Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...3
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілетін қызмет түрлері бойынша есеп саясаты) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..9
3. Коммерциялық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу: ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.1 клиентпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4.2 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
6. Банк тәжірибесіндегі тәуекелдерді зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
7. Өтімділік пен төлемқабылеттілікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
8. Банктік менеджмент. Банктік маркетинг ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
Қосымшалар
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілетін қызмет түрлері бойынша есеп саясаты) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..5
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..9
3. Коммерциялық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ...11
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу: ... ... ... ... ... ... ... ... 13
4.1 клиентпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..15
4.2 Қазақстан «Халық Банкі» АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 19
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 21
6. Банк тәжірибесіндегі тәуекелдерді зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
7. Өтімділік пен төлемқабылеттілікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
8. Банктік менеджмент. Банктік маркетинг ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
Қосымшалар
Коммерциялық банктердің басқа шаруашылық жүргізуші субъектілері сияқты өзінің коммерциялық қызметін қалыптастыру және жүзеге асыру үшін, белгілі бір қаражат суммасы, яғни ресурстық базасы болуы шарт.
Қазіргі таңда екінші деңгейлі банктердің негізгі мынадай талаптарды орындау қажет:
А) тәуекелді төмендете отырып капиталды көбейту;
В) мемлекеттік бекіткен нормативтерді ұстану;
С) неғұрлым көп клиент тару;
D) өз міндеттемелерін орындау;
E) несиеге сұранысты қанағаттандыру
міндетті және бірінші талаптарының бірі болып отыр.
Қазіргі таңда ресурсты қалыптастыру және оны орналастырудың өзі маңызыды проблемалардың бірі болып келеді. Сондықтан екінші деңгейлі банктердің жүйесі құрылуына байлансты банктік ресурстары көп жағдайда өзгерістерге ұшырап отыр. Негізінен ең бірінші болып банктік ресурстарға жалпы мемлекеттің қоры тартылды, яғни мемлекеттік қор тартылғандықтан оның қызмет ету сферасы бірінші деңгейлі банкке бағытталады; ал екіншіден айта кететін болса түрлі нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдардың құрылуы уақытша бос ақша қаражаттары бар жаңа меншік нысандарын қалыптасқанын көрсетеді. Яғни бұл ақша қатынастары жүйесіне кіретін несие ресурстары нарғының құрылуына бірден бір себепші болатыны белгілі. Сонымен қатар, активті операцияларының объектілерімен анықталатын банк қызметінің масштабы, ресурстар көлемі жиынтығынан және ресурстарды таратуда банктер арасында бәсекелестікті тудыратын және тартылған ресурстардан тәуелді қылатыны белгілі болды.
Корпоративті басқарудың кемшіліктерін, менеджементтің сапасын ескерсек, коммерциялық банктердің қазіргі таңдағы жағдайын ескеретін болсақ, ол нарықтың ішкі және сыртқы қауіптерінің көрінен болып отыр. Сондықтан банк нарығы ішкі және сыртқы қауіптерден тыс дами алмай отқаны белгілі болды. Сондықтан Ішкі нарықты кеңейту үшін мынадай шарттарды орындауы қаже: ондағы тәуекелдерді төмендету; халықтың төлем қабілеттігін арттыру; нарықты сыртқы қауіптерден, яғни мұнай, және де тағыда басқадай шикізат бағаларының өзгеру салдарынан қорғау бойынша шаралардан қорғануы қажет. Мұндай шаралардың бірі экономиканы әртараптандыру және жаңғырту болып табылады. Сондықтан мәселелердің барлығы банкті басқаруда қаржыларды зерттеудің маңыздылығын арттыра түсті. Сол себепті де, болашақ маман ретінде осы мәселелерді терең зерттеу мақсатында мамандық бойынша диплом жұмысын қорғау алдындағы тәжірбиесін –«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-да өттім.
Мамандық бойынша диплом жұмысына қорғау алдындағы тәжірбиесі – оқу процесінің ажырағысыз бөлігі болып табылады.
Қазіргі таңда екінші деңгейлі банктердің негізгі мынадай талаптарды орындау қажет:
А) тәуекелді төмендете отырып капиталды көбейту;
В) мемлекеттік бекіткен нормативтерді ұстану;
С) неғұрлым көп клиент тару;
D) өз міндеттемелерін орындау;
E) несиеге сұранысты қанағаттандыру
міндетті және бірінші талаптарының бірі болып отыр.
Қазіргі таңда ресурсты қалыптастыру және оны орналастырудың өзі маңызыды проблемалардың бірі болып келеді. Сондықтан екінші деңгейлі банктердің жүйесі құрылуына байлансты банктік ресурстары көп жағдайда өзгерістерге ұшырап отыр. Негізінен ең бірінші болып банктік ресурстарға жалпы мемлекеттің қоры тартылды, яғни мемлекеттік қор тартылғандықтан оның қызмет ету сферасы бірінші деңгейлі банкке бағытталады; ал екіншіден айта кететін болса түрлі нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдардың құрылуы уақытша бос ақша қаражаттары бар жаңа меншік нысандарын қалыптасқанын көрсетеді. Яғни бұл ақша қатынастары жүйесіне кіретін несие ресурстары нарғының құрылуына бірден бір себепші болатыны белгілі. Сонымен қатар, активті операцияларының объектілерімен анықталатын банк қызметінің масштабы, ресурстар көлемі жиынтығынан және ресурстарды таратуда банктер арасында бәсекелестікті тудыратын және тартылған ресурстардан тәуелді қылатыны белгілі болды.
Корпоративті басқарудың кемшіліктерін, менеджементтің сапасын ескерсек, коммерциялық банктердің қазіргі таңдағы жағдайын ескеретін болсақ, ол нарықтың ішкі және сыртқы қауіптерінің көрінен болып отыр. Сондықтан банк нарығы ішкі және сыртқы қауіптерден тыс дами алмай отқаны белгілі болды. Сондықтан Ішкі нарықты кеңейту үшін мынадай шарттарды орындауы қаже: ондағы тәуекелдерді төмендету; халықтың төлем қабілеттігін арттыру; нарықты сыртқы қауіптерден, яғни мұнай, және де тағыда басқадай шикізат бағаларының өзгеру салдарынан қорғау бойынша шаралардан қорғануы қажет. Мұндай шаралардың бірі экономиканы әртараптандыру және жаңғырту болып табылады. Сондықтан мәселелердің барлығы банкті басқаруда қаржыларды зерттеудің маңыздылығын арттыра түсті. Сол себепті де, болашақ маман ретінде осы мәселелерді терең зерттеу мақсатында мамандық бойынша диплом жұмысын қорғау алдындағы тәжірбиесін –«Қазақстан Халық Банкі» АҚ-да өттім.
Мамандық бойынша диплом жұмысына қорғау алдындағы тәжірбиесі – оқу процесінің ажырағысыз бөлігі болып табылады.
1. М. Д. Жолдасбеков, «Незаменимые услуги», Алматы,1986 ж.
2. С.Құлпыбаев, Қ.Қ.Ілиясов. // Қаржы // Алматы, 2003 ж
3. Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев, М.Есқалиев. //Экономикалық теория негіздері// Алматы, 2004, 391-395-беттер.
4. Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша, Несие, Банктер», Алматы – 2001 ж.
5. Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы -2002 ж.
6. Кушербаев Б.П. «Банктер және несие алушылар қарым – қатынастарын реттеу», Қарағанды, 2002 ж.
7. Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қызметі туралы// Банки Казахстана-2006, №3
8. Банки Казахстана. №12, 1. -2003Банки Казахстана №1 «Отекущей ситуации на финансовом рынке» 2005ж. стр.2
9. Банки Казахстан №8,2005ж. « Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының жай-күйі туралы» бет.2.
10. Банки Казахстана. №1, 11. -2004
11. Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша, Несие, Банктер», Алматы- 2006 Газеттер:
12. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Алматы: ИздатМаркет, 2004ж.
13. Банковское дело Под ред. О.И. Лаврушина. Москва "Финансы и статистика " 1998.
14. Көшенова Б. «Ақша, Несие, Банктер, Валюта қатынастары», Алматы,2000
15. www.afn.kz
16. www.halykbank.kz
17. www.damu.kz
2. С.Құлпыбаев, Қ.Қ.Ілиясов. // Қаржы // Алматы, 2003 ж
3. Я.Әубәкіров, К.Нәрібаев, М.Есқалиев. //Экономикалық теория негіздері// Алматы, 2004, 391-395-беттер.
4. Сейтқасымов Ғ.С. «Ақша, Несие, Банктер», Алматы – 2001 ж.
5. Шеденов Ө.Қ. «Жалпы экономикалық теория», Алматы -2002 ж.
6. Кушербаев Б.П. «Банктер және несие алушылар қарым – қатынастарын реттеу», Қарағанды, 2002 ж.
7. Банк операцияларының жекелеген түрлерін жүзеге асыратын ұйымдар қызметі туралы// Банки Казахстана-2006, №3
8. Банки Казахстана. №12, 1. -2003Банки Казахстана №1 «Отекущей ситуации на финансовом рынке» 2005ж. стр.2
9. Банки Казахстан №8,2005ж. « Қаржы нарығы мен қаржы ұйымдарының жай-күйі туралы» бет.2.
10. Банки Казахстана. №1, 11. -2004
11. Сейітқасымов Ғ.С. «Ақша, Несие, Банктер», Алматы- 2006 Газеттер:
12. Мақыш С.Б. Коммерциялық банктер операциялары. Алматы: ИздатМаркет, 2004ж.
13. Банковское дело Под ред. О.И. Лаврушина. Москва "Финансы и статистика " 1998.
14. Көшенова Б. «Ақша, Несие, Банктер, Валюта қатынастары», Алматы,2000
15. www.afn.kz
16. www.halykbank.kz
17. www.damu.kz
Мазмұны
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілетін қызмет түрлері бойынша есеп саясаты) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..9
3. Коммерциялық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу: ... ... ... ... ... ... ... ... .13
4.1 клиентпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
6. Банк тәжірибесіндегі тәуекелдерді зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
7. Өтімділік пен төлемқабылеттілікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
8. Банктік менеджмент. Банктік маркетинг ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
Қосымшалар
Кіріспе
Коммерциялық банктердің басқа шаруашылық жүргізуші субъектілері сияқты өзінің коммерциялық қызметін қалыптастыру және жүзеге асыру үшін, белгілі бір қаражат суммасы, яғни ресурстық базасы болуы шарт.
Қазіргі таңда екінші деңгейлі банктердің негізгі мынадай талаптарды орындау қажет:
А) тәуекелді төмендете отырып капиталды көбейту;
В) мемлекеттік бекіткен нормативтерді ұстану;
С) неғұрлым көп клиент тару;
D) өз міндеттемелерін орындау;
E) несиеге сұранысты қанағаттандыру
міндетті және бірінші талаптарының бірі болып отыр.
Қазіргі таңда ресурсты қалыптастыру және оны орналастырудың өзі маңызыды проблемалардың бірі болып келеді. Сондықтан екінші деңгейлі банктердің жүйесі құрылуына байлансты банктік ресурстары көп жағдайда өзгерістерге ұшырап отыр. Негізінен ең бірінші болып банктік ресурстарға жалпы мемлекеттің қоры тартылды, яғни мемлекеттік қор тартылғандықтан оның қызмет ету сферасы бірінші деңгейлі банкке бағытталады; ал екіншіден айта кететін болса түрлі нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдардың құрылуы уақытша бос ақша қаражаттары бар жаңа меншік нысандарын қалыптасқанын көрсетеді. Яғни бұл ақша қатынастары жүйесіне кіретін несие ресурстары нарғының құрылуына бірден бір себепші болатыны белгілі. Сонымен қатар, активті операцияларының объектілерімен анықталатын банк қызметінің масштабы, ресурстар көлемі жиынтығынан және ресурстарды таратуда банктер арасында бәсекелестікті тудыратын және тартылған ресурстардан тәуелді қылатыны белгілі болды.
Корпоративті басқарудың кемшіліктерін, менеджементтің сапасын ескерсек, коммерциялық банктердің қазіргі таңдағы жағдайын ескеретін болсақ, ол нарықтың ішкі және сыртқы қауіптерінің көрінен болып отыр. Сондықтан банк нарығы ішкі және сыртқы қауіптерден тыс дами алмай отқаны белгілі болды. Сондықтан Ішкі нарықты кеңейту үшін мынадай шарттарды орындауы қаже: ондағы тәуекелдерді төмендету; халықтың төлем қабілеттігін арттыру; нарықты сыртқы қауіптерден, яғни мұнай, және де тағыда басқадай шикізат бағаларының өзгеру салдарынан қорғау бойынша шаралардан қорғануы қажет. Мұндай шаралардың бірі экономиканы әртараптандыру және жаңғырту болып табылады. Сондықтан мәселелердің барлығы банкті басқаруда қаржыларды зерттеудің маңыздылығын арттыра түсті. Сол себепті де, болашақ маман ретінде осы мәселелерді терең зерттеу мақсатында мамандық бойынша диплом жұмысын қорғау алдындағы тәжірбиесін - Қазақстан Халық Банкі АҚ-да өттім.
Мамандық бойынша диплом жұмысына қорғау алдындағы тәжірбиесі - оқу процесінің ажырағысыз бөлігі болып табылады.
