Қазақстан Республикасының кітапхана ісін автоматтандыру
I. Кіріспе бөлім
1. Қазақстан Республикасының кітапхана ісін автоматтандыру
... 1.3б.
II. Негізгі бөлім
а) Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС программасы ... 4 . 13б.
б) Қазақстан кітапханаларында электронды каталогтары мен РАБИС праграммасының пайдалану ...14 .20б
III. Қортынды бөлім
Пайдаланған әдебиеттер
1. Қазақстан Республикасының кітапхана ісін автоматтандыру
... 1.3б.
II. Негізгі бөлім
а) Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС программасы ... 4 . 13б.
б) Қазақстан кітапханаларында электронды каталогтары мен РАБИС праграммасының пайдалану ...14 .20б
III. Қортынды бөлім
Пайдаланған әдебиеттер
Кітапхана өзінің қалыптасу кезеңінен бастап адамзаттың
барлық мәдени құндылықтарын жинақтаушы, ғылым мен
білімді таратушы ағарту ордасы мен тұрғындардың кәсіби
деңгейін көтеретін, білімін жетілдіретін маңызы зор ақпар-
аттық рессурстардың жүйеленген қоры шоғырланған орталық
болып табылады. Республикамыздағы ақпараттандыру саясаты
XX ғасырдың бас кезінде елімізде жүргізілген жою мәселесі
қаншалықты маңызды болса, ұқсас халқымыздың XXI ғасырда
әлемдік қауымдастықтың арасынан алатын Республикамыз-
дағы ақпараттандыру саясатының да үлкен мәні бар мәселе.
Үстіміздегі жылы Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтыңың Қазақстан халқына жолдауы
«Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында»деп
аталып, Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барыншша қабілетті 50
елдің қатарына кіру стратегиясяы көпшіліктің назарына ұсынылды.
Елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді
дамып келе жатқан қуаттты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі
7 басымдықты айтып өтті.Сол басымдықтар ішінде 4-ші басымдағы
«Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен
оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы
мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады.» Ендеше білімнің
қайнар көзі саналатын – кітаптар, білім көзінің ғимараты саналатын
– кітапхана мен білім көзін оқырманға тиімді тартатын, білім
ғимаратында қызмет атқаратын, яғни кітапханашы маманының
иелеріне де қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр*.
барлық мәдени құндылықтарын жинақтаушы, ғылым мен
білімді таратушы ағарту ордасы мен тұрғындардың кәсіби
деңгейін көтеретін, білімін жетілдіретін маңызы зор ақпар-
аттық рессурстардың жүйеленген қоры шоғырланған орталық
болып табылады. Республикамыздағы ақпараттандыру саясаты
XX ғасырдың бас кезінде елімізде жүргізілген жою мәселесі
қаншалықты маңызды болса, ұқсас халқымыздың XXI ғасырда
әлемдік қауымдастықтың арасынан алатын Республикамыз-
дағы ақпараттандыру саясатының да үлкен мәні бар мәселе.
Үстіміздегі жылы Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтыңың Қазақстан халқына жолдауы
«Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында»деп
аталып, Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барыншша қабілетті 50
елдің қатарына кіру стратегиясяы көпшіліктің назарына ұсынылды.
Елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді
дамып келе жатқан қуаттты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі
7 басымдықты айтып өтті.Сол басымдықтар ішінде 4-ші басымдағы
«Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен
оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы
мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады.» Ендеше білімнің
қайнар көзі саналатын – кітаптар, білім көзінің ғимараты саналатын
– кітапхана мен білім көзін оқырманға тиімді тартатын, білім
ғимаратында қызмет атқаратын, яғни кітапханашы маманының
иелеріне де қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр*.
1. Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев. Қазақстан өз амуындағы жаңа серпіліс қарсаңында/ Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың халқына жолдауы. – Егемен Қазақстан, 2006.
2. Бердигалиева Р.А., Кайрбекова А.Г. Роль библиотеки в современной культуре. Алматы,2001. -95с.
3. Досумбекова А.Г. Информационная култьура – основной аспект в пагатовке библиотечных кадров:[Bкн.:
Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.
Науычных статей/Национальная библиотека Республики
Казахстан. – Алматы,2002.- вып.6.-С.126-137.
4. Электронные каталоги и базы данных Национальной
библиотеки Республика Казахстан.Краткая храктеристика.
Алматы.2004.-7с.
5. Шраиберг Я.Л.Автоматизация библиотек сегодня: оценка и осмысление подходов и проблем //Библиотеки иассоциации в меняющемся мире: новые технологии и новые формы сотрудничества: Материала 5- Международной конференции. М., 1998.-т1.-с.107-114
6. Қазақстан қоғамының «кітапханалық өлшемі» ұлттық
есеп ҚР ұлттық кітапханасының іс – тәжірибесінен
7. Қазақстан Республикасының ұлттық Академиялық
Кітапханасы. Тұжырымдама /Құрастырушы: Бердігалиева Р.А.- Астана,2004ж
8. Орал өңірінің кітапханалық тыныс тіршілігі.- Орал.2005.
9. Публичные бибилиотеки в век цифровой информации
М.: Фаир- Пресс, 2004г. – 416с.
23
10. Султанаев А.К., Балабекова Г.К.Новые технологиив работе Национальной библиотеки Республика Казахстан: [Bкн.:Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.Науычных статей /Национальная библиотека Республики Казахстан. – Алматы,2005.- вып.13.-С.126-1137.
11. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дүзбаева Р.М., Мамырбек Г.Б. интернетке кіріспе; «Бүкілдүниежүзілік өрмек»: Әдістемелік интернетке кіріспе құрал.- Алматы:Эти. 2003.-28 б.
12. Боранова Н.А. Доступ электронным ресурсам Национальная библиотека Республики Казахстан:[Bкн.:Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.Науычных статей /Национальная библиотека Республики Казахстан. – Алматы,2005.- вып.13.-С.126-1137.
