қайта қалпына келтіру бойынша 862 жоба жүзеге асырылды. 737 шақырым электр желілері, 1029 шақырым сумен қамтамасыз ету жүйесі, сондай-ақ 284 шақырым жылу беру трассалары, автожолдар, жүздеген ауруханалар мен мектептер, мәдениет пен спорт нысандары жөнделді. Әр ауылға дейін жеткен бұл бағыттағы маңызды шаралар бірінші рет жүзеге асып отыр. Халық біз атқарған жұмыстарға өздерінің алғысын білдіруде. Менің қадағалауыммен барлық жұмыстар жедел әрі бұқаралық түрде өткізілді. Біз рецессияға жол берген жоқпыз, өйткені не істеу керектігін білдік және тез арада іске асырдық. Қаржы жүйесін сыныптаудың функциялық критерийінен басқа қаржы субъектілерінің (қаржы қатынастарындағы қатысушылардың) белгісі юойынша сыныптау қолданылады, бұл қаржы жүйесін сфералар мен буындар бойынша: мемлекеттің қаржысына, шаруашылық жүргізуші субъектілердің қаржысына, халықтың (үй шаруашылығының) қаржысына бөлуге болады.

Буындардың сипаттамасының матасылған қатары ретінде жоғары элементтері болады: қаржы қатынастары, қаржы қорлары, басқарушы аппарат. Жүйелердің мұндай қасиеті қаржы жүйесіне интеграциялық сипат береді.

Қаржы жүйесін құрайтын жеке элементтердің орны мен рөлі бірдей емес. Бастапқы элемент жүйенің басқа элементтері арасында алдыңғы орынды алады, өйткені жүйе элементтері мен буындардың өзара байланысындағы оның рөлі айқындаушы болып табылады.

Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі (1- сызба)

Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі: Қазақстан Республикасының қаржы жүйесі

Жалпымемлекеттік қаржы: Жалпымемлекеттік қаржы

Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы: Шаруашылық жүргізуші субъектілер қаржысы

Халықтың (үй шаруашылығының) қаржысы: Халықтың (үй шаруашылығының) қаржысы

Мемлекеттік бюджет: Мемлекеттік бюджет

Арнаулы бюджеттен тыс қорлар: Арнаулы бюджеттен тыс қорлар

Мемлекеттік кредит: Мемлекеттік кредит

Материалдық өндіріс сферасының қаржысы: Материалдық өндіріс сферасының қаржысы

Өндірістік емес сфераның қаржысы: Өндірістік емес сфераның қаржысы

Мемлекеттің қаржысы. Мемлекеттің қаржысы мемлекеттің экономикалық, әлеуметтік, саяси функцияларын орындау үшін оны қажетті ақша ресурстарымен қамтамасыз ететін елдің қаржы жүйесінің маңызды сферасы болып табылады және олар экономика мен социумдағы сан алуан өзара байланыстарды қамтитын мемлекеттік сектордың өндірістік және әлеуметтік қатынастардағы іс-қимылымен байланысты.

Қазақстанның мемлекеттік қаржысының құрамы (1-сызба)

Қазақстан Республикасының мемлекеттік қаржысы: Қазақстан Республикасының мемлекеттік қаржысы

Республикалық қаржы: Республикалық қаржы

Жергілікті (муниципалдық) қаржы: Жергілікті (муниципалдық) қаржы

Бюджет: Бюджет

Бюджеттен тыс қорлар: Бюджеттен тыс қорлар

Мемлекеттік кредит: Мемлекеттік кредит

Кәсіпорын қаржысы: Кәсіпорын қаржысы

Қаржы қызметкері ұйым коллективіне бейімделіп және өз жұмысын тиімді орындауға қажетті дайындықтан өткеннен кейінгі қадам болып оның жұмысының тиімділігін анықтау табылады. Осында жұмыс нәтижесін бағалаудың мақсаты бекітілген. Бұны бақылау функциясының жалғасы ретінде қарастыруға болады. Бақылау процесі стандартты бекіту және бекітілген нормалардан ауытқуларды анықтау үшін нәтижелерді өлшеу және егер қажеттілік болса түзету шараларын қабылдауды қарастырады. Сәйкес түрде, жұмыстың нәтижесін бағалау әр жұмысшының оған делегирленген жауапкершілікті қаншалықты тиімді орындайтындығы туралы ақпаратты басшылардың жинауын талап етеді.

Негізінде, жұмыс нәтижесін бағалау 3 мақсатты көздейді: әкімшілік, ақпараттық және мотивациялық

Несие жүйесі, оның құрылымдарының қызметтері

Несие жүйесі - несие беру нысандары мен тәсілдерінің несиелік қатынастар жиынтығы. Несие жүйесінің негізгі звенолары мыналар:

мемлекеттік орталық банк;
коммерциялық банктер;
маманданған несие-қаржы институттары.

Несие жүйесі қаржы-несие институттарының жиынтығы ретінде бос ақша капиталдарын шоғырландырып, яғни халықтың табысын және жинақтырын щоғырландырып фирмаларға, үкіметке және жеке тұлғаларға береді.

Несие жүйесі мемлекет ішіндегі ақшаның айналысын тұрақтандырады. Түрлі заңды және жеке тұлғаларға қызмет көрсетеді, дәл осы кезде несиелік экономикалық қатынастар туады.