Өндірістік тәжірбиенің негізгі мақсаты:
диплом жұмысының тақырыбы бойынша қажетті бірқатар кәсіптік жұмыстарды орындау мен мәліметтерді жинақтау;
алынған теориялық білімді тәжірбие жүзінде қолдану, тереңдету;
тәжірбиелік жұмыс әдістері мен дағдыларына үйрену;
мамандық бойынша ғылыми зерттеулер жүргізу және бейімделу;
кәсіпорын қызметімен танысу болып негізгі өндірістік тәжірибенің мақсаттарының бірі болып отыр және де бұ мақсаттар ешқандай кедергісіз жүзеге асырылды.
Ал өндірістік тәжірбиенің міндетті болып мыналар болып табылады:
алған теориялық білімге сүйене отырып, өндірістік тәжірбиені өту барысында болатын жайттарды, яғни болашақ маман ретінде банк саласында болып жатқан және болуы мүмкін қызмет түрлерін қарастыруға және зерттеуге тырысу болды.
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілген қызмет түрлері бойынша есеп саясаты)
Банктер - жаңа ақшалай өндірістің құрамдас бөлігі, олардың саласы өндіріс қажеттіліктерімен тікелей байланысты. Банктер нарықтық механизмнің негізін құрайды, олардың көмегімен мемлекеттің экономикасы қызмет етеді. Коммерциялық банктер барлық ақшалай ағымдардың қозғалуын ретейді, біріншіден несиелік, қоғамда қаржылық ресурстардың мемлекеттік өндірістік саласындағы капитал ағымының рационалды түрде қамтамасыз етілуін қажет етеді. Қазіргі уақытта,ақша - несиелік жүйе Жаңа кезең банктік істе, ұйымдастыруда көптеген жаңалықтар және басқару әдістерінде ірі өзгерістермен сипатталады. Сонымен қатар, банктік саламен байланысты тәуекелдер өссе түсті. Банктің сенімді жұмысының негізгі - сапалы басқару болып табылады.
Қазақстан Халық Банкі АҚ-ның негізі қайта құрылған Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің базасында қаланған.
Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан кейінгі жаңа экономикалық қарым-қатынастар қалыптаса бастаған кезеңде, Ақтөбе қаласында ашылған болатын, кейіннен ұжымдандыру (коллективтендіру) және индустрияландыру науқандары жүргізілген тұста, 1936 жылы, Алматы қаласында КСРО Жинақ банкінің филиалы ашылды. Нақты 1923 жылдан бастап жинақ жүйесін дамытудың және көпшілікке таратудың жаңа белесі басталды.
Ақтөбедегі жинақ кассасы ашылғаннан кейін небәрі 4 жылдың ішінде республикадағы мұндай кассалар саны 335-ке жетті. 1929 жылы Республикалық жинақ кассасы құрылып, ол Қазақстандағы барлық кассалар қызметіне жалпы басшылықты іске асырды. Кейінгі жылдары олардың саны біршама ұлғайып отырды. Касса салымшыларының қатарына жұмысшыларды, қызметкерлер мен зауыт-фабрикалардың өзінде, колхоз-совхоздарда, байланыс мекемелерінде және басқа да кәсіп оырндар мен ұйымдарда ашу қолға алынды.
Социалистік қоғамда қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастардың өзі әрбір кеңес азаматының Жинақ банкі салымшылары қатарына қосылуына ықпал етті. Халыққа қызмет көрстеудің орасан зор ауқымы жүйесі қаражат жинақтауға және банк ісінің қалыптасқан тарихи дәстүрлерін Қазақстан аумағында да бекітуге қолайлы жағдай туғызды.
Жинаұ кассалары сонымен қатар мемлекеттік заем облигацияларының, басқа да бағалы қағаздардың кепілі бойынша мерзімді несиелер берумен айналысты. Оларға қор операцияларын, басқа да бірқатар қаржылық және банктік операцияларды жүргізуге рұқсат етіледі.
Бұл кезеңдегі жинақ ісінде мемлекеттік кредит беру қалыптасып, біртіндеп дами бастады. Ол жылдары сегіз рет мемлекеттік заем шығарылды, оның үшеуі - натуралдық заем түрінде болды да, ал екеуі алтынмен есептелді.
Натуралдық заемдар (астықпен, қантпен) мен алтынмен есептелетін заемдар реформа кезеңіне дейін шығарылды.
1960 жылдың аяғына қарай жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1770 мың адамға жетті, ал салым ақшаның көлемі 322,7 млн сомды құрады, салымның бір адамға шаққандағы орташа мөлшері 182 сом болды. Жинақ кассаларының саны 1950-1960 жылдары аралығында 1,8 есеге өсіп, 1960 жылдың аяғында 2805-ке жетті. Қазақстандағы жинақ ісі мен жинақ кассалары желісінің кеңінен қанат жаюы ең алдымен еліміздегі тың және тыңайған жерлердің игерілуі нәтижесінде халық шаруашылығының қарқынды дамуымен, еңбекшілердің материалдық тұрмыс жағдайының айтарлықтай жақсаруымен байланысты болды. Тек 1955 жылдың өзінде еліміз бойынша салымшылар шоттарының 44,1 пайызы, ал салымдар қалдығының 44 пайызы тың жерлерді игеру жаппай жүргізілген солтүстік өңірдегі Көкшетау, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар обылыстарының үлесіне тиді (М.Д. Жолдасбеков, Незаменимые услуги, Алматы, 1986ж.)
60-жылдардың басында жинақ кассаларында тұрғындардан пәтер, коммуналдық және басқа қызметтер ақысын қабылдау операцияларын жүргізу қолға алынды. Соынмен бірге жинақ кассаларының құзырына зауыт-фабрикалардың, жергілікті кәсіподақ комитеттерінің, өзара көмек кассаларының және шаруашылық қызметпен айналыспайтын қоғамдық ұйымдардың ағымдағы шоттарын жүргізу берілді. Жинақ кассаларының жұмысшылары мен қызметкерлердің, сондай-ақ колхозшылардың жалақысынан ақша сомасын қатаң еріктілік қағидатын сақтай отырып, шоттар мен салымдарға қолма-қолсыз аудару операциялары көбірек қолданыла бастады.
Жинақ жүйеснің одан әрі дамуы үшін ақша бірлігін күшейтудің маңызы зор болды. Алайда 1961 жылы жүргізілген реформа айналымдағы ақша массасын бақылау және ақша шығаруды шектеу шарасы ретінде ойластырылғанымен, көздеген мақстақа қол жеткізілмеді, ол үшін бүкіл шаруашылық құрылымы қайта өзгертілуге тиіс еді, сондықтан аталған реформа ақша белгілерін ауыстырумен және сомның жаңа бағамын белгілеумен ғана шектелді. 1963 жылдан бастап жинақ кассалары Қаржы министрлігінің құрамынан шығарылып, мемлекеттік банк қарамағына берілді, халық салымдарының қаржысы бұдан былай банктің кредит ресурсын толықтыруға жұмсалатын болды. 60-жылдардың аяғында жинақ ісінің нағыз даму шегіне жетіп, көркейген кезеңі болды: дәл осы жылдары халық шаруашылығына несие беруге күрделі капитал қаражаты жіберіді, ал оның негізгі көзін тұрығындардың кассалардағы жинақ салымдары құрады.
1988 жылғы банктік реформа бойынша банк жүйесін екі деңгейге көшіру көзделді: орталық банк және арнаулы банктер. Мемлекттік еңбек жинақ кассалары КСРО Жинақ банкіне айналдырылып, хилыққа және заңды тұлғаларға қызмет көрсететін мемлекеттік арнаулы банк болып құрылды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік қол жеткізуімен жинақ ісінің дамуында үшінші қайта құру кезеңі басталды - дәл осы кезден бастап Қазақстан Халық Банкінің құрылымдық банкингке және функционалдық қайта бағдарлауға негізделген ісі қолға алынды.
1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан өзінің нарықтық экономика талаптарына жауап бере алатын банк жүйесін құруға кірісті. 1991 жылдың қаңтарында-ақ Қазақ ССР-індегі банктер және банк қызметі туралы деген заң қабылданды, мұның өзі тәуелсіз Қазақстанның банк ісіндегі реформа жұмысының алғашықы қадамы болған еді. Мемлекттік тәуелсіздігімен ресми түрде жарияланған соң бір жылдан кейін, 1992 жылы Қазақстан Республикасының Жинақ банкі құрылды, оынң заңды түрдегі ресми құқық иеленушісі бүгінгі Қазақстан Халық Банкі болды.
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының Үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым - Қазақстан Халық Банкі болып ұйымдастырылды.
Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк башылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. Жаңа басшылық банк жұмысына әмбебап қызмет көрсету қағидатын негіз етіп алды және бүгінгі күнге дейін банк қызметі түрлерін барынша кеңейтуді, банкингтегі ақпараттық-коммуникативтік технологялардың соңғы жетістіктерін пайдалануды барынша қолдап әрі дәйектілікпен іске асырып келеді.
1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы аса ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді.
1998 жылдың шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғамнан Үкіметтің қатысуы 100 пайызды құрайтын Қазақстан Халық жинақ банкі ашық акционерлік қоғамы болып қайта құрылды.
Сол жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына, оның ішінде 1998 жылдың 6 шілдесінде шыққан №644 Қазақстан Акционерлік Халық жинақ банкін 1998-2001 жылдары кезең-кезеңмен жекешелендірудің негізгі бағыттары туралы деген қаулысына сәйкес акционерлік қоғам капиталын ұлғайту бағытында жұмыс жүргізіледі.
2001 жыдың қараша айында өткен сауда-саттық аукциондық Қазақстан Үкіметі өзіне тиесілі 33,33-ды құрайтын акцияларды бақылау пакетін және оған қоса бір акцияны сатты.
Халық Банкінің бүгінгі тарихы - бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды үздіксіз ендіру, қызметтер спектірін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін - зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі.
2001 жылы жүргізілген Халық банкін жекешелендіру рәсімі нәтижесінде Банк өз клиенттеріне кең ауқымды және барынша сапалы қызметтер спектрін ұсыну мүмкіндігін беретін бизнес құрылымын жасауға қол жеткізді.
Банк Visa International және MasterCard International төлем жүйесінің карточкаларын шығарады және қазақстандық пластикалық карточкалар рыногының тұрақты көшбасшысы болып келеді. Банктің жалпы шығарылған карточкаларының саны 2,7 млн. бірліктен асып түсті, ал екінші деңгейдегі банктер арасындағы Банктің бұл көрсеткіш бойынша үлесі 40 пайыздан асады.
(1 қосымшадан қараңыз) Банк операцияларын жүргізуге берілген №10, 2008 жылғы 6 тамыздағы Бас лицензиясы.
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақша қаражаттарын тартатын болса, екінші жағынан бұл қаражаттар есебінен кәсіпорындар мен ұйымдардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыратын арнайы мекеме. Коммерциялық банктің пассивтік операциялары негізінде оның қызметінің жүзеге асырылуы үшін қажетті банк ресурстары жинақталады.
Банк ресурстары термині несиелік ресурсына қарағанда кең ұғымды білдіреді. Банк ресурстары тек несиелеуге ғана емес, сол сияқты басқа да активтік немесе коммисиондық операцияларды қаржыландыру үшін пайдаланылады.
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталатын банктің меншікті және тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Коммерциялық банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы және қызметінің ерекшеліктеріне қарай ерекшеленеді.
Сызба-1 банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады
Қайнар көзі: Коммерциялық Банктердің операциялары Мақыш С.Б. Издат Маркетинг баспасы, Алматы, 2004 ж
Шикізат қорларының жəне жалпы сұранысқа ие тауарлардың экспорт-импортымен айналысатын кəсіпорындарға коммерциялық несие беру - Банк бизнесінің негізі болып табылады. Өзгермелі экономикалық жағдай мен нарық жағдаяты Банк алдына отандық өндірісті кең ауқымда дамытып, Қазақстанда қаржы нарығының инфрақұрылымдарын одан əрі қалыптастыру қажеттігін қойып отыр. Табысты қаржылық қызмет пен ірі корпоративтік клиенттер қатарын (мұнай, металлургия, құрылыс жəне т.б.) тартуға қатысты жүргізіліп жатқан белсенді жұмыстары нəтижесінде Банк еліміздің капиталдандыру саласындағы ірі банктердің ондығына еніп отыр, жəне активтерінің көлемі бойынша №1 банк болып табылады. Қазақстандағы жəне бүкіл əлемдегі экономикалық жағдайдың күтіліп отырған өзгерісіне байланысты Банк менеджменті Банктің тұрақты қаржылық жағдайын қамтамасыз ету жəне одан əрі даму жолдарын іздестіруге бағытталған Қайта капиталдандыру жəне қызметті жақсарту жоспарын əзірледі.
Банк ресурсы банктің пассивтік операцияларды жүргізуінің нәтижесінде пайда болады әрі банктегі баланстың пассивінде көрініс табады. Банк ресурстарын банктердің өзіндік қаражаты, қарыз қаражаты және тартылған қаражат құрайды. Банк олардың жиынтығын активтік операцияларды жүзеге асыру үшін пайдаланады, яғни табыс алу мақсатында жұмылдырылған ресрустарды орналастырады.
Пассивтік және активтік операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Мәселен, пассивтердің құрылымы мен сипаты көп жағынан банктің активтік операцияларды жүргізудегі мүмкіндігін анықтайды, ал несие саласындағы банк саясатының өзгеруі ресурстардың сипатына елеулі әсерін тигізеді.