13. Султанаев А.К. АБИС – интеллектуальный
продукт Национальной блиотеки Республика Казахстан :
[Вкн.: Электронный каталог сегодня: Состояние и переспективы
(Материалы «круглого стола»,21.06.2001г.)- Алматы,
С.11-15.
14. Шортанова А., МұсабековВ. Ақпараттық қоғамда кітапхана жұмысы жаңаша болуы маңызды // Егемен қазақстан.- 202ж.- 29 қазан.
2. Бердигалиева Р.А., Кайрбекова А.Г. Роль библиотеки в современной культуре. Алматы,2001. -95с.
3. Досумбекова А.Г. Информационная култьура – основной аспект в пагатовке библиотечных кадров:[Bкн.:
Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.
Науычных статей/Национальная библиотека Республики
Казахстан. – Алматы,2002.- вып.6.-С.126-137.
4. Электронные каталоги и базы данных Национальной
библиотеки Республика Казахстан.Краткая храктеристика.
Алматы.2004.-7с.
5. Шраиберг Я.Л.Автоматизация библиотек сегодня: оценка и осмысление подходов и проблем //Библиотеки иассоциации в меняющемся мире: новые технологии и новые формы сотрудничества: Материала 5- Международной конференции. М., 1998.-т1.-с.107-114
6. Қазақстан қоғамының «кітапханалық өлшемі» ұлттық
есеп ҚР ұлттық кітапханасының іс – тәжірибесінен
7. Қазақстан Республикасының ұлттық Академиялық
Кітапханасы. Тұжырымдама /Құрастырушы: Бердігалиева Р.А.- Астана,2004ж
8. Орал өңірінің кітапханалық тыныс тіршілігі.- Орал.2005.
9. Публичные бибилиотеки в век цифровой информации
М.: Фаир- Пресс, 2004г. – 416с.
23
10. Султанаев А.К., Балабекова Г.К.Новые технологиив работе Национальной библиотеки Республика Казахстан: [Bкн.:Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.Науычных статей /Национальная библиотека Республики Казахстан. – Алматы,2005.- вып.13.-С.126-1137.
11. Балапанов Е.Қ., Бөрібаев Б., Дүзбаева Р.М., Мамырбек Г.Б. интернетке кіріспе; «Бүкілдүниежүзілік өрмек»: Әдістемелік интернетке кіріспе құрал.- Алматы:Эти. 2003.-28 б.
12. Боранова Н.А. Доступ электронным ресурсам Национальная библиотека Республики Казахстан:[Bкн.:Библиотековидение. Библиография. Книговедение: Сб.Науычных статей /Национальная библиотека Республики Казахстан. – Алматы,2005.- вып.13.-С.126-1137.
13. Султанаев А.К. АБИС – интеллектуальный
продукт Национальной блиотеки Республика Казахстан :
[Вкн.: Электронный каталог сегодня: Состояние и переспективы
(Материалы «круглого стола»,21.06.2001г.)- Алматы,
С.11-15.
14. Шортанова А., МұсабековВ. Ақпараттық қоғамда кітапхана жұмысы жаңаша болуы маңызды // Егемен қазақстан.- 202ж.- 29 қазан.
Пән: Автоматтандыру, Техника
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
Жұмыс түрі: Курстық жұмыс
Тегін: Антиплагиат
Көлемі: 20 бет
Таңдаулыға:
Жоспар
Кіріспе бөлім
1. Қазақстан Республикасының кітапхана ісін автоматтандыру
... 1-3б.
II. Негізгі бөлім
а) Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС
программасы ... 4 – 13б.
б) Қазақстан кітапханаларында электронды каталогтары мен РАБИС
праграммасының пайдалану ...14 –20б
III. Қортынды бөлім
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Кітапхана өзінің қалыптасу кезеңінен бастап адамзаттың
барлық мәдени құндылықтарын жинақтаушы, ғылым мен
білімді таратушы ағарту ордасы мен тұрғындардың кәсіби
деңгейін көтеретін, білімін жетілдіретін маңызы зор ақпар-
аттық рессурстардың жүйеленген қоры шоғырланған орталық
болып табылады. Республикамыздағы ақпараттандыру саясаты
XX ғасырдың бас кезінде елімізде жүргізілген жою мәселесі
қаншалықты маңызды болса, ұқсас халқымыздың XXI ғасырда
әлемдік қауымдастықтың арасынан алатын Республикамыз-
дағы ақпараттандыру саясатының да үлкен мәні бар мәселе.
Үстіміздегі жылы Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтыңың Қазақстан халқына жолдауы
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңындадеп
аталып, Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барыншша қабілетті 50
елдің қатарына кіру стратегиясяы көпшіліктің назарына ұсынылды.
Елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді
дамып келе жатқан қуаттты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі
7 басымдықты айтып өтті.Сол басымдықтар ішінде 4-ші басымдағы
Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен
оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы
1
мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады. Ендеше білімнің
қайнар көзі саналатын – кітаптар, білім көзінің ғимараты саналатын
– кітапхана мен білім көзін оқырманға тиімді тартатын,
білім
ғимаратында қызмет атқаратын, яғни кітапханашы маманының
иелеріне де қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр*.
Адамзт өркениетін дамытуда тарихта бірнеше ақпараттық серп –
ілістер болғаны мәлім.. Олардың біріншісі - жазу арқылы ақпараттық
ұрпақтан – ұрпаққа жету.Екінші серпіліс – баспалардың пайда болуы;
үшінші серпіліс - электірдің пайда болу нәтижесінде қалыптасқан
телеграф, телефон, теледидар, радио секілді т.б. ақпарат тарату
құралдарының адамзат өмірінен кеңінен орын алуымен ерекшеленеді.
