Мемлекеттік салық жүйесі туралы

КІРІСПЕ:
САЛЫҚ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ ТҮСІНІГІ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚҰРЫЛЫМ РЕТІНДЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ:
ГЕРМАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ФРАНЦИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
РЕСЕЙДІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ИСПАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ШВЕЦИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ЖАПОНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
АҚШ.тың САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
КАНАДАНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ИТАЛИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ШВЕЙЦАРИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ҰЛЫБРИТАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
БЕЛОРУСИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
АВСТРИЯНЫҢ ЖӘНЕ НИДЕРЛАНДИЯНЫҢ САЛЫҚ
ЖҮЙЕСІ
ДАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

ҚОРЫТЫНДЫ:
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТҮРЛЕРІ

“Салықтар, әрқашанда мемлекет салықтың, жан-жақты мұқтаждықтарын қанағаттандыру және өндірісті дамыту мақсатында ұлттық табысты және жалпы ішкі өнімді, сондай-ақ жалпы қоғамдық өнімді қайта бөлуге байланысты экономикалық қатынастарды көрсетеді. Сондықтан, олар мемлекеттің заңды және жеке тұлғалармен арасындағы экономикалық қатынастарын сипаттайтын экономикалық категория болып табылады.
Салық тұрақты қаржылық міндеттеме туындатады. Бұл жерде салық қаржылық-құқықтық құрал ретінде қызмет атқарады. Салықты белгілеген кезден бастап қаржылық міндеттеме пайда болады және ол міндеттемелерге сай екі субъекті: кредитор, мемлекеттің уәкілетті органы болып табылса, борышқор ретінде салық төлеуші болады. Осы міндеттемелер басқа міндетті төлемдерге қарағанда тұрақтылығымен, яғни ұзақ мерзімге белгіленуімен ерекшеленеді.
Салықты төлеу ақшаны құқыққа сай алу деген мағынада айтылады. Былайынша айтсақ мемлекет меншік иелерінің(заңды, жеке тұлғалардың) ақшаларын өз меншігіне алып қояды. Сонымен бірге салықтардың жазалау шарасы емес екенін білеміз. Салықты төлеу міндеті құқыққа қарсы әрекетке байланысты туындамайды.
Салықты төлеу мемлекеттік жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілген. Салық төлеушілер салық міндеттемелерін ойдағыдай орындамаған жағдайда мемлекет тарапынан заңда белгіленген жауапкершілік шарасын қолдануға әкеліп соқтырады. Ал салық төлеу мәжбүрлі сипатта болғанымен субъектіні жазалау түріне жатпайды. Құқық бұзушыларға қаржылық-құқықтық және қылмыстық-құқықтық сипаттағы шаралар қолданылады.
Салыққа тән қасиет, оны төлеуге байланысты мемлекеттік бақылаудың болуы. Уәкілетті орган-салық комитеті тарапынан салықтардың, тиісті бюджеттерге уақытылы және толығымен түсуіне жүргізілетін салықтық бақылау әрқашанда мемлекеттік бақылау сипатында болады. Сондықтан мемлекеттік уәкілетті органдарға жеткілікті мөлшерде, өте қуатты-күшті тексеру өкілеттілігі берілген. Салықтық бақылау мемлекет мүддесін көздей отырып жүзеге асырады.
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің(алымдар, баждар) экономикалық-құқықтық маңызы олардың құрамындағы қаржылық-экономикалық және құқылық қатынастар арқылы көрініс табады. Қаржылы-экономикалық қатынастар салық төлеушілердің тиісті бюджетке белгіленген ақша қаражаттары сомасын берулері кезінде, ал құқылық қатынастар салық заңдарымен белгіленген салықтық қатынастарға қатысушы мемлекеттік салық қызметі органдары мен салық төлеушілердің арасында туындайды.
Салықтар мына келесідей өздеріне тән белгілермен сипатталады: мемлекет тарапынан жасалған белгілену; біржақты түрдегі белгілену; материалдық төлем; құқыққа сай төлем; мәжбүрлі алыным; міндетті төлем; ақшаларды қайтарымсыз алу; баламасыз төлем; тұрақты міндеттеме туындатады; тек құқықтық нысанда болады; заңмен белгіленген төлем; тек белгілі бір салық төлеушіден-нақты тұлғадан алынады; нақтылы төлем.” (5-7бет)