Банк ресурстарын қалыптастырудың негізгі көздеріне банк клиенттерінің салм ақшалары жатады. Алайда, бөтен капиталды тарту үшін банктердің өзіндік капиталы болуы керек. Бұл қиын сәттерде несие берушінің сенімді болуы үшін қажет.
3. Коммерциалық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу
Коммерциялық банктердің дәстүрлі-базалық қызметі экономиканы және халықты несиелендіру. Бұл банк қызмет көрсету аясындағы маңыздыларға және банкінің актив операцияларына жатады.соның арқасында банктер несиелік институттарға қатысты болады.
Несиелік операциялар- бұл несие беруші мен қарыз алушының арасындағы біріншінің екіншісіне төлемділік, мерзімділік және қайтарымдылық шарттарында белгілі ақша қаражаттары сомасын ұсынуы бойынша қатынастар. Бантің несиелік операциялар активті және пассивті болады. Активті несиелік операциялар банктер мен қарыз алушылар қарыз ұсынғанда, ал пассивтер банк қарыз алушы ролінде ал клиенттер несие беруші ролінде болғанда пайда болады. Сәйкесінше несиелік операциялардың екі нысаны болады: арыздық және депозиттер.
Коммерциялық банктің несие операцияларын әртүрлі белгілері бойынша жіктеуге болады: мерзімі бойынша- қысқа мерзімді(1 жыл), орта мерзімді (1-5 жыл), ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары); қамтамасыз ету түрлері бойынша - қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген; банктің роліне байланысты - активтік және пассивтік қарыздық операциялар; несиелендіру мақсатына қарай- негізгі капиталды арттыруға, айналым капиталын қаржыландыруға, тұтынушылық мақсаттарға арналған қарыздар.
Банктердің несиелік операциялары, банктердің және клиенттердің өзара қатынастары өарыз берудің негізінде жүзеге асырылады. Несиелік келісімшарттың шарттары коммерциялық банкпен жүргізілетін несиелік саясаттың әрбір нақты сәтіне байланысты. Несиелік саясаттың құрамдас бөлігі болып пайыздық саясат болып табылады.
Корпоративтік клиенттерге кредит беру шеңберінде айналым капиталын қаржыландыру, сатып алуды қаржыландыру немесе негізгі қаражатты модернизациялау, инвестициялық салымдарды қолданыстағы бизнестің дамуын қаржыландыру, жобалық қаржыландыру, қайта қаржыландыру жүзеге асырылады. Заемшыларға банктік заемдар, овердрафттар, аккредитивтер, кепілдікер секілді кең көлемді қаржылық құралдар түрін пайдалану мүмкіндігі беріледі. Қаржыландыру лимиті 5 000000 АҚШ долларына дейін.
Корпоративтік клиенттерге кредит беру артықшылықтары:
oo Кередиттік өтінімді жедел қарастыру;
oo Берілетін қаржыландырудың құны мен мерзіміне қатысты жеке көзқарас;
oo Астаналық және өңірлік компанияларды қаржыландыру;
oo Сыйақы мөлшерлемесінің жылдығы 17-24%
oo Қаржыландыру мерзімі- айдан 10 жылға дейін.
Қазақстан Халық Банк АҚ бөлшек бизнестің қаржы рыногында, Қазақстан Республикасының барлық аумақтарына қаржы өнімдері мен қызметтерінің кең спектрін ұсынатын ірі әмбебап банк ретінде танылып отыр. Олардың құрамында - дәстүрлі депозиттер, тұтынушылық, ипотекалық және автокредиттер беру, төлем карточкалары бойынша қызмет көрсетуі және т.б. Бұл банктің бөлшек бизнесінің стратегиялық қызметін көрсетеді, оның ең негізгі элементтерінің бірі өз клиенттеріне жоғары сапалы қаржы қызметтерін ұсынатын, қызмет көрсетудің бірыңғай стандарттары енгізілген, елдің барлық аймақтарында бөлімше орталықтардың желісін құру болып табылады. Қазіргі таңда банктің барлық филиалдарында банктік өнімдердің қатары бір ізге салынған және бірегей, бәсекеге қабілетті тарифтер енгізілген. 2014 жылғы құрылтайшылар құрамындағы өзгерістер нәтижесі бойынша Қазақстан Халық Банк АҚ өз клиенттеріне ең жоғарғы деңгейдегі қызмет көрсету сапасын ұсыну мүмкіндігіне ие болып, қолданыстағы өнімдер мен қызметтердің еуропалық сапа деңгейіне сәйкес болуын жетілдіру бойынша үнемі жұмыс жүргізіп отырады. 2014 жылы банк жеке тұлғаларға кредит беру бағдарламасын жетілдіруді одан әрі жалғастырды.
Қазіргі таңда Банк жеке тұлғаларға кредит беруді келесі мақсаттарда жүзеге асырады:
:: жылжымайтын мүлік сатып алуға;
:: тұтынушылық мақсатта;
Сонымен қатар: автокөлік сатып алу, ұзақ мерзім пайдаланылатын тауарлар, оқу, емделу, салтанаттар өткізу, демалу, жөндеу жұмыстары және басқа мақсаттарға. Халықтың заем алуға оңай қол жеткізуі үшін, Банк сыйақы мөлшерлемесін төмендетуге және халық заемдары бойынша кредит беру мерзімін ұзартуға мақсатты түрде бағытталған саясат жүргізуде, бұл жалпы тұтынушылық заемдар рыногында жүзеге асырылуда.
Шағын және орта бизнес. Банктің 2014 жылы, өткен жылдардағыдай негізгі міндеттерінің бірі - Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнеске (ШОБ) кредит беруді одан әрі дамыту, атап айтқанда, кредит беру тәртібін қарастыру, бекіту және беру тәртібін жеңілдету, шешім қабылдаудың көп деңгейлі жүйесін құру, жедел шешім қабылдауды жетілдіру және несие қоржынын басқарудың сапасын арттыру. Банк Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі желісі бойынша, Қазақстандағы шағын бизнес бағдарламасы аясында кредит беруді жалғастыруда. Банктік қызметтер көрсету рыногындағы талаптардың қарқынды өсуіне байланысты, Банктің клиенттеріне ұсынатын қаржы өнімдерінің тізімі де өсті, олар: коммерциялық жылжымайтын мүлік сатып алуға кредит беру, автокөлік сатып алуға кредит беру, табысты растаусыз жедел кредиттер беру, ақша қаражаты кепілімен кредит беру, франшиза сатып алуға кредит беру, факторинг операцияларына кредит беру, банктік кепілдіктері мен аккредитивтерді шығару бойынша қызметтер.
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу
Коммерциялық банк термині банк ісінің даму кезеңінде, банктердің сауда, тауар айырбасы операциялары мен төлемдеріне қызмет көрсетуі барысында пайда болды. Негізгі клиенттері саудагерлер болған, сондықтан коммерциялық банк деген атуаға ие болған. Бірақ өнеркәсіптің және басқа салалардың дамуымен банктер экономикалық өзге де салаларына қызмет көрсете бастағандықтан да банктің коммерциялық деген атауы бастапқы мағынасын біртіндеп жоғалтты. Ол банктің іскер деген сипатын білдіреді, оның шаруашылық агенттердің барлық жұмыс түрлеріне қызмет көрсету олардың қызметтерінің саласына байланыссыз болады.
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200- ге жуық әралуан өнімдер мен қызмет көрсетуге әзір. Мұндай кең көлемді операциялар коммерциялық банктерге һз клиенттерін сақтай отырып, қолайсыз жағдайда өзінде пайдалы жұмыс жасауға септігін тигізеді.
Бір операциялардан болған зиян, екінші операциялардан түсетін пайда есебінен жабылады. Нарық экономикасы дамыған барлық елдердің коммерциялық банктері несие жүйесінің операциялық буыны болып қалуы кездейсоқтық емес. Олар өзгермелі ақша-несие нарығының жағдайына көндігетін қабілетінің барлығын көрсете алады.
операциондық; Қазақстан Халық Банк АҚ-да келесі операциялар жүзеге асырылады:
oo Клиент есеп шоттарын ашу және жүргізу;
oo Аналитикалық және синтетикалық есепті ұйымдастыру;
oo Клиенттің дербес шоттары, шот бойынша қалдық қаражаттарының бухгалтерлік ведомосін қалыптастыру;
oo Теңге және басқа да шетел валюталарында банкаралық есеп айырысулар;
oo Қазақстан бойынша және әлемнің кез-келген нүктесіне ақша аударымдары;
oo Валюта айырбастау;
oo Электрондық қызмет көрсету;
oo Сейфтер;
oo Карточка ашу және оны жүргізу;
oo Клиенттерге арналған операциондық пакеттер.
Клиетпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі):
oo Кредиттік операциялар: банктік несие - ең қолайлы және көптеген жағдайда орны ауыстырылмай қаржылық қызметтердің формасы ретінде ол нақты қарыз алушының қажеттілігін ескереді және олардың қарық алу жағдайына мүмкіндік береді.
oo Валюталық операцияларды жүргізу үшін әрбір банк Ұлттық банктен бұл опеарцияларды жүргізуге рұқсат құжат ретінде лицензиялар алып отырады. Банк тек лицензияда көрсетілген валюталық операцияларды жүзеге асыруға құқық беретін міндеттеменің бодуы ғана валюталық операцияларды жүргізуге
oo құқығы бар және осыған сәйкес :
oo Заңды және жеке тұлғалардың төлеміне шетел және шарттарына шетел валютасындағы қаржыларды қабылдау және орналастыру;
oo Валютаның сату мен сатып алуын жүргізу;
oo Коррсепонденттік қатынастарды орнату және т.б.
oo Бағалы қағаздар: инвестиция дегеніміз- бұл халық шаруашылығына мемлекет ішінде және шет елде оны қайта құру және кеңейту, сол сияқты пайда алу мақсатында ұзақ мерзімді қаражат бөлу. Тікелей инвестиция- бұл қаражаттарды тікелей өндіріске, құрал-жабдықтарды сатып алу және әлеуметтік, өндірістік сипаттағы объектілерді салуға жұмсалады. Портфельдік инвестициялар бағалы қағаздарды сатп алу арқылы және ұзақ мерзімді банк несиелерін беру арқылы жүзеге асады. Жеке, мемлекеттік шетелдік инвестициялар инвестициялық заңдармен реттеледі, ол заңдарға жеке шаруашылық бөлімшелердің,банктердің инвестициялық іс әрекеті тәртібі ережелері анықталады және инвестор құқықтары қорғалады.
Коомерциялық банктердің инвестициялық қызметінің мақсаты- қаражаттардың сақталуын қамтамасыз етуң диверсификацияны, табысты және өтімділікті қамтамасыз ету.
Бағалы қағаздар- бұл арнайы түрде рәсімделген қаржылық құжаттар, оларда көрсетілген құқықты жүзеге асыру үшін бағалы қағаздарды ұсынуы қажет. Олар қорлық (акциялар, облигациялар) және коммерциялық (вексельдер, чектер) болады.
Инвестициялық стратегияға сәйкес бағалы қағаздар тобы меншікті капиталды толықтыру үшін алынады. Яғни сатылатын бағалы қағаздар және өзіндік құны бойынша өлшенетін бағалы қағаздаркіріс пен шығыс құрамында айқын көрінеді.
4.1 Клиентпен жұмыс жасау бөлімі (Депозиттік операциялар бөлімі)
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда өте жоғары, олардың есебінен банктің активтік операцияларының басым бөлігі жүзеге асырылады.
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе үшін уақытша бос ақшалай қаражаттарды тартудың дәстүрлі емес тәсілдерінің болуы, тартылатын қаражаттар құрылымын толығымен өзгертті десе де болады.
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты үлкен екі топқа бөледі:
-депозтттік қаражаттар;
-депозиттік емес қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп тараған депозиттер құрайды. Депозиттер, банк үшін бірден-бір арзан ресурс көзі болып табылады.
Депозит -- бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын қаражаттары.
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік операциялар -- банктің уақытша ақша қаражаттарын басқа корреспонденттік-банктердегі шоттарда орналастырумен байланысты операциялар. Олар банктің өтімді активтері ретінде , яғни жалпы активтердің өте аз бәлігін алады .
Пассивті депозиттік операциялар -- бұл клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі уақытқа және пайыз төлеу шартымен тартумен байланысты операциалар . Бұл операциялар көмегімен тартылған депозиттер пассив жағының көп бөлігін алады және банктік ресурстарын қалыптастырудың негізгі көзі .
2013-2015ж Халық банкінің Нарықтағы үлестері бойынша клиенттердің депозиттері,
Халық банкі депозиттерге кепілдік беру қорына қатысушысы болып табылады. Қордың басты мақсаты салымшылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау және Республиканың қаржылық жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады. Қор жеке тұлғалардың Қор шарттарына сәйкес сақтандырылған теңгедегі және шетел валютасындағы салымдарының барлығы бойынша ақшаның қайтарылуын қамтамасыз етеді.
Жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау, шоттарын ашу мен жүргізуге лицензия алған барлық банктер (Ислам банкін қоспағанда) міндетті түрде депозиттерге кепілдік беру жүйесінің қатысушысы болып табылады.
Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры - ҚР Ұлттық Банкінің 100 еншілес ұйымы банктік салымдарға мемлекеттік кепілдік береді.
Депозиттерге кепілдік қоры мынадай депозиттер қорғалады:
1. Мерзімді депозиттер
2. Талап етілгенге дейінгі депозиттер
3. Ағымдағы шоттар мен төлем карточкаларындағы ақша қаражаттары.