Ал, XXI ғасырдың соңғы ширегінен басталатын төртінші серпіліс -
микропроцесорлары компьютерлік технологияның желілік технолог-
иямен бірігу нәтижесінде қалыптасып желілік ақпараттар технолог-
иясы атанған жаңа ақпараттық серпіліс бүгінгі дәуір қоғамын ғаж-
айып өзгерістерге бастар негізгі айналып келеді.
1998 жылы Халықаралық телекоммуникациялық Одақтың № 73
қарарымен Біріккен Ұлттар Ұйымының ұйымдастырушы комитетеіне
----------------------------------- ----------------------------------- --
---------------
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың
Қазақстан халқына жолдауы: Егемен Қазақстан, 2006ж.
2
Ақпараттық қоғам жөнінде Бүкіләлемдік Саммит өткізу
ұсынылатын болатын. Саммиттті екі кезеңмен өткізуге шешеім
қабылданды. Алғашқысы 2003 жылы 10-12 желтоқсн аралығында
Женевада өткізілсе, екіншісі 2005 жылы маусым айында Тунисте
өтті. Саммттің басты тақырыбы – Әлемнің барлық елдеріндегі
ақпарат кеңістігіндегі компютерлік технологиялар ды пайдалануды
барынша кеңеиту.
Қазақстан Республикасы Ұлттық
кітапханасындағы
оқырмандарға қызмет көрсетуде жаңа ақпараттық технологияларды
енгізу мен пайдалануды жан – жақты көрсету; ақпаратқа қол
жеткізуді қамтамасыз ететін біртұтас электронды кітапханаларды
және біріккен жүйедегі жалпы интернет ресурстарын
құру;
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының ақпарат
рессурстардың пайдаланылу мен сақталуының жиынтығн зерттеу
болып табылады. Кітапханатану және оның жаңа замандағы ақпарат
әлеміндегі маңыздылығы жайында жаңа көзқарастылар көрсетіліп,
ақпаратқа еркін қол жеткізу үшін азаматтардың құқын қамтамасыз
етіп, оқуға еркін рухани ұлттық және әлемдік мәдениетті бағалай
білуге, ғылыми және білім саласындағы қызметтердегі Қазақстан
Республикасы Ұлттық кітапханасының ролін
көрсетеді.
XXI ғасыр Қазақстан қоғамының кітапханалық өлшемі ұлттық есеп: ҚР
Ұлттық кітапханасының есебінен.
3
Қазақстан Республикасының Ұлтты кітапханасы баспалық
қолжазбалық және басқада материалдардың 5 миллиондық
басылымы бар еліміздегі бірден- бір кітап қорын сақтау орталығы
болып табылады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында әлемдік
музыканалық мәдениетті танытатын, 23 мың күйтабақты қамтитын аса
бай музыкалық қордың бар екендігін, 9 мың
күйтабақты
Қазақстанның музыкалық қоры Ұлттық кітапхананың мақтанышы
болып табылады.
Өнерді шын бағалаушылар мен мен сүиюшілер үшін Ұлттық кітапхана
қазақтың халық музыкасын, классикалық, симфониялық музыканың
үздік үлгілері, халықтың ауызша шығармашылық дүниелерін
театрлық қойылымдарды, өлкетану дәрістерді,Қазақстанхалықтарының
музыкасын, жақсы танымал музыкаларды ұсынады.
Қазақстан музыкалық мұрасы CD-ROM- ы Қазақстан Республикасы
Ұлттық кітапханасының мультимедиалық өнімі шығарудағы алғашқы
іс – тәжірибесі болып табылады. Бұл CD-ROM арқылы кітапханалық
процеске жаңа технологияны енгізу, кітапхана ісін модернизациялау,
қазақстандық және шетелдік пайдаланушыға көпқырлы кітапхана
жинамасын ұсыну, Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының
бірегей музыкалық жинамасымен таныстыру.
4
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС программасы
Қазақстан республикасында кітапханалық жұмыс процестерін
автоматтандыру РАБИС бағдарламасы негізінде жүргізіліп отырған
жұмыстар нәтижесінде кітапханадағы технологияық жұмыстар
автоматтандырылып, жаңа техноллогиялар кеңінен енгізуде.
-кітапханаларды (РАБИС-ке) Біртұтас Республикалық
Кітапханалық жүиеге біріктіру.
-библиографиялық, фактографиялық және толық мәтінді
мәліметтер қорын БД құру.
- ақпараттық сақтау мен жазу үшін қазіргі замандық тасмал
құралдарын пайдалану ( микрофиштер, оптикалық таспалар, бейне
- кассеталар).
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы USMARG
форматы негізінде 1989 жылғы АБИС- ті жасауға кірісті.(1996ж.6-шы
қазандағы №383 интеллектуалдық меншік обьектісінің тіркелген
туралы куәлік), ол қазақстандық кітапханалық технологиялық
ерекшелігіне бағытталған және тіл, дәстүр стандарт талаптарына
жауап береді. ҚРҰК мамандары жасаған отандық бағдарламалық өні
автоматтандыру жүйесінің барлық талаптарына сәйкес келеді:
-жазбалар санының тұрақты өсуі мен дамуы есепке алынған
мәліметтер қорын қолдау;
5
-олық мәтіндермен және графикалық бейнелер мен жұмысты
қамтамасыз ету;
-втоматтық қайта таңбалау және кирилицаның бірнеше
таңбалануын қолдау;
-штрихтаңбалау базасындағы автоматты идентификациялау
жүйесін пайдалану;
-еке меншік Веб всерверді қолдау және жасау құралдарының
бар екендігі;
жаңа версияларды қою және техникалық жабдықтау, тұрақты
жаңартып тұру.