1. С.М. Найманбаев “Салықтық құқық” Алматы 2000ж. (80бет)
2. С.М. Найманбаев “Салықтық құқық” Алматы 2000ж. (80бет)
3. Н.Б. Мухитдинов, С.М. Найманбаев, Ы.Д. Дулатов “Мемлекеттің салықтық қызметінің құқықтық негіздері” Алматы 1998 (253 бет)
4. Н.Б. Мухитдинов “Салықтық құқөықтық түсіндірме сөздік” (138 бет)
5. Б.Ж.Ермекбаева, М. Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
6. Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
7. Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
8. Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
9. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
10. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
11. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің саылқтары” Алматы 2004 (153 бет)
12. Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
13. Б.Ж. Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
14. Б.Ж Ермекбаева, М.Ж. Арзаева “Шет мемлекеттердің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
15. Б.Ж. ЕРмекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттерінің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
16. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттерінің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
17. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттерінің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
18. Б.Ж.Ермекбаева, М.Ж.Арзаева “Шет мемлекеттерінің салықтары” Алматы 2004 (153 бет)
19. Б.Ж.Ермекбаева “Салықтар және салық салу” (131 бет)
20. С.М. Найманбаев “Салықтық құқық ” Алматы Жеті жарғы 2005 (398 бет)

Пән: Салық
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 24 бет
Таңдаулыға:

МАЗМҰНЫ

КІРІСПЕ:
САЛЫҚ ТУРАЛЫ ЖАЛПЫ ТҮСІНІК
САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ ТҮСІНІГІ
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
САЛЫҚТЫҚ ҚҰҚЫҚ ҚҰҚЫҚТЫҚ ҚҰРЫЛЫМ РЕТІНДЕ

НЕГІЗГІ БӨЛІМ:
ГЕРМАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ФРАНЦИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
РЕСЕЙДІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ИСПАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ШВЕЦИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ЖАПОНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
АҚШ-тың САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
КАНАДАНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ИТАЛИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ШВЕЙЦАРИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ҰЛЫБРИТАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
БЕЛОРУСИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
АВСТРИЯНЫҢ ЖӘНЕ НИДЕРЛАНДИЯНЫҢ САЛЫҚ
ЖҮЙЕСІ
ДАНИЯНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ
ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІ

ҚОРЫТЫНДЫ:
МЕМЛЕКЕТТІҢ САЛЫҚ ЖҮЙЕСІНІҢ ТҮРЛЕРІ

Кіріспе

“Салықтар, әрқашанда мемлекет салықтың, жан-жақты мұқтаждықтарын
қанағаттандыру және өндірісті дамыту мақсатында ұлттық табысты және жалпы
ішкі өнімді, сондай-ақ жалпы қоғамдық өнімді қайта бөлуге байланысты
экономикалық қатынастарды көрсетеді. Сондықтан, олар мемлекеттің заңды және
жеке тұлғалармен арасындағы экономикалық қатынастарын сипаттайтын
экономикалық категория болып табылады.
Салық тұрақты қаржылық міндеттеме туындатады. Бұл жерде салық қаржылық-
құқықтық құрал ретінде қызмет атқарады. Салықты белгілеген кезден бастап
қаржылық міндеттеме пайда болады және ол міндеттемелерге сай екі субъекті:
кредитор, мемлекеттің уәкілетті органы болып табылса, борышқор ретінде
салық төлеуші болады. Осы міндеттемелер басқа міндетті төлемдерге қарағанда
тұрақтылығымен, яғни ұзақ мерзімге белгіленуімен ерекшеленеді.
Салықты төлеу ақшаны құқыққа сай алу деген мағынада айтылады. Былайынша
айтсақ мемлекет меншік иелерінің(заңды, жеке тұлғалардың) ақшаларын өз
меншігіне алып қояды. Сонымен бірге салықтардың жазалау шарасы емес екенін
білеміз. Салықты төлеу міндеті құқыққа қарсы әрекетке байланысты
туындамайды.
Салықты төлеу мемлекеттік жауапкершілік шараларымен қамтамасыз етілген.
Салық төлеушілер салық міндеттемелерін ойдағыдай орындамаған жағдайда
мемлекет тарапынан заңда белгіленген жауапкершілік шарасын қолдануға әкеліп
соқтырады. Ал салық төлеу мәжбүрлі сипатта болғанымен субъектіні жазалау
түріне жатпайды. Құқық бұзушыларға қаржылық-құқықтық және қылмыстық-
құқықтық сипаттағы шаралар қолданылады.
Салыққа тән қасиет, оны төлеуге байланысты мемлекеттік бақылаудың
болуы. Уәкілетті орган-салық комитеті тарапынан салықтардың, тиісті
бюджеттерге уақытылы және толығымен түсуіне жүргізілетін салықтық бақылау
әрқашанда мемлекеттік бақылау сипатында болады. Сондықтан мемлекеттік
уәкілетті органдарға жеткілікті мөлшерде, өте қуатты-күшті тексеру
өкілеттілігі берілген. Салықтық бақылау мемлекет мүддесін көздей отырып
жүзеге асырады.
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің(алымдар, баждар)
экономикалық-құқықтық маңызы олардың құрамындағы қаржылық-экономикалық және
құқылық қатынастар арқылы көрініс табады. Қаржылы-экономикалық қатынастар
салық төлеушілердің тиісті бюджетке белгіленген ақша қаражаттары сомасын
берулері кезінде, ал құқылық қатынастар салық заңдарымен белгіленген
салықтық қатынастарға қатысушы мемлекеттік салық қызметі органдары мен
салық төлеушілердің арасында туындайды.
Салықтар мына келесідей өздеріне тән белгілермен сипатталады: мемлекет
тарапынан жасалған белгілену; біржақты түрдегі белгілену; материалдық
төлем; құқыққа сай төлем; мәжбүрлі алыным; міндетті төлем; ақшаларды
қайтарымсыз алу; баламасыз төлем; тұрақты міндеттеме туындатады; тек
құқықтық нысанда болады; заңмен белгіленген төлем; тек белгілі бір салық
төлеушіден-нақты тұлғадан алынады; нақтылы төлем.” (5-7бет)
“ Салық жүйесі дегеніміз- мемлекет тарапынан алынатын барлық салықтар мен
басқа да міндетті төлемдердің, олардың құрылымы мен есептеу әдістерінің,
салық салу саласындағы уәкілетті органдар жүйесі мен олардың
өкілеттіктерінің, салықтық қатынастардың және салықтық-құқықтық нормалардың
жиынтығы. Осы берілген түсініктен салық жүйесінің тек алынатын салықтар мен
басқа да міндетті төлемдерден тұрмайтынын, сонымен қатар оның салық қызметі
органдарының жүйесін, салықтық қатынастарды, салықтық бақылауды,
нормативтік-құқықтық актілерді және т. б. қамтитынын көреміз. Демек салық
жүйесі салықтарды ұйымдастыру нысанын қамтиды.
Бұл ұғымдардың бәрі салық жүйесінің мазмұнына сәйкес келмейтінін көреміз,
өйткені үстінде айтып өткеніміздей салық жүйесі өте күрделі құрылым болып
есептелінеді. Сонымен, мемлекетте көптеген салықтардың түрлері, олардың
төлеушілері, сол салықтарды есептеу және алу жолдары мен әдістері және т.б.
болуына байланысты салықтарды топтастыру негіздерінде де әртүрлі нышандар
қолданылады.
Ашып айтқанда, мемлекет пен заңды және жеке тұлғалар арасындағы салықтық
қатынастардың, салық салу жолдары мен тәсілдерінің, нысандарының және
салықтар мен алымдардың жиынтығы, сондай-ақ салық саласындағы заң актілері
мен салықтық қатынастарды басқаруды жүзеге асыратын мемлекеттік басқару
және салық қызметі органдарының жиынтығы еліміздің салық жүйесін құрайды.
Қазақстанның салық жүйесі дегеніміз, бюджетке төленетін салықтар мен
басқа да міндетті төлемдердің, оларды белгілеу және бюджетке алу әдістері
мен жолдарының, салықтық қызмет аясындағы салық органдарының, сондай-ақ
салық салу саласындағы құқықтық нормалардың және салықтық бақылаудың
түрлері мен нысандарының жиынтықтары.
Салық салу саласында салық міндеттемелерін және олардың орындалу
тәртібін анықтайтын заңды құрылым салық туралы заңның элементтерінің
жиынтығы арқылы салық төлеушінің салық төлеу жөніндегі міндеттері
белгіленеді.
Салық заңдарында белгіленген салық элементтеріне мыналар жатады: салық
төлеуші; салық салу объектісі; салық салу бірлігі; салық ставкасы; салық
салу әдісі; салықты есептеу тәртібі; салық төлеу мерзімі; салықтарды төлеу
тәсілдері және тәртібі; салық жеңілдіктері; салық төлеушілердің, банк
мекемелерінің және салық қызметі органдарының құқықтары мен міндеттері;
кірісіне салық төлемдері түсетін бюджеттер; дұрыс ұсталмаған салық
сомаларын ұстау және қайтару тәртібі; салықтық құқық бұзушылық үшін
жауапкершілік.
Салықтарды алу кезінде қатынастар көптеген заңды және жеке тұлғалардың
материалдық (ақшалай) мүдделеріне белгілі бір мөлшерде нұқсан
келтіретіндіктен салық заңдарына өте көтеріңкі талаптар қойылады.
Сондықтан, басқа нормативтік актілерге қарағанда, салық заңдарында салық
элементтерінің нақты анықталып, толық белгіленуі Q-ті сипат алады.”(12,13
бет)
“Салықтарды басқару және заңдылықты сақтау жөнінде әкімшілік шығындар
мүмкіндігінше аз мөлшерде болуы қажет.
1. Қарапайымдылық және экономикалық бейтараптылық;
2. Әділеттілік;
3. Салық ставкаларының салыстырмалылығы сияқты принциптерді айтады.
Қазіргі кезеңде қолданылатын салық салу принциптері тікелей салық
жүйесімен байланысты, бағынышты болады.
Салықтар мемлекеттік бюджеттің ең мол түсімі көздеп болғандықтан олар
қандай да болмасын мемлекеттің өсіп өркендеуінің материалдық негізі болып
есептелінеді. Сондықтан салықтар мақсатының басты бағыты бюджетке
кірістерді тарту (жұмылдыру) арқылы мемлекеттің қазынасын қалыптастыру және
мемлекеттің әлеуметтік-экономикалық, сондай-ақ саяси құрылым
бағдарламаларын ақшалай қамтамасыз ету болып табылады.
Салық жүйесі дегеніміз- мемлекет тарапынан алынатын барлық салықтар мен
басқа да міндетті төлемдердің, олардың құрылымы мен есептеу әдістерінің,
салық салу саласындағы өкілетті органдар жүйесі мен олардың
өкілеттіктерінің, салықтық қатынастардың және салықтық-құқықтық нормалардың
жиынтығы.Салық жүйесі салықтарды ұйымдастыру нысанын қамтиды.Салық төлеуші-
- өз меншігі есебінен салық төлеу жөніндегі заңды міндеті бар тұлға, яғни
салық субъектісі. Бұл жерде салық төлеушілер деп, заңмен белгіленген салық
салу объектілері бар заңды және жеке тұлғаларды айтамыз. Экономикалық
термин ретінде “салық ауыртпашылығын көтеруші” деген ұғым қолданылады, яғни
салықты нақты төлейтін тұлға деген мағынада.
Сонымен Қазақстан аумағындағы салық төлеушілір мыналар болып табылады:
1.Кез келген ұйымдық –құқықтық нысандағы заңды тұлғалар;
а) ҚР заңдары бойынша заңды тұлға болып табылатындар;
ә) біздің республикамызда заңды тұлға ретінде тіркелмегендер, бірақ
басқа мемлекеттердің заңдарына сәйкес заңды тұлға болып табылатындар. Бұлар
үшін салықтарды филиалдары, агенттіктері, оқшауланған бөлімшелері немесе
тұрақты өкілдері төлейді.
2. ҚР жеке тұлғалар, яғни ҚР азаматтары, шетелдік азаматтар және
азаматтығы жоқ адамдар. Мемлекет пен салық төлеушінің арасындағы
экономикалық қатынастар “тұрақты тұратын орны бар” принципі бойынша
анықталады:
- белгілі бір мемлекет тұрақты тұратын орны барлар резиденттер;
-ал тұрақты тұрытын орны жоқтар резидент еместер деп аталады.
Резиденттердің осы мемлекетте, сондай-ақ басқа мемлекеттен тапқан