Банкттің мынадай клиенттері қорғалған: жеке тұлғалар, жеке кәсіпкерлер,
шаруа қожалықтары мен фермерлік шаруашылықтар, нотариустер, адвокаттар, кәсіби медиаторлар және т.б.
Өтемнің жоғарғы сомасы 10 000 000 теңгеге дейін - ұлттық валютадағы депозиттер бойынша өтеледі.
5 000 000 теңгеге дейін - шетел валютасындағы депозиттер бойынша өтеледі. (қатысушы банкті мәжбүрлеп тарату туралы сот шешімі күшіне енген күні қалыптасқан валюта айырбастау бағамы бойынша баламада)
Бір салымшының бір банктегі барлық депозиттері бойынша 10 000 000 теңгеден артық өтелмейді.
Халық банкі түрлі мақсаттарға арналған салымдардың кең ауқымды түрін ұсынады. Халық банкінің салымдары ақшаны тек сақтауға ғана емес сонымен бірге оларды көбейтуге көмектеседі. Кепілдік қоры туралы 2 - қосымшадан көруіңіз болады.
Қазіргі таңда Халық Банкі өзінің жеке клиенттеріне мынадай депозит түрлерін ұсынады:
oo Халықтық - стандартты
oo Халықтық - зейнетақылық
oo Halyk - әмбебап
oo Halyk - балалар үшін
Халықтық-стандартты салымы - өз жинақтарын ең төменгі тәуекелмен орналастыра отырып, ең жоғарғы табыс табу үшін және бос ақшаны іске жаратудың ең қарапайым және сенімді жолы.
Бұл салым бойынша:
Салым мерзімі 1,3,6,9,12,18,24,30,36 айды құрайды.
Сыйақы төлемі: салым мерзімі аяқталғаннан соң ғана төленеді.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: салым қарастырылмаған
Салымның ішінара ақша алу мүмкіндгі қарастырлымаған
Салымның ең төменгі мөлшері 15 000 теңге немесе 100 АҚШ доллары немесе 100 евро
Капиталдандыру ай сайын жүргізіледі.
Кесте 1Халықтық-стандартты салымы бойынша пайыздық мөлшерлемелер
валютасы
% мөлшерлемесі
1 ай
3 ай
6 ай
9 ай
12 ай
18 ай
24 ай
30 ай
36 ай
KZT
Жылдық
10,0
11,0
12,0
13,0
14,0
14,0
14,0
14,0
14,0
Тиімді
10,6
11,7
12,9
14,0
15,2
15,2
15,2
15,2
15,2
USD
Жылдық
0,5
1,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
Тиімді
0,5
1,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
EUR
Жылдық
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
0,5
0,5
0,5
Тиімді
0,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,5
0,5
0,5
0,5
Халықтық - зейнетақылық - зейнеткерлер мен зейнет алды жасындағы адамдарға арналған салымдар болып табылады.
Халықтық - Зейнетақылық салым - ай сайынғы табыс түрінде зейнетақыға қосымша үстеме болып табылады.
Ерекшелігі: зейнетке шыққан зейнеткерлерге салым түрі ашылады.
Салым мерзімі 6,12 ай
Сыйақы төлемі: ай сайын, банктік салым шарттарын бекіткен күннен бастап әрбір 30 күн сайын.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: Қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 500 теңге немесе 5 АҚШ доллары немесе 5 евро болған жағдайда рұқсат етіледі.
Салымнан ішінара ақша алу мүмкіндігі: қарастырылмаған
Салымның ең төменгі мөлшері 2000 теңге немесе 20 АҚШ доллары немесе 20 евро
Капиталдандыру: пайыздар ай сайын талап етілмеген жағдайда салым мерзімінің соңында.
Кесте 2 Халық - зейнетақылық салымы бойынша пайыздық мөлшерлеме
Валютасы
% мөлшерлемесі
6 мес.
12 мес.
Теңге
жылдығы
10,0
14,0
тиімді
10,6
15,2
АҚШ доллары
жылдығы
1,7
2,0
тиімді
1,7
2,0
Евро
жылдығы
0,25
0,25
тиімді
0,3
0,3
Халық - балалар үшін салымы - Балаларыңыздың жарқын әрі сенімді болашағы үшін керек.
Ерекеше шарттары: салым 16 жасқа дейінгі кәмілетке толмағансалымшының атына қабылданады. Қажетті құжаттарды ұсынған жағдайда салымшыға қатысты туыстық қатынастарының бар\жоқтығына байланыссыз кез-келген тұлға салымшының атына ақша салушы бола алады.
Салым мерзімі 1 жылдан 10 жылға дейін болады. Сыйақы төлемі салым мерзімі аяқталғанда ғана беріледі.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 1000 теңге немесе 10 АҚШ доллары болған жағдайда ғана рұқсат беріледі.
Капиталдандыру жыл сайын, әрбір 12 айдан кейін.
Халық-әмбебап салымы - жинақ ақшаны басқарудың қолайлы тәсілі болып табылады.
Жинақ ақшаны толығымен сақтай отырып, қаржылық ресурстарды пайдаланудың ең жоғарғы тиімділігіне қол жеткізуге болады.
Салым әрекет ететін мерзім ішінде салым сомасын толықтыра отырып ақша жинай, және қажетті жағдайда кемімейтін ақша қалдығына дейін ақшаның бір бөлігін жедел ішінара алу қарастырылған.
Салымның валюта түрі: теңге, АҚШ доллары
Салым мерзімі: 9 немесе 12 ай
Салымды толықтыру мүмкіндігі : қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 7000 теңге немесе 50 АҚШ доллары немес 50 евро болған жағдайда болады.
Салымның ең төменгі мөлшері: 75 000 теңге немесе 50 АҚШ доллары немес 50 Евро болып табылады.
Капиталдандыру: ай сайын
3 кесте Наlyk - әмбебап депозиті бойынша пайыздық мөлшерлемелер
Валютасы
% мөлшерлемесі
9 ай
12 ай
36 ай
Теңге
жылдық
12,0
14,0
-
тиімді
12,9
15,2
-
АҚШ доллары
жылдық
1,5
2,0
2,0
тиімді
1,5
2,0
2,0
Евро
жылдық
0,25
0,25
-
тиімді
0,3
0,3
-
Осы Халық банкінің толықттай депозиттері туралы 3 қосымшадан көруге болады.
3.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі
Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі Қазақстан Халық банкі сіздерге MoneyGram және "Жедел аударымдар" жүйелерін пайдалану арқылы, шот ашпай-ақ, барынша оңай рәсіммен ақша аудару қызметін ұсынады.
Қазақстан аумағынан тыс жерге қысқа мерзімде ақша аудару немесе шет елден ақша аудару қажеттілігі туған жағдайда сіз халықаралық ақша аудару жүйесін пайдалануыңызға болады.
MoneyGram:
- ақша аудару операциясын жедел және сенімді түрде жүзеге асыратын бұл жетекші халықаралық компанияның дүние жүзінің 138 елінде орналасқан 35 000 бөлімшесі бар;
-ақша аударылғаннан кейін 15 минуттан кейін қолыңызға тиетініне кепілдік беріледі.
Халық банкінің көмегімен MoneyGram қызметінің мүмкіндігін пайдаланыңыз:
- ақша аудару қызметінің құны өте төмен және жіберілетін ақша сомасына байланысты;
- комиссиялық сыйақы тек бір рет және ақша аударғанда төленеді;
- ақша алушыдан комиссиялық ұсталмайды;
- ақша жөнелтілгеннен кейін оны 15 минутта алуға болады;
- жіберуге болатын ақшаның ең көп сомасы - 10 000 АҚШ долларына дейін;
- егер аударылған ақша қандай да бір себептермен алушыға жетпесе немесе ақша жөнелтуші кенеттен өз жоспарын өзгертсе, Money Gram ақшаның сақталуына және қайтарылуына кепілдік береді;
- аударылған ақшаны алу үшін жеке басыңызды куәландыратын құжатты көрсету керек және ақша жіберуші сізге хабарлауға тиіс сегіз таңбалы аударым кодын білуіңіз қажет;
- ақша аударғанда алушыға арнап 10 сөзден аспайтын тегін хабарлама қоса жіберуіңізге болады.
Экспресс аударымдар.
Бұл қызмет Қазақстан аумағында жеке тұлғалар арасында ақша жөнелтуді және қабылдауды оңайлатылған рәсіммен, шот ашпай-ақ жүргізуді қарастырады.
Экспресс аударымдар жүйесінің негізгі басымдықтары:
- ақшаны жөнелту немесе алу рәсімі өте қарапайым (ақша жөнелтушінің жеке куәлігі мен СТН-і болу қажет, ал ақша алушының қолында жеке куәлігі болса жеткілікті);
- ақша қаражатының толық сақталуына кепілдік беріледі ;
- жөнелтілген ақшаны кейін қайтарып алуға мүмкіндік беріледі;
- операция өте жоғары жылдамдықпен жүргізіледі (5-10 минутта);
- Қазақстан Республикасы аумағы бойынша барынша төмен тарифтер қарастырылған:
а) 500 000 тг дейін - аударылатын соманың 3 %-ы ; min -- 100 тг., max -- 5000 тг.
б) 500 000 тг. - 1 000 000 тг. дейін - 10 000 тг.
в) 1 000 000 тг. және одан жоғары - 20 000 тг.
- қосымша қызмет - ақша алушыға арналған 10 сөзден аспайтын тегін хабарлама;
- ақша қаражатын шектелмейтін сомада әрі оның пайда болу негізін растайтын құжатсыз аудару мүмкіндігі;
- ақшаны өз атыңызға да аударуыңызға болады, яғни ақша жөнелтуші және ақша алушы бір адам болуы мүмкін (мәселен, Қазақстан аумағы бойынша теңгемен қолма-қол түрде мол ақша тасымалдау қажеттігі туындаса);
- аударымдар күн сайын (сенбі мен жексенбіден басқа күндері), Алматы уақытымен сағат 9-00-ден 18-00- ге дейін аталған қызмет түрімен айналысатын филиалдарда қабылданады және беріледі;
- аударым сомасы шектелмейді.
Жедел аударымдар.
- бұл қызмет түрі Банк филиалдары арқылы Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша ақша аударуды қарастырады.Жедел төлемдер мен жеке тұлғалардың жедел ақша аударымы жүйесінде Қазақстан аумағы бойынша жұмыс істейтін Халық Банкінің 590 филиалы мен есеп айырысу-касса орталығы айналысады. Жөнелтілген ақшаны сіз жедел аударым ресімделгеннен кейін 1-2 банктік күннің ішінде алуыңызға болады.
Жедел есеп айырысудың артықшылықтары:
- Қазақстан аумағы бойынша кеңінен таралған;
- ақшаны жеке тұлғаның атына да, заңды тұлғаның атына да аудару мүмкіндігі;
- аударым операциясы үшін ең төмен комиссиялық ұсталады;
- аударылатын ақша сомасына шектеу қойылмайды.
Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша іске асырылатын төлемдер мен аударымдар түрі:
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалар арасында ақша аудару;
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалардың заңды тұлғалар пайдасына ақша аударуы;
- ақша алушының карточкалық шотын немесе интернет-шотын толықтыру үшін жеке тұлғалардың жинақ шотты пайдалану арқылы немесе шот ашпастан, қолма-қол ақшамен аударым жасауы.
Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша ақша аудару ұлттық валюта - теңгемен жүргізіледі.
Жеке тұлғалар өз шоттарын толықтыру үшін ақша аударуды шетел валютасымен де жүргізе алады.
Халық банкінің аударымдары туралы 4 қосымшадан көрулеріңізге болады.
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары.
Қазақстан Халық Банкі Акционерлік қоғамының клиеттерінің саны мен республика бойынша барынша кеңейтілген филиалдар желісі жағынан еліміздің қаржы нарығында жетекші банк болып табылады. Банк мемлекттік бағдарламаларды жүзеге асыруға белсене атсалысып жатыр.
Халық қаржылық тобының құрамына кіретін компаниялар халыққа, оның ішінде жалпы тұрғындарға және шағын және орта бизнес өкілдеріне, сондай-ақ корпоративтік клиенттерге алуан түрлі қаржылық қызмет ауқымын (банктік қызметтер, зейнетақылық жинақ, сақтандыру қызметі, лизинг (жалға беру), брокерлік-дилерлік қызмет, активтерді басқару қызметі) ұсынады. Халық Банкі сондай-ақ өзінің Ресейдегі, Грузиядағы және Қырғызстандағы еншілес құрылымдар арқылы да банктік операциялар жүргізуді жүзеге асырады.
Қазақстан Халық банкі Акционерлік қоғамы шағын және орта бизнес субъектілерін қолдау бойынша мемлкеттік бағдарламаларды іске асыруда.
Халық банкі қазіргі таңда мемлекеттпен бірігіп іске асырылатын кредиттеу бағдарламалары шеңберінде шағын және орта бизнестің секторын белсене қаржыландырып келеді. Қазіргі таңда Халық банк клиенттері болып табылатын жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қолданыстағы мемлекттік бағдарламалар кезеңінде неиеслік портфель көлемі 188 млрд теңгені құрады.
Осылайша мемлекет бағдарламалары бойынша, яғни Бизнестің жол картасы -2020 бағдарламасы бойынша 2015 жылғы 20 сәуірдегі жағдай бойынша, Қазақстан Халық банкі Акицонерлік қоғамының несиелік портфельдің көлемдері мен осы мемлекеттік бағдарлама шеңберінде қатысуы мақұлдаған заемшылардың саны бойынша бағдарламаға қатысатын екінші деңгейлі банктер арасындағы жетекшілер қатарында келеді.