Қазақстан Республикасы кітапханаларыының жұмыс процесіне
жаңа ақараттық технологияларды және компьютерлік техника
базасындағы программалық құралдар арқылы енгізу 1989 жылдан
бастау алады. Бұл жаңалықтың көшбастаушысы -Қазақстан
Республикасының Ұлттық кітапханасы болып табылады. 1989 жылы
кітапханада алғашқы кезекте Автоматтандырылған кітапханалық
ақпараттық жүие (АБИС –1- сеть) құрастырылды.1992 жылдан бастап
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында ЛВС (локальді
есептеу жүйесі) құрылып электронды каталог және тақырыптық
дерек қорларды қалыптастыру жұмыстары басталады.
АБИС программасын іске асыру кезеңдері мына төмендегідей:
-1989 жыл. Системотехника Ғылыми өндірістік ұйымның (НПО)
6
61-бөлімі А.С. Пушкин
атындағы мемлекеттік көпшілік кітапханасы
мен (кітапхананың 1991 жылға дейінгі атауы) кітапханалық жұмыс
процестерін автоматтандыру туралы келісім – шарт жасалды.
Обьектіні зерттеу және кітапханалық жұмыс процестерін
автоматтандырудағы басты мақсаттар мен міндеттер анықталды.
1990 – 1991 жылдар.61-бөлімі ИНТЕС Ғылыми өндірістік әсіпорны
(НПП) болып қайта құрылды. Кітапханаларды автоматтандырудың
қажеттілігіне сұранысты зерттеу нәтижесінде Техникалық –
экономикалық негіздеу және мақсаттарды белгілеу іске асырылды.
Кітапханада IBV PC XT алғашқы 5 және IBM PC XT MAZOVI типті
6 персональды компьютер орнатылды. Нәтижесінде кітап қорын
толықтыру және өңдеу бөлімдері үшін MS-DOS Foxbase ортасындағы
программаның алғашқы үлгісі құрастырылды.
1992 – 1993 жылдар. Кіітапхана жанынан АБИС мемлекеттік
шағын кәсіпорны құрылды және бұл кәсіпорын тек кітапханаларды
автоматтандыру мақсатында жұмыс жүргізе бастады. Нәтижесінде
USMARG форматына негізделген АБИС-1- сеть программасының
жиелік версиясы құрастырылды
1999 жылдың шілде айынан бастап Қазақстан Республикасының
Ұлттық кітапханасының ішкі құрылымында Комп ьютерлік орталық
7
ашылып, орталық АБИС програмасымен жетілдірумен және Windows
ортасында жаңа кітапханалық программа РАБИС (Республикалық
ортасында жаңа кітапханалық программа
РАБИС (Республикалық
автоматтандырылған кітапханалық ақпараттық жүйе) құрастарумен
айналыса бастады
Осылаиша, 1989 жылы Қазақстан Республикасының Ұлттық
кітапханасының тапсырысы боиынша АБИС жеке меншік
программасын құрастыру жұмыстары басталды. Ал. 1992 жылдан
бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында
локальды есептеу жүйесі құрылып электронды каталог және
тақырыптық Дерек қорларды қалыптастыру жұмыстары қолға
алынды. АБИС жүйесі жиынтықты автоматтандыру принципі
негізінде құрастырылған, яғни, кітапхана бір мезетте өзінің жеке
кітапханалық қызыметімен ақпараттық жүйе және әкімшілік-
шаруашылық басқару механизіміндегі ұйым ретінде қарастырылды.
Бұл жағдайда ақпараттық, программалық, лингивистикалық және
техникалық құралдардың біртұтас жүйесі қамтамасыз етіледі, ал жеке
ішкі кітапханалық процестермен мен операциялар біртұтас
технологиялық жиынтық ретінде іске асырылады.
Жүйеде ақпаратты бір реттік енгізу және оны көп
реттік
жан- жақты пайдалану приципі негізінде барлық технологиялық
8
кітапханалық процестер үшін (әдебиеттерге т апсырыс беру, кітап
қорын толықтыру, өңдеу, электронды каталогтарды қалыптастыру,
кітапханалық ақпараттық қызмет көрсету)біртұтас ақпараттық дерек
құрастырылды.
АбИС негізінде карточканы және тақырыптық тізімдерқалыптастыру
процесі атоматтандырылады. Бірнеше минутта кітапханашы
оқырманның талап еткен сауалы бойынша тақырыптық тізімдерді
алады және оны қағазға жазылған түрде принтірден басып шығара
алады. Программа кітапханашының тиянақты, үлкен еңбегі қажет
болатын кітапханалық процестің бірі – библиографиялық көрсеткішті
дайындап шығаруды барлық қажетті қосымша көрсеткіштерімен
толық автоматтандыру арқылы жүзеге асырады.Бұл процес толық
қамтамасыз етілген. Республика кітапханашылары АБИС
прагрммасының басқа көптеген программалармен салыстырғандағы
ерекшелігі мен басымдығын белгіледі.
Жүйе ақпаратты санксияланбаған қол жеткізушіліктен қорғау
құралдарымен жабдықталған. Бұл әсіресе желіде жұмыс жүргізу
барысында өте маңызды. Бұл құралдардың негізіне жүйеде жұмыс
жүргізуші тұлғаларды 4-ші категорияға бөлу жатады: б пайдаланушы
қонақ(гость пользователь), жиынтықты есеп кітабын пайдаланушы
(пользователь книг суммарного учета) және администратор.
Пайдаланушы қонақ ақпаратты қарауға және оны іздестіруге
9
Мүмкіндігі бар, бірақ ақпаратық дерекке ешқандай өзгеріс енгізе
алмайды.
Пайдаланушы картотеканы жүргізуге қажетті барлық құралдарға,ал,
жиынтықты есеп кітабын пайдаланушы барлық картотекаларға және
жиынтықты есеп кітабына қол жеткізе алады.
