КСРО – ның ыдырауының себептері және ТМД мемлекетінің қалыптасуы мен даму бағыттары

Жоспар
Кіріспе

Кіріспе
І . тарау. КСРО . ның ыдырауының себептері және ТМД мемлекетінің қалыптасуы мен даму бағыттары
1.1. КСРО . ның ыдырауының алғышарттары
1.2. ТМД . ның құрылуы мен дамуы.
ІІ . тарау.

Тақырыптың өзектілігі. КСРО дағы 15 мемлекет тәуелсіздік алған уақыттан бері әлеуметтік-экономикалық салаларында болып жатқан өзгерістер мазмұны жағынан да, түр-сипаты жағынан да мемлекеттегі жаңа саясатты қалыптастыру қажеттігін айқын байқатып отыр. Бұл орайда ТМД жүргізілген саясаттың барлық қырларын ой-сана елегінен жаңаша өткізіп, жаңаша қабылдауымыз қажет деп ойлаймыз. ТМД экономикасын, әлеуметтік және саяси жедел жаңару жолындағы барлық мәселелердің алатын орны айрықша.
Кеңес өкіметі кезеңінде әлеуметтік-экономикалық өмірде орын алған үстіріт өзгерістер саяси дағдарыс жағдайына алып келді. КСРО салғырт саясаттың кезінде сәтсіздікке ұшырауының салдарынан мемлекеттердің азаттық алуына кеңінен жол берілді. Бұл кезеңде басқару жүйесінде өндірісті ұйымдастырудың экономикадан тыс кеңес өкіметінің әкімшіл-әміршіл тәсілі жаппай үстемдік құрды, сонымен қатар шаруалардың жеке белсенділігін басу шаралары, жеке меншіктегі мал санын өсіруге тиым салды. Сондықтан мемлекеттер дамуындағы дағдарыстық көрініс, нарықтық қатынастарға қойылған шектеулер үлкен өзгерістерге әкеліп соқтырды.
Қазіргі кезеңде Қазақстан өз тәуелсіздігін алғаннан бері әлемдік экономикалық қауымдастыққа кіріп, дүниежүзілік тарихи дамумен байланысы оның өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қажеттілігін көрсетіп отыр. КСРО ның ыдырауының себептері мен салдарын, сондай – ақ, ТМД мемлекеттерінің тәуелсіздік алуындағы тарихи астарларды кеңінен ашып зерттеу бүгінгі күннің талабы. Әсіресе мұндай қажеттілік 1990 жылдары жүргілген саясат тарихнамасын қайта зерделеп, талдаудың қажеттілігі, елімізде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістерді түсіну үшін зор маңызға ие. Қазақстанның әрі дамуы мен қарыштап алға басу үшін өткенді саралап, мемлекеттердің тәуелсіздік алу тарихына көңіл бөлу өзекті мәселелердің бірі.

Пән: Жалпы тарих
Жұмыс түрі: Реферат
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 14 бет
Таңдаулыға:

Жопар

Кіріспе

І – тарау. КСРО – ның ыдырауының себептері және ТМД мемлекетінің қалыптасуы
мен даму бағыттары

1.1. КСРО - ның ыдырауының алғышарттары

1.2. ТМД - ның құрылуы мен дамуы.

ІІ – тарау.