Несие-қаржылық саясаттың ықпал ететін аймағы шектеулі екендігін және шын мәнінде кейбір қиындықтармен кездесетіндігін атап өту керек:

Циклдық ассиметрия, яғни, егер «қымбат ақша» саясатын жүргізсек, онда бір мезгілде банктер несие берудің көлемін азайтады, ал ол ақша ұсынысының шектелуіне әкеледі. Ал егер «арзан ақша» саясатын ұстансақ, онда коммерциялық банктер қажетті резервтермен қамтамасыз етіледі ( қарыз беру мүмкіндігі артады ), бірақ олар тез құнсызданады да, ақша ұсынысының шектелуі қайта байқалады.
Несие-қаржы жүйесінің инвестицияларға тәуелді болуы. Мысалы, егер инвистициялар азайса ол несие-қаржы саясатында кейбір қиыншылықтар байқалады ( бюджет тапшылығы ) . Бірақ ол жағдай мемлекеттің инвистициялардан қандай тәуелдікте болуымен сипатталады.

Әрбір несие жүйесі өз функцияларын орындаған кезде несиелік қатынастар туады. Ал, несиелік ұйымдар және түрлі субъектілер арасында пайыз төлеу және қайтарымдылық шарттағы уақытша бос ақша капиталдарды шоғырландыру және қайта бқлу несиелік қатынастардың құрылымын көрсетеді.

Бірақ несиелік қатынастардың құрылымы тек ақша капиталының шоғырлануымен және оны заңды және жеке тұлғаларға уақытша берілуімен ғана сипатталмайды. Несиелік процесс кезінде ақша айналымын кеңейту үшін қосымша қаржы массасы құрылады. Осы үлкен төлемдік айналымды ағым несие жүйесі арқылы өтіп, төлеуші мен несиелік ұйым арасындағы экономикалық қатынастарды туындатады, несиелік қатынастардың құрылымын толықтырады.

Несиелік қатынастар 2 жақты болып келеді. Бір жағынан олар осы несиені алушылар үшін керекті болады, ал екінші жағынан осы несиені берген адам немесе ұйымдар үшін де пайдалы болады. Несиелік ұйымдарда ақшаны ұстау- несиелік ресурстарды құру болып табылады, ал оларды халықтың және экономиканың керектеріне жұмсау-несиені ұсыну болып табылады.

Екі жақты қатынастар, несиені алушы мен несиелік ұйымдар арасында, несиелік жүйе мен халық арасында, мемлекет пеннесиелік жүйе арасында, несиелік ұйымдар арасында, әртүрлі мемлекеттік несиелік ұйымдар арасында да болады.

Экономиканы басқару органы ретіндегі банктің несие жүйесіндегі кызметтері оның өзінің қызметкерлері жұмысты орындау үрдісінде банк ісін де ұйымдастыруда жалпы принциптерді сақтауда көрініс табады. Олардың жұмысында бірінші орынға әкімшілдік-әміршілік әдістердің орнын - экономикалық әдістер алмастырады.

Экономиканы басқару процесінде банктер негізінен басқарудың экономикалық қатынастарын көрсетеді, ал әр қоғамның экономикалық қатынастары ең алдымен мүдде ретінде көрініс алады, ал экономикалық мүдде өндірістің мақсаты, яғни оны қозғаушы фактор болып табылатын әдістемелерді пайдаланады. Мүддені осылай деп түсінуден келесі туындайды, яғни оларға қажеттіліктерді қанағаттандыру арқылы әсер етуге байланысты. Банктер басқарудың экономикалық әдістері мәселен, несиелеу арқылы, экономикалық әр түрлі буындардың қарыз қаражаттарындағы қажеттіліктерін түрлі несиелермен немесе қолма-қолсыз есеп айырысу арқылы экономиканың үздіксіз қызмет етуіндегі қажеттілігін қанағаттандырады. Қандай болмасын ақпараттық жүйенің мақсаты ақпаратты жүйені тұрғызудың әдісіне, техникалық базасына, байланыс ұстап тұратын ақпараттарына, қолдану саласына байланыссыз кез келген уақытта нақты, толық ақпарат ұсыну болып табылады. Банктің клиенттерге көрсететін қызметін басқарудағы ақпараттық жүйесінің негізгі мақсаты - клиенттің несие алуын басқару, яғни қарыз алушының төлем қабілетін талдау, қарыз алушының қаржылық жағдайын анықтау, қарыз алушының рейтингін анықтау, сонымен қатар осыған байланысты қажетті ақпараттарды беру, жинау, сақтау, іздеу болып табылады.

Экономикалық ақпараттар жүйесінің негізгі мақсаттарына байланысты оның негізгі есебі төмендегідей:

- қарыз алушының төлем қабілеті мен қаржылық жағдайын анықтауда қолданылатын әдістердің және технологиялардың тиімділігін арттыру;

- ақпараттар ағымының тиімділігін және оның айқындылығын арттыру;

- ұсынылатын мәліметтердің нақты және дәл болуын қамтамасыз ету;

- талаптар кешені және ақпарат қорларының орындалуын қамтамасыз ету;

- қызметкерлердің жұмыс туралы беретін ақпараттарының жеделдігін арттыру;

... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.