Халық банк заемшыларының несиелік портфельінің көлемі 159,30 млрд теңгеге тең, бұл БЖК-2020 бағдарламасына қатысатын екінші деңгейлі банк клиенттерінің несиелік порфельінің жалпы көлемінен 14,62 құрайды және осы көрсеткіш бойынша банк 2-ші орын алды.
Осы бағдарламалардың арқасында 5170 жоба жүзеге асырылды. Соның ішінде Қазақстан Халық Банк Акционерлік қоғамы арқылы 738 жоба жүзеге асырылды, ол 14,27 пайызды құрайды. Бұл көрсеткіш екінші деңгейлі банктер арасында 1-ші орынды алып отыр. Банктің кепілдік беру жобалары бойынша қол қойылған кепілдік шарттардың саны Қордың 805 мақұлданған өтінімнен 176 (21,86), сонымен қатар Қордың Қазақстан Халық Банк Акционерлік қоғамы үшін кепілдік сомасы 2,97 млрд теңгені құрады, бұл екінші деңгейлі банктер клиенттері кепілдігінің жалпы сомасынан 15,78 -ды құрайды. Осы аиалған көрсеткіштердің әрқайсысы бойынша бағдарламға қатысу шеңберінде жеке және жалпы алғанда банк сенімді 2-ші орынды алады.
Ал 2013 жылы Қазақстан Халық банкі АҚ шағын және орта бизнес кәсіпорындарына кредит беру көлемі 2012 жылдың тисті кезеңімен салыстырғанда 13-ға артып отыр, бұл шамамен 96 млрд теңгені құрайды. Шағын және орта бизнеске берілген кредиттер ауқымының өсімі - 59, ал орта бизнес үшін берілген кредиттер көлемінің өсімі 9 болды.
2015 жылдың 1 қаңтары Халық банкі шағын және орта бизнесті несиелеуі (Қазақстан Халық банкінің жылдық есебі)
Қазақстан Халық Банкі тек Бизнестің жол картасы - 2020 бағдарламасынан басқа қазіргі таңда Даму кәсіпкерлікті дамыту қорымен бірге іске асырылатын жеке кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеу бойынша бағдарламаларғада қатысады.
Даму кәсіпкерлікті дамыту қоры акционерлік қоғамы (бұдан әрі Даму қоры деп аталады) Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорын құру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 26 сәуірдегі жылғы № 665 қаулысының негізінде құрылды.
Даму институттарын, қаржы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..3
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілетін қызмет түрлері бойынша есеп саясаты) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .5
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ..9
3. Коммерциялық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу ... ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 11
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу: ... ... ... ... ... ... ... ... .13
4.1 клиентпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі) ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 15
4.2 Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..19
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .21
6. Банк тәжірибесіндегі тәуекелдерді зерттеу ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..33
7. Өтімділік пен төлемқабылеттілікті анықтау ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 38
8. Банктік менеджмент. Банктік маркетинг ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... 44
Қорытынды ... ... ... ... ... ... .. ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ..50
Пайдаланған әдебиеттер ... ... ... ... ... ... . ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... .52
Қосымшалар
Кіріспе
Коммерциялық банктердің басқа шаруашылық жүргізуші субъектілері сияқты өзінің коммерциялық қызметін қалыптастыру және жүзеге асыру үшін, белгілі бір қаражат суммасы, яғни ресурстық базасы болуы шарт.
Қазіргі таңда екінші деңгейлі банктердің негізгі мынадай талаптарды орындау қажет:
А) тәуекелді төмендете отырып капиталды көбейту;
В) мемлекеттік бекіткен нормативтерді ұстану;
С) неғұрлым көп клиент тару;
D) өз міндеттемелерін орындау;
E) несиеге сұранысты қанағаттандыру
міндетті және бірінші талаптарының бірі болып отыр.
Қазіргі таңда ресурсты қалыптастыру және оны орналастырудың өзі маңызыды проблемалардың бірі болып келеді. Сондықтан екінші деңгейлі банктердің жүйесі құрылуына байлансты банктік ресурстары көп жағдайда өзгерістерге ұшырап отыр. Негізінен ең бірінші болып банктік ресурстарға жалпы мемлекеттің қоры тартылды, яғни мемлекеттік қор тартылғандықтан оның қызмет ету сферасы бірінші деңгейлі банкке бағытталады; ал екіншіден айта кететін болса түрлі нысандағы кәсіпорындар мен ұйымдардың құрылуы уақытша бос ақша қаражаттары бар жаңа меншік нысандарын қалыптасқанын көрсетеді. Яғни бұл ақша қатынастары жүйесіне кіретін несие ресурстары нарғының құрылуына бірден бір себепші болатыны белгілі. Сонымен қатар, активті операцияларының объектілерімен анықталатын банк қызметінің масштабы, ресурстар көлемі жиынтығынан және ресурстарды таратуда банктер арасында бәсекелестікті тудыратын және тартылған ресурстардан тәуелді қылатыны белгілі болды.
Корпоративті басқарудың кемшіліктерін, менеджементтің сапасын ескерсек, коммерциялық банктердің қазіргі таңдағы жағдайын ескеретін болсақ, ол нарықтың ішкі және сыртқы қауіптерінің көрінен болып отыр. Сондықтан банк нарығы ішкі және сыртқы қауіптерден тыс дами алмай отқаны белгілі болды. Сондықтан Ішкі нарықты кеңейту үшін мынадай шарттарды орындауы қаже: ондағы тәуекелдерді төмендету; халықтың төлем қабілеттігін арттыру; нарықты сыртқы қауіптерден, яғни мұнай, және де тағыда басқадай шикізат бағаларының өзгеру салдарынан қорғау бойынша шаралардан қорғануы қажет. Мұндай шаралардың бірі экономиканы әртараптандыру және жаңғырту болып табылады. Сондықтан мәселелердің барлығы банкті басқаруда қаржыларды зерттеудің маңыздылығын арттыра түсті. Сол себепті де, болашақ маман ретінде осы мәселелерді терең зерттеу мақсатында мамандық бойынша диплом жұмысын қорғау алдындағы тәжірбиесін - Қазақстан Халық Банкі АҚ-да өттім.
Мамандық бойынша диплом жұмысына қорғау алдындағы тәжірбиесі - оқу процесінің ажырағысыз бөлігі болып табылады.
Өндірістік тәжірбиенің негізгі мақсаты:
диплом жұмысының тақырыбы бойынша қажетті бірқатар кәсіптік жұмыстарды орындау мен мәліметтерді жинақтау;
алынған теориялық білімді тәжірбие жүзінде қолдану, тереңдету;
тәжірбиелік жұмыс әдістері мен дағдыларына үйрену;
мамандық бойынша ғылыми зерттеулер жүргізу және бейімделу;
кәсіпорын қызметімен танысу болып негізгі өндірістік тәжірибенің мақсаттарының бірі болып отыр және де бұ мақсаттар ешқандай кедергісіз жүзеге асырылды.
Ал өндірістік тәжірбиенің міндетті болып мыналар болып табылады:
алған теориялық білімге сүйене отырып, өндірістік тәжірбиені өту барысында болатын жайттарды, яғни болашақ маман ретінде банк саласында болып жатқан және болуы мүмкін қызмет түрлерін қарастыруға және зерттеуге тырысу болды.
1. Банкті ұйымдастыру және оның қызметтерінің ерекшеліктерімен танысу (меншік түрі, лицензиясының болуы, ұйымдастыру құрылымы мен көрсетілген қызмет түрлері бойынша есеп саясаты)
Банктер - жаңа ақшалай өндірістің құрамдас бөлігі, олардың саласы өндіріс қажеттіліктерімен тікелей байланысты. Банктер нарықтық механизмнің негізін құрайды, олардың көмегімен мемлекеттің экономикасы қызмет етеді. Коммерциялық банктер барлық ақшалай ағымдардың қозғалуын ретейді, біріншіден несиелік, қоғамда қаржылық ресурстардың мемлекеттік өндірістік саласындағы капитал ағымының рационалды түрде қамтамасыз етілуін қажет етеді. Қазіргі уақытта,ақша - несиелік жүйе Жаңа кезең банктік істе, ұйымдастыруда көптеген жаңалықтар және басқару әдістерінде ірі өзгерістермен сипатталады. Сонымен қатар, банктік саламен байланысты тәуекелдер өссе түсті. Банктің сенімді жұмысының негізгі - сапалы басқару болып табылады.
Қазақстан Халық Банкі АҚ-ның негізі қайта құрылған Қазақстан Республикасы Жинақ банкінің базасында қаланған.
Еліміздегі алғашқы жинақ кассасы сонау 1923 жылы, төңкеріс жылдарынан кейінгі жаңа экономикалық қарым-қатынастар қалыптаса бастаған кезеңде, Ақтөбе қаласында ашылған болатын, кейіннен ұжымдандыру (коллективтендіру) және индустрияландыру науқандары жүргізілген тұста, 1936 жылы, Алматы қаласында КСРО Жинақ банкінің филиалы ашылды. Нақты 1923 жылдан бастап жинақ жүйесін дамытудың және көпшілікке таратудың жаңа белесі басталды.
Ақтөбедегі жинақ кассасы ашылғаннан кейін небәрі 4 жылдың ішінде республикадағы мұндай кассалар саны 335-ке жетті. 1929 жылы Республикалық жинақ кассасы құрылып, ол Қазақстандағы барлық кассалар қызметіне жалпы басшылықты іске асырды. Кейінгі жылдары олардың саны біршама ұлғайып отырды. Касса салымшыларының қатарына жұмысшыларды, қызметкерлер мен зауыт-фабрикалардың өзінде, колхоз-совхоздарда, байланыс мекемелерінде және басқа да кәсіп оырндар мен ұйымдарда ашу қолға алынды.
Социалистік қоғамда қалыптасқан әлеуметтік-экономикалық және қаржылық қатынастардың өзі әрбір кеңес азаматының Жинақ банкі салымшылары қатарына қосылуына ықпал етті. Халыққа қызмет көрстеудің орасан зор ауқымы жүйесі қаражат жинақтауға және банк ісінің қалыптасқан тарихи дәстүрлерін Қазақстан аумағында да бекітуге қолайлы жағдай туғызды.
Жинаұ кассалары сонымен қатар мемлекеттік заем облигацияларының, басқа да бағалы қағаздардың кепілі бойынша мерзімді несиелер берумен айналысты. Оларға қор операцияларын, басқа да бірқатар қаржылық және банктік операцияларды жүргізуге рұқсат етіледі.
Бұл кезеңдегі жинақ ісінде мемлекеттік кредит беру қалыптасып, біртіндеп дами бастады. Ол жылдары сегіз рет мемлекеттік заем шығарылды, оның үшеуі - натуралдық заем түрінде болды да, ал екеуі алтынмен есептелді.
Натуралдық заемдар (астықпен, қантпен) мен алтынмен есептелетін заемдар реформа кезеңіне дейін шығарылды.
1960 жылдың аяғына қарай жинақ кассаларындағы салымшылар саны 1770 мың адамға жетті, ал салым ақшаның көлемі 322,7 млн сомды құрады, салымның бір адамға шаққандағы орташа мөлшері 182 сом болды. Жинақ кассаларының саны 1950-1960 жылдары аралығында 1,8 есеге өсіп, 1960 жылдың аяғында 2805-ке жетті. Қазақстандағы жинақ ісі мен жинақ кассалары желісінің кеңінен қанат жаюы ең алдымен еліміздегі тың және тыңайған жерлердің игерілуі нәтижесінде халық шаруашылығының қарқынды дамуымен, еңбекшілердің материалдық тұрмыс жағдайының айтарлықтай жақсаруымен байланысты болды. Тек 1955 жылдың өзінде еліміз бойынша салымшылар шоттарының 44,1 пайызы, ал салымдар қалдығының 44 пайызы тың жерлерді игеру жаппай жүргізілген солтүстік өңірдегі Көкшетау, Қостанай, Солтүстік Қазақстан, Ақмола, Павлодар обылыстарының үлесіне тиді (М.Д. Жолдасбеков, Незаменимые услуги, Алматы, 1986ж.)
60-жылдардың басында жинақ кассаларында тұрғындардан пәтер, коммуналдық және басқа қызметтер ақысын қабылдау операцияларын жүргізу қолға алынды. Соынмен бірге жинақ кассаларының құзырына зауыт-фабрикалардың, жергілікті кәсіподақ комитеттерінің, өзара көмек кассаларының және шаруашылық қызметпен айналыспайтын қоғамдық ұйымдардың ағымдағы шоттарын жүргізу берілді. Жинақ кассаларының жұмысшылары мен қызметкерлердің, сондай-ақ колхозшылардың жалақысынан ақша сомасын қатаң еріктілік қағидатын сақтай отырып, шоттар мен салымдарға қолма-қолсыз аудару операциялары көбірек қолданыла бастады.
Жинақ жүйеснің одан әрі дамуы үшін ақша бірлігін күшейтудің маңызы зор болды. Алайда 1961 жылы жүргізілген реформа айналымдағы ақша массасын бақылау және ақша шығаруды шектеу шарасы ретінде ойластырылғанымен, көздеген мақстақа қол жеткізілмеді, ол үшін бүкіл шаруашылық құрылымы қайта өзгертілуге тиіс еді, сондықтан аталған реформа ақша белгілерін ауыстырумен және сомның жаңа бағамын белгілеумен ғана шектелді. 1963 жылдан бастап жинақ кассалары Қаржы министрлігінің құрамынан шығарылып, мемлекеттік банк қарамағына берілді, халық салымдарының қаржысы бұдан былай банктің кредит ресурсын толықтыруға жұмсалатын болды. 60-жылдардың аяғында жинақ ісінің нағыз даму шегіне жетіп, көркейген кезеңі болды: дәл осы жылдары халық шаруашылығына несие беруге күрделі капитал қаражаты жіберіді, ал оның негізгі көзін тұрығындардың кассалардағы жинақ салымдары құрады.