Кітапханалар алдында барлық кітапханалық қызметтерді біртұтас
ақпараттық кеңістік құру, Интернет желісіне кіру үшін дерек қорлар
жасақтау міндеті қойылды. Сондықтан АБИС программасын
жетілдіру қажеттілігі туындады және РАБИС программасының
жұмысы басталды. Бұл кітапхана ісін автоматтандыру және ұлттық
кітапханалық ақпаратық рессурстарды біріктіру арқылы әлемдік
ақпараттық кеңістікте ақпарат алмасуды жүзеге асырушы
республикадағы бірден бір ұлттық ақпараттық программа.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы программаның
авторлық құқына ие. РАБИС программасының құрлымы мына
төмендегідей:
- РАБИС Каталогизатор
- РАБИС Оқырмандарды тіркеу
- РАБИС Іздестіру және тапсырыс
- РАБИС Кітап берілімі
- РАБИС Администратор
10
РАБИС Каталогизатор модулі ақпаратты жүйеге енгізуге арналған.
Жалпы жағдайда каталогизатордың жүйесі (подсистема) кітапханаға
Түскен құжаттарды толық библиографиялық өңдеуге негізделген
Өңдеу МАRS форматы және кітапхана ісі саласы бойынша
стандарттарға (ГОСТ) толық сәйкестелген. Бұл жүйеде DOS – та
жұмыс жүргізетін АБИС жүйесіндегі каталогизатор қолданыла алады.
РАБИС Оқырмандарды тіркеу модулі оқырмандар мен
ұйымдарды немесе пайдаланушыларды тіркеуге арналған. Тіркеу
барысында оқырманға уникальды номер тағайындалған оқырман
билеті және жүйеге кіруге арналған парль беріледі, сонымен қатар,
оқырман билеті принтерден шығарылады, тіркеу бөлімінің қызметіне
төленген ақының түбіртегі беріледі. Оқырман туралы барлық
мәліметтер (адресі, жұмыс орны, аты-жөніт.б.) оқырман туралы Дерек
қорға енгізіледі. Ары қарай бұл дерек оқырманның жүйемен,
Іздестіру, Тапсырс, Кітап беру модулдері мен жұмыс жүргізуіне
мүмкіндік береді.
РАБИС Іздестіру және Тапсырыс модулі оқырманның
Тұтастай өзіне қажетті ақпаратты жүйеге қатысушылардың дерек
қорларынан немесе нақты кітапхананың Дерек қорынан мүмкіндік
туғызады. Жүйеге кіру барысында оқырман өзіне берілген оқырман
билетін номері және жүйеге кіру паролін енгізеді.Жүйе оқырманды
11
дерек қордан тексеріп оқырманның РАБИС программасымен жұмыс
жүргізу мүмкіндігін санксиялайды. Жүйеге кіру барысында оқырман
жұмыс жүргізу тілін, жұмыс режимін, оқырманның тұрғылықты
жеріне қарамастан жүйе бойынша нақты кітапхананың Дерек
қорынан қажетті ақпаратын алуға мүмкіндік туады.
Іздестіру параметірлері жүйенің немесе жүйеге қатысушының
талабына сәйкес жүргізіледі. Осыған байланысты
жүйеге
қатысушылар өздерінің кітапханлық жұмыс
процестерін
автоматтандыруда РАБИС программасы бойынша іске асырылуы
қажет. РАБИС программасынан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Кіріспе бөлім
1. Қазақстан Республикасының кітапхана ісін автоматтандыру
... 1-3б.
II. Негізгі бөлім
а) Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС
программасы ... 4 – 13б.
б) Қазақстан кітапханаларында электронды каталогтары мен РАБИС
праграммасының пайдалану ...14 –20б
III. Қортынды бөлім
Пайдаланған әдебиеттер
Кіріспе
Кітапхана өзінің қалыптасу кезеңінен бастап адамзаттың
барлық мәдени құндылықтарын жинақтаушы, ғылым мен
білімді таратушы ағарту ордасы мен тұрғындардың кәсіби
деңгейін көтеретін, білімін жетілдіретін маңызы зор ақпар-
аттық рессурстардың жүйеленген қоры шоғырланған орталық
болып табылады. Республикамыздағы ақпараттандыру саясаты
XX ғасырдың бас кезінде елімізде жүргізілген жою мәселесі
қаншалықты маңызды болса, ұқсас халқымыздың XXI ғасырда
әлемдік қауымдастықтың арасынан алатын Республикамыз-
дағы ақпараттандыру саясатының да үлкен мәні бар мәселе.
Үстіміздегі жылы Қазақстан Республикасының Президенті
Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтыңың Қазақстан халқына жолдауы
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңындадеп
аталып, Қазақстанның әлемдегі бәсекеге барыншша қабілетті 50
елдің қатарына кіру стратегиясяы көпшіліктің назарына ұсынылды.
Елбасы Қазақстанның бәсекеге қабілетті барынша серпінді
дамып келе жатқан қуаттты мемлекет қатарына кіруі үшін негізгі
7 басымдықты айтып өтті.Сол басымдықтар ішінде 4-ші басымдағы
Осы заманғы білім беруді дамыту, кадрлардың біліктілігі мен
оларды қайта даярлауды ұдайы арттыру және Қазақстан халқы
1
мәдениетінің одан әрі өркендеуі деп аталады. Ендеше білімнің
қайнар көзі саналатын – кітаптар, білім көзінің ғимараты саналатын
– кітапхана мен білім көзін оқырманға тиімді тартатын,
білім
ғимаратында қызмет атқаратын, яғни кітапханашы маманының
иелеріне де қазіргі заман талабына сай Президент жолдауында
жоғары талап қойылып отыр*.