Кіріспе
Тақырыптың өзектілігі. КСРО дағы 15 мемлекет тәуелсіздік алған
уақыттан бері әлеуметтік-экономикалық салаларында болып жатқан өзгерістер
мазмұны жағынан да, түр-сипаты жағынан да мемлекеттегі жаңа саясатты
қалыптастыру қажеттігін айқын байқатып отыр. Бұл орайда ТМД жүргізілген
саясаттың барлық қырларын ой-сана елегінен жаңаша өткізіп, жаңаша
қабылдауымыз қажет деп ойлаймыз. ТМД экономикасын, әлеуметтік және саяси
жедел жаңару жолындағы барлық мәселелердің алатын орны айрықша.
Кеңес өкіметі кезеңінде әлеуметтік-экономикалық өмірде орын алған
үстіріт өзгерістер саяси дағдарыс жағдайына алып келді. КСРО салғырт
саясаттың кезінде сәтсіздікке ұшырауының салдарынан мемлекеттердің азаттық
алуына кеңінен жол берілді. Бұл кезеңде басқару жүйесінде өндірісті
ұйымдастырудың экономикадан тыс кеңес өкіметінің әкімшіл-әміршіл тәсілі
жаппай үстемдік құрды, сонымен қатар шаруалардың жеке белсенділігін басу
шаралары, жеке меншіктегі мал санын өсіруге тиым салды. Сондықтан
мемлекеттер дамуындағы дағдарыстық көрініс, нарықтық қатынастарға қойылған
шектеулер үлкен өзгерістерге әкеліп соқтырды.
Қазіргі кезеңде Қазақстан өз тәуелсіздігін алғаннан бері әлемдік
экономикалық қауымдастыққа кіріп, дүниежүзілік тарихи дамумен байланысы
оның өткен тарихын жан-жақты үйрену мен зерттеудің қажеттілігін көрсетіп
отыр. КСРО ның ыдырауының себептері мен салдарын, сондай – ақ, ТМД
мемлекеттерінің тәуелсіздік алуындағы тарихи астарларды кеңінен ашып
зерттеу бүгінгі күннің талабы. Әсіресе мұндай қажеттілік 1990 жылдары
жүргілген саясат тарихнамасын қайта зерделеп, талдаудың қажеттілігі,
елімізде жүргізіліп жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістерді түсіну үшін
зор маңызға ие. Қазақстанның әрі дамуы мен қарыштап алға басу үшін өткенді
саралап, мемлекеттердің тәуелсіздік алу тарихына көңіл бөлу өзекті
мәселелердің бірі.

Курс жұмысының мақсаты. КСРО ның ыдырауының себептерін және де
ТМД ның құрылуының тарихи қырларын бүгінгі күн талабына сай жаңа
методологиялық тарихи көзқараспен талдау жасай отырып, мәселені жан-жақты
зерделеп, оның зерттелу деңгейін анықтауды, әліде болса ғылыми тұрғыдан
объективті түрде ашылмаған қырларын ашып көрсетуді алға мақсат етіп қойдық.

Курс жұмысының міндеттері Бұл мақсатқа жету мерзімді
басылымдардағы мақалалар мен аталған тақырыпта зерттеген ғалымдардың,
мамандардың еңбектеріне сүйене отырып, зерттеу үшін автор төмендегідей
міндеттерді алға қойды:
❖ КСРО ның дыдырауының себептері мен саяси және әлеуметтік қырларын жан
– жақты ғылыми тұрғыда сараптау.
❖ ТМД Одағының құрылуы мен оның қызметіне талдау жасау.
❖ Тәуелсіздік алғаннан кейінгі Орта Азия мемлекеттерінің экономикалық,
әлеуметтік және саяси даму деңгейін ашып көрсету.
❖ Кейінгі уақыттағы ТМД мемлекеттері арасындағы саяси белсенділіктеріне
шынай тарихи көзқарас таныту.
Тақырыптың зерттелу деңгейі Аталған тақырып бойынша отандық
ғалымдар мен басқандай шетел ғалымдары біршама зерттеулер жүргізіп құнды
еңбектер жарық көрді.Дегенемен де, әрқайсысы баға беруде әр-түрлі
көзқарастар білдіруде. Солардың барлығын негізге ала отырып, өз жұмысымды
жазу барысында біршама мәліметтер алдым. Әрине нақты шешім шығару біршама
қиындық туғызды.Такрихнамасына тоқталар болсақ, бұнда Елбасымыз
Н.Ә.Назарбаевтың "Сындарлы он жыл", "Тарих толқынында" деген еңбектерін
атамай кетпеу мүмкінсіз. Мысалы: "Тарих толқынында" еңбегінде ТМД
мемлекеттерінің саяси, әлеуметтік, экономикалық және рухани салалары
қамтылған. Өте құнды мәліметтер беріледі.
Тағы бір белгілі саяси қайраткеріміз Қ.Тоқаевтің Дипломатия
Республики Казахстан деген еңбегі кез-келген батыс ғалымдарының
еңбектерінен кем емес.Маңғыздылығы сонда, Қазақстанның ТМД елдерімен
әсіресе, Орталық Азия аймағындағы алатын ролі мен екі жақты және көпжақты
келісімдер жасалынғаны туралы немесе басақа да қарым қатынастары жайлы
көптеген фактілер беріп өтеді. Еңбегінің хронологиялық шеңбері 1991-2001-
жылдар аралығы.
Отандық ғалымдарымыздың ішінен Қазақстан стратегиялық зерттеу
институтының бас маманы С.К.Кушкунбаевты ерекше бөліп көрсету артық
қажет.2002-жылы жарық көрген Центральная Азия на путьях интеграции:
геополитика, этничность, безапастность деген еңбегі өте құнды. Себебі,
Орта Азия мемлекеттерінің жаһандану проценсіндегі сыртьқы күштердің әсерін,
этникалық қарым-қатынастарды, негізгі қақтығыс көздері мен ынтымақтастық
негіздеріне ғылыми тұжырымдамалар жасады. Басқа да мерзімді баспалардан
еңбектерін ала-аламыз.
Осы тақырыпта тағы бір қомақты зерттеулер жүргізген ғалымыдарымыздың
бірі Б.К.Қазбеков. Оның Методологические основы формирования открытой
национальной экономики в условиях глоболизации еңбегі, әсіресе экономикалық
даму бағыттары мен байланыстарын қарастырған.Оның іңшінде Қазақстанның
экономикалық даму деңгейінің аймақтағы алатын ролінің маңыздылығын