1988 жылғы банктік реформа бойынша банк жүйесін екі деңгейге көшіру көзделді: орталық банк және арнаулы банктер. Мемлекттік еңбек жинақ кассалары КСРО Жинақ банкіне айналдырылып, хилыққа және заңды тұлғаларға қызмет көрсететін мемлекеттік арнаулы банк болып құрылды.
Қазақстан Республикасының мемлекеттік тәуелсіздік пен егемендік қол жеткізуімен жинақ ісінің дамуында үшінші қайта құру кезеңі басталды - дәл осы кезден бастап Қазақстан Халық Банкінің құрылымдық банкингке және функционалдық қайта бағдарлауға негізделген ісі қолға алынды.
1990 жылдың желтоқсанынан бастап Қазақстан өзінің нарықтық экономика талаптарына жауап бере алатын банк жүйесін құруға кірісті. 1991 жылдың қаңтарында-ақ Қазақ ССР-індегі банктер және банк қызметі туралы деген заң қабылданды, мұның өзі тәуелсіз Қазақстанның банк ісіндегі реформа жұмысының алғашықы қадамы болған еді. Мемлекттік тәуелсіздігімен ресми түрде жарияланған соң бір жылдан кейін, 1992 жылы Қазақстан Республикасының Жинақ банкі құрылды, оынң заңды түрдегі ресми құқық иеленушісі бүгінгі Қазақстан Халық Банкі болды.
1993 жылы Жинақ банкі Қазақстан Республикасының Үкіметіне қарайтын дербес заңды құрылым - Қазақстан Халық Банкі болып ұйымдастырылды.
Ал 1995 жылы Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғам болып қайта құрылды. Қайта құру рәсімі банк башылығын ауыстырумен, жұмыс стилін түпкілікті өзгертумен ұштастырылды. Жаңа басшылық банк жұмысына әмбебап қызмет көрсету қағидатын негіз етіп алды және бүгінгі күнге дейін банк қызметі түрлерін барынша кеңейтуді, банкингтегі ақпараттық-коммуникативтік технологялардың соңғы жетістіктерін пайдалануды барынша қолдап әрі дәйектілікпен іске асырып келеді.
1995 жылдың аяғында-ақ Қазақстан Халық Банкі республикадағы аса ірі операциялық банк болып танылды. Қазіргі уақытта Банк қаржы рыногындағы өзінің сол айқындамасынан ауытқымай, қол жеткізген жетістіктерін сақтап қалуға ұмтылып келеді.
1998 жылдың шілдесінде акционерлердің жалпы жиналысының шешімімен Банк жабық тұрпаттағы акционерлік қоғамнан Үкіметтің қатысуы 100 пайызды құрайтын Қазақстан Халық жинақ банкі ашық акционерлік қоғамы болып қайта құрылды.
Сол жылы Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулыларына, оның ішінде 1998 жылдың 6 шілдесінде шыққан №644 Қазақстан Акционерлік Халық жинақ банкін 1998-2001 жылдары кезең-кезеңмен жекешелендірудің негізгі бағыттары туралы деген қаулысына сәйкес акционерлік қоғам капиталын ұлғайту бағытында жұмыс жүргізіледі.
2001 жыдың қараша айында өткен сауда-саттық аукциондық Қазақстан Үкіметі өзіне тиесілі 33,33-ды құрайтын акцияларды бақылау пакетін және оған қоса бір акцияны сатты.
Халық Банкінің бүгінгі тарихы - бұл оны жекешелендіру және құрылымдық қайта құру процесі ғана емес. Бұл жаңа банктік технологияларды үздіксіз ендіру, қызметтер спектірін кеңейту процесі, жинақ салымдары жүйесін жаңа талаптар бойынша толық сақтауға және жетілдіруге бағытталған ауқымды стратегия, құрылымды жасау процесі. Бұл қазіргі заманғы ақпараттық-коммуникативтік технологияларды ескере отырып Қазақстан Халық Банкінің басты міндеттерін - зейнетақы, жалақы төлеу, салықтық, коммуналдық және басқа да төлемдерді қабылдау, шағын және орта кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелерге есеп айырысу-кассалық қызмет көрсету міндеттерін шешуге бағдар жасау процесі.
2001 жылы жүргізілген Халық банкін жекешелендіру рәсімі нәтижесінде Банк өз клиенттеріне кең ауқымды және барынша сапалы қызметтер спектрін ұсыну мүмкіндігін беретін бизнес құрылымын жасауға қол жеткізді.
Банк Visa International және MasterCard International төлем жүйесінің карточкаларын шығарады және қазақстандық пластикалық карточкалар рыногының тұрақты көшбасшысы болып келеді. Банктің жалпы шығарылған карточкаларының саны 2,7 млн. бірліктен асып түсті, ал екінші деңгейдегі банктер арасындағы Банктің бұл көрсеткіш бойынша үлесі 40 пайыздан асады.
(1 қосымшадан қараңыз) Банк операцияларын жүргізуге берілген №10, 2008 жылғы 6 тамыздағы Бас лицензиясы.
2. Банк ресурстары мен кредиттік потенциалын зерттеу
Коммерциялық банктер бір жағынан, шаруашылық субъектілердің уақытша бос ақша қаражаттарын тартатын болса, екінші жағынан бұл қаражаттар есебінен кәсіпорындар мен ұйымдардың әртүрлі қажеттіліктерін қанағаттандыратын арнайы мекеме. Коммерциялық банктің пассивтік операциялары негізінде оның қызметінің жүзеге асырылуы үшін қажетті банк ресурстары жинақталады.
Банк ресурстары термині несиелік ресурсына қарағанда кең ұғымды білдіреді. Банк ресурстары тек несиелеуге ғана емес, сол сияқты басқа да активтік немесе коммисиондық операцияларды қаржыландыру үшін пайдаланылады.
Банк ресурстары - бұл банктің пассивтік операциялары негізінде қалыптасқан және барлық активтік операциялар бойынша банк өтімділігін қамтамасыз ету және пайда табу мақсатында орналастыруға бағытталатын банктің меншікті және тартылған қаражаттарының жиынтығы.
Коммерциялық банктердің ресурстарының құрылымы олардың мамандануы, әмбебаптығы және қызметінің ерекшеліктеріне қарай ерекшеленеді.
Сызба-1 банк ресурстарының құрылымына мыналар жатады
Қайнар көзі: Коммерциялық Банктердің операциялары Мақыш С.Б. Издат Маркетинг баспасы, Алматы, 2004 ж
Шикізат қорларының жəне жалпы сұранысқа ие тауарлардың экспорт-импортымен айналысатын кəсіпорындарға коммерциялық несие беру - Банк бизнесінің негізі болып табылады. Өзгермелі экономикалық жағдай мен нарық жағдаяты Банк алдына отандық өндірісті кең ауқымда дамытып, Қазақстанда қаржы нарығының инфрақұрылымдарын одан əрі қалыптастыру қажеттігін қойып отыр. Табысты қаржылық қызмет пен ірі корпоративтік клиенттер қатарын (мұнай, металлургия, құрылыс жəне т.б.) тартуға қатысты жүргізіліп жатқан белсенді жұмыстары нəтижесінде Банк еліміздің капиталдандыру саласындағы ірі банктердің ондығына еніп отыр, жəне активтерінің көлемі бойынша №1 банк болып табылады. Қазақстандағы жəне бүкіл əлемдегі экономикалық жағдайдың күтіліп отырған өзгерісіне байланысты Банк менеджменті Банктің тұрақты қаржылық жағдайын қамтамасыз ету жəне одан əрі даму жолдарын іздестіруге бағытталған Қайта капиталдандыру жəне қызметті жақсарту жоспарын əзірледі.
Банк ресурсы банктің пассивтік операцияларды жүргізуінің нәтижесінде пайда болады әрі банктегі баланстың пассивінде көрініс табады. Банк ресурстарын банктердің өзіндік қаражаты, қарыз қаражаты және тартылған қаражат құрайды. Банк олардың жиынтығын активтік операцияларды жүзеге асыру үшін пайдаланады, яғни табыс алу мақсатында жұмылдырылған ресрустарды орналастырады.
Пассивтік және активтік операциялар бір-бірімен тығыз байланысты. Мәселен, пассивтердің құрылымы мен сипаты көп жағынан банктің активтік операцияларды жүргізудегі мүмкіндігін анықтайды, ал несие саласындағы банк саясатының өзгеруі ресурстардың сипатына елеулі әсерін тигізеді.
Банк ресурстарын қалыптастырудың негізгі көздеріне банк клиенттерінің салм ақшалары жатады. Алайда, бөтен капиталды тарту үшін банктердің өзіндік капиталы болуы керек. Бұл қиын сәттерде несие берушінің сенімді болуы үшін қажет.
3. Коммерциалық банктерде кредиттік процесті ұйымдастырумен танысу
Коммерциялық банктердің дәстүрлі-базалық қызметі экономиканы және халықты несиелендіру. Бұл банк қызмет көрсету аясындағы маңыздыларға және банкінің актив операцияларына жатады.соның арқасында банктер несиелік институттарға қатысты болады.
Несиелік операциялар- бұл несие беруші мен қарыз алушының арасындағы біріншінің екіншісіне төлемділік, мерзімділік және қайтарымдылық шарттарында белгілі ақша қаражаттары сомасын ұсынуы бойынша қатынастар. Бантің несиелік операциялар активті және пассивті болады. Активті несиелік операциялар банктер мен қарыз алушылар қарыз ұсынғанда, ал пассивтер банк қарыз алушы ролінде ал клиенттер несие беруші ролінде болғанда пайда болады. Сәйкесінше несиелік операциялардың екі нысаны болады: арыздық және депозиттер.
Коммерциялық банктің несие операцияларын әртүрлі белгілері бойынша жіктеуге болады: мерзімі бойынша- қысқа мерзімді(1 жыл), орта мерзімді (1-5 жыл), ұзақ мерзімді (5 жылдан жоғары); қамтамасыз ету түрлері бойынша - қамтамасыз етілген және қамтамасыз етілмеген; банктің роліне байланысты - активтік және пассивтік қарыздық операциялар; несиелендіру мақсатына қарай- негізгі капиталды арттыруға, айналым капиталын қаржыландыруға, тұтынушылық мақсаттарға арналған қарыздар.
Банктердің несиелік операциялары, банктердің және клиенттердің өзара қатынастары өарыз берудің негізінде жүзеге асырылады. Несиелік келісімшарттың шарттары коммерциялық банкпен жүргізілетін несиелік саясаттың әрбір нақты сәтіне байланысты. Несиелік саясаттың құрамдас бөлігі болып пайыздық саясат болып табылады.
Корпоративтік клиенттерге кредит беру шеңберінде айналым капиталын қаржыландыру, сатып алуды қаржыландыру немесе негізгі қаражатты модернизациялау, инвестициялық салымдарды қолданыстағы бизнестің дамуын қаржыландыру, жобалық қаржыландыру, қайта қаржыландыру жүзеге асырылады. Заемшыларға банктік заемдар, овердрафттар, аккредитивтер, кепілдікер секілді кең көлемді қаржылық құралдар түрін пайдалану мүмкіндігі беріледі. Қаржыландыру лимиті 5 000000 АҚШ долларына дейін.
Корпоративтік клиенттерге кредит беру артықшылықтары:
oo Кередиттік өтінімді жедел қарастыру;
oo Берілетін қаржыландырудың құны мен мерзіміне қатысты жеке көзқарас;
oo Астаналық және өңірлік компанияларды қаржыландыру;
oo Сыйақы мөлшерлемесінің жылдығы 17-24%
oo Қаржыландыру мерзімі- айдан 10 жылға дейін.
Қазақстан Халық Банк АҚ бөлшек бизнестің қаржы рыногында, Қазақстан Республикасының барлық аумақтарына қаржы өнімдері мен қызметтерінің кең спектрін ұсынатын ірі әмбебап банк ретінде танылып отыр. Олардың құрамында - дәстүрлі депозиттер, тұтынушылық, ипотекалық және автокредиттер беру, төлем карточкалары бойынша қызмет көрсетуі және т.б. Бұл банктің бөлшек бизнесінің стратегиялық қызметін көрсетеді, оның ең негізгі элементтерінің бірі өз клиенттеріне жоғары сапалы қаржы қызметтерін ұсынатын, қызмет көрсетудің бірыңғай стандарттары енгізілген, елдің барлық аймақтарында бөлімше орталықтардың желісін құру болып табылады. Қазіргі таңда банктің барлық филиалдарында банктік өнімдердің қатары бір ізге салынған және бірегей, бәсекеге қабілетті тарифтер енгізілген. 2014 жылғы құрылтайшылар құрамындағы өзгерістер нәтижесі бойынша Қазақстан Халық Банк АҚ өз клиенттеріне ең жоғарғы деңгейдегі қызмет көрсету сапасын ұсыну мүмкіндігіне ие болып, қолданыстағы өнімдер мен қызметтердің еуропалық сапа деңгейіне сәйкес болуын жетілдіру бойынша үнемі жұмыс жүргізіп отырады. 2014 жылы банк жеке тұлғаларға кредит беру бағдарламасын жетілдіруді одан әрі жалғастырды.