табыстарына салық салынады. Резидент еместер тек осы мемлекетте тапқан
табыстарынан салық төлейді.
Біздің мемлекетте жеке тұлғалардың салық мәртебесі, заң жүзінде
былайынша белгіленеді: ҚР жеке тұлғалары, ҚР тұрақты тұратын орны бар
азаматтар мен азаматтығы жоқ адамдар.” (70,71,74 бет)
“Салықтық құқықтың пәні-мемлекеттің салықтық қызметінің барысында
туындайтын қоғамдық қатынастар, яғни салықтар мен басқа да міндетті
төлемдерді белгілеу және алу, сондай-ақ олардың уақытылы және толығымен
бюджет кірісіне түсуіне бақылау туындайтын салықтық қатынастар. Салықтық
қатынастардың өздеріне тән белгілері:
1. 1.бұл қатынастар мемлекеттің өсіп-өркендеуімен байланысты болады және
оның салықтық қызметінің нәтижесінде туындайды;
2. бұл қатынастар әрқашанда бөлу сипатында болады.
3. бұл қатынастар ақша нысанындағы құнның тек біржақты қозғалысын
білдіреді, яғни тиісті бюджет кірісіне ақша нысанында түсетін
салықтардың біржақты қозғалысын көрсетеді.
4. бұл қатынастар экономикалық қатынастардың бір түрі болып табылады.
5. бұл қатынастар әрқашанда құқықтық нысанда, яғни салықтық-құқықтық
қатынастар түрінде болады.
Салықтар мен басқа да міндетті төлемдердің экономикалық-құқықтық мәні
олардың құрамындағы салықтық экономикалық және салықтық-құқықтық қатынастар
арқылы көрініс табады. Салықтық құқық-мемлекеттің салықтық қызметінің
барысында туындайтын қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың
жиынтығы.Салықтық құқық мемлекеттің болиысын, өсіп-өркендеуін, және
міндеттері мен қызметтерін атқаруын қаржылармен қамтамасыз етудің заңи
негізі болып табылады.
Салықтық құқықтың жүйесі- салықтық-құқықтық нормалардың өзара қарым
-қатынаста бола отырып бірігуі және белгілі бір тәртіппен
орналасуы.Салықтық құқықтың жүйесі жалпы және ерекше бөлімдерден тұрады.
Салықтық құқықтың жалпы бөліміне мына институттар кіреді:
1. мемлекеттің салықтық құрылысы;
2. салықтық қызмет саласындағы басқару;
3. салықтық жоспарлау;
4. салықтық бақылауды құқықтық реттеу;
5. салық заңдарын бұзғаны үшін жауапкершілік.
Салықтық құқықтың ерекше бөліміне мына институттар кіреді:
1. республикалық бюджеттің түсімдерін құқықтық реттеу;
2. жергілікті бюджеттердің түсімдерін құқықтық реттеу.
Салықтық құқықта пайдаланылатын құқықтық реттеу әдістері: мемлекеттік-
өктем, императивтік әдіс; диспозитивтік-шартты әдіс.Құқықтық реттеудің
императивтік әдісінің өзіне тән белгілірі: мемлекеттің талап-бұйрығы
нормативтік сипаттағы біржақты құқықтық акті нысанында көрініс тапқан; осы
талап-бұйрық екі жақтың жүріп тұру тәртібін өте мұқият анықтайды; екі
жақтың өзара құқықтары мен міндеттері мемлекет тарапынан осы қатынасты
реттейтін нормативтік актіден көрініс табады, сондай-ақ ол нақты салықтық
міндеттеме туындатады; сал-қ міндеттемені орындау мемл. тарапынан біржақты
түрде нсе сот арқылы жүзеге асырылатын мәжбүр ету механизмімен қамтамасыз
етіледі.”(13-16 бет)
“Германияның салық жүйесі Л.Эрхард заманынан бері мынадай қағидаларға
негізделіп құрылуда: салыққа жұмсалған шығындар мүмкіндігінше аз болуы
керек; салықтар құрылымдық саясатқа сәйкес болуы керек; табысты әділ бөлуге
бағытталуы керек; екі жақты салық салуды болдырмауы керек; бәсекеге кедергі
болмауы керек; адамдардың жеке өмірін құрметтеуі керек және т.б.
Гермения салық жүйесіне тән ерекшелік-бюджет жүйесі буындарының арсында
жиынтық салық түсімдерінің күрделі әрі көп сатылы бөлінуі. Басқа
мемлекеттерге қарағанда Германияда табыстар вертикалды және горизонталды
деңгейде теңестіріледі. Табысы жоғары Бавария, Вюртемберг, Солтүстік Рейн-
Вестфалия тәрізді жерлер өзінің қаржы ресурстарының бір бөлігін Саксония,
Шлезвиг-Голштейн сияқты біршама нашар дамыған жерлерге береді.
Германия Конституциясына сәйкес, елде мемлекеттік биліктің екі деңгейі:
федералдық және жер билігі бекітілген. Общиналар үшінші билік деңгейі емес,
жердің құрамы ретінде қаралады. Осыған байланысты федерация, жер,
общиналардың құқықтары салық салу аясындағы қатаң бөлінген және Конституция
және бірқатар салық қатынастарын реттейтін заңнамалармен реттеледі.
Қазіргі кездегі қолданыстағы салық жүйесі 1969 жылғы ірі салық реформасы
барысында қалыптасты. Германияның салық жүйесінің нығайып, дамуында 1986,
1988 және 1990 жылдары жүргізілген салық реформалары маңызды роль атқарды.
1986-1988 жылдары жүргізілген салық реформалары барысында халықтан алынатын
табыс салығын, әсіресе балалы отбасыларға салынатын салық мөлшерін
төмендету мәселелері қарастырылды. Нәтижесінде салық салынбайтын минимум
өсті, отбасылы салық төлеушілерге берілетін салық жеңілдіктері ұлғайтылды,
салық прогрессиясы оңайлатылды.1990 жылы жүргізілген салық реформасы
барысында салық салынбайтын минимум мөлшері одан әрі арттырылды;
прогрессивтік салық салу шкаласы енгізілді; білім алуға кеткен шығындар
шегерімге енгізілді; мүлік салығынын ставкасы төмендетілді, т.б.
Қазіргі кезде Германия салық жүйесі салықтардың 50түрін белгілеген. Атап
айтқанда:
-Еңбекақыға салынатын табыс салығы;
-Қосылған құнға салынатын салық;
-Қолөнер салығы;
-Тұрақты табыс салығы;
-Корпорациялық салық;
-Табиғи мұнайға салынатын салық;
-Темекі бұйымдарына салынатын салық;
-Шіркеу салығы;
-Автокөлік құралдарына салынатын салық;
-Жер салығы;
-Капитал бойынша табысқа салынатын салық;
-Мүлік салығы; т.б.”(39-40 бет)
Францияның салық жүйесінің басқа дамыған елдерден ерекшелігі-жалпы ішкі
өнімдегі міндетті аударымдардың үлесінің (шамамен 40-45 пайыз) көптігі;
әлеуметтік қорларға аударылған жарналар үлесінің көптігі; тура салық салуға
қарағанда жанама салық салудың үлесінің жоғарылығы. Дамыған елдер арасында
Франция жалпы ішкі өнімдегі әлеуметтік қорлардың үлесі жағынан бірінші орын
алады. Франция мемлекеттік бюджетінің 90 пайызға жуығын салықтар құрайды.
Францияның салық жүйесі орталық бюджетке түсетін және жергілікті бюджетке
түсетін болып бөлінеді. Негізінен Францияның салықтарын үш түрлі ірі топқа
топтастыруға болады:
-Табысқа салынатын салықтар;
-Жанама саылқтар;
-Капиталға салынатын салық.
Мемлекеттік салықтар елдің барлық аумағында алынады және орталық
бюджеттің негізгі кіріс көзі болып табылады.
Елдің саылқ жүйесі негізінен жанама салыққа басым көңіл бөледі. Қосылған
құнға салынатын салық 1954 жылы Францияда енгізілгені бәрімізге мәлім.
Қосылған құн салығын төлеу салық төлеушінің қаржылық жағдайына байланысты
емес, жасалған операцияның сипатына байланысты анықталады. Салық салу
объектісі болып тауар немесе қызметтің сату бағасы табылады. Бұған бөлшек
сауда бағасынан басқа, алым, баж сомалары да кіреді. Негізгі салық ставкасы-
18,5 пайыз. Автокөлік, кинотауарлары, темекі бұйымдары, парфюмерия, бағалы
былғары өнімдеріне 22 пайыздық жоғарылатылған ставка қолданылады. Азық
түлік және ауылшаруашылық өнімдеріне, кітап, дәрі дәрмектерге, сондай ақ
туристік және қонақ үй, жүк, және көлік тасымалы қызметтеріне 5,5 пайыздық
төмендетілген ставка қолданылады. Аталмыш салық бойынша жекелеген салық
жеңілдіктері қарастырылған. Экспорт операциялары қосылған құнға салынатын
салықтан босатылған. Экспорт операциясын жасаған және қосылған құнға
салынатын салықты төлеп қойған тұлғаның қосылған құн салығын өтеу құқығы
бар. Әкімшілік, әлеуметтік, тәрбие, мәдени және спорт саласында жұмыс
жасайтын мемлекеттік мекемелер, ауылшаруашылық өндірісі, жеке білім беру,
емдеу, рухани салада қызмет көрсететін тұлғалар қосылған құнға салынатын
салықтан босатылған. Қосылған құнға салынатын салық ай сайын декларация
негізінде бюджетке төленеді. Сондай ақ тауар айналымының көлеміне
байланысты тоқсандық, жылдық салық төлеу кезеңдері де заң бойынша
қарастырылған.Салық салынатын табысты есептеу үшін салық төлеушінің
табыстары жеті категорияға бөлінеді: жалдамалы жұмыстан алынатын еңбекақы;
жер, ғимаратты жалға беруден алынатын табыстары; капиталдан алынатын
табыстар(дивиденд, процент,т.б.); ғимарат, бағалы қағаздарды қайта сатудан
алынатын табыстар; акционерлік қоғам болып табылмайтын кәсіпорындардың
сауда және өнеркәсіп қызметінен алған табыстары; коммерциялық емес
табыстары (өмірлік рента, зейнетақы);ауылшаруашылық табыстары.”(49-51 бет)