көрсеткен. Бұнда да, жаhандану процесстері өзекті мәселелердің бірі болып
отыр.
Отандық басқа да, ТМД мемлекеттеріне байланысты көптеген ғалымдарымыз
М.Лаумулин, М.Н.Намазбеков, Т.М.Рогачева, Д.Намазбаев, С.А.Ашимбеков,
М.Сарсекеев сынды атақты ғалымдарымыздың құнды зерттеулері жарық көрген
еді.
Ал енді, шетел зерттеушілеріне келер болсақ, ішінен, Ресейлік ғалым
С.В.Жуковтың орны ерекше. Оның О.Б.Резниковамен бірлесе отырып шығарған
"Центральная Азия в социально-экономических структурах современного мира"
еңбегі 2001-жылы баспадан шықты. Ол- әрбір аймақ мемлекеттерінің даму
бағыттарын, әлеуметтік жағдайын сыртқы күштердің әсері халықаралық
ұйымдармен байланысын, ондағы ерекшеліктерді қарастырған.
Тағы бір ресейлік ғалым М.Малышеваның " Демократизация посоветского
вастока : модели и реали" деген еңбегінде ТМД елдеріндегі даму модельдері
мен демократияландыру процестерінің жүруі, сыртқы күштердің әсерін және
демократияландыру процестерінің ролін жаза отырып, оның нәтижесіне болжам
жасап өтеді.
Осы ғалымдардың жерлесі В. Хлюпин " Триугольник геополитического
взрыва .Казакстан - Китай - Россия . Прошлое и настояшее в пограничной
проблемы" атты еңбегі осы аталған елдер арасындағы байланыстардың
маңыздылығын, ондағы Қазақстанның ролін , аймақтағы туындап отырған
шекаралық проблемаларды көрсетіп өткен. Бұл еңбек 1999 жылы Москвада жарық
көреді.
Ресейлік ғалымдар Глущенко Ю., Собянин А. бірлесе отырып жазған
"Трананскаспийский проект " еңбектері жарық көреді (2001ж). Зерттеудің
негізгі құндылығы Каспий аймағындағы саяси күштердің тоғысуы мен саяси
процестердің жүру ерекшеліктерін айқындап өтеді.
Екінші бір американдық ғалым Ф. Кранстонның "Out of Focus:
US Policy toword Central Asia" деген зерттеуі аймақ елдерінің саяси
ойын алаңына айналу мүмкіндігі мен ықпал ету күштерінің қауіп қатерін
көрсетіп өтеді.
Дегенмен, әр қайсысының объективті көз қарастарының қаншалықты
дұрыстығын нақтылауда ғалымдар әртүрлі баға береді . Бізге қаншалықты
тиімді немесе кімге ұтымды болатындығына уақыт сыншы . Әрине, біздің
өркениет процестерінен қалып қоймауымыз үшін заман талабына сай еңбек
етуіміз керек. Нарық заңдары аяушылықты білмейді. Сондықтан теориялық және
практикалық процестерінің үйлесімділігін қадағалауымыз тиіс .
Хронологиялық шегі. 1991 жылдан қазіргі таңға дейінгі аралықты
қамтиды.
Зерттеу жұмысының методологиялық негізі. Мәселені талдауда біз
соңғы жылдары отандық тарих ғылымында болып жатқан түбегейлі
методологиялық және теориялық өзгерістерді негізге алдық. Мәселе нақты
тарихи қажеттілік, тарихи тағылым, тарихи процестің объективтілігі
тұрғысынан қарастырылды.