Адамзт өркениетін дамытуда тарихта бірнеше ақпараттық серп –
ілістер болғаны мәлім.. Олардың біріншісі - жазу арқылы ақпараттық
ұрпақтан – ұрпаққа жету.Екінші серпіліс – баспалардың пайда болуы;
үшінші серпіліс - электірдің пайда болу нәтижесінде қалыптасқан
телеграф, телефон, теледидар, радио секілді т.б. ақпарат тарату
құралдарының адамзат өмірінен кеңінен орын алуымен ерекшеленеді.
Ал, XXI ғасырдың соңғы ширегінен басталатын төртінші серпіліс -
микропроцесорлары компьютерлік технологияның желілік технолог-
иямен бірігу нәтижесінде қалыптасып желілік ақпараттар технолог-
иясы атанған жаңа ақпараттық серпіліс бүгінгі дәуір қоғамын ғаж-
айып өзгерістерге бастар негізгі айналып келеді.
1998 жылы Халықаралық телекоммуникациялық Одақтың № 73
қарарымен Біріккен Ұлттар Ұйымының ұйымдастырушы комитетеіне
----------------------------------- ----------------------------------- --
---------------
Қазақстан өз дамуындағы жаңа серпіліс жасау қарсаңында.
Қазақстан Республикасының Президенті Нұрсұлтан Назарбаевтың
Қазақстан халқына жолдауы: Егемен Қазақстан, 2006ж.
2
Ақпараттық қоғам жөнінде Бүкіләлемдік Саммит өткізу
ұсынылатын болатын. Саммиттті екі кезеңмен өткізуге шешеім
қабылданды. Алғашқысы 2003 жылы 10-12 желтоқсн аралығында
Женевада өткізілсе, екіншісі 2005 жылы маусым айында Тунисте
өтті. Саммттің басты тақырыбы – Әлемнің барлық елдеріндегі
ақпарат кеңістігіндегі компютерлік технологиялар ды пайдалануды
барынша кеңеиту.
Қазақстан Республикасы Ұлттық
кітапханасындағы
оқырмандарға қызмет көрсетуде жаңа ақпараттық технологияларды
енгізу мен пайдалануды жан – жақты көрсету; ақпаратқа қол
жеткізуді қамтамасыз ететін біртұтас электронды кітапханаларды
және біріккен жүйедегі жалпы интернет ресурстарын
құру;
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының ақпарат
рессурстардың пайдаланылу мен сақталуының жиынтығн зерттеу
болып табылады. Кітапханатану және оның жаңа замандағы ақпарат
әлеміндегі маңыздылығы жайында жаңа көзқарастылар көрсетіліп,
ақпаратқа еркін қол жеткізу үшін азаматтардың құқын қамтамасыз
етіп, оқуға еркін рухани ұлттық және әлемдік мәдениетті бағалай
білуге, ғылыми және білім саласындағы қызметтердегі Қазақстан
Республикасы Ұлттық кітапханасының ролін
көрсетеді.
XXI ғасыр Қазақстан қоғамының кітапханалық өлшемі ұлттық есеп: ҚР
Ұлттық кітапханасының есебінен.
3
Қазақстан Республикасының Ұлтты кітапханасы баспалық
қолжазбалық және басқада материалдардың 5 миллиондық
басылымы бар еліміздегі бірден- бір кітап қорын сақтау орталығы
болып табылады.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында әлемдік
музыканалық мәдениетті танытатын, 23 мың күйтабақты қамтитын аса
бай музыкалық қордың бар екендігін, 9 мың
күйтабақты
Қазақстанның музыкалық қоры Ұлттық кітапхананың мақтанышы
болып табылады.
Өнерді шын бағалаушылар мен мен сүиюшілер үшін Ұлттық кітапхана
қазақтың халық музыкасын, классикалық, симфониялық музыканың
үздік үлгілері, халықтың ауызша шығармашылық дүниелерін
театрлық қойылымдарды, өлкетану дәрістерді,Қазақстанхалықтарының
музыкасын, жақсы танымал музыкаларды ұсынады.
Қазақстан музыкалық мұрасы CD-ROM- ы Қазақстан Республикасы
Ұлттық кітапханасының мультимедиалық өнімі шығарудағы алғашқы
іс – тәжірибесі болып табылады. Бұл CD-ROM арқылы кітапханалық
процеске жаңа технологияны енгізу, кітапхана ісін модернизациялау,
қазақстандық және шетелдік пайдаланушыға көпқырлы кітапхана
жинамасын ұсыну, Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының
бірегей музыкалық жинамасымен таныстыру.
4
Қазақстан Республикасы Ұлттық кітапханасының РАБИС программасы
Қазақстан республикасында кітапханалық жұмыс процестерін
автоматтандыру РАБИС бағдарламасы негізінде жүргізіліп отырған
жұмыстар нәтижесінде кітапханадағы технологияық жұмыстар
автоматтандырылып, жаңа техноллогиялар кеңінен енгізуде.
-кітапханаларды (РАБИС-ке) Біртұтас Республикалық
Кітапханалық жүиеге біріктіру.
-библиографиялық, фактографиялық және толық мәтінді
мәліметтер қорын БД құру.
- ақпараттық сақтау мен жазу үшін қазіргі замандық тасмал
құралдарын пайдалану ( микрофиштер, оптикалық таспалар, бейне
- кассеталар).
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы USMARG
форматы негізінде 1989 жылғы АБИС- ті жасауға кірісті.(1996ж.6-шы
қазандағы №383 интеллектуалдық меншік обьектісінің тіркелген
туралы куәлік), ол қазақстандық кітапханалық технологиялық
ерекшелігіне бағытталған және тіл, дәстүр стандарт талаптарына
жауап береді. ҚРҰК мамандары жасаған отандық бағдарламалық өні
автоматтандыру жүйесінің барлық талаптарына сәйкес келеді:
-жазбалар санының тұрақты өсуі мен дамуы есепке алынған
мәліметтер қорын қолдау;
5
-олық мәтіндермен және графикалық бейнелер мен жұмысты
қамтамасыз ету;
-втоматтық қайта таңбалау және кирилицаның бірнеше
таңбалануын қолдау;
-штрихтаңбалау базасындағы автоматты идентификациялау
жүйесін пайдалану;
-еке меншік Веб всерверді қолдау және жасау құралдарының
бар екендігі;
жаңа версияларды қою және техникалық жабдықтау, тұрақты
жаңартып тұру.