“Салықтардың Ресей жеріндегі негізі Көне Русь мемлекеті тұсында қалана
бастады. Бертін келе XIX ғасырда өзінің даму барасында салықтар негізінен
мына мақсаттарға алынды:
-Мемлекеттің үлкен жол салуына;
-Су жолы құрылысына;
-Мемлекеттік қарыздарды төлеуді тездету үшін;
-Уақытша қосымша төлемдер алу және тағы басқалары жатады.
Сол кезеңдердегі негізгі тікелей салықтың бір түрі жан басына салынатын
салықта салық төлеушілер саны ревизиялық санақ бойынша анықталған. Егер
дворяндардың белгілі бір мөлшерден асып кетсе, онда оларға “қарыз төлеу”,
“сауда-саттық” тәрізді салық түрі салынған.Шет елде тұратын дворяндар шет
елде тапқан табыстарынан 2есе көлемде салықтарды төлеу міндетті болған.
Темір жол жолаушыларынан, кемелерден,теңіз порттарынан, темір жол жүгінен
алымдар, мұра қалдыру және сыйға беру актісі бойынша мүліктен баж алынған.
1821 жылы енгізілген жылжитын мүлік салығының мөлшері 0,5%
бағаланған. 1831 жылдың 31 қазанында “Әр түрлі деңгейдегі саудамен
айналысатын адамдардан алынатын акциздік алымдарды анықтау туралы” құжат
пайда болады. Жанама салықтар арасында мемлекетке ең үлкен пайда әкелген
шарап сусындарына акциз немесе Ресейде ішімдікке салық деп аталған салық
болған.
1836 жылдан бастап әсері күшті сусынның 1 градусына 4 тиын көлемінде
акциз енгізілді. Сөйтіп, салық 1 градусына 10 тиынға дейін көтерілді.
Акцизден басқа ішімдік салынатын салықтын тағы бір түрі ішімдік саудасына
енгізілген патент болды.
Бұдан басқа Ресейде темекіге, сіріңкеге, қантқа, керосинге, тұзға,
ашытқыға және басқа да тауарларға акциздер қызмет еткен.
Барлық салықтар мен алымдарды РФ Салықтар мен алымдар жөніндегі
министірлік қадағалайды;
Ресей Федерациясының Салық кодексінде қалыптасқан салық жүйесінің негізгі
қағидалары:
1. Салық ттөлеуші болып табылатын әрбір тұлға(заңды немесе жеке тұлғалар)
салық заңнамасымен бекітілген салықтарды төлеуі міндетті.
2. Салықтар саяси, идеологиялық, этникалық, конфессионалдық және тағы
басқа осындай критерийлер негізінде қолданыла алмайды.
3. РФ салық жүйесін бұзатын салықтарды енгізуге рұқсат етілмейді.
4. Салық ставкаларын, яғни дифференциалданған ставкаларды көтеруге немесе
салықтар енгізуге рұқсат етілмейді.
Ресей Федерациясында салықтар мен алымдардың төмендегідей түрлері
бекітілген:
- Федералдық салықтар мен алымдар;
-Ресей Федерациясының субъектілерінің салықтары мен алымдары (аймақтық
салықтар мен алымдар);
-Жергілікті салықтар мен алымдар.”(91,93 бет)