Курс жұмысының құрылымы. Курс жұмысы екі тараудан тұрады. Бірінші
тарау өз ішінен екі бөлімнен құралса, екінші бөлім тақырыпты ашу барысында
үш бөлімге бөлінген.

І – тарау. КСРО – ның ыдырауының себептері және ТМД мемлекетінің
қалыптасуы мен даму бағыттары

1.1. КСРО - ның ыдырауының алғышарттары

Қазіргі тәуелсіз болып отырған жаңа әрі жас мемлекеттер, яғни Тәуелсіз
Мемлекеттер Достастығы Одағын құраушы мемлекеттердің тәуелсіздік алуы
бұрынғы Кеңес қоғамында қалыптасқан ахуал қоғамдық жүйенің күйреуінің,
Кеңестер Одағының ыдырау салдары нәтижесінде іске асты. КСРО-ның қүлауының
басты себептерінің бірі - ондағы орын алған экономикалық күрделі мәселелер,
экономикалық дамуда артта қалушылық. Атап айтқанда, Одақ эконо-микасыиың
технологиялық жағынан артта қалуы, сондай-ақ оның өндірісі шығарған
тауарлардың бүкіл әлемде бәсекеге түсу қабілетінің әлсіздігі еді. Оның
үстіне, ¥лы Отан соғысынан кейін Кеңестер Одағы халық шаруашылығын аяғына
дейін қалпына келтірмей жатып, өзінен экономикалық потенциалы
(мүмкіидіктері) екі есе және одан да артық Америка Қүрама Штаттарымен
әскери, әскери - техникалық, стратегиялық бағытта тай-таласқа түскенін айту
қажет. Осының нәтижесіиде Одақ ішінде жалпы өнім, ұлттық табыс, еңбек
өнімділігі артпады, оның көрсеткіштері бойынша КСРО АҚШ-тан жыл еткен сайын
артта қалып отырды. Соған қарамастан, Одақ ұзақ жылдар бойы әскери-
стратегиялық тепе-теңдікті, әсіресе 1949 жылы құрыллған АҚШ бастаған НАТО
және КСРО бастаған Варшава шарты 1955 жж. арасындағы әскери-стратегиялық
тендікті сақтау үшін тыраштанды. Екі жүйенің капиталистік және
социалистік теке тіресі кеңінен етек алған, жылмен 1990 жылдың арасындағы
қырық жылда, әскери шығын 20 триллион долларға жеткен. Ал сексенінші
жылдардың аяғында соғыс өнеркәсібі мен әскери-өндірістік комплекспен
байланысты өндірісте планетаның 60-80 миллион тұрғыны жұмыс жасап,
шикізаттың негізгі түрлерінің 5 пайызы соғыс мақсатына жұмсалған. Әрине,
мұндай зор шығындар экономиканы да орасан зор зардаптарға ұшыратты.
Бұрынғы кеңестік экономикалық құрылым тым күйкі тартып, негізінен шикізат
өндірушілік пен әскери-өнеркәсіп кешеніне қызмет етуге бағытталды. Кеңестер
Одағында әскери-өнеркәсіп кешеніне тоғыз министрлік қызмет етті. Олардың
қажеттілігі кедергісіз қанағаттандырылып отырды. Бұлар ұлттық жалпы өнімнің
едәуір бөлігін шығарды. Ол статистикалық есепте халық шаруашылығы өніміне
қосылғанымен, шын мәнінде, халық шаруашылығы мойнына асылған масылдық еді.
Осыған қарамастан Кеңестер Одағының әскери техникасы бәсекелес елдердікімен
салыстырғанда әлдеқайда артта қалды. Мұндай артта калушылықтың зардабы таяу
Шығыстағы, Африка елдеріндегі, Ауғанстандағы майдан далаларында әлденше рет
тойтарыс алып, соққы жегенінен айқын көрінген еді.
1979-1989 жылдардағы Кеңестер Одағының Ауғанстан жеріндегі соғыс
авантюрасы, оның сыртқы саяси бағытына халықаралық жұртшылықтың сенімін
жойды. Ол социа-листік және капиталистік мемлекеттер арасындағы шие-
леністің жаңа айналымын бастап берді. Ауғанстандағы соғыс елге жыл сайын 5
млрд. сомға түсті. Бүл соғыста мын-даған Кеңес отбасылары жақындарынан және
туыстары-иан айрылды. Соғыс Қазақстанға да үлкен зардабын тигізді.
Республикадан оған 21979 адам қатысты. Олардың ішінен 780-дей адам қаза
тапты, 393 адам мүгедек болды, 22 адам хабарсыз кетті.
КСРО-ның экономикасының артта қалуы 1970 жылдан басталған тоқырау
кезеңінде, халық шаруашылығы жос-парларының орындалмауынан өз корінісін
тапты. Экономиканың артта қалуы, әсіресе, ауыл шаруашылығы сала-сында өріс
алды. 1965 жылдан кейін ауыл шаруашылығына 1 триллион сомға жуық қаржы
жүмсалды, бірақ бүл ақша тиімсіз пайдаланылды, нәтижесінде соңғы 1990 Ж-
дейін 25 жылда КСРО-да тек ауыл шаруашылығындағы қордың қайырмасы АҚШ-пен
салыстырғанда үш есе төмендеді, бір американдық фермер бес колхозшының
өндірген өнімін өндірді, ауыл шаруашылығьшда 80 пайыздан астам адам қол
еңбегімен айналысты.
Жалпы бүкіл Одақ бойынша 1970-1985 жылдары тоқырау кезеңінде
экономиканың басты керсеткіштері өспеді, қайта төмендеп кетті. Егер үлттық
табыстың есу каркыны сегізінші бесжылдыкта - 41 пайыз болса, тоғызыншы
бесжылдыкта - 28 пайыз, оиыншы бесжылдықта . 21 пайыз, он бірінші
бесжылдықта - 17 пайыз болып кеміді- Ал еңбек онімділігінің артуы сегізінші
бесжылдыкта - 37 пайыз, тоғызыпшы бесжылдықта - 25 пайызға, оныншы
бесжылдықта - 17 пайызға азайды. Сөйтіп, жыл өткен сайын төмендеп отырды.
Жалпы КСРО-ның емір сүрген соңғы 18 жыл ішінде 1972-1990 жж. жос-парлар 13
рет орындалмаған.
КСРО экономикасының артта қалуы Қазақстанға да өз әсерін тигізбей ... жалғасы

Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.