Қазақстан Республикасы кітапханаларыының жұмыс процесіне
жаңа ақараттық технологияларды және компьютерлік техника
базасындағы программалық құралдар арқылы енгізу 1989 жылдан
бастау алады. Бұл жаңалықтың көшбастаушысы -Қазақстан
Республикасының Ұлттық кітапханасы болып табылады. 1989 жылы
кітапханада алғашқы кезекте Автоматтандырылған кітапханалық
ақпараттық жүие (АБИС –1- сеть) құрастырылды.1992 жылдан бастап
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында ЛВС (локальді
есептеу жүйесі) құрылып электронды каталог және тақырыптық
дерек қорларды қалыптастыру жұмыстары басталады.
АБИС программасын іске асыру кезеңдері мына төмендегідей:
-1989 жыл. Системотехника Ғылыми өндірістік ұйымның (НПО)
6
61-бөлімі А.С. Пушкин
атындағы мемлекеттік көпшілік кітапханасы
мен (кітапхананың 1991 жылға дейінгі атауы) кітапханалық жұмыс
процестерін автоматтандыру туралы келісім – шарт жасалды.
Обьектіні зерттеу және кітапханалық жұмыс процестерін
автоматтандырудағы басты мақсаттар мен міндеттер анықталды.
1990 – 1991 жылдар.61-бөлімі ИНТЕС Ғылыми өндірістік әсіпорны
(НПП) болып қайта құрылды. Кітапханаларды автоматтандырудың
қажеттілігіне сұранысты зерттеу нәтижесінде Техникалық –
экономикалық негіздеу және мақсаттарды белгілеу іске асырылды.
Кітапханада IBV PC XT алғашқы 5 және IBM PC XT MAZOVI типті
6 персональды компьютер орнатылды. Нәтижесінде кітап қорын
толықтыру және өңдеу бөлімдері үшін MS-DOS Foxbase ортасындағы
программаның алғашқы үлгісі құрастырылды.
1992 – 1993 жылдар. Кіітапхана жанынан АБИС мемлекеттік
шағын кәсіпорны құрылды және бұл кәсіпорын тек кітапханаларды
автоматтандыру мақсатында жұмыс жүргізе бастады. Нәтижесінде
USMARG форматына негізделген АБИС-1- сеть программасының
жиелік версиясы құрастырылды
1999 жылдың шілде айынан бастап Қазақстан Республикасының
Ұлттық кітапханасының ішкі құрылымында Комп ьютерлік орталық
7
ашылып, орталық АБИС програмасымен жетілдірумен және Windows
ортасында жаңа кітапханалық программа РАБИС (Республикалық
ортасында жаңа кітапханалық программа
РАБИС (Республикалық
автоматтандырылған кітапханалық ақпараттық жүйе) құрастарумен
айналыса бастады
Осылаиша, 1989 жылы Қазақстан Республикасының Ұлттық
кітапханасының тапсырысы боиынша АБИС жеке меншік
программасын құрастыру жұмыстары басталды. Ал. 1992 жылдан
бастап Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасында
локальды есептеу жүйесі құрылып электронды каталог және
тақырыптық Дерек қорларды қалыптастыру жұмыстары қолға
алынды. АБИС жүйесі жиынтықты автоматтандыру принципі
негізінде құрастырылған, яғни, кітапхана бір мезетте өзінің жеке
кітапханалық қызыметімен ақпараттық жүйе және әкімшілік-
шаруашылық басқару механизіміндегі ұйым ретінде қарастырылды.
Бұл жағдайда ақпараттық, программалық, лингивистикалық және
техникалық құралдардың біртұтас жүйесі қамтамасыз етіледі, ал жеке
ішкі кітапханалық процестермен мен операциялар біртұтас
технологиялық жиынтық ретінде іске асырылады.
Жүйеде ақпаратты бір реттік енгізу және оны көп
реттік
жан- жақты пайдалану приципі негізінде барлық технологиялық
8
кітапханалық процестер үшін (әдебиеттерге т апсырыс беру, кітап
қорын толықтыру, өңдеу, электронды каталогтарды қалыптастыру,
кітапханалық ақпараттық қызмет көрсету)біртұтас ақпараттық дерек
құрастырылды.
АбИС негізінде карточканы және тақырыптық тізімдерқалыптастыру
процесі атоматтандырылады. Бірнеше минутта кітапханашы
оқырманның талап еткен сауалы бойынша тақырыптық тізімдерді
алады және оны қағазға жазылған түрде принтірден басып шығара
алады. Программа кітапханашының тиянақты, үлкен еңбегі қажет
болатын кітапханалық процестің бірі – библиографиялық көрсеткішті
дайындап шығаруды барлық қажетті қосымша көрсеткіштерімен
толық автоматтандыру арқылы жүзеге асырады.Бұл процес толық
қамтамасыз етілген. Республика кітапханашылары АБИС
прагрммасының басқа көптеген программалармен салыстырғандағы
ерекшелігі мен басымдығын белгіледі.
Жүйе ақпаратты санксияланбаған қол жеткізушіліктен қорғау
құралдарымен жабдықталған. Бұл әсіресе желіде жұмыс жүргізу
барысында өте маңызды. Бұл құралдардың негізіне жүйеде жұмыс
жүргізуші тұлғаларды 4-ші категорияға бөлу жатады: б пайдаланушы
қонақ(гость пользователь), жиынтықты есеп кітабын пайдаланушы
(пользователь книг суммарного учета) және администратор.