“Соңғы 15 жылда Испания өзінің экономикалық даму жағынан орташа
дамыған еуропалық елдердің қатарына енді. Бұған елдегі тұрақты саяси
жағдай мен салық саясаты өз әсерін тигізді.
Испанияның салық жүйесі:
-Жалпы ұлттық;
-Жергілікті салықтардан тұрады.
Жалпы ұлттық салықтардың негізгі түрлеріне:
-Компания пайдасына салынатын салық;
-Азаматтардың табысына салынатын салық;
-Қосылған құнға салынатын салық;
-Мұра мен сыйға салынатын салық;әлеуметтік сақтандыру қорына аударылатын
төлемдер, т.б. жатады.
Жергілікті салықтарға:
-Жылжымайтын мүлікке салынатын салық;
-Коммерциялық қызметпен айналысуға салынатын салық т.б. жатады.
Салықтарды бекітетін жоғарғы билік органына парламент (кортесы), ал
салық жүйесін басқаратын жоғарғы органға Экономика және қаржы
министірлігі жатады. Салықтардың дер кезінде толық көлемде бюджетке
түсуімен салық органдары айналысады.Оның бас кеңсесі Мадридте, аймақтық
басқармалары әрбір провинцияның орталықтарында орналасқан. Испания елінің
мемлекеттік бюджетінің кірісінің 60 пайызын тура салықтар, 25 пайызын
жанама салықтар, 15пайызын әлеуметтік сақтандыру төлемдері құрайды.
Азаматтарға салық 1991 жылғы “Азаматтардың табысына салынатын салық
туралы” Заң негізінде салынады және ол жыл сайын бюджет қабылданған тұста
өзгертіліп, толықтырылып отырылады.
Салық төлеу барысында азаматтар резидент және бейрезидент болып
бөлінеді.
Резидент- салық төлеуші деп Испания аумағында 183 күннен артық болған
немесе Испанияда негізгі экономикалық мүддесі бар жеке тұлғалар танылады.
Бейрезидент-салық төлеушілер-183 күннен аз уақыт ел аумағында табыс
тапқан жеке тұлғалар.
Осы заңға сәйкес азам-ға салық жеке өзіне немесе отбасына салынады.
Бірақ бір ерекшелігі- егер отбасы мүшесінің біреуі қандай әдіспен
төлейтінің тандаса, қалған мүше-нің барлығы да сол әдісті ұстануы керек.
Отбасы атынан салық төлеген жағдайда, отбасы мүшелерінің барлық
табыстары қосылып, ортақ декларация толтырады. Жеке өзі төлеген жағдайда,
өзінің ғана табыстарын көрсетіп, дербес декларация тапсырады.
Салық төлеу барысында салық төлеуші-дің табысы тұрақты және тұрақсыз
болып бөлінеді. Тұрақты табыс-на ком-қ нсе кәсіби қызметінен алған барл.
табыстары, дивиденд, роялти, пайыздар т.б. ал тұрақсызға меншігінде 1
жылдан астам уақыт болған мүліктерді сатудан түскен табыстар, басқа да
кездейсоқ табыстар жатады.”(81-83 бет)

“ Швецияда жергілікті билік органы екі деңгейлі болып келеді. Ел
құрамына 24 лэн мен 284 коммуна кіреді. Салық түрлерін рикстаг, ал оның
ставкаларын лэн мен коммуналар бекітеді. Швейияның қаржы жылы 1-ші
шілдеден басталады. Салық қатынастарын реттейтін заңнамалық құжаттарды
парламент бекітеді, жергілікті органдар мемлекет деңгейінде бекітілген
шек мөлшерінде салық ставкаларын өзгерте алады. Салықтардың уақытылы, әрі
толық көлемде бюджетке түсуін ұлттық салық басқармасы мен жерлердегі
салық органдары жүзеге асырады. Ұлттық салық басқармасы акциздер мен
төлем көзінен ұсталатын салықтарды тікелей өзі қадағалайды. Импорттан
алынатын қосылған құнға салынатын салықты кеден баждары мен алымдаранын
басқармасы бақылайды. Бұдан басқа салықтардың барлығы жерлердегі салық
органдарының құзырында. Швецияның салық жүйесіндегі негізгі салық
түрлеріне:
-Азаматтардан алынатын табыс салығы;
-Компаниялардан алынатын табыс салығы;
-Қосылған құнға салынатын салық;
-Мұра мен сыйға салынатын салық;
-Акциздер;
-Елтаңбалық алым;
-Әлеуметтік сақтандыруға жарна;
-Т.б. салықтар жатады.
Әкімшілік-аумақтық бөлінуге сәйкес табыс салығы екі деңгейде алынады:
а) ұлттық табыс салығы біртұтас 20 пайыздық ставкамен алыныды;
б) жергілікті табыс салығы әр аумақта әр түрлі болып келеді. Орташа
есеппен лэн -13, коммуна- 17, шіркеу-1,1 пайыздық ставкамен салықтарын
төлейді.
Әрбір жеке тұлға (ерлі-зайыптыларды қоса алғанда) табыс салығын өз
алдына бөлек төлейді.
Салық салу мақсатында азаматтардың табысы үш топқа бөлініп
қарастырылады:
-жалдамалы жұмыстан тапқан табыстары;
-коммерциялық қызметтен алған табыстары;
-капиталдан алған табыстары.
Салық төлеушінің жалдамалы жұмыстан тапқан табыстарына еңбекақысы,
сыйақысы, жәрдемақысы жатады. Жалдамалы жұмысшылар осы жұмыспен
байланысты шығындарын бабыстан шегеруге құқылы. Әдетте, шетелде жұмыс
жасайтын Швецияның резиденті өз елінде бұл табыс бойынша салық төлеу
жауапкершілігінен босатылған, өйткені ол табыс түрі бойынша салықты табыс
түрі бойынша салықты табыс алған елінде төлейді.Капиталдан алынған
табыстарға акцияны сату және сатып алудан, лотореядан, т.б. табыстар
жатады.” (64,66,67 бет)