Қазіргі таңда Банк жеке тұлғаларға кредит беруді келесі мақсаттарда жүзеге асырады:
:: жылжымайтын мүлік сатып алуға;
:: тұтынушылық мақсатта;
Сонымен қатар: автокөлік сатып алу, ұзақ мерзім пайдаланылатын тауарлар, оқу, емделу, салтанаттар өткізу, демалу, жөндеу жұмыстары және басқа мақсаттарға. Халықтың заем алуға оңай қол жеткізуі үшін, Банк сыйақы мөлшерлемесін төмендетуге және халық заемдары бойынша кредит беру мерзімін ұзартуға мақсатты түрде бағытталған саясат жүргізуде, бұл жалпы тұтынушылық заемдар рыногында жүзеге асырылуда.
Шағын және орта бизнес. Банктің 2014 жылы, өткен жылдардағыдай негізгі міндеттерінің бірі - Қазақстан Республикасындағы шағын және орта бизнеске (ШОБ) кредит беруді одан әрі дамыту, атап айтқанда, кредит беру тәртібін қарастыру, бекіту және беру тәртібін жеңілдету, шешім қабылдаудың көп деңгейлі жүйесін құру, жедел шешім қабылдауды жетілдіру және несие қоржынын басқарудың сапасын арттыру. Банк Еуропалық Қайта құру және Даму Банкі желісі бойынша, Қазақстандағы шағын бизнес бағдарламасы аясында кредит беруді жалғастыруда. Банктік қызметтер көрсету рыногындағы талаптардың қарқынды өсуіне байланысты, Банктің клиенттеріне ұсынатын қаржы өнімдерінің тізімі де өсті, олар: коммерциялық жылжымайтын мүлік сатып алуға кредит беру, автокөлік сатып алуға кредит беру, табысты растаусыз жедел кредиттер беру, ақша қаражаты кепілімен кредит беру, франшиза сатып алуға кредит беру, факторинг операцияларына кредит беру, банктік кепілдіктері мен аккредитивтерді шығару бойынша қызметтер.
4. Банктің әртүрлі бөлімдерінің қызметтерін зерттеу
Коммерциялық банк термині банк ісінің даму кезеңінде, банктердің сауда, тауар айырбасы операциялары мен төлемдеріне қызмет көрсетуі барысында пайда болды. Негізгі клиенттері саудагерлер болған, сондықтан коммерциялық банк деген атуаға ие болған. Бірақ өнеркәсіптің және басқа салалардың дамуымен банктер экономикалық өзге де салаларына қызмет көрсете бастағандықтан да банктің коммерциялық деген атауы бастапқы мағынасын біртіндеп жоғалтты. Ол банктің іскер деген сипатын білдіреді, оның шаруашылық агенттердің барлық жұмыс түрлеріне қызмет көрсету олардың қызметтерінің саласына байланыссыз болады.
Бүгінгі коммерциялық банктер өз клиенттеріне 200- ге жуық әралуан өнімдер мен қызмет көрсетуге әзір. Мұндай кең көлемді операциялар коммерциялық банктерге һз клиенттерін сақтай отырып, қолайсыз жағдайда өзінде пайдалы жұмыс жасауға септігін тигізеді.
Бір операциялардан болған зиян, екінші операциялардан түсетін пайда есебінен жабылады. Нарық экономикасы дамыған барлық елдердің коммерциялық банктері несие жүйесінің операциялық буыны болып қалуы кездейсоқтық емес. Олар өзгермелі ақша-несие нарығының жағдайына көндігетін қабілетінің барлығын көрсете алады.
операциондық; Қазақстан Халық Банк АҚ-да келесі операциялар жүзеге асырылады:
oo Клиент есеп шоттарын ашу және жүргізу;
oo Аналитикалық және синтетикалық есепті ұйымдастыру;
oo Клиенттің дербес шоттары, шот бойынша қалдық қаражаттарының бухгалтерлік ведомосін қалыптастыру;
oo Теңге және басқа да шетел валюталарында банкаралық есеп айырысулар;
oo Қазақстан бойынша және әлемнің кез-келген нүктесіне ақша аударымдары;
oo Валюта айырбастау;
oo Электрондық қызмет көрсету;
oo Сейфтер;
oo Карточка ашу және оны жүргізу;
oo Клиенттерге арналған операциондық пакеттер.
Клиетпен жұмыс жасау бөлімі (депозиттік операциялар бөлімі):
oo Кредиттік операциялар: банктік несие - ең қолайлы және көптеген жағдайда орны ауыстырылмай қаржылық қызметтердің формасы ретінде ол нақты қарыз алушының қажеттілігін ескереді және олардың қарық алу жағдайына мүмкіндік береді.
oo Валюталық операцияларды жүргізу үшін әрбір банк Ұлттық банктен бұл опеарцияларды жүргізуге рұқсат құжат ретінде лицензиялар алып отырады. Банк тек лицензияда көрсетілген валюталық операцияларды жүзеге асыруға құқық беретін міндеттеменің бодуы ғана валюталық операцияларды жүргізуге
oo құқығы бар және осыған сәйкес :
oo Заңды және жеке тұлғалардың төлеміне шетел және шарттарына шетел валютасындағы қаржыларды қабылдау және орналастыру;
oo Валютаның сату мен сатып алуын жүргізу;
oo Коррсепонденттік қатынастарды орнату және т.б.
oo Бағалы қағаздар: инвестиция дегеніміз- бұл халық шаруашылығына мемлекет ішінде және шет елде оны қайта құру және кеңейту, сол сияқты пайда алу мақсатында ұзақ мерзімді қаражат бөлу. Тікелей инвестиция- бұл қаражаттарды тікелей өндіріске, құрал-жабдықтарды сатып алу және әлеуметтік, өндірістік сипаттағы объектілерді салуға жұмсалады. Портфельдік инвестициялар бағалы қағаздарды сатп алу арқылы және ұзақ мерзімді банк несиелерін беру арқылы жүзеге асады. Жеке, мемлекеттік шетелдік инвестициялар инвестициялық заңдармен реттеледі, ол заңдарға жеке шаруашылық бөлімшелердің,банктердің инвестициялық іс әрекеті тәртібі ережелері анықталады және инвестор құқықтары қорғалады.
Коомерциялық банктердің инвестициялық қызметінің мақсаты- қаражаттардың сақталуын қамтамасыз етуң диверсификацияны, табысты және өтімділікті қамтамасыз ету.
Бағалы қағаздар- бұл арнайы түрде рәсімделген қаржылық құжаттар, оларда көрсетілген құқықты жүзеге асыру үшін бағалы қағаздарды ұсынуы қажет. Олар қорлық (акциялар, облигациялар) және коммерциялық (вексельдер, чектер) болады.
Инвестициялық стратегияға сәйкес бағалы қағаздар тобы меншікті капиталды толықтыру үшін алынады. Яғни сатылатын бағалы қағаздар және өзіндік құны бойынша өлшенетін бағалы қағаздаркіріс пен шығыс құрамында айқын көрінеді.
4.1 Клиентпен жұмыс жасау бөлімі (Депозиттік операциялар бөлімі)
Банк ресурстарының құрылымында тартылған қаражаттар үлесі меншікті қаражаттармен салыстырғанда өте жоғары, олардың есебінен банктің активтік операцияларының басым бөлігі жүзеге асырылады.
Нарықтық қатынастардың дамуына байланысты, сондай-ақ ескі банктік жүйе үшін уақытша бос ақшалай қаражаттарды тартудың дәстүрлі емес тәсілдерінің болуы, тартылатын қаражаттар құрылымын толығымен өзгертті десе де болады.
Банктік тәжірибеде барлық тартылатын қаражаттарды жинақтау тәсілдеріне байланысты үлкен екі топқа бөледі:
-депозтттік қаражаттар;
-депозиттік емес қаражаттар.
Тартылған қаражаттар ішінде ең көп тараған депозиттер құрайды. Депозиттер, банк үшін бірден-бір арзан ресурс көзі болып табылады.
Депозит -- бұл клиенттердің (жеке және заңды тұлғалардың) банктегі белгілі бір шотқа салған және өздері пайдалана алатын қаражаттары.
Депозиттік операциялар активті және пассивті болып бөлінеді. Активті депозиттік операциялар -- банктің уақытша ақша қаражаттарын басқа корреспонденттік-банктердегі шоттарда орналастырумен байланысты операциялар. Олар банктің өтімді активтері ретінде , яғни жалпы активтердің өте аз бәлігін алады .
Пассивті депозиттік операциялар -- бұл клиенттердің уақытша бос ақша қаражаттарын белгілі уақытқа және пайыз төлеу шартымен тартумен байланысты операциалар . Бұл операциялар көмегімен тартылған депозиттер пассив жағының көп бөлігін алады және банктік ресурстарын қалыптастырудың негізгі көзі .
2013-2015ж Халық банкінің Нарықтағы үлестері бойынша клиенттердің депозиттері,
Халық банкі депозиттерге кепілдік беру қорына қатысушысы болып табылады. Қордың басты мақсаты салымшылардың құқықтары мен заңды мүдделерін қорғау және Республиканың қаржылық жүйесінің тұрақтылығын қамтамасыз ету болып табылады. Қор жеке тұлғалардың Қор шарттарына сәйкес сақтандырылған теңгедегі және шетел валютасындағы салымдарының барлығы бойынша ақшаның қайтарылуын қамтамасыз етеді.
Жеке тұлғалардың депозиттерін қабылдау, шоттарын ашу мен жүргізуге лицензия алған барлық банктер (Ислам банкін қоспағанда) міндетті түрде депозиттерге кепілдік беру жүйесінің қатысушысы болып табылады.
Қазақстанның депозиттерге кепілдік беру қоры - ҚР Ұлттық Банкінің 100 еншілес ұйымы банктік салымдарға мемлекеттік кепілдік береді.
Депозиттерге кепілдік қоры мынадай депозиттер қорғалады:
1. Мерзімді депозиттер
2. Талап етілгенге дейінгі депозиттер
3. Ағымдағы шоттар мен төлем карточкаларындағы ақша қаражаттары.
Банкттің мынадай клиенттері қорғалған: жеке тұлғалар, жеке кәсіпкерлер,
шаруа қожалықтары мен фермерлік шаруашылықтар, нотариустер, адвокаттар, кәсіби медиаторлар және т.б.
Өтемнің жоғарғы сомасы 10 000 000 теңгеге дейін - ұлттық валютадағы депозиттер бойынша өтеледі.
5 000 000 теңгеге дейін - шетел валютасындағы депозиттер бойынша өтеледі. (қатысушы банкті мәжбүрлеп тарату туралы сот шешімі күшіне енген күні қалыптасқан валюта айырбастау бағамы бойынша баламада)
Бір салымшының бір банктегі барлық депозиттері бойынша 10 000 000 теңгеден артық өтелмейді.
Халық банкі түрлі мақсаттарға арналған салымдардың кең ауқымды түрін ұсынады. Халық банкінің салымдары ақшаны тек сақтауға ғана емес сонымен бірге оларды көбейтуге көмектеседі. Кепілдік қоры туралы 2 - қосымшадан көруіңіз болады.
Қазіргі таңда Халық Банкі өзінің жеке клиенттеріне мынадай депозит түрлерін ұсынады:
oo Халықтық - стандартты
oo Халықтық - зейнетақылық
oo Halyk - әмбебап
oo Halyk - балалар үшін
Халықтық-стандартты салымы - өз жинақтарын ең төменгі тәуекелмен орналастыра отырып, ең жоғарғы табыс табу үшін және бос ақшаны іске жаратудың ең қарапайым және сенімді жолы.
Бұл салым бойынша:
Салым мерзімі 1,3,6,9,12,18,24,30,36 айды құрайды.
Сыйақы төлемі: салым мерзімі аяқталғаннан соң ғана төленеді.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: салым қарастырылмаған
Салымның ішінара ақша алу мүмкіндгі қарастырлымаған
Салымның ең төменгі мөлшері 15 000 теңге немесе 100 АҚШ доллары немесе 100 евро
Капиталдандыру ай сайын жүргізіледі.
Кесте 1Халықтық-стандартты салымы бойынша пайыздық мөлшерлемелер
валютасы
% мөлшерлемесі
1 ай
3 ай
6 ай
9 ай
12 ай
18 ай
24 ай
30 ай
36 ай
KZT
Жылдық
10,0
11,0
12,0
13,0
14,0
14,0
14,0
14,0
14,0
Тиімді
10,6
11,7
12,9
14,0
15,2
15,2
15,2
15,2
15,2
USD
Жылдық
0,5
1,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
Тиімді
0,5
1,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
2,0
EUR
Жылдық
0,25
0,25
0,25
0,25
0,25
0,5
0,5
0,5
0,5
Тиімді
0,3
0,3
0,3
0,3
0,3
0,5
0,5
0,5
0,5
Халықтық - зейнетақылық - зейнеткерлер мен зейнет алды жасындағы адамдарға арналған салымдар болып табылады.
Халықтық - Зейнетақылық салым - ай сайынғы табыс түрінде зейнетақыға қосымша үстеме болып табылады.
Ерекшелігі: зейнетке шыққан зейнеткерлерге салым түрі ашылады.