Пайдаланушы қонақ ақпаратты қарауға және оны іздестіруге
9
Мүмкіндігі бар, бірақ ақпаратық дерекке ешқандай өзгеріс енгізе
алмайды.
Пайдаланушы картотеканы жүргізуге қажетті барлық құралдарға,ал,
жиынтықты есеп кітабын пайдаланушы барлық картотекаларға және
жиынтықты есеп кітабына қол жеткізе алады.
Кітапханалар алдында барлық кітапханалық қызметтерді біртұтас
ақпараттық кеңістік құру, Интернет желісіне кіру үшін дерек қорлар
жасақтау міндеті қойылды. Сондықтан АБИС программасын
жетілдіру қажеттілігі туындады және РАБИС программасының
жұмысы басталды. Бұл кітапхана ісін автоматтандыру және ұлттық
кітапханалық ақпаратық рессурстарды біріктіру арқылы әлемдік
ақпараттық кеңістікте ақпарат алмасуды жүзеге асырушы
республикадағы бірден бір ұлттық ақпараттық программа.
Қазақстан Республикасының Ұлттық кітапханасы программаның
авторлық құқына ие. РАБИС программасының құрлымы мына
төмендегідей:
- РАБИС Каталогизатор
- РАБИС Оқырмандарды тіркеу
- РАБИС Іздестіру және тапсырыс
- РАБИС Кітап берілімі
- РАБИС Администратор
10
РАБИС Каталогизатор модулі ақпаратты жүйеге енгізуге арналған.
Жалпы жағдайда каталогизатордың жүйесі (подсистема) кітапханаға
Түскен құжаттарды толық библиографиялық өңдеуге негізделген
Өңдеу МАRS форматы және кітапхана ісі саласы бойынша
стандарттарға (ГОСТ) толық сәйкестелген. Бұл жүйеде DOS – та
жұмыс жүргізетін АБИС жүйесіндегі каталогизатор қолданыла алады.
РАБИС Оқырмандарды тіркеу модулі оқырмандар мен
ұйымдарды немесе пайдаланушыларды тіркеуге арналған. Тіркеу
барысында оқырманға уникальды номер тағайындалған оқырман
билеті және жүйеге кіруге арналған парль беріледі, сонымен қатар,
оқырман билеті принтерден шығарылады, тіркеу бөлімінің қызметіне
төленген ақының түбіртегі беріледі. Оқырман туралы барлық
мәліметтер (адресі, жұмыс орны, аты-жөніт.б.) оқырман туралы Дерек
қорға енгізіледі. Ары қарай бұл дерек оқырманның жүйемен,
Іздестіру, Тапсырс, Кітап беру модулдері мен жұмыс жүргізуіне
мүмкіндік береді.
РАБИС Іздестіру және Тапсырыс модулі оқырманның
Тұтастай өзіне қажетті ақпаратты жүйеге қатысушылардың дерек
қорларынан немесе нақты кітапхананың Дерек қорынан мүмкіндік
туғызады. Жүйеге кіру барысында оқырман өзіне берілген оқырман
билетін номері және жүйеге кіру паролін енгізеді.Жүйе оқырманды
11
дерек қордан тексеріп оқырманның РАБИС программасымен жұмыс
жүргізу мүмкіндігін санксиялайды. Жүйеге кіру барысында оқырман
жұмыс жүргізу тілін, жұмыс режимін, оқырманның тұрғылықты
жеріне қарамастан жүйе бойынша нақты кітапхананың Дерек
қорынан қажетті ақпаратын алуға мүмкіндік туады.
Іздестіру параметірлері жүйенің немесе жүйеге қатысушының
талабына сәйкес жүргізіледі. Осыған байланысты
жүйеге
қатысушылар өздерінің кітапханлық жұмыс
процестерін
автоматтандыруда РАБИС программасы бойынша іске асырылуы
қажет. РАБИС программасынан ... жалғасы
Сіз бұл жұмысты біздің қосымшамыз арқылы толығымен тегін көре аласыз.
Ұқсас жұмыстар
Пәндер
- Іс жүргізу
- Автоматтандыру, Техника
- Алғашқы әскери дайындық
- Астрономия
- Ауыл шаруашылығы
- Банк ісі
- Бизнесті бағалау
- Биология
- Бухгалтерлік іс
- Валеология
- Ветеринария
- География
- Геология, Геофизика, Геодезия
- Дін
- Ет, сүт, шарап өнімдері
- Жалпы тарих
- Жер кадастрі, Жылжымайтын мүлік
- Журналистика
- Информатика
- Кеден ісі
- Маркетинг
- Математика, Геометрия
- Медицина
- Мемлекеттік басқару
- Менеджмент
- Мұнай, Газ
- Мұрағат ісі
- Мәдениеттану
- ОБЖ (Основы безопасности жизнедеятельности)
- Педагогика
- Полиграфия
- Психология
- Салық
- Саясаттану
- Сақтандыру
- Сертификаттау, стандарттау
- Социология, Демография
- Спорт
- Статистика
- Тілтану, Филология
- Тарихи тұлғалар
- Тау-кен ісі
- Транспорт
- Туризм
- Физика
- Философия
- Халықаралық қатынастар
- Химия
- Экология, Қоршаған ортаны қорғау
- Экономика
- Экономикалық география
- Электротехника
- Қазақстан тарихы
- Қаржы
- Құрылыс
- Құқық, Криминалистика
- Әдебиет
- Өнер, музыка
- Өнеркәсіп, Өндіріс
Қазақ тілінде жазылған рефераттар, курстық жұмыстар, дипломдық жұмыстар бойынша біздің қор #1 болып табылады.
Ақпарат
Қосымша
Email: info@stud.kz