“Жапонияның салық жүйесінің негізі XIX ғасырда қаланды. Екінші
дүниежүзілік соғыстан кейін, 1949 жылы қаржы саласындағы американ маманы,
профессор Шалптың ұсынысымен салық реформасы жүргізілді. Кейіннен бұл
реформа нәтижесі ұзақ уақыт бойы қолданылды. 1987 жылдың қыркүйегінде
және 1988 жылдың желтоқсанында Жапония салық жүйесіне үлкен өзгерістер
әкелген салық реформалары жүргізілді. Нәтижесінде салық ставкаларының
шкаласы оңайлатылды және төмендетілді. Егер реформаға дейін салық
ставкасы 10,5-70 пайыз арлығында болса, реформадан кейін 10-50 пайыз
аралығына дейін төмендетілді. Қазіргі кездегі қолданыстағы салық жүйесі
1989 жылы 1 сәуірде іске қосылды. Мемлекеттік бюджеттің 84 пайызы
салықтар есебінен , ал оның 16 пайызы салықтық емес түсімдердің есебінен
құралады.
Жапонияда салықтар:
-Мемлекеттік;
-Жергіліктк болып жіктеледі.
Жалпы елде 25 мемлекеттік, 30 жергілікті салықтар жұмыс жасайды. Оларды
үш үлкен топқа топтастыруға болады:
-Заңды және жеке тұлғалардың табыс салығы;
-Мүлік салығы;
-Жанама салықтар.
Мемлекеттік кірістің 50-55 пайызы заңды және жеке тұлғалардың табыс
салығы есебінен құралады.
Қосылған құнға салынатын салық 1989 жылдан бастап қолданылы бастады.
Қосылған құн салығын есептеу барасында төрт түрлі әдіс пайдаланылады:
Тура немесе бухгалтерлік әдіс;
Жанама әдіс;
Тікелей шегеру әдісі;
Жанама шегерім немесе шоттар бойынша есепке алу әдісі.
Жапония тәжірибесінде негізінен төртінші әдіс кеңінен қолданылады.
Бюджет кірісін автокөлік иелеріне салынатын салық, спирт және темекі
өнімдеріне, мұнай, газ, бензинге салынатын акциздер, кеден баждары, т.б.
елеулі роль атқарады.
Мұра мен сыйға салынатын салық 8 млн иеннен бастап салынады. Салық
шкаласы 13 деңгейлі болып келеді, салық ставкасы 10-70 пайыз ара-да мұра
сомасына байланысты өзгеріп отырыды.
Жапонияда отандық және шетелдік инвистиция-ды ынталандыру жүйесі
жеткілікті деңгейде дамыған. Инвестицияны ынталандыратын басты құрал
ретінде негізінен салық жеңілдік-рі мен субсидия-р қолданылады. Субсидия-
р өз кезегінде ұлттық және жергілікті басқару орган-ның субсидия-ры
болып жіктеледі, әрі бір ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.