Салым мерзімі 6,12 ай
Сыйақы төлемі: ай сайын, банктік салым шарттарын бекіткен күннен бастап әрбір 30 күн сайын.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: Қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 500 теңге немесе 5 АҚШ доллары немесе 5 евро болған жағдайда рұқсат етіледі.
Салымнан ішінара ақша алу мүмкіндігі: қарастырылмаған
Салымның ең төменгі мөлшері 2000 теңге немесе 20 АҚШ доллары немесе 20 евро
Капиталдандыру: пайыздар ай сайын талап етілмеген жағдайда салым мерзімінің соңында.
Кесте 2 Халық - зейнетақылық салымы бойынша пайыздық мөлшерлеме
Валютасы
% мөлшерлемесі
6 мес.
12 мес.
Теңге
жылдығы
10,0
14,0
тиімді
10,6
15,2
АҚШ доллары
жылдығы
1,7
2,0
тиімді
1,7
2,0
Евро
жылдығы
0,25
0,25
тиімді
0,3
0,3
Халық - балалар үшін салымы - Балаларыңыздың жарқын әрі сенімді болашағы үшін керек.
Ерекеше шарттары: салым 16 жасқа дейінгі кәмілетке толмағансалымшының атына қабылданады. Қажетті құжаттарды ұсынған жағдайда салымшыға қатысты туыстық қатынастарының бар\жоқтығына байланыссыз кез-келген тұлға салымшының атына ақша салушы бола алады.
Салым мерзімі 1 жылдан 10 жылға дейін болады. Сыйақы төлемі салым мерзімі аяқталғанда ғана беріледі.
Салымды толықтыру мүмкіндігі: қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 1000 теңге немесе 10 АҚШ доллары болған жағдайда ғана рұқсат беріледі.
Капиталдандыру жыл сайын, әрбір 12 айдан кейін.
Халық-әмбебап салымы - жинақ ақшаны басқарудың қолайлы тәсілі болып табылады.
Жинақ ақшаны толығымен сақтай отырып, қаржылық ресурстарды пайдаланудың ең жоғарғы тиімділігіне қол жеткізуге болады.
Салым әрекет ететін мерзім ішінде салым сомасын толықтыра отырып ақша жинай, және қажетті жағдайда кемімейтін ақша қалдығына дейін ақшаның бір бөлігін жедел ішінара алу қарастырылған.
Салымның валюта түрі: теңге, АҚШ доллары
Салым мерзімі: 9 немесе 12 ай
Салымды толықтыру мүмкіндігі : қосымша салынатын ақшаның ең төменгі мөлшері - 7000 теңге немесе 50 АҚШ доллары немес 50 евро болған жағдайда болады.
Салымның ең төменгі мөлшері: 75 000 теңге немесе 50 АҚШ доллары немес 50 Евро болып табылады.
Капиталдандыру: ай сайын
3 кесте Наlyk - әмбебап депозиті бойынша пайыздық мөлшерлемелер
Валютасы
% мөлшерлемесі
9 ай
12 ай
36 ай
Теңге
жылдық
12,0
14,0
-
тиімді
12,9
15,2
-
АҚШ доллары
жылдық
1,5
2,0
2,0
тиімді
1,5
2,0
2,0
Евро
жылдық
0,25
0,25
-
тиімді
0,3
0,3
-
Осы Халық банкінің толықттай депозиттері туралы 3 қосымшадан көруге болады.
3.1 Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі
Қазақстан Халық Банкі АҚ ақша аударымдары мен карточкалық қызметі Қазақстан Халық банкі сіздерге MoneyGram және "Жедел аударымдар" жүйелерін пайдалану арқылы, шот ашпай-ақ, барынша оңай рәсіммен ақша аудару қызметін ұсынады.
Қазақстан аумағынан тыс жерге қысқа мерзімде ақша аудару немесе шет елден ақша аудару қажеттілігі туған жағдайда сіз халықаралық ақша аудару жүйесін пайдалануыңызға болады.
MoneyGram:
- ақша аудару операциясын жедел және сенімді түрде жүзеге асыратын бұл жетекші халықаралық компанияның дүние жүзінің 138 елінде орналасқан 35 000 бөлімшесі бар;
-ақша аударылғаннан кейін 15 минуттан кейін қолыңызға тиетініне кепілдік беріледі.
Халық банкінің көмегімен MoneyGram қызметінің мүмкіндігін пайдаланыңыз:
- ақша аудару қызметінің құны өте төмен және жіберілетін ақша сомасына байланысты;
- комиссиялық сыйақы тек бір рет және ақша аударғанда төленеді;
- ақша алушыдан комиссиялық ұсталмайды;
- ақша жөнелтілгеннен кейін оны 15 минутта алуға болады;
- жіберуге болатын ақшаның ең көп сомасы - 10 000 АҚШ долларына дейін;
- егер аударылған ақша қандай да бір себептермен алушыға жетпесе немесе ақша жөнелтуші кенеттен өз жоспарын өзгертсе, Money Gram ақшаның сақталуына және қайтарылуына кепілдік береді;
- аударылған ақшаны алу үшін жеке басыңызды куәландыратын құжатты көрсету керек және ақша жіберуші сізге хабарлауға тиіс сегіз таңбалы аударым кодын білуіңіз қажет;
- ақша аударғанда алушыға арнап 10 сөзден аспайтын тегін хабарлама қоса жіберуіңізге болады.
Экспресс аударымдар.
Бұл қызмет Қазақстан аумағында жеке тұлғалар арасында ақша жөнелтуді және қабылдауды оңайлатылған рәсіммен, шот ашпай-ақ жүргізуді қарастырады.
Экспресс аударымдар жүйесінің негізгі басымдықтары:
- ақшаны жөнелту немесе алу рәсімі өте қарапайым (ақша жөнелтушінің жеке куәлігі мен СТН-і болу қажет, ал ақша алушының қолында жеке куәлігі болса жеткілікті);
- ақша қаражатының толық сақталуына кепілдік беріледі ;
- жөнелтілген ақшаны кейін қайтарып алуға мүмкіндік беріледі;
- операция өте жоғары жылдамдықпен жүргізіледі (5-10 минутта);
- Қазақстан Республикасы аумағы бойынша барынша төмен тарифтер қарастырылған:
а) 500 000 тг дейін - аударылатын соманың 3 %-ы ; min -- 100 тг., max -- 5000 тг.
б) 500 000 тг. - 1 000 000 тг. дейін - 10 000 тг.
в) 1 000 000 тг. және одан жоғары - 20 000 тг.
- қосымша қызмет - ақша алушыға арналған 10 сөзден аспайтын тегін хабарлама;
- ақша қаражатын шектелмейтін сомада әрі оның пайда болу негізін растайтын құжатсыз аудару мүмкіндігі;
- ақшаны өз атыңызға да аударуыңызға болады, яғни ақша жөнелтуші және ақша алушы бір адам болуы мүмкін (мәселен, Қазақстан аумағы бойынша теңгемен қолма-қол түрде мол ақша тасымалдау қажеттігі туындаса);
- аударымдар күн сайын (сенбі мен жексенбіден басқа күндері), Алматы уақытымен сағат 9-00-ден 18-00- ге дейін аталған қызмет түрімен айналысатын филиалдарда қабылданады және беріледі;
- аударым сомасы шектелмейді.
Жедел аударымдар.
- бұл қызмет түрі Банк филиалдары арқылы Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша ақша аударуды қарастырады.Жедел төлемдер мен жеке тұлғалардың жедел ақша аударымы жүйесінде Қазақстан аумағы бойынша жұмыс істейтін Халық Банкінің 590 филиалы мен есеп айырысу-касса орталығы айналысады. Жөнелтілген ақшаны сіз жедел аударым ресімделгеннен кейін 1-2 банктік күннің ішінде алуыңызға болады.
Жедел есеп айырысудың артықшылықтары:
- Қазақстан аумағы бойынша кеңінен таралған;
- ақшаны жеке тұлғаның атына да, заңды тұлғаның атына да аудару мүмкіндігі;
- аударым операциясы үшін ең төмен комиссиялық ұсталады;
- аударылатын ақша сомасына шектеу қойылмайды.
Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша іске асырылатын төлемдер мен аударымдар түрі:
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалар арасында ақша аудару;
- жинақ шотын пайдалана отырып немесе шот ашпай-ақ, қолма-қол ақшамен жеке тұлғалардың заңды тұлғалар пайдасына ақша аударуы;
- ақша алушының карточкалық шотын немесе интернет-шотын толықтыру үшін жеке тұлғалардың жинақ шотты пайдалану арқылы немесе шот ашпастан, қолма-қол ақшамен аударым жасауы.
Жедел есеп айырысулар жүйесі бойынша ақша аудару ұлттық валюта - теңгемен жүргізіледі.
Жеке тұлғалар өз шоттарын толықтыру үшін ақша аударуды шетел валютасымен де жүргізе алады.
Халық банкінің аударымдары туралы 4 қосымшадан көрулеріңізге болады.
5. Шағын және орта бизнеске берілетін несиелу түрлері және жүргізілуі саясаттары.
Қазақстан Халық Банкі Акционерлік қоғамының клиеттерінің саны мен республика бойынша барынша кеңейтілген филиалдар желісі жағынан еліміздің қаржы нарығында жетекші банк болып табылады. Банк мемлекттік бағдарламаларды жүзеге асыруға белсене атсалысып жатыр.
Халық қаржылық тобының құрамына кіретін компаниялар халыққа, оның ішінде жалпы тұрғындарға және шағын және орта бизнес өкілдеріне, сондай-ақ корпоративтік клиенттерге алуан түрлі қаржылық қызмет ауқымын (банктік қызметтер, зейнетақылық жинақ, сақтандыру қызметі, лизинг (жалға беру), брокерлік-дилерлік қызмет, активтерді басқару қызметі) ұсынады. Халық Банкі сондай-ақ өзінің Ресейдегі, Грузиядағы және Қырғызстандағы еншілес құрылымдар арқылы да банктік операциялар жүргізуді жүзеге асырады.
Қазақстан Халық банкі Акционерлік қоғамы шағын және орта бизнес субъектілерін қолдау бойынша мемлкеттік бағдарламаларды іске асыруда.
Халық банкі қазіргі таңда мемлекеттпен бірігіп іске асырылатын кредиттеу бағдарламалары шеңберінде шағын және орта бизнестің секторын белсене қаржыландырып келеді. Қазіргі таңда Халық банк клиенттері болып табылатын жеке кәсіпкерлік субъектілерінің қолданыстағы мемлекттік бағдарламалар кезеңінде неиеслік портфель көлемі 188 млрд теңгені құрады.
Осылайша мемлекет бағдарламалары бойынша, яғни Бизнестің жол картасы -2020 бағдарламасы бойынша 2015 жылғы 20 сәуірдегі жағдай бойынша, Қазақстан Халық банкі Акицонерлік қоғамының несиелік портфельдің көлемдері мен осы мемлекеттік бағдарлама шеңберінде қатысуы мақұлдаған заемшылардың саны бойынша бағдарламаға қатысатын екінші деңгейлі банктер арасындағы жетекшілер қатарында келеді.
Халық банк заемшыларының несиелік портфельінің көлемі 159,30 млрд теңгеге тең, бұл БЖК-2020 бағдарламасына қатысатын екінші деңгейлі банк клиенттерінің несиелік порфельінің жалпы көлемінен 14,62 құрайды және осы көрсеткіш бойынша банк 2-ші орын алды.
Осы бағдарламалардың арқасында 5170 жоба жүзеге асырылды. Соның ішінде Қазақстан Халық Банк Акционерлік қоғамы арқылы 738 жоба жүзеге асырылды, ол 14,27 пайызды құрайды. Бұл көрсеткіш екінші деңгейлі банктер арасында 1-ші орынды алып отыр. Банктің кепілдік беру жобалары бойынша қол қойылған кепілдік шарттардың саны Қордың 805 мақұлданған өтінімнен 176 (21,86), сонымен қатар Қордың Қазақстан Халық Банк Акционерлік қоғамы үшін кепілдік сомасы 2,97 млрд теңгені құрады, бұл екінші деңгейлі банктер клиенттері кепілдігінің жалпы сомасынан 15,78 -ды құрайды. Осы аиалған көрсеткіштердің әрқайсысы бойынша бағдарламға қатысу шеңберінде жеке және жалпы алғанда банк сенімді 2-ші орынды алады.
Ал 2013 жылы Қазақстан Халық банкі АҚ шағын және орта бизнес кәсіпорындарына кредит беру көлемі 2012 жылдың тисті кезеңімен салыстырғанда 13-ға артып отыр, бұл шамамен 96 млрд теңгені құрайды. Шағын және орта бизнеске берілген кредиттер ауқымының өсімі - 59, ал орта бизнес үшін берілген кредиттер көлемінің өсімі 9 болды.
2015 жылдың 1 қаңтары Халық банкі шағын және орта бизнесті несиелеуі (Қазақстан Халық банкінің жылдық есебі)
Қазақстан Халық Банкі тек Бизнестің жол картасы - 2020 бағдарламасынан басқа қазіргі таңда Даму кәсіпкерлікті дамыту қорымен бірге іске асырылатын жеке кәсіпкерлік субъектілерін кредиттеу бойынша бағдарламаларғада қатысады.
Даму кәсіпкерлікті дамыту қоры акционерлік қоғамы (бұдан әрі Даму қоры деп аталады) Шағын кәсіпкерлікті дамыту қорын құру туралы Қазақстан Республикасы Үкіметінің 1997 жылғы 26 сәуірдегі жылғы № 665 қаулысының негізінде құрылды.
Даму институттарын, қаржы ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz